Талдау және зерттеу нәтижелері

12 
1. Дауларды реттеудің балама тәсілдері. 
Құқықтық қайшылықтарды соттан тыс шешудің балама түрлері бар 
екендігін назардан тыс қалдырмау керек. Біздің елде медиациядан басқа 
партисипативтік рәсім тәртібі мен төрелікті (арбитраж) атап өтуге болады. 
Айтылған тәсілдердің ішінде партисипативтік рәсім тәртібі жаңадан ҚР АІЖК 
2016 жылдың 1 қаңтарында қабылданған кезде енгізілген. 
Осы үш балама тәсілді азаматтық қарым-қатынастарда реттейтін НҚА-
мен оларды қолдану аясын салыстырсақ, төмендегі кесте бойынша 
ерекшеліктерді байқауға болады (1-кесте).
Кесте 1 – Қазақстан Республикасындағы дауларды реттеудің балама тәсілдерінің 
салыстырма кестесі 
Рәсімдер атауы 
мен қолдануды 
реттейтін 
факторлар 
МЕДИАЦИЯ 
ПАРТИСИПАТИВТІК 
РӘСІМ 
ТӨРЕЛІК 
(арбитраж) 
Қандай НҚА 
қаралған 
АІЖК; АК; 
Еңбек кодексі 
АІЖК 
АІЖК; АК; 
Еңбек кодексі 
Дербес НҚА-
лер 
«Медиация туралы» 
ҚРЗ 
- 
«Төрелік туралы» 
ҚРЗ 
Қолдану 
саласы 
Қазақстанда медиация 
жеке және заңды 
тұлғалар қатысатын 
азаматтық, еңбек, 
отбасылық және өзге 
де құқықтық 
қатынастардан 
туындайтын даулар 
бойынша, сондай-ақ 
қылмыстық істер 
бойынша және 
атқарушылық іс 
жүргізу шеңберінде 
қолданылуы мүмкін 
[6]. 
Егер заңдарда өзгеше 
көзделмесе, жария-
құқықтық дауларды 
қоспағанда, жеке және 
(немесе) заңды тұлғалар 
қатысатын азаматтық, 
еңбек, отбасылық және 
өзге де құқықтық 
қатынастардан 
туындайтын азаматтық-
құқықтық даулар 
партисипативтік рәсімнің 
саласы болып 
табылады[4]. 
Егер Қазақстан 
Республикасының 
заңнамалық 
актілерінде өзгеше 
белгіленбесе, дау 
субъектілерінің 
мемлекет ішінде 
немесе оның 
шегінен тысқары 
жердегі 
тұрғылықты жеріне 
немесе орналасқан 
жеріне қарамастан, 
жеке және (немесе) 
заңды тұлғалардың 
қатысуымен 
болатын 
азаматтық-
құқықтық 
қатынастардан 
туындаған, төрелік 
шешетін дауларға 
қатысты 
қолданылады[9]. 

жүктеу/скачать 1.33 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: