А. М. Саидов, Н. Д. Жангабылова, Б. Аманжол
жүктеу/скачать 1.25 Mb. Pdf көрінісі
|
| Ақпараттық элементтерге мыналар жатады:
- дереккӛздің атауы туралы мәліметтер; - дереккӛздің авторы (авторлары) туралы мәліметтер; - дереккӛздің функционалдық мақсаты туралы мәліметтер; - баспагерлер туралы мәліметтер; - басылымның қысқаша сипаттамасы; - басылымның шығу деректері. Кітаптың ғылыми-анықтамалық аппаратының түсіндірме элементтері дереккӛздің авторлық мәтінін толықтырады және түсіндіреді. Оларға алғы сӛз және кейінгі сӛз жатады. Кітаптың ғылыми-анықтамалық аппаратының кӛрсетілген элементтері дереккӛздің негізгі мәтініне дейін және одан кейін тікелей орналастырылады. Олардың кӛмегімен оқырман дереккӛздің мазмұны, себептері және жазу шарттары туралы қосымша ақпарат ала алады. Бастапқы ақпарат кӛздерін белгілеу. Белгілеу - бастапқы материалды алдын-ала жіктеуге арналған шартты белгілер жүйесі (белгілер, бетбелгілер және т.б.). Жұмыс жазбаларын жүргізудің жалпы принциптері. Ӛзгелердің жазбаларын жүргізу жазбаша жұмысты дайындау кезінде пайдаланылатын дереккӛздердегі ақпаратты ӛңдеудің ең тиімді әдісі болып табылады: егер оқу процесі таңдалған орындарды белгілеу арқылы жүзеге асырылса, онда оқылған материалды игеру сенімділігі бірнеше есе артады. Жұмыс жазбаларының түрлері. Жоспар (лат.р1апит - жазықтық) - материалдың кӛрсетілу нәтижесін анықтайтын бастапқы негіз, жазбаша жұмыс қаңқасы. Үзінділер - бұл оқылған мазмұнның квинтэссенциясы бар мәтіннің кішкене 48 бӛліктері. Тезистер (грек.тезос - бекіту) - шығармашылық ӛңделген үзінділердің ең жетілдірілген түрі. Бұл зерттелген материалдың мазмұнын растайтын, кейде теріске шығаратын түрде қысқаша баяндау. Тезистер мақсатына байланысты негізгі, қарапайым немесе күрделі болуы мүмкін. Негізгі тезистер - қорытынды тұжырымдардың негізі болып табылатын жалпылаудың аз қосындысымен түпнұсқа мәтіннің түбегейлі маңызды ережелерін сӛзбе-сӛз жазу. Қарапайым тезистер - түпнұсқа мәтіннің әр бӛлігі үшін де, тұтас мәтін үшін де автордың негізгі ойларының сӛзбе-сӛз тізімі. Презентацияның салыстырмалы қысқалығы мен нақтылығы-бұл тезистердің ерекшелігі. Олардың негізгі мақсаты - түпнұсқа мәтіннің мәнін түсінуді жеңілдету. Күрделі немесе егжей - тегжейлі тезистер бір уақытта ықшам, бірақ мазмұны жағынан ӛте жақсы материал болып табылады, ол жоспармен және басқа да үзінділермен бірге жазбаша жұмыстың негізгі мәтінінің ӛрескел нұсқасын жазудың негізгі негізі бола алады. Конспект (лат.conspectus - шолу, сипаттама) бастапқы мәтіннің мазмұнын ӛте күрделі жазу, оның ішінде ең маңызды орындардың дәйексӛздері, дереккӛз жоспарымен бірге, сондай-ақ жазылған материалды қысқаша талдау және оған қорытындылар. Қысқаша айтқанда, жалпы кітаптан, басқа да керекті кітап болсын,журнал болсын, сол жердегі нақты әрі қысқа мәлімет ретінде дәптерге, басқа нәрсеге кӛшіріп жазу. Түйіндеме - ең алдымен ондағы тұжырымдар негізінде алынған бастапқы ақпарат кӛзінің зерттелген мазмұнына қысқаша баға беру. Аннотация - ол туралы жалпылама түсінік беретін бастапқы ақпарат кӛзінің негізгі мазмұнының қысқаша мазмұны. Бастапқы ақпарат кӛздерінің нақтыланған тізімін жасау. Кӛптеген жағдайларда, жасалған жазбаларды кӛргеннен кейін, Орындаушы бастапқы ақпарат кӛздері тізімінің бастапқы нұсқасына нақтылау қажет. Сайып келгенде, бұл нақтылаулар тізімнің мазмұнын түзетуге - одан кейбір кӛздерді алып тастауға және оған қандай да бір себептермен бастапқы ретінде тартылмаған басқаларды енгізуге дейін азаяды. ӘОЖ бойынша ғылыми ақпаратты іздеу. Ғылыми ақпаратты сәтті іздеу үшін оны жіктеу керек. Соңғы уақытта ең кӛп таралған әмбебап ондық жіктеу (ӘОЖ) болды. ӘОЖ білімнің барлық салаларын қамтуға және ішкі сыныптарға бӛлінбеуге мүмкіндік береді. ӘОЖ негізгі және қосалқы кестелерден тұрады. Негізгі кестеде адамның білімін жүйелейтін ұғымдар мен оларға сәйкес индекстер бар. ӘОЖ негізгі кестесінің бірінші қатарында келесі сыныптар бар: 0-Жалпы бӛлім. Ғылым. Ұйымдастыру. Ой әрекеті. Белгілер мен таңбалар. Құжаттар мен жарияланымдар; 1-Философия; 2 - Дін; 3-Экономика. Еңбек. Құқық; 4-1961 жылдан бастап тегін; 5-Математика. Жаратылыстану ғылымдары; 6 - 49 қолданбалы ғылымдар. Медицина. Техника; 7-Ӛнер. Қолданбалы ӛнер. Фотосурет. Музыка; 8-Тіл Білімі. Филология. Кӛркем әдебиет. Әдебиеттану; 9- Ӛлкетану. География. Ӛмірбаяны. Қазақстан тарихы. Әр класс он кіші бӛлімге бӛлінеді және т.б. жақсы кӛріну және оқу ыңғайлылығы үшін әр үш саннан кейін сол жақтан бастап нүкте қойылады (оқу кезінде ол айтылмайды, бірақ кідіріспен кӛрсетіледі). ӘОЖ бірқатар маңызды артықшылықтарға ие: шифрлаудың ыңғайлылығы, ақпаратты іздеудің салыстырмалы жылдамдығы және т.б. жалпы кӛлемнен қажетті құжаттаманы іріктеуді жеделдету және ғылыми қызметкерлердің еңбек тиімділігін арттыру үшін жалпы мемлекеттік ғылыми- техникалық ақпарат қызметі (ҒТА) бар. Ғылыми ақпаратты іздеу немесе ақпаратты іздеу - бұл тақырыпты әзірлеу үшін қажет құжаттарды табуға бағытталған операциялардың үйлесімділігі. Іздеу механикалық, қолмен, автоматтандырылған және механикаландырылған болуы мүмкін. Ғылыми-техникалық ақпаратты пысықтау шығармашылық тәсілді, зейінді және зейінді талап етеді. Жүйелілік пен табандылық маңызды факторлар болып табылады. Ӛңделген мәтінді дұрыс жазу ӛте маңызды, ӛйткені оқылған материалды жазу маңызды талап болып табылады. Ақпараттар қорын библиографиялық және фактографиялық деп екіге бӛледі. Библиографиялық қор жарияланған еңбектер туралы ақпараттарды жинайды. Ал фактографиялық қорда осы жарияланған еңбектердің ӛздері сақталады. Ақпараттық қорлар салалық, политақырыптық, құжаттардың түрлеріне байланысты – патент, диссертация т.б. болуы мүмкін. Мұндай қорлар әр саладығы ғылыми зерттеу институтарында, ақпараттық органдарда жасалады. Ғылыми қызметкер таңдалған зерттеу тақырыбы бойынша ҒТА-ны талдауды аяқтағаннан кейін жұмысты орындау нәтижесіндегі мақсатқа және осы мақсатқа жету үшін шешілуі керек міндеттерге қол жеткізуі керек. Ол ғылыми зерттеу жұмысының тақырыбында тұжырымдалған [2]. жүктеу/скачать 1.25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|