«Психология тарихы» пәні бойынша дәріс сабақтарының тезистері
-тақырып. Сана жайлы философиялық ілімдер
жүктеу/скачать 271.5 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Паскаль Блез (1623-1662), француздық философ, экзистенциалды психологияның бастаушысы, ғалым, жазушы.
| 2-тақырып. Сана жайлы философиялық ілімдер.
XVII ғасырда европалық ғылымда недәуір өзгерістер болды. Ең бірінші феодалды уставтардың жойылып олардың орнына психикалық феномендерді ғылыми тұрғыдан қарастыруға талпынған зерттеушілердің пайда болуы әсер етті. Психологияның дамуына аса маңызды рөл атқарған Р. Декарт, Б. Паскаль, Б. Спиноза жәнеде Г. Лейбниц. Сияқты ғалымдардың еңбектері маңызды болған. Паскаль Блез (1623-1662), француздық философ, экзистенциалды психологияның бастаушысы, ғалым, жазушы. Уақытты озып кетіп, ол бірінші «паскалево колесо» есептік машинаны ойлап тапқан және осы жұмысы бойынша 1649 жылы патшаның құрметіне ие болған жәнеде ол алғаш шприцпен гидравикалық престі ойлап шығарды, ал барометрдің құрылымын жетілдіре түскен болатын. Индуктивті әдістемені қолдай отыра ол философияның қарым-қатынасына ғылым автономды болу керек, ал сана толығымен соған бағыну керек деген. Б. Паскаль адам көрінісіне оригиналды жүйені шығарған болатын. Адамның мәні ол оның данышпандылығы мен мәнсіздігіне байланысты. Данышпандылықты болуы ол адамның жақсылықпен жамандықты айыра білуі және жақсылық жасауға ұмтылуы. Адамның жексұрыңдығы ол космостың алыс жеріндегі адасып кеткен атомы деген. Ертеме кешпе адам өзің тұрғылықты түсіне алмағандықтан ол өзін жексұрын екенін сезеді. Тағыда бір жексұрын адамның белгісі ол өзін ғана жоғары санап өзін жақсы көруі және дәл осы қыры адамның жеткіліксіздігінен арыла алмайды. Осы себептен адам тек химера, өтірікші және екі жүзді өзіне қандай қарым-қатынасы болса басқа адамдарғада сондай қарым-қатынасы, ал адам өмірі күнделікті иллюзия. Б. Паскаль өзінің тезисі бойынша адамның өмір сүруі ол парадоксалды бірлігінің формасы. Ол адамның гедонистикосына мән бере келе оның ойын-сауыққа құмарлығы ол өз-өзінен қашуы. Ойын-сауықсыз адам өзінің ішіне еніп жексұрын екенін түсінеді. Дәл осы себептен адамға әбігерлік керек деген оның өзінің қаша алмайтын өлімімен ауру деген ойынан аулақ қалдыру үшін. Ол бойынша әбігерлікте адамда бақыт иллюзиясы болады деп түсіндірген. Ал бақыттың иллюзиясын болдыру үшін басқаша бір механизімі ол тыныштыққа талпынысы болып табылады. Паскальдің ойынша адамның барлық өмірі тыныштықпен әбігерлікке талпынумен болады деген. Егер әбігерлікті жеңсе онда тыныштық төзімсіз болады өйткені осы кезде адам писимисті ойлары болады онымен уайым, қорқыныш, үмітсіздік болады деген. Ал егер әбігерлікте тыныштықты жеңіп алса онда адам өз-өзіне ие болмай қалады. 1654 жылы Паскаль құдаймен мистикалық контактіде болып әлемдік жұмыстардан бас тартып оның орнына құдайға сыйынумен өз өмірін соған арнайды. Осы уақыттан бастап Б. Паскаль өзінің адам туралы алып жатқан білімінде модернизация өткізіп келесі анықтамаларды ұсынды: Құдай адамға мүлтіксіз таза табиғат сыйлаған болатын, ал адам оны өзінің күнәсімен жойып жіберді дейді. Дәл осы күнәсі адам өзінің мәнсіздігіне әкелген болатын дейді. Адамның санасы күнәнің құпиясын шешуге қабілетті емес деген. Адамның негізгі сенімі ол болашаққа сенуі яғни басқа әлемдегі өмірге, құдайға сенім болып табылады. жүктеу/скачать 271.5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|