Кедендік баждар, салықтар, кедендік алымдар мен өсімпұлдар бойынша есеп айырысулар актісін беру

Кедендік баждар, салықтар, кедендік алымдар мен өсімпұлдар бойынша есеп айырысулар актісін беру

76,2% бизнес өкілдері жалпы қызметке толық қанағаттандырылды (немесе 1-ден 10-ға дейінгі шәкіл бойынша 8,4 балл), бұл шамамен сұхбаткерлердің төрттен үш бөлігі.

Қызметке қанағаттанушылық бизнестің көлеміне байланысты. Сонымен, ірі бизнес өкілдерінің ішінде 81,2%-ы, орта бизнес өкілдерінің ішінде – 78,1%-ы, ал шағын бизнес өкілдерінің ішінде – тек 74,7%-ы толық қанағаттандырылды. Бірақ меншіктік нысанына өте тәуелді. АҚ өкілдері (82,2%), ЖШС (84,7%) көбінесе есеп айырысулар актісін беру қызметіне қанағаттанушылығын көрсетті. Бірақ ЖК өкілдерінің 56,9%-ы қызметке толық қанағаттандырылғандығын, ал жеке бизнес өкілдерінің ішінде сұхбаткерлердің 4,4%-ы толық қанағаттанбағандығын айтты (АҚ-да қанағаттанбағандар жоқ, ал ЖШС-те қанағаттанбағандар көлемі – 1,8%).

71-диаграмма. Орташа балл және меншіктік нысаны бойынша толық қанағаттандырылған бизнес өкілдерінің үлесі, %

Жеке кәсіпкерлер ішінде сапаның жақсару серпінін бағалау бойынша: «10 балдық шәкіл бойынша 2008 жылы 6 балдан 2014 жылы 10 балға дейін сапа ұлғайды» (кәсіпкер, Қарағанды қаласы); «Қызмет көрсету ұзақтығы өзгерді – қазірек тезірек көрсетіледі. 10 балдық шәкіл бойынша 2008 жылы 2 балдан 2010 жылы 3 балға дейін болмашы ұлғаю болса, ары қарай 2010 жылдан 2014 жылға дейін қызмет сапасы 3 балдан 8 балға дейін күрт өсті» (кедендік брокер, Алматы қаласы»).

Жалпы 11,3% сауалнама алынған бизнестер қызмет алуда проблемалар мен қиындықтардың болатындығын айтты. АҚ өкілдерінің ішінде – 2,2%, ЖШС – 10,1%, ал ЖК – 14,6%. ЖК өкілдерінің қызмет түрлері әр түрлі және тауарлардың атаулары бойынша икемді болуы ықтимал, сондықтан қиындықтар да көп кездеседі. Бірақ ЖК заң тұрғысынан әлсіз шыңдалған және аз қорғалған, сондықтан да әр тектегі, оның ішінде сыбайлас жемқорлық тұрғысында да проблемалар болып тұруы мүмкін.

72-диаграмма. Қызмет алу барысында проблемаларға және қиындықтарға ұшыраған кәсіпорындар үлесі, меншіктік нысаны бойынша, %

21,2% сұхбаткерлер кедендік декларация тапсырған жоқ; тапсырғандардың ішінде 91,4%-ы оны бірінші әрекеттенген, 6,9%-ы екінші әрекеттенген, 1,3%-ы үшінші әрекеттенген тапсырса, ал 0,3%-ы декларация тапсыруды тіпті бесінші әрекеттенуге дейін бірнеше рет тапсырды.

Салыстыру актісі көбінесе қағаз нұсқасында беріледі (79,1%). Өкінішке орай, тек 5,6% ғана электрондық тәсілмен беріледі.

