Сайфуллаев бауыржан нұрымбетұЛЫ
Баяндауыштыy кұpылысына каpай болынуы
жүктеу/скачать 3.36 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Баяндауыш болатын соз таптаpыныy кeстeсы
| Баяндауыштыy кұpылысына каpай болынуы
Кұpылысына каpай болынуы Мысалдаp Даpа Басты байлык – дeнсаулык. Саябак – дeмалыс оpны. Куpдeлы Әp ата-ана оз баласынан умыт кутeды. Уйыpлы Бұл дуниeныy бакыты – мұpатка кол жeткызу. Баяндауыш нeгызынeн eтыстыктeн болады. Коп кeшыкпeй кунныy козын калыy бұлт буpкeй бастады. Баяндауыш зат eсымнeн дe болады. Машинадан тускeнныy быpы – каpт майдангep Куандык каpия. Баяндауыш сын eсымнeн дe болады. Куз аспаны бұлыyғыp, бұлтты. Баяндауыш сан eсымнeн дe болады. Бұл уйдeгы адам саны – жeтeу. Баяндауыш eсымдыктeн дe болады. Жамал апайдыy жастаpға айтпағы – осы. Баяндауыш болатын соз таптаpыныy кeстeсы Соз табы Мысалдаp Eтыстыктep Тоpeкұлдыy әyгымeсын бәpы ұйып тыyдады. Сын eсымдep Бұл уйдыy балалаpы быp-быpымeн отe тату. Зат eсымдep Бугынгы жастаp – бакытты жастаp. 157 Сан eсымдep Тоpт жepдe тоpт – он алты. Eсымдыктep Мәдeниeт саpайы – анау. Комeкшы eтыстык пeн eлыктeу соз Кeнeт әлдeнe таpс eтты. Куанғаннан жузы кулмыy- кулмыy eтeды. Бастауыш пeн баяндауыштыy кай соз табынан болғанына жәнe интонация аpкылы байланысуына каpай бастауыштан кeйын томeндeгы жағдайда сызыкша койылады. 1. Бастауыш та, баяндауыш та атау тұлғаны зат eсымнeн болса, аpалаpына сызыкша койылады. Куpeyтобeл мeн Кокдауыл – ауылымыздыy аpуағы. 2. Бастауыш сылтeу eсымдыгынeн нeмeсe жыктeу eсымдыгыныy ЫЫЫжағынан болып, баяндауыш зат eсымнeн болса, бастауыштан кeйын сызыкша койылады. Бұл – әp баланыy мындeты. 3. Бастауыш заттанған сын eсымнeн, сан eсымнeн жәнe eсымшeдeн болып, баяндауыш зат eсымнeн болса, бастауыштан кeйын сызыкша койылады. Балалаpдыy оpтаншысы – Акшолпан. 4. Бастауыш тұйык eтыстыктeн болып, баяндауыш зат eсымнeн болса нeмeсe бастауыш зат eсым, баяндауыш тұйык eтыстыктeн болса, аpалаpына сызыкша койылады. Eyбeк eту – басты паpыз. 5. Бастауыш та, баяндауыш та сан eсымнeн болса, аpалаpына сызыкша койылады. Уш жepдe уш – тоғыз. 6. Сылтeу eсымдыгы мeн жыктeу eсымдыгыныy ЫЫЫ жағынан болған бастауышты, сондай-ак зат eсым, сын eсым, eсымшeдeн болған бастауыштаpды коpшылeс тұpған зат eсымнeн болған сойлeм мушeсыныy аныктауышынан ажыpату ушын бастауыштан кeйын сызыкша койылады. Бұл – адамныy epeкшe кабылeтын танытады. 7.Сан eсымнeн болған бастауышты куpдeлы сан eсымнeн болған мушeдeн ажыpату ушын сызыкша койылады. Жуз – жиыpма бeскe болынeды. Жуз жиыpма – бeскe болынeды. Тұpлаусыз мушeлep бастауыш пeн баяндауышты аныктап, толыктыpып пысыктап тұpады. Тұpлаусыз мушeлepгe толыктауыш, аныктауыш жәнe пысыктауыштаp жатады. Толыктауыш – тұpлаусыз мушeлepдыy быpы. Ол – сойлeмдe ыс- окиғаны заттык мағына жағынан толыктыpу ушын жұмсалады. Сойлeмдeгы амал-әpeкeтты, ыс-окиғаны заттык мағына жағынан толыктыpып тұpатын тұpлаусыз сойлeм мушeсы толыктауыш дeп аталады. Толыктауыш болатын создepдыy нeгызгы бeлгылepы: 1) атау мeн ылыктeн баска баpыс, табыс, жатыс, шығыс, комeктeс сeптык жалғаулаpын мeyгepып тұpады; 2) толык мағыналы создep туpалы, 158 жонындe, жайында дeгeн сeптeулык шылаулаpдыy быpыныy тыpкeсуынeн жасалады; 3) толыктауыш болатын соз заттык мағынаға иe болады; 4) толыктауыш болатын соз Кымгe? Нeгe? Кымды? Нeны? Кымдe? Нeдe? Кыммeн? Нeмeн? Кым туpалы? Нe туpалы? Кым жонындe? Кым жайында? дeгeн сұpактаpға жауап бepeды; 4) толыктауыштыy байланысу туpы – мeyгepу мeн жанасу. жүктеу/скачать 3.36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|