Педагогикалық институты аманжол күзембайұлы еркін әбіл тарихнам а
жүктеу/скачать 0.67 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «Ветхи–завет»
- 2. Қытайдағы тарихи сананың ерекшеліктері. Тарихы бай ел – Қытай елі. Әсіресе, жаңа дәуірде Қытай елі дүниежүзі тарихшыларын қызықтырды. Синология
- «Шан шу»
- «Чунь–цю»
- «Цзо чжуани»
- Мэн–цзы
| Авестада адамзат тарихы 1200 жылға созылатындығы айтылады. Алғашқы 3000 жылын «алтын ғасыр» деп атады. Осы кезде әлем суықты да, ыстықта да, өлім мен дертті, кәрілік дегендерді білмеген. Малдың көптігінен жердің беті көрінбеген. Бұл әлемді жаратушы – Ахурамазда билігі кезеңі еді. Содан «алтын ғасыр» белесі біткен соң, Ариман аштық, дерт пен өлімді өмірге әкелді. Бірақ, әлемге Зороастра пайғамбар руынан шыққан құтқарушы келіп, жақсылық жамандықты жеңіп, әлемде шынайы патшалық жайғасады.
«Ветхи–завет» («Көне шарт») кітабының адамзат мәдениеті тарихында орны жоғары. Мұнда алғашқы рет қоғамдық мораль мен мемлекеттік институттың эволюциясы баяндалған. Шамасы, автор сол кездегі Иран басқыншыларының әрекеттерін өз көзімен көрген болуы керек. Өйткені, кітаптың мәтінінде бізге осыған дейінгі белгілі Дарий патшаның Вавилонды жаулау саясаты көрініс тапқан. Біздің эрамыздың алғашқы ғасырында өмір сүрген нәсілі еврей, кітаптың авторы Дарийды да, оның баласы Кирды да құдайдың жіберген адамы ретінде көрсетеді. 2. Қытайдағы тарихи сананың ерекшеліктері. Тарихы бай ел – Қытай елі. Әсіресе, жаңа дәуірде Қытай елі дүниежүзі тарихшыларын қызықтырды. Синология деп аталатын ғылым пайда болды. Қытай өз тарихын тасқа басып, сүйекке өрнектеп, қағазға жазып қалдырған ел. Біздің эрамызға дейінгі ХІІІ–ІХ ғасырларда Шаң–Ин қоғамында сүйекке жазу дәстүрі пайда болды. Келесі қадам деп батыс Чжоу қола ыдыстарындағы инскрипцияларды (б.з.д. ХІІ/ХІ–VІІІ ғғ.) есептеуге болады. Оларда Чжоу билеуші үйі иесінің істеріне ерекше назар аударылған. Мұнда чжоулықтардың прототарихи ойлау деп атауға болатын, уақыт пен ұрпақ арасында байланысты ұғынуы анық көрінеді. Қолда бар жазбаша шығармалардың ең көнесі «Шан шу» («Өткен туралы жазбалар») және «Шицзин» («Әндер мен әнұрандар кітабы»), олардың ең ежелгілері б.з.д. VІІІ ғасырға, мүмкін одан да ертерек мерзіммен белгіленеді. Тарихты ұғынып зерттеуді Кун–Цзының есімімен байланыстыру керек, ол Батыста латын тіліне бейімделген Конфуций (б.з.д. 551–479 жж.) деген атпен белгілі болды. Ол ұлы ойшыл, мемлекет қайраткері, ұстаз, этиканың білгірі, Қытайда және кейбір көрші елдерде бүгінгі күнге дейін жеткен философиялық ағымның негізін қалаушы. Ұстаздың өзі немесе оның шәкірттері жазған «Чунь–цю» («Көктемдер және күздер») хроникасындағы және «Лунь юй» («Әңгімелесулер және толғамдар») философиялық трактатындағы мәліметтер Конфуций еңбегінің нәтижесі болып табылады. Оның идеялары мен көзқарастарының әсерімен жазылған шығармалар «Цзо чжуани» (Цзо Цюмин мырзаның хроникасы), «Мэн–цзы» («Мэн Кэ ұстаздың трактаты»; шамамен бз.д. 372–289 жж.), «Сюн–цзы» («Сюнь Куан ұстаздың трактаты»; б.з.д. 325–238 жж.) және т.б. Конфуцийдың концепциясын дамытқан Мэн–цзы «Қоғамды адамгершілік негізінде басқаруды» жақтады, халық – мемлекеттің негізі деп есептеп, билеушіден жоғары қойды және өзінің «Тарихи айналым» деген теориясын жасады. Ол бойынша әр 500 жыл сайын елде тәртіп орнататын нағыз билеуші пайда болады. Конфуцийдің Қытайды қытайлықтардың өздерінің зерттеуіне қосқан ең зор үлесі білімді ортада өз еліне және оның тарихына терең қызығушылық пен құрмет сезімін туғызуы болды. жүктеу/скачать 0.67 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|