;:
ФАВАР неол., фарс.— фонтан ФАВАРИС ғәр.—1) батыр, ҡаһарман; 2) оҫта һыбайсы ФАЗЛЕТДИН ғәр.— фазл (яҡшы, һәйбәт)+дин
ФАЗЛИНУР ғәр.—яҡшы, һәй-бәт+нур; белемле
ФАЗЛЫЙ ғәр. — иң һәйбәт, шәп; белемле, дәрәжәле; Фазлыев фамилияһы яһалған
ФАЗЛӘХМӘТ ғәр.—фазл (һәйбәт) т-әхмәт (маҡтаулы)
ФАВАР неол., перс. — фонтан
ФАВАРИС ар. — 1) смелый, герой; 2) искусный наездник
ФАЗЛЕТДИН ар. — фазл хороший, прекрасный+дин религия, вера
ФАЗЛИНУР ар. — фазл хороший, прекрасный+пур луч; образо-ванный, ученый
ФАЗЛИ ар. —превосходный, обра-зованный; образована фамилия Фазлиев
ФАЗЛАХМЕТ ар. — фазл хороший + ахмет превосходный, дос-тойный почести
86
■ФАЗУЛЛА ғәр.—ҡара: Фәйзулла
ФАЗЫЛ ғәр. — ин. һәйбәт, инсафлы, намыҫлы (ғалимдар эпитеты)
•ФАЗЫЛҒАЯН ғәр. — фазыл (шәп, һәйбәт) + ғаян (күренекле, атаҡлы)
•ФАЗЫЛЙӘН ғәр., фарс. — фазыл (һәйбәт, яҡшы)+йән (бала шәп булһын тигән теләкте белдерә)
'ФАЗЫЛХАН ғәр., баш.— фазыл +
хан ■ФАЗЫЛЬЯН ғәр., фарс—фазыл+
йән
ФАИҠЦФАЙЫҠ неол., ғәр.— башҡаларҙан өҫтөн, шәп, һәйбәт ФАИЛЦФАЙЫЛ неол., фарс.—
эшсән, дәртле ФАРЗЕТДИН ғәр. — дин фарызы,
бурысы ФАРИЗ ғәр. — бурыс, фарыз ФАРИС ғәр., — батыр; һыбайлы ФАРУҠ ғәр. — яҡшыны, яманды айыра белеүсе
ФАТИХ ғәр. — асыусы, башлаусы, еңеүсе
ФАТТАХ ғәр.—еңеүсе
ФАЯЗ ғәр. — бәрәкәт биреүсе, йомарт
ФИДАИЛ неол., ғәр. — фиҙәҡәр, тырыш
ФИДАИ ғәр. — фиҙаҡәр, тырыш
ФИДАН неол., ғәр. — фиҙәҡәр, тырыш
ФИРҒӘЛИ фарс, ғәр.— оло; дин башлығы
ФИРҒӘТ ғәр. — айырылыу, айырылышыу
ФИРУЗ неол., ғәр. — нур һибеү-сө бәхөтлө
ФИТРАТ|| ФИДРАТ ғәр. — тәбиғи, саф
ФУАТ ғәр. — йөрәк, күңел; аҡыл ФӘИЗ ғәр. —1) белем; 2) муллыҡ, йомартлыҡ; 3) еңеүсе
ФӘЙЕЗ ғәр. — 1) белем; муллыҡ;
2) йомартлыҡ, рәхимлелек;
3) еңеүсе
ФӘЙЗИ — ҡара: Фәйез (ҡыҫҡартылған исем)
ФАЗУЛЛА ар. — см. Файзулла
ФАЗЫЛ ар. — превосходный, чест-ный, достойный (эпитет уче-ных)
ФАЗЫЛГАЯН ар.— фазыл пре
восходный, достойный + гаяи
видный, знатный
ФАЗЫЛЬЯН ар., перс.— фазыл хороший, превосходный+яп ду-ша (выражает пожелание, что-бы ребенок был хорошим)
ФАЗЫЛХАН ар., баш. — фазыл-1-хаң
ФАЗЫЛЬЯН ар., перс.—фазыл хороший, превосходный + яя буша
ФАИК неол., ар. — наилучший, превосходный
ФАИЛ неол., перс.'—трудолюби-
вый, энергичный ФАРЗЕТДИН ар.— долг, обязан-
ность веры, религии ФАРИЗ ар.-—обязанность, долг ФАРИС ар. — храбрец; всадник ФАРУК ар. — разборчивый, умею-
щий разбирать плохое и хоро-
шее ФАТИХ ар. — зачинатель, победи-
тель
ФАТТАХ ар. — победитель
ФАЯЗ ар. — приумножающий,
щедрый ФИДАИЛ неол., ар.—старательиый ФИДАЙ ар.—старательиый ФИДАН неол., ар. — старательиый
ФИРГАЛИ перс. — ар. — старый, старший; глава религии
ФИРГАТ ар. — расставание, раз-лука
ФИРУЗ неол., ар. — лучезарный, счастливый
ФИТРАТ |! ФИДРАТ ар. — естест-венный, чистый; нетронутость, первозданность
ФУАТ ар. — сердце, душа; разум
ФАИЗ ар.— 1) знание; 2) нзоби-лие, щедрость, милость; 3) победитель
ФАИЗ ар. — 1) знание; изобилие; 2) щедрость, милость; 3) победитель
ФАЙЗИ ар. — см. Фаиз (усечен-ная форма составных имен)
87
ФӘЙЗРАХМАН ғәр. — фәйез + р ахман
ФӘЙЗУЛЛА ғәр. — фәйез+ улла
ФӘЙРУЗ неол., фарс. — йәшкелт күк төҫтәге аҫылташ
ФӘН неол., ғәр. — белем, ғилем, фән
ФӘНГИЗ неол., ғәр. — фәнде гиҙеүсе
ФӘНЗИЛ неол., ғәр. — фәнле, ғилемле
ФӘНДИЛ неол., ғәр.—фән+дил (йөрәк, күңел)
ФӘНИЛ неол., ғәр. — белемле, ғилемле
ФӘНИР неол., ғәр. — фән кешеһе
ФӘНИС фарс. — яҡтыртҡыс, маяҡ
ФӘННУР неол., ғәр. — фән нуры
ФӘНҮЗ неол., ғәр. — яҡтыртҡыс
ФӘНҮС кеол,. фарс.—яҡтыртҡыс, маяҡ
ФӘРЗӘН ғәр. — уҡымышлы;
аҡыллы, зирәк
ФӘРИТ ғәр.—тиңдәшһеҙ, берҙән-бер
ФӘРРӘХ ғәр. — һөйөнөслө, ҡыуаныслы
ФӘРУҠ ғәр. — яҡшыны-яманды айыра белгән
ФӘРҮӘЗ фарс. — осоусы, бәхетле
ФӘРҮӘН фарс.—күп, күмәк
ФӘРХЕТДИН ғәр. — фәрхет + дин; диндең һөйөклөһө
ФӘРХИ ғәр.—шатлыҡлы, ҡыуаныслы. Һөйөнөслө
ФӘРХӘТ фарс.—зирәк, еңелмәҫ
ФӘСИХ || ФАСИХ ғәр. — сәсән,
телгә оста ФӘСХЕТДИН ғәр. —фәсих + дин ФӘСХИ ғәр. — сәсән, телгә оҫта ФӘТИХ ғәр. — башлаусы, еңеүсе
ФӘТҠУЛЛА ғәр. — фәтҡи (еңеүсе) -һ улла
ФӘТТӘХ ғәр. — башлаусы, еңеүсе
ФӘТТӘХЕТДИН ғәр. — фәттәх +
ДНН
88
ФАЙЗРАХМАН ар. — файз + рах-
мап ФАЙЗУЛЛА ар. — фаиз + улла ФАЙРУЗ неол., перс. — бирюза
(драгоценный камень) ФАН неол., ар. — знание, наука
ФАНГИЗ неол., ар. — фан знание, наука-\-тз странствуй, изу-чай
ФАНЗИЛ неол., ар. — образован-ный
ФАНДИЛ неол., ар. — фан зна-ние+дш сердце
ФАНИЛЬ неол., ар. — образован-ный
ФАНИР неол., ар. — ученый
ФАНИС перс. — светило, маяк
ФАННУР неол., ар. — фан нау-
ка+нур свет; светила науки ФАНУЗ неол., ар. — светила ФАНУС неол., перс. — светила,,
маяк ФАРЗАН ар. — ученый, образован-
ный; умный, способный ФАРИТ ар. — единственпый, ред-
костный, бесподобный ФАРРАХ ар. — радостный, веселый ФАРУК ар. — разборчивый, умею-
щий разбирать плохое и хоро-
шее ФАРВАЗ перс.—летающий; сча-
стливый ФАРВАН перс. — много, множест-
во ФАРХЕТДИН ар. — любимец ве-
ры
ФАРХИ ар. — радостный, весе
лый
ФАРХАТ перс. — понятливый,
сметливый, непобедимый ФАСИХ ар. — находчивый в сло-
вах, остроумиый ФАСХЕТДИН ар. — фасих+дин ФАСХИ ар. — остроумиый ФАТИХ ар. — зачинатель, победи-
тель ФАТКУЛЛА ар. — фатки победи-
тель+уша (алла) бог ФАТТАХ ар.—зачинатель, побе-
дитель ФАТТАХИТДИН ар. — фаттах
победитель+дип вера, религия
ФӘТХЕЛ гәр. — еңеүсе (ҡыҫҡар-
тылған исем) ФӘТХЕЛБАЯН ғәр. — фәтхел+
баян
ФӘТХЕЛҒАЯН ғәр. — фәтхел-Ь ғаяп
ФӘТХЕЛИСЛАМ ғәр. — фәтхел+ ислам
ФӘТХЕТДИН ғәр. — диндең башлаусыһы, еңеүсеһе
ФӘТХИ ғәр. — еңеүсе (ҡыҫҡартылған исем)
ФӘТХИНУР ғәр. — нур яулаусы
ФӘТХУЛЛА ғәр. — фәтхи + алла
ФӘҮЗЕТДИН ғәр. — фәүзи + дин ФӘҮЗИ ғәр. — еңеүсе ФӘҮЗӘТ ғәр. — еңеүсе ФӘҮҠӘТ неол., ғәр. — башҡанан
ӨҪТӨН, ШӘП
ФӘХРЕҒӘЛӘМ ғәр. — фәхре
(дан)+ғәләм (бар донъя)
ФӘХРЕТДИН ғәр.—фәхри (дан) + дин
ФӘХРИ ғәр. — дан (ҡыҫҡартылған исем)
ФӘХРИСЛАМ ғәр. — исламдың даны
ФӘХРӘЗИ ғәр. — маҡтаулы, данлыҡлы
ФӘҺИМ ғәр. — аҡыллы, знрәк
ФАТХИЛЬ ар. — победитель (усе-
ченная форма имени) ФАТХИЛБАЯН ар.— фатхил победитель + баяп объяснение, из-вещение
ФАТХИЛЬГАЯН ар. — фатхил победитель + гаян знатный, ясный, видный
ФАТХИЛИСЛАМ ар. — фатхил победитель + ислам мусульма-кин
