Т. Н.Ермекова,Г. М.Найманбаева,Б. М.Найманбаева
жүктеу/скачать 6.15 Mb. Pdf көрінісі
|
| 6.
Ойталқыдағы пікірлеріңді жинақтап, кестені толтырыңдар және өз ойларыңды 10 сөй лем мен қоры тын ды лаң дар. Көсемшені анық- таңдар. Ғы лым Мал 7. Қа зақ стан да ғы ірі ме тал лур гия зау ыт та ры ту ра лы ақ па рат жи нақ- тап, презентация немесе ойтұжырым дайындаңдар. 31 §7. Ше шен дік өнер тарихы 1. Мә тін ді оқып, Майқы би туралы өздерің білетін мәліметтерден дә йек сөздер келтіріп, дереккөздеріне (БАҚ, энциклопедиялық, ғылыми еңбектер) сілтеме жасаңдар. Майқыби Май қы би (ХІІ–ХІІІ ғғ.) – ха лық тың ау ыз ша та ри хы ның ай ту ын да, Шың ғыс ты хан кө те ру ге қа тыс қан атақ ты он екі би дің бі рі. Әділ би лі гі мен, тап қыр ше шен ді гі мен ата ғы шық- қан адам. Май қы есі мі қа зақ тың шы ғу те гі не қа тыс ты көп те ген аңыз-әң гі ме лер де кез де се ді. Тарихшы Рашид ад-Диннің «Жә миғ ат-тауарих» еңбегінде оның Шың ғыс хан ның ақыл - шы сы, өзі жо рық қа ат тан ған да ор ны на қал ды ра тын биі бол- ға ны, Жо шы ханның Ба тыс қа жа са ған жо ры ғын да моң ғол әс ке рі нің оң қа на тын бас қар ға ны ай ты ла ды. Осы ған қа ра- ған да, Май қы бидің жас ша масы Шың ғыс хан мен қа рай лас бол ған. «Қа зақ эн цик ло пе дия сын да» былай жазылған: «Қа зақ аңыз да ры Май қы биді Шыңғыстан бі рер ға сыр кей ін жа са - тып, қа зақ тың үш жүз ге бө лі ну ке зе ңін де үл кен рөл ат қар- ға нын ай та ды. Ор ман бет би өліп, он сан Но ғай елі бү лін- ген де, қа зақ ұлы сын құр ған та ри хи қай рат кер бейне сін де сипат та лады. Май қы би қа зақ ру ла рын үш жүз ге бө ліп, үй сін бас та ған бө лік ті «Ұлы жүз», ар ғын бас та ған бө лік ті «Ор та жүз», ал шын бас та ған бө лік ті «Кі ші жүз» деп атай- ды. Но ғай лы хан да ры ның бі рі – Ах мет ті Ұлы тау да үш жүз- дің ха ны етіп кө те ре ді. Ол ұрыс қа кір ген қы рық ру ға таң ба та ратқан жә не таң ба ны әр ру дың ерек ше лі гі не қа рай бел гі- лей ді. Ұлыс туын ұс та ған үй сін ге «жа лау», ор та да жүр ген ар ғын ға «көз», жау ға ал ды мен ша ба тын ал шын ға «най за» таң ба сын бер ген». Ел аңыз да ры нан Май қы би дің өз за ма нын да ел қа мын ой - ла ған үл кен ой шыл адам бол ға ны, ха лық тың әдет-ғұ рып, сал- тын, жол-жо рал ғы сын заң ға ай нал ды ру да оның орны ерекше болғаны кө рі не ді. («Қазақтың би-шешендері» жинағынан) |