А. М. Саидов, Н. Д. Жангабылова, Б. Аманжол
Ғылыми ақпаратты іздеу және жинақтау
жүктеу/скачать 1.25 Mb. Pdf көрінісі
|
| 3.3 Ғылыми ақпаратты іздеу және жинақтау
Ең қарапайым технологиялық процедуралардың бірі - бастапқы ақпарат кӛздерін жинау. Орындаушыға оны орындау үшін белгілі бір мерзімге қажетті кӛздердің кӛп бӛлігін жұмыс орнына жақын жерде шоғырландыру қажет. Ақпараттық жүйелерді жасау және оларды қолдану ғылым мен техниканың жетістіктерін кӛпшілікке жеткізу үшін ӛте қажет. Ғылыми ақпарат кӛздері ретінде әдебиеттер, мерзімді басылымдар, кітапхана қорлары, ЭЕМ, байланыс құралдары т.б.жатады. Ақпараттық ӛнімдерді жинақтау, олардың базасын жасау қағазсыз информатикаға кӛшумен байланысты. Жүйелеу - бұл барлық жиналған материалдарды мазмұны бойынша және жазбаша жұмысты дайындау кезінде оны қолдану кезектілігін ескере отырып ретке келтіру және топтастыру. Жүйелі талдаудың екі негізгі міндеті бар: дереккӛздерді таңдаудың толықтығын мұқият тексеру және олардың шығу деректерінің сәйкестігін мұқият тексеру. Бүгінгі таңда кітапханалар әлі күнге дейін ең толық және қол жетімді ақпараттық қор болып табылады, сондықтан жазба жұмыстарын дайындауда кітапхана каталогтары жиі қолданылады. Каталог - ақпараттық қорда сақтаулы тұрған және белгіленген ережелерге сәйкес есепке алынған дереккӛздердің жүйеленген тізбесі. Кітапханаларда мұрағат, алфавит, тақырыптық, хронологиялық, библиографиялық, алдын-ала, жалпы жүйелік және арнайы каталогтар жиі қолданылады. Бас каталог - бұл біз қарастырған алфавиттік және басқаларынан ӛзгеше, белгілі бір іргелі принципке сәйкес жүйеленген кітапхана кӛздерінің тізімі. Кӛбінесе осы немесе басқа дереккӛздің ғылыми білімнің белгілі бір саласына немесе оқу пәндерінің жүйесіне жататындығы осындай принцип ретінде қолданылады. Тақырыптық каталог - бұл тақырыптық ретпен жүйеленген кітапхана кӛздерінің тізімі. Бұл жағдайда дереккӛз мазмұнының тақырыбы негізге алынады. Алфавиттік каталог - алфавиттік тәртіппен жүйеленген кітапхана кӛздерінің тізбесі. Пәндік каталог - тақырыптық, яғни тақырыптық каталогпен салыстырғанда анағұрлым сараланған ретпен жүйеленген кітапхана кӛздерінің тізбесі. Бұл ретте бір-бірімен тікелей байланысты емес заттар туралы мәліметтер әліппе бойынша жүйеленеді. Хронологиялық каталог - бұл хронологиялық ретпен жүйеленген, белгілі бір басылымның жарық кӛру уақытын, кӛбінесе мерзімді түрде кӛрсететін кітапхана кӛздерінің тізімі. Бұл жағдайда дереккӛздің шыққан күні (жылы) негізге алынады. Мұрағаттық каталог - алфавиттік (сирек - хронологиялық) тәртіппен жүйеленген мұрағаттық кітапхана кӛздерінің тізбесі. Қажетті дереккӛзді мұрағаттық каталогтан табу үшін оның атауы мен авторы туралы немесе 47 басылымның жарық кӛрген уақыты туралы ақпарат болуы керек. Библиографиялық каталог - кітапханада сақтаулы және есепте тұрған ең маңызды (жұмыста жиі пайдаланылатын) кітап және мерзімді басылымдар туралы библиографиялық (сипаттамалық) мәліметтерді қамтитын кітапхана кӛздерінің тізбесі. Арнайы каталог - бұл анықталған типтегі кітапхана кӛздерінің тізімі. Мысалы, арнайы каталог мерзімді басылымдарда жарияланған, осы кітапханада сақталған және тіркелген мақалалардың каталогы немесе жаңа түсімдер каталогы бола алады. Кітаптың ғылыми-анықтамалық аппараты (лат.басылым құрамындағы әр түрлі қосымша материалдарды оқырмандарға оның мазмұнының ерекшеліктері, құрылымы, құрамы және кӛздің функционалды мақсаты туралы ақпарат беру әдеттегідей. Кітаптың ғылыми-анықтамалық аппаратының элементтері іздеу, түсіндірме, ақпараттық және кӛмекші болып бӛлінеді. Оқырманға оқырман мен оның ерекшеліктері туралы алдын-ала пікір қалыптастыруға кӛмектесу үшін кітаптың ғылыми-анықтамалық аппаратының ақпараттық элементтері қолданылады. Кітаптың ғылыми-анықтамалық аппаратының ақпараттық элементтері әдетте титулдық Бетте және оның артқы жағында, ал кейбір жағдайларда - дереккӛздің соңында орналасады. жүктеу/скачать 1.25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|