206
- потенциалды тұтынушыларға қызмет көрсететін мекемелер-
ге жағымды бейнелер құру (жарнама, туризмге бағытталған теле-
бағдарламаларға қатысу, қайырымдылық қызметі жəне т.б.);
- туристердің назарын аудару үшін қызмет көрсетуші персо-
налдың ұмтылысы («бəрі де клиент үшін» қағидасымен қызмет
көрсету);
- клиенттердің өтініші жəне талап-тілектері бойынша ұсы-
нылатын туристік өнімге баса назар аудару («біз сіз үшін
тағы не
істей аламыз?» қағидасы бойынша);
- туристерге ұсынылған қызметті алу барысында жеңілдетіл-
ген бағыттарды көрсетуге қамқорлық жасау (фирманың ішкі
ақпараты, объектілер туралы жолбасшы-анықтамалық кітаптар,
туриске түсінікті тілдегі буклеттер жəне т.б.);
- туристермен қызмет көрсету қағидасына кіруге тиісті, ба-
рынша жақсы қарым-қатынаста болу.
Сондай-ақ турдың технологиялық ерекшеліктерін ескеру де
маңызды болып табылады. Ол саяхат орнымен,
қызмет көрсетудің
спецификасымен, сондай-ақ клиенттің талабымен байланысты
болуы мүмкін. Кез келген нақты маршрутта өзінің спецификасы
болады. Тур барысында туристерге қызмет көрсету технологиясы
бойынша жалпы ұсынылымдар да кездеседі:
- ұсынылатын қызметтердің төленген сомаға сəйкес болуы;
- турдың сатылуы барысында қызмет көрсету деңгейінің жар-
намаға сəйкес болуы;
- мазмұны бойынша турлардың мақсаттық бағыттары;
- қызметтерді нақты жəне
өз уақытында ұсыну;
- қызмет көрсету бағдарламаларының қолайлылығы;
- қызмет көрсетудің анимациясы.
Туристерге қызмет көрсетудегі стратегиялық бағытқа қызмет
көрсетудің мəдениеті, ақпараттылық жəне бағдарламаның
қанықтылығы, сервистің қайталанбастығы жəне т.с.с. жатады.
Барлық аталған ұстанымдар қызмет көрсетудің технология-
сында біріктірілуі тиіс. Турды ұйымдастыру технологиясында
қызмет көрсетуші персонал мен
туристің арасындағы қарым-
қатынас, турист қабылдаған психологиялық аспектілер маңызды
болып табылады. Бұл дегеніміз – алғашқы жоспарда туристің
жеке қызығушылықтары тұруға тиіс деген сөз.
207
Осыған байланысты халықаралық туризмде туриске келесі
белгілермен əсер ету əдетке айналған:
- əрбір туриске сəлемдік кəдесыйларға;
- тур аяқталған кезде туристерге арнайы дайындалған дип -
лом
дарды, мадақтамаларды, маршруттың
өтілгендігі туралы
белгілерді беру;
- демалыс орны туралы жарнамалық үндеулер, буклеттер,
жолсілтемелер жəне анықтамалар туристерге қолжетімді болуы
тиіс;
- демалыстың алғашқы күнінде туристерді гидпен танысты-
рып, жоспарланған жəне қосымша қызметтер бойынша ақпарат
беру. Бұндай кездесулерде бейне ақпаратты пайдаланған жақсы.
Бұның барлығы өте қонақжай көрінеді, демек турист үшін де
тартымды болады.
Қызмет көрсетудің қолайлылығы –
қонақжайлылыққа тікелей
əсер ететін тұтынушылық маңызды қасиет болып табылады. Ол
келесілерден тұрады:
- барлық қызмет түрлерінің бірегей қызмет көрсету деңгейіне
сəйкес болуы;
- турдың тақырыбына қызметтердің сəйкестілігі;
- мтурдың анықталған топтық тұтынушыларға бағытталуы;
- қызмет көрсету бағдарламаларының өз уақытында өтуі;
- бағдарламалардың икемділігі (осы немесе келесі қызметтерді
ауыстыру мүмкіндіктері);
- ұсынылатын қызметтердің көлеміне байланысты қызмет тер-
дің
рационалды мазмұны;
- қызмет көрсетудегі беталыстылықтың жоқтығы (қызмет тер-
дің қайталанбастығы).
Барлық аталған ұстанымдарды туристік өнім жасау бары-
сында есепке алу керек. Дұрыс емес жасалған өнім сұранысқа
ие болмай қоймай, сондай-ақ мекемені əлеуетті жəне тұрақты
клиенттерінен айыруға қабілетті екенін есте сақтаған жөн.
Сондай-ақ туристік өнімді сату процесі де маңызды фактор
болып табылады. Қызмет көрсету процесі жəне
турөнімді сату -
бір-бірімен өзара байланысты жағдайлар. Біз клиентке тауарды
сату барысында қаншалықты сапалы қызмет көрсетсек, оның
келесі жолы дəл осы тауарды сатып алуға келуі соншалықты бо-
лады.