Семинар Жас ерекшелік психологиясының негізгі міндеттері
жүктеу/скачать 0.82 Mb. Pdf көрінісі
|
| Бір жастағы дағдарыс. Нәрестелік кезеңнен сәбилік кезеңге өту кезеңі бір жастаға
дағдарыс деп аталады. Бұл дағдарыс белгілері басқа әлеуметтік ортада емес ең бірінші отбасында байқалады. Л.С. Выготский бір жас дағдарысты баланың алғашқы автаномды сөйлеуінен және өз бетінше алғашқы қадам басуымен баййланыстырады. Бұл дағдарыста әрбір дағдарыс сияқты дербестілік, ызалану реакцияларының пайда болуымн байланыста болады. Үлкендердің бала тілегін, сөзін , ым ишарасын түсінбегендіктен немесе түсініп оған қажет нәрсені орындамау салдарынан балада реніш сезімі пайда болады. Бала бұл кезде жүре бастағандықтан немесе белсенді жылдам еңбектей алатындықтан ол үйдегі көптеген заттарға қол жеткізе алады. Үлкендер өткір заттарды, разеткаларды жауып, ыдыстарды, кітаптарды, т.б. жоғары қояды. Баланың барлық тілегін орындау мүмкін емес, себебі, оның әрекеті оған және айналасындағыларға кері әсерін тигізуі мүмкін. Бала «болмайды деген сөзбен таныс, бірақ дағдарыс кезінде бұл сөз аса өзекті болып табылады». 9 семинар 1. Сәбилік кезеңдегі баланың сөздік қоры мен қабылдауы 2. Сәбилік кезеңдегі баланың ойлауы және әрекеті 3. Сәбилік кезеңдегі бала эмоциясының дамуы 1-3 жас аралығындағы бала дамуының жалпы сипаты. Ерте балалық шақтағы заттық іс-әрекеттің мақсаты, оның даму сатылары. Ерте балалық шақтағы заттық іс-әрекеттің қалыптасу механизмі. Сөйлеудің қалыптасуы. Пассивті және активті сөйлеу. Сөйлеудің фазалық (сөз) және семантикалық (сөйлем) жақтарының дамуы. Ерте балалық шақтағы тұлғалық қырлардың көрінуі. Ерте балалық шақтағы танымдық процестердің дамуы. 3 жастық дағдарыс, оның мәні, симптомдары. Л.С. Выготский бойынша 3 жас дағдарысының сипаттамасы. Сәбиліктен кейін адамда жаңа кезең басталады - ерте жастық шақ ( 1 жастан 3 жасқа дейін). Сәбилік баланы есту мен көру қабілеттіліктерімен қаруландырады. Бала денесімен жұмыс істей бастайды, қол қозғалыстарын басқарады. Ерте жаста бала енді әлсіз емес, ол өзінің қимылдары мен үлкендермен қарым-қатынасқа ұмтылуда барынша активтілік көрсетеді. Алғашқы жылында сәбиде адамға тән психикалық әрекеттердің алғашқы формалары қалыптасады. Психикалық дамудың алғашқы тарихы енді шын тарихына орын берді. Келесі екі жыл - ерте жастық шақ кезеңі - балаға жаңа жетістіктер алып келеді. Алғашқы үш жылда бала ұшыраған сапалы өзгерулер өте маңызды, сол себепті кейбір психологтар (мысалы, Р.Зазза) туылғанынан бастап ересек болуға дейінгі адамның психикалық даму жолының ортасы баланың үш жасы деп белгілейді. Көптеген зерттеулер көрсеткендей, үш жасар бала үнемі заттар әлеміне кіреді, көптеген тұрмыстық заттарды қолдана алады және заттық әлемге бағалы қатынаста болады. Ол өз-өзіне қызмет ете алады, қоршаған адамдармен өзара қатынасқа түсе алады. Ол тіл арқылы үлкендермен және басқалармен қарым-қатынасқа түседі, мінез-құлықтың қарапайым формаларын ережелерін орындайды. Үлкендермен қарым-қатынаста балада айқын еліктеу байқалады және бұл идентификацияның қарапайым формасы болып табылады. Баланың үлкенмен және үлкеннің баламен идентификациялы қарым-қатынасында сәбиді басқа адамға деген эмоционалды қатынасқа дайындайды. Баладағы идентификация фонында адамдарға деген сенім сезімі пайда болады (базалық сенім сезімі, Э.Эриксон), сонымен қатар материалды, психологиялық және рухани мәдениетті иеленуге дайындалады. Бала психикасының дамуын анықтайтын ерте жастық шақтың негізгі жетістіктері болып саналатындар мыналар: денені игеру, тілді меңгеру, заттық іс-әрекеттің дамуы. Осы жетістіктер мынада байқалады: дене активтілігінде, қимыл мен қозғалыстардың үйлесімділігінде, түзу жүруде; арақатынасты және зеңбіректі қимылдардың дамуында, сөйлеудің қарқынды дамуында, орын басу мүмкіндіктерінің дамуында, символикалық әрекеттер мен белгілерді қолдануда; көрнекі-қимылдық, көрнекі-бейнелік және белгілік ойлау дамуында; елес пен ес дамуында; елес пен ерік көзі ретінде өзін сезінуде; өзіндік «Меннің» шығуы және тұлғалық сезімнің пайда болуында. жүктеу/скачать 0.82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|