ФАТХИТДИН ар. — победитель веры
ФАТХИ ар.—победитель (усечен-ная форма имени)
ФАТХИНУР ар. — фатхи завоева-тель + нур свет, луч
ФАТХУЛЛА ар. — фатхи победи-тель + улла бог
ФАВЗИТДИН ар. — фавзи+дин
ФАВЗИ ар. — победитель
ФАВЗАТ ар.—победитель
ФАВКАТ неол., ар. — лучше дру-гих, превосходный
ФАХРИГАЛЯМ ар.— фахри слава-1-галям мир, вселенная
ФАХРИТДИН ар.—фахри слава+ дин вера
ФАХРИ ар. — слава (усеченная форма имени)
ФАХРИСЛАМ ар. — слава йолама
ФАХРАЗИ ар. — славный, почет-ный
ФАГИМ ар. — умыый, способный, смышленый, сметливый
Х
ХАЖҒӘЛИ || ХАЖҒӘ ЛЕ ғәр.— хаж + ғәли (хаж ҡылған, хажда булған бөйөк кеше)
ХАЖИ ғәр. — хажға барған; Хажия һәм Хажиев фамилиялары яһалған
ХАЖИБӘК ғәр., баш. — хажда булған
ХАЖИҒӘЛИ || ХАЖИҒӘЛЕ ғәр.— хажда булған кеше
ХАЖИМ ғәр. — Хажимөхәмәт исеменән ҡыҫҡартылған
ХАЖИМӨХӘМӘТ ғәр. — хажи+ мөхәмәт
ХАЖИӘХМӘТ ғәр. — хажи + әхмәт
ХАЗБУЛАТ ғәр., фарс. — хас
ХАЖГАЛИ ар. — хажи палом-ник+талн великий
ХАЖЩХАДЖИ ар. —паломник (образованы фамилии Хажин и Хажиев)
ХАЖИБЕК ар., баш. — хажи + бек; паломник
ХАЖИГАЛИ ар. — хажи+гали (паломник)
ХАЖИМ ар.—усеченная форма имени Хажимухамет
ХАЖИМУХАМЕТ ар.— хажимухамет
ХАЖИАХМЕТ ар. — хажи +- ахмет
ХАЗБУЛАТ ар., перс. — хас на-
89
истый+ булат сталь; фамилия Хазбула-
ар. — хас настоя-бог; образована фа-уллин — лев -судья; глава, пра-
ар., баш. — хак ис-авильный; всевыш-дал
ар.—настоящий мул-
ванный (образована
ммуллин)
р., перс. — хак+мур-
зана фамилия Хак-
-
создатель, творец
-
истинный, чистый,,
-
вечный, бессмерт-
р. — прославляющий, й, достойный хвальз
- острый, жгучий;
;карственной травы.
давали детям с це-
ить злых духов. В
кских языках упот-
форме Гамзат (то за)
баш.—хан прави-
дал . — хан правитель +
сильный
баш. — хан прави-[ пришел (образова-Хангильдин) 5аш., ар. —хан пра-м мусульманин
- милосердный, жа-
ҫобрый
>аш.—хан прави-ерой, смелый
баш. —хан+тимир ■фажает пожелание побы ребенок был
стража, защитник;
-стража, защитник
ХАСБУЛАТ ғәр., фарс (ысын, шәп) + булат (ҡорос)
ХАТИП ғәр. — вәғәз һөзләүсе, яҡшы оратор
ХАТМУЛЛА ғәр. — алланы:-; ;,-ғәз һөйләүсеһе
ХАФИЗ ғәр. — һаҡлаусы.
сы; хәтерле; Ҡөрьәнде яттан белеүсе; иҫтәлек, хәтер
ХАШИМ ғәр. — хөрмәтле .— :-ле
ХИЗБУЛЛА ғәр.—аш аҡлылар
ХИКМӘТ ғәр. — тәрән аҡыл; сер; белем
ХИКМӘТУЛЛА ғәр.— ыяшат+аа-ла
ХИСАМ ғәр.— ҡылыс
ХИСАМЕТДИН ғәр.— ;.. сы
ХИСМӘТ ғәр. — әҙәпле, тәрть әхләҡле; ныҡлы ҡарар
ХИСМӘТУЛЛА ғәр. — хисмәтулла
ХИТАБУЛЛА ғәр. — аллаға , шеү, һүҙ әйтеү
ХИТАП ғәр. — һүҙ, ::т:^:г:^?гТ
ХОҘАЙБИРҘЕ бар:.. ~Г:_ - .:-ҙай +бирҙе (баланы ныҡ кетеп, теләп алғанда ҡушылған псем.
ХОҘАЙҒОЛ фарс, (
ҡоло ХОҘАЙҘАТ фарс.-хоҙа =::._ ХӨББӨТДИН ғәр.—диндең I
йөклөһө ХӨРМӘТ ғәр. — ҡәҙер, хөрмәт
ХӨРМӘТУЛЛА ғәр. — хегм-
улла ХӨСНЕТДИН ғәр. — хе:.-:: -;
ХӨСНИ ғәр. —матур, һылыу, күр
кәм ХӨСНИЯР ғәр., фарс. — ня ма
тур, һәйбәт дуҫ
ХӨСНУЛЛА ғәр. — ;::: ;
яҡшы кешеһе ХӨСӘЙЕНЦХӨСӘИН ғәр. —
шы, матур, һәйбәт ХУЖА фарс. — хужа, баш кеше
:.-.-
> : г г г-
г:
>:;:>
ХАСБУЛАТ ғәр., фарс. — хас (ысын, шәп) + булат (ҡорос)