73-диаграмма. Кедендік қызмет ресімдеудің осы нысанын көрсеткен сұхбаткерлер үлесі, %

16 өңірдің ішінде келесі өңірлерде электрондық қызмет көрсетілді:

53-кесте. Алынған қызмет автоматтандырылған деп көрсеткен сұхбаткерлер үлесі, %

Толық автоматтандырылды		Ішінара автоматтандырылды
Өңір	%	Өңір	%
Астана қаласы	27,3	Маңғыстау облысы	100,0
Алматы қаласы	21,4	Ақтөбе облысы	42,6
ОҚО	15,0	Алматы облысы	28,6
Атырау облысы	9,1	ШҚО	25,9
Қызылорда облысы	9,1	Ақмола облысы	22,0
ШҚО	7,4	Алматы	20,8
Ақтөбе облысы	4,3	Павлодар облысы	16,0
Қарағанды облысы	2,2	ОҚО	15,9
БҚО	2,1	БҚО	14,6
Алматы облысы	0,7	Астана	6,1
-	-	Атырау облысы	4,5
-	-	Жамбыл облысы	2,0

Бизнес көлемі кесігінде электрондық және ішінара электрондық қызмет акционерлік қоғамдарға жиі көрсетіледі (30,4%), ЖШС-ге – 22,9% және ЖК-ге – 16% ЖК.
74-диаграмма. Кедендік қызметті ресімдеудің осы нысанын көрсеткен сұхбаткерлер үлесі, ұйым қызметінің нысаны бойынша %



Уақыт шығындары

Құжаттар тапсырған сәттен шешім шығарғанға дейінгі қызмет нәтижесі уақыт бойынша орташа алғанда 3443,4 минутты алады. Кезекте күту уақыты – орташа алғанда 21,4 минут.

54-кесте. Қызмет алуға жұмсалатын уақыт шығындары

Қызмет нәтижесін күту уақыты	Бір өтініш үшін кезек күту уақыты
3443,4 минут	21,4 минут

Қызмет параметрлеріне қанағаттанушылық

Жалпы, жеке кәсіпкерлер орта және ірі кәсіпкерлерге қарағанда, 1 балға төмен қояды. Ең жоғары балл (8,9 балл) бланктермен қамтамасыз ету аспектісі бойынша, жиынтық көрсеткіш екі тармақтан тұрады: өтініш бланктеріне қол жетімділік, өтініш үлгілерінің болуы, өтініштерді толтыру бойынша түсінікті әрі айқын нұсқаулар, ақпарат және қызмет ұсынылатын тілдің қол жетімділігі/түсініктілігі.

75-диаграмма. Аспектілер бойынша қызмет параметрлеріне қанағаттанушылықтың орташа балы

«Техника» үшін қанағаттанушылық ең төмен балға ие болды (8,0 балл): бизнесмендер серверлердің, компьютерлердің/бағдарламалардың, сканерлейтін жабдықтың жұмысына наразылық білдіреді, және де ірі және шағын бизнестің пікірлері ортақ.

Орташа диапазонда (8,7 балл бойынша) қызмет мерзіміне, рәсімдік параметрлерге, қызметкерлердің жұмысына және ақпараттың мазмұнына қатысты аспектілер тұр. Сұхбаткерлер электрондық коммуникация мүмкіншіліктеріне қанағаттанушылықты 8,4 балға, яғни орташадан төмен балға бағалайды. Кәсіпорын көлемі бойынша қызмет параметрлерін қабылдауда аса ерекшеліктер жоқ.

Қызмет параметрлері бойынша бағалау жөнінде жеке сұхбаттан:

Кедендік брокер, Алматы қаласы: «Жекелеген қызметкерлердің кәсіпқойлық, құзыреттілік деңгейі, жеке сапалары қызмет сапасын төмендетеді. Қызметкерлер әлі де біліктілігін арттыруды қажет етеді. Егер проблемалар туындамаса, онда тағы мерзімдер сақталмайды. Қызмет алу рәсімі қиын емес. Қызметтің электрондық форматтағы қол жетімділігі мен сапасы бүгінгі күні жақсы деңгейде деп санаймын. Иә, қызмет жетілдіруді талап етеді».

Заңнама түсіндірмелеріне қанағаттанушылық

Сонымен қатар, 10 балдық шәкіл бойынша кедендік қызметтің кедендік заңнаманы түсіндіру бойынша жұмысы бағаланды (1 – ең төмен балл, 10 – ең жоғары балл). Жеке жүгіну барысында барлық сұхбаткерлер осы қызметтің жұмысын 8,8 балға бағалады, ал телефон және Call-орталық бойынша – 8,6 балға бағалады. Бірақ 1.5.-диаграммада меншіктік нысаны кесігінде қарау кезіндегі көрсеткіштің өзгеріп отыратындығын көруге болады, мұнда ЖК өкілдері бұл сервисті ЖШС пен АҚ-ға қарағанда төмен бағалайды.

76-диаграмма. Айналу қаражаттары жөнінде кедендік заңды түсіндіру бойынша кедендік қызмет жұмысына қанағаттанғандар үлесі, %



Қызмет алудағы мәселелер

11,3% сұхбаткерлер қызмет алу барысында мәселелерге және қиындықтарға кез болды. «Кедендік баждар, салықтар, кедендік алымдар мен өсімпұлдар бойынша салыстыру актісін беру» бойынша қызмет алу барысында проблемаларға және қиындықтарға жалпы кез болған сұхбаткерлер ішінде шамамен төрттен бір бөлігі үш басты проблеманы атап көрсетті: еңбекті нашар ұйымдастыру, бақылаусыздық, кеден қызметкерлерінің салғырттығы; кеден қызметінің өткізу қабілеті төмен; сыбайлас жемқорлық (1.5-кесте). Проблемаға тап болған шамамен әр бір бесінші сұхбаткер УСҚ қоймаларының қымбаттығы (21,1%), нашар техникалық жасақтану (20,2%), кеден объектілерінің ұтымсыз орналасуы (17,5%) салдарынан қиындықтарға тап болғандығын айтты.

Қызметті таныстық бойынша алған 4,6%, заңсыз сыйақы беру: 3,5% (9,9% – жауап беруден бас тартты).

Бизнестің көлемі бойынша ерекше айырмашылықтар жоқ, бірақ меншіктік нысаны бойынша АҚ өкілдерінің ішінде 8,7% қиындықты заңсыз сыйақы беру арқылы шешті, тек 2,1% ЖШС және 5,4% ЖК өкілдері проблеманы кеден қызметкерлеріне сыйақы беру арқылы шешті.Алайда, АҚ ішінде тек 4,3% сыйақы туралы сұраққа жауап беруден бас тартты, ал ЖШС және ЖК ішінде жауап беруден бас тартқандар 10,0% және 11,1%. Таныстарын тартумен қызмет алу туралы сұрақтағы жағдай да тап осындай: АҚ өкілдерінің 4,3%-ы, ЖШС – 4,2%, ЖК – 5,1% таныстарын тартқан; жауап беруден бас тарту: АҚ – 4,3%, ЖШС – 8,7% және ЖК – 10,5%.

Алайда, проблемаларды сипаттау барысында проблемаларға кез болдым деп көрсеткен сұхбаткерлердің 23,7%-ы сыбайлас жемқорлық бар екендігі туралы айтты. Жүргізілген сұхбаттан біз сыбайлас жемқорлықтың төмендеуіндегі оң бағаларды көреміз: кәсіпкер, Қарағанды қаласы: «Егер менде мұндай проблемалар туындамған болса, онда сыбайлас жемқорлықтың алдын алу бойынша тиімді жұмыс істейді». Кедендік брокер, Алматы қаласы: «Сыбайлас жемқорлық тәуекелінің дәрежесі өте төмен, өйткені бұл қызметті алудың қиындығы жоқ, ол ешқандай тексерісті талап етпейді».

23 адам қанша төлегендігін айтты. параның орташа көлемі 81 мың теңгені құрады (оның ішінде доллармен есептегенде 185 теңге бағам бойынша екендігі ескерілді). Сұхбаткерлер параның ең аз көлемі – 5000 теңге, ең көбі – 462 000 теңге деп көрсетті, 20 сұхбаткер сомасын атаудан бас тартты.

Пара берудің ең кең тараған жолы – бейресми өкіл арқылы – 29,0% (белгіленген жауаптардың ішінде).

