Педагогика теориясы
жүктеу/скачать 0.77 Mb.
|
| Оқытудың ғылыми принципі оқу-тәрбие үрдісінде оқушы-студенттерді заманауи технологияның даму деңгейінде ғылыми біліммен қаруландыруға, әсіресе жас студенттерді ғылыми зерттеу әдістерімен таныстыруға бағытталған.
Ғылым тәрбиенің мазмұны мен әдістерімен байланысты. Сондықтан білім мен оқу пәні арасындағы ынтымақтастық пен өзара тәуелділікке қол жеткізу қажет. Ғылыми түсініктемелер білім берудің барлық кезеңдерінде қолданылуы керек. Оқытудың көрнекілік принципі оқу үрдісінің сапасын арттырып, оқушылардың оқуын жеңілдетеді. Бұл ереже оқыту процесінде көру, есту, иіс, дәм, тері-бұлшықет қозғалысы сияқты сезім мүшелерінің объектіге бір жолмен жұмылдырылуын талап етеді. Білім беру барысында оқу пәндерінің сипаты мен мазмұнына қарай оқу-әдістемелік материалдар әртүрлі болуы мүмкін. Оның ішінде: а) тауарлар мен заттарды табиғи қалпында көрсету; б) суретті оқу материалдарын көрсету; в) заттар мен бұйымдарды шартты белгілермен көрсету; ж) дауысты көрнекі материалдарды пайдалану. Көрнекілік оқытуда тиімді нәтиже беруі үшін келесі аспектілерге назар аудару қажет. Қолданылатын оқу құралы ең алдымен сол немесе басқа сынып оқушыларының жас ерекшеліктеріне және мінез-құлық ерекшеліктеріне, жалпы дайындық деңгейіне сай болуы керек. Екіншіден, қолданылатын оқу құралдары сабақ тақырыбының мазмұнын ашуға көмектесетін материалдар болуы керек. Үшіншіден, сабақ барысында пайдалану үшін көрсетілген оқу-әдістемелік материалдарды тиімді пайдалану үшін қажетті тәрбие әдістерін дұрыс таңдап алу керек. Білімді жүйелі және бірізді меңгеру принципі білім берудің ғылымилығы мен түсініктілігі ережелерімен тығыз байланысты. Жүйелілік (системалылық) дидактикалық категория ретінде Я.А.Коменскийдің еңбектерінде негізі қаланды. Табиғаттағы бір нәрсе екінші нәрсемен байланысты болатыны сияқты, оқытуда бәрі екіншісімен байланысты болуы керек, әр сабақта алған білім келесі білімге жол ашуы керек деп есептейді. Профессор О.Розиқов жүйелілік оқыту принципі ретінде мынадай сипаттамаларға ие екендігін атап көрсетеді: жүйелілік, ұйымшылдық, тұтастық, жоспарлау, сабақтастық, жалғасымдылық, перспективалық бағыт. Оқытудың жүйелі болуы оның бірізділігіне байланысты. Жүйелілікке негізделген білім берудің сипатты ерекшелігі – ол оқушылардың бұрын алған білімдері мен дағдылары негізінде жаңа білім, білік, дағдыларды қалыптастырады, олардың өзара байланысын жетілдіреді және керісінше, жаңа білімді білдіру барысында. игерілген білім, білік және дағдыларды тереңдету, кеңейту және нығайтуды қамтамасыз ету. Жүйелілік пен бірізділік оқу пәндерінің бір-бірімен байланыстылығын да білдіреді. Оқытудағы саналылық пен белсенділік, оқушы бойындағы көтеріңкі көңіл-күй, көп білуге құштарлық, өз бетінше ойлауға, қорытынды жасауға баулиды. Білімді саналы және белсенді меңгеру оқыту процесінің психологиялық аспектілерінен көрінеді. Оқытуда теориялық білім неғұрлым тиянақты берілген сайын, оқушының ой-өрісі де анық әрі айқын болады, оқу материалдарын саналы түрде меңгеру деңгейі