ХАТИП ғәр. — вәғәз һөйләүсе, яҡшы оратор
ХАТМУЛЛА ғәр. — алланың вәғәз һөйләүсеһе
ХАФИЗ ғәр.—һаҡлаусы, яҡлаусы; хәтерле; Ҡөрьәнде яттан белеүсе; иҫтәлек, хәтер
ХАШИМ ғәр. — хөрмәтле, ҡәҙерле
ХИЗБУЛЛА ғәр. —алла яҡлылар
ХИКМӘТ ғәр. — тәрән аҡыл; сер; белем
ХИКМӘТУЛЛА ғәр.— ХШШӘТ+ алла
ХИСАМ ғәр. — ҡылыс
ХИСАМЕТДИН ғәр.— дин ҡылысы
ХИСМӘТ ғәр. — әҙәпле, тәртипле, әхләҡле; ныҡлы ҡарар
ХИСМӘТУЛЛА ғәр,— хисмәт+ улла
ХИТАБУЛЛА ғәр. — аллаға өндәшеү, һүҙ әйтеү
ХИТАП ғәр. — һүҙ, мөрәжәғәт
ХОҘАЙБИРҘЕ фарс, баш.—хоҙай + бирҙе (баланы ныҡ көтөп, теләп алғанда ҡушылған исем)
ХОҘАЙҒОЛ фарс, баш.—хоҙай ҡоло
ХОҘАЙҘАТ фарс.—хоҙа ярҙамы
ХӨББӨТДИН ғәр.—диндең һөйөклөһө
ХӨРМӘТ ғәр.—ҡәҙер, хөрмәт
ХӨРМӘТУЛЛА ғәр. — хөрмәт+-
улла ХӨСНЕТДИН ғәр. — хөсни+дин
ХӨСНИ ғәр. — матур, һылыу, күркәм
ХӨСНИЯР ғәр., фарс.— ин, матур, һәйбәт дуҫ
ХӨСНУЛЛА ғәр. — алланың иң яҡшы кешеһе
ХӨСӘИЕНЦХӨСӘИН ғәр. — яҡшы, матур, һәйбәт
ХУЖА фарс. — хужа, баш кеше
ХАСБУЛАТ ар., перс. — хас на-стоящий, чистый + булат сталь
ХАТИП ар. — проповедник, хоро-ший оратор
ХАТМУЛЛА ар. — проповедник аллаха
ХАФИЗ ар. — оберегающий, хра-нящий; памятливый; знающий Коран наизусть; память
ХАШИМ ар. — уважаемый, доро-гой
ХИЗБУЛЛА ар. — сторонннки аллаха
ХИКМАТ || ХИКМЕТ ар. — муд-рость; секрет; зиание
ХИКМАТУЛЛА ар. — хикмат+ул-ла
ХИСАМ ао. — меч
ХИСАМЕТДИН ар.— меч веры
ХИСМАТ ар. — вежливый, благо-
воспитанный, благонравный;
твердое решение
ХИСМАТУЛЛА ар. —хисмат+улла
ХИТАБУЛЛА ар. — обращение к богу; речь
ХИТАП ар. — речь, обращение
ХУДАЙБИРДИ перс, баш. — худай бог, господь + бирди дал (таким именем нарекали додго-жданного, очень желанного ре-бенка)
ХУДАЙГУЛ перс, баш. — худай бог+гул раб; раб божий
ХУДАЙДАТ перс. — помощь бога
ХУББУТДИН ар.—любимец ре-лигии
ХУРМАТ ар. — уважение, почте-ние
ХУРМАТУЛЛА ар.—хурмат ува-жение+улла бог, господь
ХУСНИТДИН||ХУСНУТДИН ар.— хусни красота, хорошее качест-ео+дин религия, вера
ХУСНИ ар. — красота, прелесть
ХУСНИЯР ар., перс.—хусни кра-сивый, прелестный+ яр друг, товарищ; самый лучший друг
ХУСНУЛЛА ар. — хусни+улла; благо веры
ХУСАИН ар. — хороший, краси-вый
ХУЖАҢХУДЖА перс. — хозяин,
91
(ир-ат исемдәре компоненты булып йөрөй)
ХУЖАБАЙ фарс, баш. — хужа кеше
ХУЖМӨХӘМӘТ фарс., ғәр.— хужа Н- мөхәмәт
ХУЖӘХМӘТ фарс, ғәр.—хужа + әхмәт
ХЫЗЫР ғәр. — Хызыр Ильяс исеменән (мосолман легендаларында Хызыр Ильяс мөғжизә ҡылыусы, тере һыуҙы табыусы, әүлиә). Хызыров фамилияһы бар
ХӘБИБ ғәр. — һөйөклө, дуҫ
ХӘБИБРАХМАН ғәр. — хәбиб һөйәкле) + рахман (рәхимле)
ХӘБИБУЛЛА ғәр. — алланың һөйөклөһө
ХӘБИП ғәр.—һөйәкле дуҫ
ХӘБЙР ғәр. — белекле, белеүсе
ХӘБИРЙӘН ғәр., фарс. — белекле
ХӘДИС ғәр. — хикәйә, ваҡиға
ХӘҘИС ғәр.—хикәйә, ваҡиға
ХӘЖЕБӘК ғәр., баш. — хәже+ бәк
ХӘЖЕҒӘЛЕ ғәр.—хәже+ғәле
ХӘЖЕМӨХӘМӘТ ғәр. — хәже+ мөхәмәт
ХӘЖИМ ғәр. — «Хәжемөхәммәт»-тән ҡыҫҡартылған
ХӘИ ғәр. — мәнге тере
ХӘЙБРАХМАН ғәр. — хәй + рахман (рәхимле)
ХӘЙБУЛЛА ғәр. — «Хәбибулла»-нан ҡыҫҡартылған
ХӘЙҘӘР ғәр. — арыҫлан
ХӘЙЕР ғәр. — яҡшы, изгелекле (Хәиров фамилияһы яһалған)
ХӘЙЕРЗАМАН ғәр. — хәйерле заман
ХӘЙЕРНАС ғәр. — бик яҡшы, изгелекле
ХӘЙРЕНУР ғәр. — хәйерле, изгелекле нур
ХӘЙРЕТДИН ғәр. — хәйре (изгелек) 4- ДИН
ХӘЙРИ ғәр. — хәйерле, изгелекле (ҡыҫҡартылған исем)
глава, господин; учитель, нас-тавник; старец (компонент муж-ских имен)
ХУЖАБАЙ перс, баш. — хужа хо-зяин, глава + бай
ХУЖМУХАМЕТ перс. — ар. — хужа-)-мухамет
ХУЖАХМЕТ перс, ар.—хужа + ахмет
ХЫЗЫР ар. — от имени чудотвор-ца Хызыр Ильяса (в мусуль-манских легендах Хызыр Ильяс— чудотнорец, волшебник, со-путствугощий удаче, нашедший. источник живой воды); образо-вана фамилия Хызыров
ХАБИБ ар. — любимый, спутник жизни
ХАБИБРАХМАН ар.—хабиб лю-бимый+рахман милостивый
ХАБИБУЛЛА ар. — любимец бо-га
ХАБИП ар.—любимый друг, спутник жизни
ХАБИР ар. — знающий, осведом-ленный
ХАБИРЬЯН ар., перс — хабир знающий, осведомленный+яп душа
ХАДИС ар. — рассказ, событие
ХАДИС ар. — рассказ, событие
ХАЖИБЕК ар., баш.—хажи па-ломник+ бек
ХАЖИГАЛИ ар. — хажи+гали
ХАЖИМУХАМЕТ ар. — хажи-Ь мухамет
ХАЖИМ ар. — усечеииая форма имени Хажимухамет
ХАЙ ар. — вечный, вечно живой
ХАЙБРАХМАН ар. — хай веч-«бш+рахмаи милостивый
ХАЙБУЛЛА ар. — усеченная форма имени Хабибулла
ХАЙДАР ар. — лев
ХАИР ар. ■— хороший, добрый (об-разована фамилия Хаиров)
ХАИРЗАМАН ар. — хаир хороший, добрый+зшан время, эпоха
ХАИРНАС ар.—хороший, добрый
ХАЙРИНУР ар. — хайри добрый, благодетельный+нур луч, свет
ХАЙРЕТДИН ар.—хайри добро, благодеяние+дин вера, религия
ХАЙРИ ар. — добро, благодеяние (усеченная форма имени)
92
ХӘЙРИСЛАМ ғәр. — хәйри+ислам
ХӘЙРУЛЛА ғәр. — алланың изгелеге
ХӘКИМ ғәр. — аҡыл эйәһе
ХӘКИМБАЙ ғәр., баш. — хәкимЧ-бай
ХӘКИМЙӘН ғәр., фарс. — хәким (аҡыллы) +йән
ХӘЛИЛ ғәр. — ысын дуҫ
ХӘЛИМ ғәр. — йомшаҡ күңелле, мәрхәмәтле
ХӘЛИС ғәр. — саф, таҙа
ХӘЛИТ ғәр, — мәңгелек, ғүмерлек; дуҫ
ХӘЛИУЛЛА ғәр. — алланың ҡәҙерлеһе; алла биҙәге
ХӘЛИФ ғәр.—вариҫ, урынбаҫар (титул атамаһы)
ХӘЛФЕТДИН ғәр.—дингә эйәреүсе
ХӘЛФӘ ғәр. — уҡытыусы, өйрәтеүсе (Халфин фамилияһы яһалған)
ХӘЛӘФ ғәр. — дауам итеүсе
ХӘМБӘЛ ғәр. — динле
ХӘМЗӘ ғәр. — яндырғыс, көйҙөргөс; дарыу үләне; ҡара: Хамзат
ХӘМИҘУЛЛА ғәр. — Хәмит + улла
ХӘМИТ ғәр. — маҡтаулы, маҡтауға лайыҡ; зыянһыҙ
ХӘМӘҘИ ғәр. — маҡтаулы
ХӘМӘТ ғәр. — маҡтаулы
ХӘМӘТГӘРӘИ ғәр., фарс.— хәмәт + гәрәй
ХӘМӘТИӘРНХӘМӘТЬЯР ғәр., фарс. — маҡтаулы дуҫ
ХӘМӘТНУР ғәр. — хәмәт + нур
ХӘНИФ ғәр.—тоғро, ысын; саф
ХӘНӘФ ғәр.—тоғро, ысын; саф
ХӘНӘФИ ғәр.—тоғролоҡло,
ысын, саф
ХӘСӘН ғәр. — яҡшы, матур
ХӘСӘНЙӘН ғәр., фарс. — хәсән+ йән
ХӘСӘНША ғәр., фарс.—хәсән+ ша (ялғау)
ХӘТИМ ғәр. — мөһөр-; һуңғы бала
ХӘТМИНУР ғәр.—йомарт; һуңғы бала
ХӘТМУЛЛА ғәр. — алланың мөһөрө
ХАЙРИСЛАМ ар. — хайри+ислам
ХАЙРУЛЛА ар. — благо аллаха,
боға ХАКИМ ар. — мудрец ХАКИМБАЙ ар., баш. —хаким +
бай ХАКИМЬЯН ар., перс.— хаким
мудрый+яп душа ХАЛИЛ ар. — истинный друг ХАЛИМ ар. — душевный, добрый„
снисходительный ХАЛИС ар. — чистый, непорочныи ХАЛИТ ар. — вечный; друг
ХАЛИУЛЛА ар. — друг аллаха„
украшение бога ХАЛИФ ар. — наместник, ггреем-
ник (название титула) ХАЛФЕТДИН ар.— последователь.
религии ХАЛФА ар. — учитель, наставник
(образована фамилия Халфин}
ХАЛЯФ ар.—последователь ХАМБАЛ ар. — религиозный ХАМЗА ар. — острый, жгучий; ле-карственная трава; см. Хамзат
ХАМИДУЛЛА ар. —хамит + улла
ХАМИТ ар. — похвальный, дос~ тойный похвалы; безвредный
ХАМАДИ ар. — похвальный
ХАМАТ ар. — похвальный, хва-лебный
ХАМАТГАРЕЙ ар, перс. — хамат + гарей
ХАМАТЬЯР ар, перс.— друг, до-стойный похвалы
ХАМАТНУР ар. — хамат + нур
ХАНИФ ар.—верный, настоящий;. чистый
ХАНАФ ар. — верный, настоящий„ чистый
ХАНАФИ ар. — верный, настоящий; чистый
ХАСАН ар. — хороший, красивый
ХАСАНЬЯН ар, перс.— хасан+ ян
ХАСАНША ар, перс. — красивый,. прекрасный
ХАТИМ ар. — печать; завершение, окончание; последыш
ХАТМИНУР ар. — щедрый; пос-ледний ребенок, последыш
ХАТМУЛЛА ар. — приложение печати
93
ХӘФИЗ ғәр. — һаҡлаусы, яҡлау- ХАФИЗ ар. — оберегающий, хра-
сы; хәтерше; Ҡөрьәнде ятҡа бе- нящий; памятливый, знающчй
леусе; хәтер, иҫтәлек Коран наизусть; память
'ҺАБАЙ баш. — һабан һүҙенән (һабан ваҡытында тыуған), һабай тигән ауыл исемендә һаҡланған
ҺАБАНАҠ баш. —һабан һүҙенән (һабан ваҡытында тыуған)
ҺАБАНҒОЛ баш. —һабан + ғол (һабанда тыуған)
ҺАБАНСЫ баш.— һабан һөрөүсе, иген сәсеүсе (Сабашиин фамилияһы яһалған)
ҺАҒЫНБАЙ баш. — һағынып, көтөп алған бала
ҺАҘЫЙ|| ҺАДЫИ ғәр, — юлбашсы, тура юл күрһәтеүсе
ҺАРУН ғәр. — 1) пәйғәмбәр исеменән; 2) боронғо йәһүдсә — таулы
ҺАРЫБАЙ баш. — һары + бай; атаҡлы; аҡһөйәк (Сарбаев фамилияһы бар)
ҺАТЛЫҠ баш. — боронғо йола буйынса, бала тормағанда уҙ балаһын һатып алып, һатлыҡ, һатыбал тип исем ҡушҡандар (Сатлыҡов тигән фамилияла, Сатлыҡ һәм һатлыҡ тигән ауыл исемдәрендә һаҡланған). Ҡара: Туғыҙаҡ
ҺАТЫБАЛ баш. —һатып + ал (баланы һаҡлау әсән боронғо һатып алыу йолаһы буйынса ҡушылған исем); һатыбалов фамилияһы бар
ҺАТЫБАЛДЫ баш. — һатып + алды (боронғо йола буйынса һатып алынған бала)
ҺАШИМ ғәр.—хөрмәтле, ҡәҙерле ҺИБӘТ ғәр. — бүләк ҺИБӘТУЛЛА ғәр. — алла бүләге ҺИҘИӘТ ғәр.—тура юлға алып
барыусы ҺИҘИӘТУЛЛА ғәр. — һиҙиәт+
улла ҺИКҺӘНБАЙ баш. — һикһән + бай (йола буйынса, бала тыуғанда атаһына һикһән йәш бу-
САБАИ баш.— от слова «сабан»— плуг (родился во время посева). Сохранилось в названии деревни Сабаево
САБАНАК баш. — от слова «сабан»—плуг (родился во время посева)
САБАНГУЛ баш. — сабан плуг, посев + гул (родился во время посева)
САБАНШИ баш. — пахарь, земле-делец (образована фамилия Са-баншин)
САГИНБАЙ баш. — желанный, долгожданный
ХАДЫЙ ар. — предводитель
ХАРУН ар. — 1) от имени проро-ка; 2) др. евр. — горный
САРЫБАЙ баш.— сары желтый+ бай; зиаменитый, аристократ (образована фамилия Сарбаев)
САТЛЫК баш. — купленный (имя-оберег). Давалось по древнему обычаю кудаш и продажи (сохранилось в названиях деревень и в фамилии Сатлыков). Обы-чай купли и продажи известен во многих тюркских языках (см. Тугузак)
САТЫБАЛ баш. — сатып ал ку-пи; купленный (показывает на-речение имени по старому обычаю купли и продажи); образована фамилия Сатыбалов
САТЫБАЛДЫ баш. — сатып алды купил; купленный
ХАШИМ ар. — уважаемый, доро-
гой ХИБАТ ар.—дар, подарок ХИБАТУЛЛА ар.—дар аллаха ХИДИЯТ ар. — предводитель
ХИДИЯТУЛЛА ар. — хидият+ улла
СИКСАНБАЙ баш. — сиксан во-семьдесят+бак (такое имя да-вали ребенку, у которого при
94
лыуын билдәләп ҡушылған исем)
ҺИММӘТ ғәр. — ялҡынлы дәрт, тырышлыҡ
ҺӨЙӨНДӨК баш.— баш «һөйөнөү» һүҙенән (көтөп алған балаға ҡушылған исем)
ҺӨЙӘРҒОЛ баш.—һөйөп, көтөп алған
ҺУНАРСЫ баш. — бала тыуған-, да атаһы һунарҙа булыуын йәки һунарҙан ҡайтыуын билдәләп ҡушылған боронғо исем (Сунаршин фамилияһы яһалған)
ҺӘМӘН фарс. — баҡса (ауыл исемендә һаҡланған)
ҺӘҮБӘН баш. — мәғәнәһе билдәһеҙ (Аҡбуҙат эпосының төп геройының исеме); Саубанов фамилияһы бар
ҺӘҮБӘН ғәр.—тәрбиәләп, ҡарап тороусы
его рождении отцу было во-семьдесят лет)
ХИММАТ ар. — сильное желание,. вдохновение, стремление
СУЮНДУК баш.—обрадовались (такое имя давали долгождан-ному ребенку)
СУЯРГУЛ баш. — любимый, дол-гожданный
СУНАРШИ баш. — охотник (такое имя давали ребенку, у ко-торого при его рождении отец находился на охоте или возвра-щался с охоты с добычей). 06-разована фамилия Сунаршин
САМАН перс. — сад (сохранилось в названии деревни Саманово)
САУБАН баш. — этимология не-ясна (имя главного героя эпо-са Акбузат); образована фамилия Саубанов
САУБАН ар. — воспитатель, опекун
:::
ШАЙБӘК фарс, баш. — шаһи-Ь бәк (ҡыҫҡартылған исем)
ШАЙҘУЛЛА фарс, ғәр. — шаһи+ алла («Шаһиҙулла»нан ҡыҫҡартылған)
ШАЙМАРҘАН фарс.— шаһи
(шәп)+марҙан (ир кеше). Шаһимарҙан исеменән ҡыҫҡартылған
ШАЙМОРАТ фарс, ғәр. — иң яҡшы морат (теләк)
ШАЙМЫРҘА фарс — шәп мырҙа
ШАЙНУР фарс, ғәр. — иң яҡшы нур
ШАКИР ғәр. — шөкөр итеүсе, рәхимле, ҡәҙерҙе белеүсе
ШАКИРЙӘН ғәр., фарс. — ша-кир + йән; рәхимле, ҡәҙерҙе белеүсе
ШАКИРЬЯН ғәр., фарс.— шакир + йән
ШАҠМАН бор. баш. — борон батырҙарға бирелгән ҡушамат, дәрәжә атамаһы (1552 йылда башҡорт иленән Ҡаҙанға рус батшаһы Иван Грозныйға барған дүрт илсенең береһе Тамь-
ШАЙБЕК перс, баш. — шаги луч-ш»й+бек крепкий (сокращен-ная форма имени Шагибек)
ШАЙДУЛЛА ар. — шаги+улла (сокращенная форма имени Шагидулла)
ШАЙМАРДАН перс. — шаги луч-ший+мардан мужчина (сокращенная форма имени Шагимардан)
ШАЙМУРАТ перс, ар. — лучшее намерение, желание
ШАЙМУРЗА перс. — лучший мурза
ШАЙНУР перс, ар. — самый лучший свет, луч
ШАКИР ар. — признательный,
благородный, благодарный
ШАКИРЬЯН ар., перс. —шакир + ян; благородный, благодарный
ШАКИРЬЯН ар., перс.— шакир+■ ян
ШАКМАН др. баш. — прозвище богатырей, герой (М. Кашгари, Индекс, стр. 440); сохранилось в имени главы племени Тамьян — Шагали Шакмана, одного из четырех башкирских послан-
95
ян ырыуы башлығы Шәғәли Шаҡмандың исеме; БШ, 71 б.)
ШАМИЛ ғәр. — ҙур, тулы эстәлекле
ШАхММАС ғәр. — ҡояшҡа табыныусы
ШАМСУН ғәр. — ҡояшлы, яҡты
ШАМУҠ ғәр.— юғары
ШАТ — 1) боронғо төрки телен
дә дәрәжә атамаһы; 2) фарсы
телендә — ҡыуаныс, шатлыҡ
(ир-ат һәм ҡатын-ҡыҙ исемдәренә ҡушылып йөрөй)
ШАТМОРАТ баш., ғәр. — шат + морат; дәрәжәле морат
ШАТМОРАТ фарс, ғәр. — шат (ҡыуаныслы) + морат (теләк)
ШАТМЫРҘА баш., фарс.—дәрәжәле мырҙа
ШАФИ ғәр.—шәфҡәтле; шифалы (Шафиев фамилияһы яһалған)
ШАФИҒУЛЛА ғәр. — алланың яҡлаусыһы
ШАФИҠ ғәр. — шәфҡәтле, рәхимле, миһырбанлы, һөйәкле; яҡлаусы; яҡын дуҫ
ШАХМАН фарс. — шаһ + кеше
ШАХНАЗАР фарс, ғәр. — шаһ + назар
ШАХНИЯЗ фарс. — шаһ + нияз
ШАҺБАЗ ғәр.—шоңҡар, ыласын; батыр
ШАҺБАЛ || ШАҺЫБАЛ ғәр,— ҡош ҡанатының иң ҙур ҡауырһыны
ШАҺБАН ғәр. — һижрә — Ай ка-календарында 10-сы айҙың исеменән
ШАҺИБӘРӘК фарс, ғәр. — иң яҡшы фатиха
ШАҺИБӘК фарс, баш. — иң шәп башлыҡ, түрә
ШАҺИВӘЛИ фарс, ғәр,— шаһи+
вәли; ин яҡын кеше ШАҺИҒӘЛИ фарс, ғәр.—шаһи+
ғәли ШАҺИҘУЛЛА || ШАҺИДУЛЛА
фарс, ғәр. — алланың һәйбәт
кешеһе ШАҺИЗАДА фарс. — батша улы,
вариҫ
ников царю Ивану Грозному в г. Казань в 1552 году; БШ, стр. 71)
ШАМИЛЬ ар. —содержательный, всеобъемлющий
ШАММАС ар. — преклоняющийся солнцу
ШАМСУН ар. — солнечный, свет-лый
ШАМУК ар. — высокий, высшнл
ШАТ — 1) в др. тюркском язы-ке—титул должностного лица; 2) в перс. языке — «шат» — ра-дость (компонент мужских и женских имен)
ШАТМУРАТ баш., ар. — шат +мурат
ШАТМУРАТ перс, ар, —шат ра-дость + мүрат желание, цель, стремление
ШАТМУРЗА баш., перс. — шатҢ-мурза
ШАФИ ар. — милосердиый; це-лебный (образована фамилия Шафиев)
ШАФИГУЛЛА ар. — покровитель аллаха
ШАФИК ар. — сострадательный, милосердный; любимый; покровитель, близкий друг
БЛАХМАН перс. — шах король, принц + ман челоеек; шах, король, принц
ШАХНАЗАР перс, ар. — шах + назар
ШАХНИЯЗ перс. — шах + нияз
ШАХБАЗ ар. — кречет, сокол; герой, молодец
ШАХБАЛ ар. — перо (птичье)
ШАХБАН ар. — название 10-го
месяца арабского Лунного ка-
лендаря Хиджри ШАГИБАРАК перс, ар. —шаш
лучший+ барак милость ШАГИБЕК перс, баш. — шаги
лучший+бек глава, руководи-
тель ШАГИВАЛИ перс, ар. — лучший
человек; самый близкий ШАГИГАЛИ перс, ар. — шаги
лучший+галк великий ШАГИДУЛЛА перс, ар.—шаги+
улла; избранник бога
ШАГИЗАДА перс. — царевич, на-следник
96
ШАҺИМОРАТ фарс, ғәр. — иң нҡШы морат,'теләк
ШАҺИМӘРҘӘН фарс. — иң шәп ир-ат
ШАҺИНУР фарс, ғәр. — иң яҡшы нур
ШАҺИСОЛТАН фарс, ғәр.— ин шәп солтан
ШАҺИТ ғәр.'— күреүсе, геүаһ
ШАҺИӘХМӘТ фарс, ғәр. -*-шаһи -(-.әхмәт; иң маҡтаулы
ШАҺЫЙ фарс. -^ хан, батша, шаһ кеше
ШИҒАЙ ғәр. — ярлы, ялсы
ШИРАЗИ фарс.—тәртип, дөрөҫлөк
ШИРҒӘЛИ фарс, ғәр. — тир (арыҫлан)+ғәли (бөйөк)
ШИРИЯЗДАН фарс. — тәңренең
арыҫланы ШИҺАБЕТДИН фарс, ғәр.—дин
ЙОНДОҘО
ШИҺАП фарс. — ҡойроҡло йондоҙ : ШОҒАЙЫП ғәр. — нурлы
ШОҢҠАР баш. — ҡош исеменән
ШӘҒӘЛИ ғәр.— ҡара: Шаҡман. Шаһиғәли исеменән ҡыҫҡартылған
ШӘИХЗАДА ғәр, фарс.—шәих-г
зада ■'■ •
ШӘЙБӘК фарс, баш. — ин. шәп башлыҡ, түрә
ШӘЙЕХЦШӘИХ ғәр. — уҡытыусы,;' өйрәтеүсе, тәрбиәсе; рухи башлыҡ; ғалим
ШӘЙҘ'УЛЛА[(ШӘЙДУЛЛА фарс. ғәр. — алланың иң һәйбәт кешеһе ":'
ШӘЙМӨХӘМӘТ фарс, ғәр.—шәй (шаһи) + мөхәмәт
ШӘЙМЫРҘА фарс. — иң шәп мырҙа
ШӘЙНУР фарс,- ғәр. — иң яҡшы нург
ШӘЙХЕЛИСЛАМ ғәр. - исламдың . башлығы
ШӘЙХЕТДИН ғәр.—дин башлы-
ШӘЙХИ ғәр. — уҡытыусы, өйрәтеүсе; рухи башлыҡ; ғалим
ШАГИМУРАТ перс, ар.—шаги+
мурат; лучшее желание ШАГИМАРДАН перс. — шаги луч-
ший+мардан мужчина ШАГИНУР перс, ар. — шаги+
нур самый лучший луч, свет ШАГИСУЛТАН перс, ар. — шаги
самый лучший+султан прави-
тель ШАГИТ ар. — свидетель, очеви-
дец ■ ■;•;
ШАГИАХМЕТ перс, ар.—шаги+-
ахмет; самый лучший ШАГИ перс. — шах, хан, царь
ШИГАЙ ар. — бедный
ШИРАЗИ перс. — дисциплина,
справедливость
ШИРГАЛИ перс, ар.— ш ир лев + гали великий (в друтих тюрк-ских язьтках встречается в фор-ме Ширали)
ШИРИЯЗДАН перс. — лев все-вышнего
ШИГАБЕТДИН перс, ар.— шигап комета+цин религия
ШИГАП перс. — комета
ШУГАИП ар. — лучистый, свет-
лый .-.'■,.
ШУНКАР баш.—кречет, сокол
ШАГАЛИ ар.— см. Шакман (усе-ченная форма имени Шагигали)
ШАИХЗАДА ар, перс. — шаих + ' зада
ШАГИБЕК перс, ' баш. — самый лучший глава, руководитель
ШАИХ ар.—учитель, наставник, - воспитатель; ■ духовный вождь; ученый
ШАЙДУЛЛА' перс, ар. —лучший человек аллаха
ШАЙМУХАМЕТ перс, ар. —шай (шаги) + мухамет
ШАЙМУРЗА перс. — самый лучший мурза
ШАЙНУР перс, ар. — самый лучший луч, свет
ШАЙХИЛИСЛАМ ар,— предводи-тель ислама
ШАЙХИТДИН ар. — предводи-
ШАИХИ ар. — учитель, наставник, духовный руководитель; ученый
4 Заказ 122
97
ШӘЙХИСЛАМ ғәр.— ислам башлығы
ШӘЙХУЛЛА ғәр. — алланың хеҙмәтсеһе
ШӘЙХӘТТӘР ғәр.— башлыҡ
ШӘЙӘХМӘТ ғәр. — «Шаһиәхмзт»-тән ҡыҫҡартылған
ШӘКИР ғәр. — шөкөр итеүсе, миһырбанлы, мәрхәмәтле
ШӘКИРЙӘН ғәр., фарс. — шәкир + йән
ШӘКҮР ғәр. — шөкөр итеүсе, мәрхәмәтле
ШӘМИҒОЛ фарс, баш.—шәми (яҡтылыҡ) +ҡол
ШӘМСЕТДИН ғәр. -шәме (ҡояш) + ДИН ШӘМСИ ғәр. — ҡояш кеүек
ШӘМСҮН ғәр. — ҡояш кеүек, яҡты
ШӘНГӘРӘЙ фарс.—шаң (дәрәжә, дан; әһәмиәт) + гәрәй (эйәреүсе)
ШӘРИП ғәр. — дәрәжәле, данлы; мәрхәмәтле
ШӘРИПҠОЛ ғәр., баш. — шәрип + ҡол
ШӘРИФ ғәр.—дәрәжәле, данлы; мәрхәмәтле
ШӘРИФЙӘН ғәр., фарс. — шәриф + йән
ШӘРИФУЛЛА ғәр. — алланың данлы, дәрәжәле кешеһе
ШӘРӘФ ғәр.—дан, намыҫ, ҡәҙер
ШӘРӘФЕТДИН ғәр. — диндең бәхетлеһе, хөрмәтлеһе
ШӘРӘФИ ғәр.— данлы, намыҫлы, ҡәҙерле, хөрмәтле
ШӘҮКӘТ ғәр.— көс, ҡеүәт
ШӘҮҮӘЛ ғәр. — һижрә — Ай календарында 12-се айҙың исеменән
ШӘҮӘЛИ фарс, ғәр. — Шаһивәли исеменән үҙгәртелгән
ШӘФИҒУЛЛА ғәр. — алланың яҡлаусыһы
ШӘФИҠ ғәр. — шәфҡәтле, рәхимле, миһырбанлы: наҙлы, һөйәкле; яҡлаусы
ШӘФҠӘТ ғәр. — шәфҡәт, мәрхәмәт
Достарыңызбен бөлісу: |