Почвоведение и агрохимия
жүктеу/скачать 4.83 Mb. Pdf көрінісі
|
| Деградация и охрана почв
Почвоведение и агрохимия, №4, 2020 төбелі жазық. Ландшафттың аспектісі жасыл-сұрғылт. №26-кесінді (23.05.2019 ж.) Қара- ғанды облысы, Балқаш ауданының ау- мағында әлсіз толқынды жазығында алынды. Кесіндінің координаттары 46°39.089', 074°22.279'. Жер аздап тықырланған жаи ылым. Өсімдіктері жусан, көкпек, қияқөлең, қауырсын шөптері, теріскен, еркекшөп, біркелкі жабыны 65-70 % құраи ды. Топырақ беті d = 1-2 мм ірі құмның көптігімен сипат- талады. Тіркелген шөлді-құмды топы- рақ кескінінде келесідеи генетикалық горизонттар ерекшеленеді. Кескіндердің морфологиялық белгілері мен Гүлшат учаскесінің шөлді құмды топырақтарының индикатор- лық көрсеткіштерін талдау жаи ылым- дардың деградациялану дәрежесінің өсуімен олардың аи тарлықтаи өзгеріс- терге беи імділігін көрсетті (кесте 2) Олар қарашірік (A+B 1 ) горизонтының қалыңдығының 40 см-ден төмендеуін- де, әлсіз деградация дәрежесінің 17 см-ге деи ін, өте күшті, бұл 0-10 см қабатындағы гумустың екі еседен астам төмендеуіне әкеледі (1,78 %-дан 0.70 %-ға деи ін), шаңды-тозаңды фракцияларының жоғалуы (сәи кесінше 6,0 %-дан 4,1 % және 8,0 %-дан 4,6 % -ке деи ін) және баи ланысқан құмнан сусы- малыға деи ін гранулометриялық құра- мы жеңілдеген. Шөлді-құмды топырақ кескіні (Гүлшат нүктесі) А 0-15 см, Ашық-сарғыш-қоңыр (10YR 6/4), ылғалды, борпылдақ, құмдақ- ты ерекше ірі құм мен ұсақ тастар d=1-2 мм, ұсақ тамырлармен тесілген, HCl-дан қатты қаи наи ды, табиғи өсімдік- тердің тамыр жүи есімен бекітілген, келесі қабатқа өтуі ылғалданғандығынан аи қын көрінеді; В 15-40 см, бозғылт-қоңыр (10YR 6/3), сәл ылғал, борпылдақ, ірі құмы басым, біртекті кесекті, карбонат- тармен бекітілген, маи да кесекті, HCl-дан қатты қаи наи ды, түсі бои ынша біртіндеп келесі қабатқа ауысады; С 1 40-63 см, бозғылт-қоңыр (10YR 6/3), сәл ылғал, борпылдақ, біртекті сынғыш кесектер, ірі түи іршікті ~ 1 мм құмды, ұсақ тамырлар, HCl-дан қатты қаи наи ды, карбонаттар құм түи іршіктерін әлсіз біріктірген, сирек көлденең сызық- тар түрінде карбонаттар, тамырлардың болуымен біртіндеп ауысу; С 2 63 см және тереңірек, бозғылт- қоңыр (10YR 6/3), сәл ылғалды, борпыл- дақ, құмды, көп мөлшерде ірі құм, сирек тамырлар, карбонаттар себебінен бірың- ғаи сынғыш кесектер, HCl-дан қатты қаи наи ды. |