жоғарылайды. Қазіргі білім беру жүйесін реформалау барысында жастардың өз бетінше ойлауы, өз бетінше білім алуға ұмтылуы талап етіледі. Нәтижесінде білімді меңгеру процесі шығармашылық сипатқа ие болады. Мұндай үдерісте мұғалім оқушының оқуға деген көзқарасына және осы процесте өзін қалай ұстауға көңіл бөлуі керек. Демек, білім берудің нәтижелі болуы мұғалімнің оқуға деген жүйелі және тұрақты қызығушылығына байланысты. Ол үшін мұғалім оларды оқуға деген шығармашылық көзқарасқа, дербестікке, еңбексүйгіштікке баулу керек. Оқу-тәрбие процесі, оның мазмұны, ондағы көтерілген өмірлік мәселелер жастар тәрбиесіне оң әсерін тигізеді. Демек, тәрбие тұлғаны қалыптастырудың негізгі көзі болып табылады. Теориялық білімді практикалық өмір тәжірибесімен байланыстыру білім берудің жетекші қағидаларының бірі болып табылады. Білім беру саласындағы жетістіктер ең алдымен теория мен практиканың өзара тәуелділігіне негізделген. Сонда ғана оқушы өзі оқып жатқан оқу материалдарының мәнін түсініп, оны іс жүзінде қолдана алады. Ол үшін мұғалім оқушылардың оқу-тәрбие процесіне белсенді қатысуына қол жеткізуі керек. Белсенді қатысу білімді саналы түрде түсінуге және меңгеруге әкеледі. Оқытып тәрбиелеу арқылы біз білім мен тәрбиенің бір-бірінен ажырамайтынын түсінеміз. Әрбір оқу пәнінің, тіпті кейбір пәндер мен тақырыптардың да тәрбиелік сипаты бар екені сөзсіз. Жаратылыстану – математика, химия, биология, астрономия, т.б. пәндерді меңгеру арқылы оқушылардың ғылыми сенімдері, дүниетанымы қалыптасады. Олар дүниені ғылыми негізде зерттеуге болатынын түсінеді. Олар барлық нәрсеге әділ баға беруге үйренеді. Гуманитарлық ғылымдардың тәрбиелік мәні кеңірек, кемел тұлғаның адамгершілік қасиеттерін қалыптастыруға жан-жақты көмектеседі. Оқушы ғылыми білімді меңгерген сайын оның дүниетанымы, сенімі, қабілеті артып, дамиды. Білім берудің тәрбиелік мүмкіндіктерін пайдалану, ең алдымен, мұғалімнің оқуды әдістемелік тұрғыдан дұрыс ұйымдастыруына, оқу материалдарының мазмұнына байланысты тәрбиелік мақсаттарды нақты анықтауына, оқушылардың оқуға деген қызығушылығын арттыруға байланысты. Сонымен бірге ұстаздың шәкірт алдындағы беделінің тәрбиелік мәні зор. Білім беруде оқушының өзіне ғана тән жеке ерекшеліктері ескерілгенде ғана оқу-тәрбие үрдісінде табысқа жетуге болады. Сондықтан мұғалімдердің бала психологиясынан жеткілікті білімі болуы керек. Сынып оқушылары тобының жалпы сипаттамасы және әрбір оқушының ерекшеліктері білім берудің әр кезеңінде ескерілуі керек. Бұл мақсатқа жету үшін мұғалім оқушыларды бақылап, олардың рухани дүниесін зерттеуі керек. Сонда ғана оқушының кемшілігінің себептері анықталып, оны жою мақсатында зерттеу жұмыстары жүргізіледі. Қорыта айтқанда, оқыту ережелері – жалпыға бірдей білім берудің мақсаттары мен міндеттерін жүзеге асыруға, оқушылардың ғылыми білімдерді меңгеруіне, білім мен дағдыны құрудың негізгі заңдылықтары мен ережелеріне бағытталған оқыту мен оқыту үдерістерінің бағыты.индекс, олар ажырамас. байланысты. жүктеу/скачать 0.77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|