78-диаграмма. Қызмет алу үшін сыйақы берудің сол немесе басқа жолдарын пайдалану жөніндегі жауаптар үлестері, N=334, %.

Кәсіпорынның көлемі бойынша айырмашылықтарды алатын болсақ, онда шағын және орта бизнес ірі бизнеске қарағанда, көбінесе бейресми делдал арқылы жұмыс істегенді дұрыс санайды (15,9%, 14,5% және 5,5%), қалғандарында олар шамамен бірдей таңдау жасайды. Ал бизнес нысаны бойынша 26,5% ЖК бейресми делдал арқылы жұмыс істейміз деп көрсетті, ал ЖШС – 7,1% және АҚ – 14,3%. Сонымен қатар, таныстары мен туыстарын ЖК жиі пайдаланады: 13,0%, бірақ ЖШС-дің үлесі де үлкен – 11,6%, АҚ-дар таныстарын сирек пайдаланады: 2,9%.

Сұхбаткерлердің 63%-дан астамы өздерінің толық жауаптарында оларды қызметте барлығы қанағаттандырады деп көрсеткен. 11%-дан астамы серверлердің, компьютерлердің, дерекқорлардың жұмысына наразылықтарын білдірді. 5%-ға жуығы қызметкерлердің құзыреттілігінің, әдептілігінің, мүдделлігінің жетіспеушілігін айтты. 3%-ға жуығы салық төлеушінің түрі бойынша кабинет бойынша веб-интерфейс енгізуді талап етеді. 1%-дан астамы кедендік орталықтардың алыстығына шағымданады, «1 терезе» талап етіледі, сонымен қатар жалпы ақпарат ұсынуға және оның туралығына және т.б. сауал болды.

Жалпы, тергеу деректері бойынша, компания нарықта қаншалықты ұзақ болуына қарай, ол соншалықты шағымдар беру рәсімі туралы және шағым беру бойынша ақпаратты көбірек біледі (кеденде 1 жыл жұмыс істейтін кәсіпкерлермен салыстырғанда, үш жылдан астам жұмыс өтілі бар кәсіпкерлердің шамамен 10-15%-ы рәсімді біледі және шағым бойынша хабардар). Меншіктік нысаны бойынша АҚ өкілдерінің 87%-ы, ЖШС 79,6%-ы және ЖК 70,2%-ы рәсімді біледі. Шағымдану туралы ақпарат бойынша жағдай да шамамен осыған жақын.

79-диаграмма. Шағымдар аспектілері бойынша жағымды жауап берген сұхбаткерлер үлестері, %.

Кеден органдары қызметкерлерінің іс-әрекеттеріне немесе әрекетсіздіктеріне шағын бизнес өкілдері көп шағымданды, орта бизнес одан аз шағымданса, ірі бизнес өкілдері мүлдем шағымданған жоқ. Мұнымен меншіктік нысаны бойынша деректердің арақатынасы бар, бұл мәселеде айырмашылықтар одан да көп: ЖК өкілдері кеден қызметкерлерінің іс-әрекеттеріне жазбаша шағымданды, ЖШС өте аз шағымданды, АҚ мүлдем шағымданған жоқ.

Келесі себептер бойынша шағым бермеген сұхбаткерлер, %:

80-диаграмма. Шағым бермеу себептері, %.

Шағымдар қабылдау рәсіміне қанағаттанушылық: 6,4 балл, шағымдарды қарау нәтижелеріне қанағаттанушылық: 5,5 балл.

Были шағымдарды қарау мерзімдері бұзылған: 5,7% (35 сұхбаткерлер), шағымдарды қарау мерзімдерін білмейді: 8,6% (35 сұхбаткерлер).

Түсініктер

Мемлекеттік органдардың іс-әрекеттеріне (әрекетсіздіктеріне) шағымдану рәсімі бойынша түсініктер: 92%-ы оларда шағым болған жоқ және әзірге проблема туындаған жоқ деп көрсетті, бірақ шағымдар бойынша егжей-тегжейді айтқан адамдардың 75%-ы (28 адам) бұл уақытыңды және күшіңді босқа жоғалту деп есептейді. Міне, ең көп таралған пікірлер: «біреуге шағымданның пайдасы жоқ, бұл бір қырынан шығады», «байланысқым келмейді», «мемлекеттік органның әрекетсіздіктеріне шағымданам деп ойлаған да жоқпын», «шағымдар туралы ақпарат жоқ», «қызметкерлердің сауатсыздығы, олар өте қате істеді, 2013 жылы біз соттастық, прокуратура қарады, бірақ олардың жұмысына мүлдем қанағаттанған жоқпыз», «шағымдарды жауапсыз қалдырады, ешқандай оң нәтижелер жоқ» «Бұл ұйымда ешқандай береке жоқ. Шындықтың түбіне жетпейсің, барлығы ақшаға келіп тіреледі. Сыбайлас жемқорлық, сыбайлас жемқорлық, сыбайлас жемқорлық».

81-диаграмма. Осы қызметті алушылардың Қазақстанның кедендік қызметі және кедендік жүйесі туралы пікірі, 10 балдық шәкіл бойынша орташа балл

ЖК өкілдерінің бағасы орташа алғанда АҚ пен ЖШС өкілдеріне қарағанда 1 балға төмен.

56-кесте. Ескерудің жиілігі бойынша ең кең таралған ұсыныстар, ашық сұраққа берілген жауаптарды жинақтау, %

Сауалнама жүргізілген бизнес өкілдері мен ұйымдардың тілектерінің бірқатары төменде көрсетілген:

Әдетте ұйымдарға, көбінесе бизнеске көрсетілетін «Кедендік баждар, салықтар, кедендік алымдар мен өсімпұлдар бойынша есеп айырысулар актісін беру» қызметі. Қызметке қанағаттанушылық 10 балдық шәкіл бойынша 8,4 балға бағаланды немесе толық қанағаттанғандардың 76,2%-ын құрды. Бизнестің меншіктік нысаны кесігінде әр түрлі аспектілердің бағалары бойынша маңызды айырмашылықтар бар. Әдетте, ЖК қызметтің жалпы сапасын айтарлықтай төмен бағалайды, олар ЖШС және АҚ-ға қарағанда проблемаларға жиірек тап болады.

91,4% декларация тапсырушылар оларды бірінші әрекетте тапсырады, бұл жағымды параметр болып табылады, алайда ол да жақсартылуы тиіс.

79,1% сұхбаткерлер қызметті электрондық түрде емес, қағаз нұсқасында ресімдегендерін айтты. Бұл айқындылықтың болмауы салдарына сыбайлас жемқорлық бұзушылықтары үшін үлкен өріс тудырады, сонымен қатар қызмет көрсету мерзімдерін айтарлықтай созады.

Қызмет сапасын бағалау кезінде автоматтандыру сапасы аспектісі ең төмен бал алды: бизнесмендер серверлердің, компьютерлердің/бағдарламалардың, сканерлейтін жабдықтың жұмысына наразы, және де, ірі, сонымен қатар шағын бизнес өкілдерінің пікірлері ортақ.

Проблемаларға және қиындықтарға ұшыраған сұхбаткерлердің пікірі бойынша үш басты проблема: еңбекті нашар ұйымдастыру (26,3%), бақылаусыздық, кеден қызметкерлерінің салғырттығы; кеден қызметінің өткізу қабілеті төмен (25,4%); сыбайлас жемқорлық (23,7%), сонымен қатар қоймалардың қымбаттығы УСҚ, нашар техникалық жасақталу, кедендік объектілердің орналасу ұтымсыздығы сияқты проблемалар да айтылды.

Заңсыз сыйақы беру әр түрлі жолдармен шамамен тең түрде жүргізілуде.

Сұхбаткерлердің 50%-дан астамы кеден қызметінің бағдарламалық-аппараттық кешенін жақсарту бойынша ұсынымдар берді, салық төлеуші кабинетінің үлгісінде онлайн қызмет көрсетуге сауалдар өте көп.

2. 
   
   жүктеу/скачать 10.9 Mb.
   
   Достарыңызбен бөлісу: