Тауарардың жіктемесі бойынша алдын ала шешімдер қабылдау

Тауарардың жіктемесі бойынша алдын ала шешімдер қабылдау

10 балдық шәкіл бойынша қызметке қанағаттанушылық: 8,2 балл, 74,7% толық қанағаттандырылды.

74,7% бизнес өкілдері жалпы қызметке толық қанағаттандырылды (немесе 1-ден 10-ға дейінгі шәкіл бойынша 8,2 балл), бұл шамамен сұхбаткерлердің төрттен үш бөлігі. Қызметке қанағаттанушылық бизнестің көлеміне байланысты. Сонымен, ірі бизнес өкілдерінің ішінде 81,2% толық қанағаттандырылды, олардың ішінде күрт азайған цифрлар: 72,5%, және шағын бизнес өкілдері ішінде – 74,5%. Бірақ қанағаттанушылық меншіктік нысанына қатты байланысты. АҚ өкілдері (84,0%) тауарларды жіктеу бойынша шешім қабылдау қызметіне қанағаттанады, ЖШС өкілдері 10%-ға аз: 77,4%, ал ЖК өкілдері ішінде бар болғаны 67,7%-ы қызметке толық қанағаттандырылдық деп, ал жеке бизнес өкілдерінің сұхбаткерлерінің 6,9%-ы толық қанағаттандырылған жоқпыз деп жауап берді. АҚ ішінде тіпті наразы сұхбаткерлер саны аз: 4%.

82-диаграмма. Меншіктік нысаны бойынша толық қанағаттандырылған бизнес өкілдерінің үлесі, %

Кедендік брокер, Алматы: «2008 жылға дейін бей-берекет болып келген. Ең жақсы жаңалық – бұл бір терезе әдісі, электрондық деклациялау және басқа қызметтерді электронды түрде алу. 10 балдық шәкіл бойынша болмашы ұлғаю болды, 2008 жылғы 1 балдан 2009 жылы 2 балға дейін ұлғайса, ары қарай 2009 жылдан 2012 жылғ дейін сапа 4 балға дейін ұлғайды, ал 2012 жылдан батап 2013 жылға дейін қызмт сапасы күрт ұлғайды: 4 балдан 7 балға дейін, одан кейін сапа өсімінің қарқыны тағы нашарлады, 2014 жылы сапа шамамен 7 балл деңгейінде болды». Ірі бизнес өкілі, Шымкент: «2008 жылы сапасы бойынша бұл қызметті 6 балға бағаладым, ал одан ары қарай өсім жылына жарты балл, әр жылдың өз ерекшелігі бар». Кәсіпкер, Семей, бағалау барысында қызметкерлердің қызметтерін қызмет сапасынан айырады: «Сапа туралы айту өте қиын, тіпті қорқамын да, өйткені біз кеденде үнемі болып тұрамыз, менің ЖК-ді көрсетпеуге болады ма? Мен жалпы, наразымын. Бірақ қызмет сапасы жыл сайн жақсарып келеді – 2008 жылғы 7 балдан 2014 жылы 10 балға дейін жақсарды. Бұрын кезек көп болатын, қазір «алыпсатарлардың» да саны азайды, ғимарат та жайлы, металл іздегіштер жаңартылып отырады, – жағдайлар жасалуда, бірақ қызметкерлер бәрін құртады, оларда еш адамгершілік жоқ, осының салдарынан – жағдай нашар».

Жалпы 14,4% сауалнама алынған бизнестер қызмет алуда проблемалар мен қияндықтардың болатындығын айтты. АҚ өкілдерінің ішінде – 2,0%, ЖШС – 13,3%, ал шағын бизнес – 18,3%. ЖК АҚ өкілдеріне қарағанда, проблемаларға шамамен 10 есе жиі ұшырайды. ЖК өкілдерінің қызмет түрлері әр түрлі және тауарлардың атаулары бойынша икемді, сондықтан кодтар беруде қиындықтар да көп кездеседі. Бірақ ЖК заң тұрғысынан әлсіз шыңдалған және аз қорғалғанын ұмытпау қажет, өйткені штатында заңгері, болмайды, мысалы.

Кедендік брокер, Алматы: «Техникалық қолдауда проблемалар бар. Бағдарлама (база, сервер) тұрып қалады және инспекторлар УСҚ-на тексеруге кеткен кезде, қызметкерлер жетіспей жатады, сол кезде сағаттар бойы күтіп тұрамыз, ал кейде базаның жұмысында ақаулықтар боылп жатады. Осындай күндері еш нәрсе жасау мүмкін емес».

83-диаграмма. Қызмет алу проблемалары мен қиындықтары, меншіктік нысаны бойынша, %

19,4% сұхбаткерлер кедендік декларация тапсырған жоқ; тапсырғандардың ішінде 88%-ы оны бірінші әрекеттенген, 7,7%-ы екінші әрекеттенген, 2,7%-ы үшінші әрекеттенген тапсырса, ал 1,7%-ы декларация тапсыруды тіпті сегізінші әрекеттенуге дейін бірнеше рет тапсырды.

Ірі бизнес өкілі, Шымкент: «Бұл мәселеде жеңілдік алуға мүдделі адамның қандай да бір шектеулерді заңнама түрінде реттеу мүмкіндігі бар». Кәсіпкер, Семей: «Егер ірі фирма болса, оған бұл қызметті алу оңай, өйткені ЖК-ге қарағанда, тауар көлемі үлкен. Әлбетте, ЖК-ге қарағанда, ірі фирмаларға қарым-қатынас та басқаша. Біз ұсақ партиялар тасимыз, ал қызметкерлер өз «маңыздылығын» тек бізге көрсете алады». Кәсіпкер, Алматы: «Бәрі жақсы. Тек бағдарламалық жасақтама жиі істемей қалады».

Автоматтандыру деңгейі

Осы қызметті алудың негізгі тәсілі қағаз нұсқасы болып табылады – 73,6%. Ішінара автоматтандырылған деңгейді пайдаланды – 19,7%. Қызмет алудың электрондық тәсілі СЭҚ қатысушыларының арасында кеңінен тарала қойған жоқ (6,7%).

84-диаграмма. Автоматтандыру деңгейі, кедендік қызметті ресімдеудің осы нысанын көрсеткен сұхбаткерлер үлесі, %


Ірі бизнес өкілі, Шымкент: «Барлық құжаттар электрондық және қағаз форматта болуы тиіс: біз дүлей апаттардан қамсыздандырылмағанбыз, немесе егер электр энергиясы техникалық себептер бойынша жұмыс істемесе, онда біз қағаз нұсқасында жұмыс істеуді жалғастыруымыз қажет. Қағаз нұсқасында әлдеқайда оңайырақ». Кәсіпкер, Семей: «бұл қызметтің электрондық нұқасына қол жетімсіз. Қызметті он-лайн алу мүмкіндігін енгізу қажет. Осылай айқынырақ болады, қызметті күрделендіретін адами фактор болмаушы еді».
Қызмет алудың қағаз нұсқасындағы әдісі ірі бизнесте кең таралған (82,5%), бұл осы қызметтегі электрондық құжат айналымына сенбеушіліктің, бағдарламалық өнімдердің жетілдірілмегендігінің (бағдарламалардың істемей қалуымен) үлкен тәуекелімен байланысты.
85-диаграмма. Бизнес көлемі бойынша автоматтандыру деңгейі, %

Кедендік брокер, Алматы:

Құжаттар тапсырған сәттен шешім шығарғанға дейінгі қызмет нәтижесі уақыт бойынша орташа алғанда 4317,3 минутты алады. Кезекте күту уақыты – орташа алғанда 31 минут.

57-кесте. Қызмет алуға жұмсалған уақыт шығындары

Қызмет нәтижесін күту уақыты	Бір өтініш үшін кезек күту уақыты
4317,3 минут	31 минут

Құжаттарды тапсыру сәтінен бастап шешім шығарғанша қызмет нәтижесін алу 28,2% сұхбаткерлердің айтуынша 1 күннен 5 күнге дейінгі уақыт алады, 23,9% сұхбаткерлерде – 5 күннен 10 күнге дейін, 4,7% бизнесмен мәселені 1 сағатта шешеді, 4,4% сұхбаткер қызметті 1 сағаттан 3 сағатқа дейін алса, ал 9,2%-ы – 3 сағаттан 8 сағатқа дейін алады. 29,7% сұхбаткер қызметті 10 күн ішінде алады.

Қызмет параметрлеріне қанағаттанушылық

Тұтынушылардың қызметтің қандай аспектілеріне қанағаттанатындығын, ал қандай аспектілерге онша қанағаттанбайтындығын қарастырамыз. Жалпы, шағын бизнестің ірі бизнеске қарағанда 1 балға төмен баға қоятынын бірден ескерте кету қажет. Бланктермен қамтамасыз ету аспектісі бойынша ең жоғары балл (8,8 балл), оның жиынтық көрсеткіші келесі тармақтардан тұрады: өтініш бланктеріне қол жетімділік, өтініш үлгілерінің болуы, өтініштерді толтыру бойынша түсінікті әрі айқын нұсқаулар, ақпарат және қызмет ұсынылатын тілдің қол жетімділігі/түсініктілігі.

Сонымен қатар, қызметкерлердің сипаттамаларына байланысты аспект басқалардан жоғары белгіленген: 8,7 балл. Ақпараттың мазмұны, мерзімдер (уақыт) аспектілері және рәсімдер 8,5 балдан баға алды. Ең төмен балды техника аспектісі алды – 7,5 балл, серверлердің, компьютерлердің және бағдарламалардың жұмысына наразылық салдарынан.

86-диаграмма. Аспектілер бойынша қызмет параметрлеріне қанағаттанушылық, орташа балл

Кәсіпкер, Семей:

Сұхбаткерлер жеке жүгіну барысында заңнамны түсіндіруге қанағаттанушылықты жоғары бағалады (8,6 балл). Бизнестің қызмет алудың қағаз нұсқасын көбірек пайдаланатындығы, шенеунікке тікелей жүгінуі мемлекеттік органдар тарапынан маңызды қателіктердің болуын білдіреді: бағдарламлық өнімдердің сапасы төмен, сонымен қатар, қызметкерлердің құзыреттілігі жеткіліксіз, мерзімдер мен рәсімдер ұзап кетеді. Бұл өз кезегінде қызмет алуды бейресми тәсілмен өту үшін уәждеме болып қызмет атқарады.

87-диаграмма. Айналым қаражаттары бойынша кедендік заңнаманы түсіндіру, 10 балдық шәкіл бойынша орташа балл.

Кедендік брокер, Алматы:

Ірі бизнес өкілі, Шымкент:

Ірі бизнес өкілі, Шымкент:

Кәсіпкер, Семей:

14,4% сұхбаткер қызмет алу барысында проблемаларға және қиындықтарға ұшырады. Қызмет алу барысында проблемаға ұшыраған сұхбаткерлердің 27,6%-ы тауарларды жіктеудегі қиындықтарды айтты, ал бұл осы қызмет бойынша негізгі қызмет, бұл осы проблеманы мұқият талдау және түпкілікті шешу қажеттігі туралы айтады. Ірі бизнес өкілі, Шымкент: «Біз мүлдем келіспейтін сәттер бар. Мысалы, біз тауарлардың бір жіктемесін бергенде тауардың сол тасуынан кейін тауарлар коды қайта жіктелген сәттер болды. осыған қарамастан, біз өз құқықтарымызды қорғауға тырыстық, комитетке түсіндіруге жүгіндіе. Комитет тауарларды жіктеу бойынша өзінің түпкілікті қорытындысын береді де, нәтижесінде бізге комитет ұсынған кодты қоямыз». Проблемалардың екінші бөлігі кеден қызметінің өткізу қабілетінің төмендігі, нашар техникалық жасақталу болып табылады (19,5%).

Тауар үшін жоғары кедендік төлемдерді (17,9%) және заңнама тарапынан проблемалар (15,4%) айтқан сұхбаткерлер пайызы жоғары.

58-кесте. Қызмет алу барысында жалпы проблемаға кезіккендердің ішіндегі тұтынушылардың проблемалары мен қиындықтары, %

Таныстықты пайдалану: 5,3%, заңсыз сыйақы беру: 3,8% (9,9% - жауа беруден бас тартты).

88-диаграмма. Таныстық бойынша немесе сыйақы беріп алынған қызметтер, %

Бизнестің көлемі бойынша айтарлықтай айырмашылық жоқ, алайда меншік нысаны бойынша АҚ өкілдері арасында, олардың 9,8%-і қызмет көрсетуді алу үшін заңсыз сыйақыны пайдаланған, ЖШС өкілдерінің тек 5,3% және ЖК өкілдерінің 4,6% ғана қызмет көрсетуді алудың осындай заңсыз тәсілін қолданғандары жайлы хабарлады. Алайда, АҚ өкілдердің 13,7% сыйақы туралы сұраққа жауап беруден бас тартты, ал ЖШС және ЖК өкілдері арасында жауап беруден бас тартқандар 5,4% және 7,8%-ды құрайды. Қызмет көрсетуді таныстар арқылы пайдалану туралы сұрақ бойынша: таныстарды қатыстырғандар - ЖШС-те 2,5%, ЖК-де - 8,2%, АҚ-да – бұл туралы ешкім хабарлаған жоқ, алайда жауап беруден жалтарғандар: АҚ – 13,7%, ЖШС – 8,8% және ЖК– 10,5%.

Мәселелер мен қиындықтар тізбесіне кәсіпкерлердің 12,2%-і осы қызметті пайдалану кезінде кездескен сыбайлас жемқорлықты атап көрсетеді.

23 адам өздерінің қанша төлегендерін атап көрсетті: пара берудің орташа мөлшері 34 мың теңгеге жуық оның ішінде доллардың теңгеге шаққандағы бағамы 180 тг.). Сұхбаткерлердің айтуынша ең төменгі мөлшер – 3 000 тенге, ең жоғарғы мөлшер – 111 000 тенге, 18-і бұл сұраққа жауап беруден бас тартты.

Пара берудің ең көп таңдалатын түрі – оны тікелей кеден қызметкеріне беру, 25,0% (барлық белгіленген жауаптардың санынан алғанда). Егер кәсіпорын көлеміндегі айырмашылықты алып қарасақ, шағын және орта бизнес ірі бизнеске қарағанда бейресми делдал арқылы жұмыс істеуді көбірек пайдаланады (11,9%, 12,6% , ірі бизнес - 4,0% ), ал қалған жағдайда бизнестің барлық көлемдері бойынша артықшылық, шамамен алғанда, бірдей Ал бизнестің нысаны бойынша ЖК-нің 15,5% ЖШС-нің 9,6% және АҚ-ның 9,1% -на қарағанда бейресми делдал арқылы жұмыс атқаратындарын білдіреді. Таныстар және туысқандарды да ЖК көбірек пайдаланады: 12,8%, алайда таныстықты пайдалану ЖШС-те де көп – 8,5%, АҚ-да азырақ қолданылады - 3,0%.

89-диаграмма. Қызмет алу үшін сыйақы беру жолдары, N=264, %.



Түсініктер

Сұхбаткерлер қызмет бойынша түсінік беруді өтінді. Сұхбаткерлердің 38%-дан астамы өздерінің толық жауаптарында оларды қызметте барлығы қанағаттандырады деп көрсеткен. 8,7%-дан сәл астамы серверлердің, компьютерлердің, дерекқорлардың жұмысына наразылықтарын білдірді. Сұхбаткерлердің 2%-ға жуығы қызметкерлердің құзыретсіздігіне, мүдделілігі мен әдептілігінің төмендігіне шағымданды. 2%-ға жуығы жоғары кедендік тарифтер, оның ішінде УСҚ туралы айтты. 1% сұхбаткерлер кеден орталықтарының қашықтығына шағымданды, «1 терезе» қажет етіледі, сонымен қатар ақпарат ұсынуға, жалпы оның туралығына және т.б. сауалдар көп болды.

Жалпы, компания нарықта қаншалықты ұзақ болуына қарай, ол соншалықты шағымдар беру рәсімі туралы және шағым беру бойынша ақпаратты көбірек біледі. Меншіктік нысаны бойынша АҚ өкілдерінің 80,4%-ы, ЖШС 77,8%-ы және ЖК 65,32%-ы рәсімді біледі. Шағымдану туралы ақпарат бойынша жағдай да шамамен осыған жақын.

Шағымдармен шағын бизнес көп жүгінді (2%), орта бизнес аз жүгінді, ал ірі бизнес мүлдем шағымданған жоқ. Меншіктік нысаны бойынша қызметкерлердің іс-әрекеттеріне көбінесе ЖШС шағынады, аз дәрежеде – ЖК шағымданса, АҚ мүлдем шағымданған жоқ.

Шағымдар бермеудің негізгі себептері: мұның көмектестіндігіне сенім жоқтық, уақыт пен күш жоғалтуды қаламау (40%). Шағымдану салдарынан қауіптену сәті де бар (28%).

91-диаграмма. Шағым бермеу себептері, % сұхбаткерлер

Шағымдар қабылдау рәсіміне қанағаттанушылық: 6,6 балл, шағымдарды қарау нәтижелеріне қанағаттанушылық: 5,2 балл.

Шағымдарды қарау мерзімдері бұзылған: 42% осыны растап жауап берді, шағымдарды қарау мерзімдерін білмейді: 31,6%.

Түсініктер

«Біреуге шағымданудың нәтижесі жоқ, ол бір қырынан шығады», «Қоңырау шалып, өз пікіріңді айтға болатын сенім телефондары бар, бірақ осы сенім телефондары шынымен сенімді ме, оны білмеймін», «Жаңа тауарды жіктеу мәселесі дау туғызды, бірақ олардың дұрыс айтқандығына сенбедім».

92-диаграмма. Осы қызметті алушылардың Қазақстанның кедендік қызметі және кедендік жүйесі туралы пікірі, 10 балдық шәкіл бойынша орташа балл

Айыппұлдардың бұзушылық ауырлығымен өлшемдестіні бойынша балдар төмен (7,3), кәсіпорын дамуына кедендік жүйенің ықпал етуі бойынша (7,9 балл). ЖК өкілдері орташа алғанда АҚ және ЖШС-ке қарағанда 1 балға төмен баға берді.

Тұтынушылар сауалнаманың соңында бағаланатын қызмет сапасын арттыру бойынша өз ұсынымдарын беруді сұрады, 282 ұсыныс алынды. Тергеушілер оларды топтарға біріктірді, ал ең кең таралғандары кестеге енгізілді.

«Тауарларды жіктеу бойынша алдын ала шешімдер қабылдау» қызметіне қанағаттанушылық 10 балдық шәкіл бойынша 8,2 балға бағаланды немесе толық қанағаттанғандардың 74,7%-ын құрды. Бизнестің меншіктік нысаны кесігінде әр түрлі аспектілердің бағалары бойынша маңызды айырмашылықтар бар. Әдетте, ЖК қызметтің жалпы сапасын айтарлықтай төмен бағалайды, олар ЖШС және АҚ-ға қарағанда проблемаларға жиірек тап болады.

88,0% декларация тапсырушылар оларды бірінші әрекетте тапсырады, бұл жағымды параметр болып табылады, алайда ол да жақсартылуы тиіс. 29,7% қызметте 10 күннен артық уақыт ішінде алады, бұл сапаны жақсарту үшін байыпты әлеует.

73,6% сұхбаткерлер қызметті электрондық түрде емес, қағаз нұсқасында ресімдегендерін айтты. Бұл айқындылықтың болмауы салдарына сыбайлас жемқорлық бұзушылықтары үшін үлкен өріс тудырады, сонымен қатар қызмет көрсету мерзімдерін айтарлықтай созады.

Қызмет сапасын бағалау кезінде автоматтандыру сапасы аспектісі ең төмен бал алды (7,5 балл): бизнесмендер серверлердің, компьютерлердің/бағдарламалардың, сканерлейтін жабдықтың жұмысына наразы, және де, ірі, сонымен қатар шағын бизнес өкілдерінің пікірлері ортақ.

Проблемаларға және қиындықтарға ұшыраған сұхбаткерлердің пікірі бойынша үш басты проблема: «тауарларды жіктеудегі қиындықтар» (27,6%), «өткізу қабілеті төмен таможни», «нашар техникалық жасақталу» (19,5%). Сонымен қатар, келесі проблемалар да орын алған: «тауар үшін жоғары кедендік төлемдер», «заңнама тарапынан проблемалар: күрделі, нормаларды түсіндірудің екіұштылығы және басқалар.», «өңдеуге арналған құжаттарды қабылдауды әдейі созу, кеден қызметкерлерінің қызмет алушыларды елемеуі», «еңбекті нашар ұйымдастыру, бақылаусыздық, қызметкерлердің салғырттығы», «бақылау объектілерінің шашыраңқылығы, орналасу ұтымсыздығы», «сыбайлас жемқорлық», «кедендік декларация толтыру қиындығы, брокерлерді тарту қажеттілігі»… Проблемалардың салмағы бірдей және олар кешенді түрде шешілуі тиіс.

Заңсыз сыйақы беру әр түрлі жолдармен шамамен тең түрде жүргізілуде.

Сұхбаткерлердің 10,7%-ы оларда кеден қызметкерлерінің іс-әрекеттеріне шағымдану себебі болды деп айтты, 40%-ы шағымдардың тиімділігіне сенбейді, ал 28%-ы салдарынан қорқады. 44,6% сұхбаткерлер кеден қызметінің бағдарламалық-аппараттық кешенін жақсарту бойынша ұсынымдар берді, салық төлеуші кабинетінің үлгісінде онлайн қызмет көрсетуге сауалдар өте көп. Сонымен қатар, төлемдер мен баждарды, УСҚ тарифтерін, айыппұлдпрды азайту бойынша сауалдар да көп.

2. 
   
   жүктеу/скачать 10.9 Mb.
   
   Достарыңызбен бөлісу: