Оқулық Орал 015 44. Г жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық техникалық


 Дәнді бҧршақ дақылдардың вирус аурулары



Pdf көрінісі
бет104/228
Дата29.09.2023
өлшемі7.93 Mb.
#479238
түріОқулық
1   ...   100   101   102   103   104   105   106   107   ...   228
Ауылшаруашылық дақылдарының аурулары

2.11 Дәнді бҧршақ дақылдардың вирус аурулары 
 
2.11.1 Қытайбҧршақтың теңбілі (мозаикасы) 
Қытайбұршақ теңбілі республиканың оңтүстік, оңтүстік-шығыс 
бӛлігінде кездеседі. 
61-сурет. 
Қытайбҧршақтың 
теңбілі (мозаикасы) 
Аурудың негізгі белгісі – 
ауруға 
шалдыққан 
ӛсімдіктің 
жапырағының ала-құла болып 
теңбілденуі (61-сурет). Сонымен 
қатар кейде дертке шалынған 
жапырақтың 
деформациялануы 
және ісінуі де байқалады. Кеселге 
шалдыққан 
ӛсімдіктің 
ӛciп-
жетілуі 
тежеліп, 
бұршақтары 
майысып, майдаланып, нашар 
түптенеді. 
Ауру қоздырғышы – Soya virus I Smith, вирусы. Бұл қоздырғыш 
табиғи жағдайда қытайбұршақты ғана залалдайды. Вегетация кезеңінде 
инфекция бітелер кӛмегімен дертті ӛсімдіктен сау ӛсімдікке таралады. 
Кеселдің инфекция қоры тұқымда сақталады. 


145 
Аурудың әсерінен тұқымның тауарлық сапасы, май мен ақ уыз 
құрамы, тұқым шығымы (20-26%) және кӛк балауса массасы едәуір 
тӛмендейді. 
2.11.2 Асбҧршақтың деформациялаушы теңбілі 
Қазақстан республикасында асбұршақ егістігінде жиі кездесетін 
вирус ауруларының бірі асбұршақ теңбілі. Кесел республиканың асбұршақ 
ӛсірілетін аймақтарда кең.
62-сурет. Асбҧршақ теңбілі 
Кесел белгісі жапырақ пен жапырақ серіктерінің қыртыстанып, 
бұйраланып немеее секпілденіп теңбілденуі (62-сурет). Аурудың дамуы 
барысында жапырақтағы хлорозды дақтар ағарып, селдірейді. Кесел бірден 
ӛрбігенде ӛсімдік мүшелері деформацияланып, дәні майдаланып, сау 
тұқымға қарағанда оның реңі сарғыш тартады. Ерте егілген асбұршақ 
егістігі теңбіл ауына сирек шалдығады. 
Ауру қоздырғышы – Pea enation mosaic virus вирусы. Қоздырғыш 
бітелер кӛмегімен таралады. Бiтe денесінде вирустың инкубациялық кезеңі 
9-48 сағатқа созылады. Тасымалдаушы бітелердің бойында вирус 29 
тәулікке дейін сақталады. Қоздырғыш тұқым арқылы таралмайды. 


146 
Инфекция коры – кӛп жылдық бұршақ тұқымдас шӛптер. Бұл ауруға 
асбұршақтан басқа қытайбұршақ, атбасбұршақ, бӛрібұршақ, жоңышқа, 
беде және басқа да бұршақ дақылдары шалдығады. 
Кесел қарқынды дамығанда тұқым мен кӛк балауса массасының 
ӛнімі кемиді. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   100   101   102   103   104   105   106   107   ...   228




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет