77
СӘМИҠ ғәр.—тыңлаусы, ишетеүсе
СӘМИХ ғәр. — йомарт СӘРҘӘР фарс. — ғәскәр башлығы, дәрәжәле кеше, башлыҡ
СӘРМӘН фарс. — башлыҡ; дәрәжәле кеше
СӘРМӘН монг. — сар(ай)+ман (исем ялғауы); ай һымаҡ (Жа-нузаков, 156-сы б.)
СӘСӘН баш. — аҡыл эйәһе, һүҙ оҫтаһы
СӘФӘР ғәр. — 1) юл, сәйәхәт; 2) Һижрә — Ай календарында 2-се айҙың исеме (шул айҙа тыуған балаға ҡушылған исем)
СӘҮЕРБАЙ ғәр., баш. — сәүер (иран ҡояш календарында 2-се айҙың исеме, апрель). Сәүерба-ев фамилияһы бар
СӘФӘРҒӘЛИ [| СӘФӘРҒӘЛЕ ғәр. — сәфәр + ғәли; Сәфәрғәлин, Сәфәрғәлиев фамилиялары яһалған
СӘХИ ғәр. — киң күңелле, йомарт
СӘХИП ғәр.—юлдаш, дуҫ, иптәш
СӘХИПГӘРӘЙ ғәр., фарс. — сәхип (дуҫ, иптәш) +гәрәй (эйәреүсе)
СӘХИПКИРӘЙ ғәр., фарс. —сәхип +кирәй СӘХИУЛЛА ғәр.— йомарт
СӘХӘБИ ғәр. —дуҫ, иптәш СӘХӘҮ ғәр. — йомарт; саф, паҡ СӘХӘҮЕТДИН ғәр, —сәхәү+дин;
йомартлыҡ, сафлыҡ СӘЯХ ғәр. — сәйәхәтсе, илгиҙәр
САМИК ар.—слушающий, слуша-тель
САМИХ ар. — щедрый
САРДАР перс. — главиокоманду-ющий; заиимающий высокую должность; вождь, предводитель
САРМАН перс. — глава; заиимающий высокую должность
САРМАН монг. — сар лг/ка+ман (аффикс); луноподобпый (Джа-нузаков, стр. 156)
САСЯН баш. — мудрый, умный; оратор
САФАР ар. — 1) путешествие, дальний путь; 2) название 2-го месяца Лунного календаря Хи-джри; родился в месяце Сафар
САУАРБАЙ ар., баш. — сауар апрель + бай (саур бык, волк; телең — знак зодиака — второй месяц иранского солнечного го-да)
САФАРГАЛИ ар. — сафар+гали; образованы фамилии Сафаргалин, Сафаргалиев
САХИ ар.—добрый, щедрый САХИП ар.—друг, товарищ
САХИПГАРЕЙ ар, перс.— сахип друг, товарищ+гареһ последо-ватель
САХИПКИРЕЙ ар., перс.—сахип + кирей
САХИУЛЛА ар. — сахи+улла; щедрый
САХАБИ ар. — друг, товарищ
САХАУ ар. — щедрый; чистый
САХАУИТДИН ар. — сахау+дин; щедрость, чистота
САЯХ ар. — путешественник
Т
ТАБИП || ТАБИБ ғәр. — дауалаусы, доктор, врач
ТАЖИ ғәр. — тажлы (таж — батшалар баш кейеме)
ТАИП ғәр. — һәйбәт, шәп кеше; тәүбә итеүсе
ТАИПХӘЖЕ || ТАИПХӘЖИ ғәр.— таип+хәже; һәйбәт кеше; тәүбә итеүсе
ТАИР ғәр. — юғары осоусы; ҡоштар
78
ТАБИП || ТАБИБ ар.—лекаръ,
врач, доктор' ТАЖИ ар. — от слова таж ко-
рона, венец ТАИП ар.—хороший, приятный,
добрый; кающийся, раскаиваю-
щийся ТАИПХАЖИ ар.—таип хороший,
добрый+хажи поломник, рас-
каивающийся ТАИР ар. — высоко летающая
птица; птицы
\
ТАЙМАС || ТАЙМАҪ бор. баш.— ^таймаҫ, тайпылмаҫ; ныҡ
ТАЙСЫ бор. баш. — 1) тай һүҙенән (йорт хайуандары, төрлө януар, уларҙың балаларының атамаһын балаға исем итеп ҡушыу башҡорт һәм башҡа төрки халыҡтарҙа борондан билдәле); 2) боронғо төрки халыҡтарҙа титул, дәрәжә атамаһы булараҡ һәм «өлкән тәрбиәсе, остаҙ, атаҡлы, билдәле кеше» тигән мәғәнәләрҙә ҡулланылған (Тайсин тигән фамилия бар)
ТАЙФУР фарс. — ҡош
ТАЛИП Ғәр. — барыусы, эҙләүсе,
талап итеүхе; уҡыусы, шәкерт ТАЛМАС баш. — 1) тәржемәсе;
2) арымаҫ, талмаҫ ТАЛХА ғәр. — һайлап алынған,
бик һәйбәт ТАМИР бор. төрк. — тимер (бала
тимер һымаҡ ныҡ булһын тип
ҡушылған исем)
ТАМЬЯН баш. — боронғо башҡорт ырыуы атамаһынан (йола буйынса баланын, ҡайҙа тыу-ғанлығын билдәләп, шул ырыу, ара атамаһын исем итеп ҡушҡандар)
ТАНАҒОЛ бор. төрк. — 1) тапа (ыпйы)+ғол (ялғау)
ТАНҺЫҠ бор. баш. — иҫ киткес, таң ҡалырлыҡ, мөғжизә; теләп, көтөп алынған
ТАНҺЫҠБАЙ баш. — теләп, көтөп алған
ТАНҺЫҠҠУЖА баш., фарс — танһыҡ + ҡужа; теләп, көтөп алған, танһыҡ
ТАҢ баш. — танда тыуған
ТАҢАТАР баш. — таң+атар (баланың таң атҡанда тыуыуын билдәләп ҡушылған исем)
ТАҢБУЛАТ баш., фарс. — таң+
булат
ТАҢҒАТАР баш.— таң+атар
(таң атҡанда тыуған) ТАРАУЫЛ бор. баш. — мәғәнәһе
билдәһеҙ (Аҡбуҙат эпосында
Тарауыл ҡарт бар)
ТАЙМАС др. баш. — устойчивый, стойкий (букв. непоскальзываю-щийся, не ошибающийся)
ТАЙСИ др. баш. — 1) от слова тай — жеребенок двух лет (лич-ные имена, образованные от названия домашних животиых и их детенышей, •— явление тра-диционное в башкирском и в других тюркских языках); 2) употреблялось в качестве титула у древних тюрков и оз-начало «старший наставник, учи-тель; знатный человек, имени-тый» (известна фамилия Тайсин)
ТАЙФУР перс. — птица
ТАЛИП ар. — идущий, ищущий; студент, ученик
ТАЛМАС баш. — 1) переводчик; 2) не устанет, не утомится
ТАЛХА ар. — избранный, самый лучший
ТАМИР др. тюрк. — железо (вы-ражает пожелание родителей, чтобы ребенок был крепким, как железо)
ТАМЬЯН баш.—от названия древнего рода башкир (по обы-чаю имена давались и в честь рода, племени, где родился ребенок)
ТАНАГУЛ др. тюрк.—тана жем-чуг + тул (компонент мужских имен)
ТАНСЫК др. баш. — чудо, не-обыкновенный; желанный, ждан-иый
ТАНСЫКБАЙ баш.—желанный, жданный
ТАНСЫККУЖА баш., перс.—тансык желанный+кужа (компонент мужских имен)
ТАН баш. — рассвет, утренняя заря
ТАНАТАР баш. — тан утренняя заря+атар загорится; рассвет (указывает время рождения ре-
ОРНТСЭ
ТАНБУЛАТ баш., перс.—тан утренняя заря+ булат сталь
ТАНГАТАР баш.—тан утренняя заря+атар загорится
ТАРАУЛ др. баш. — этимология неясна (в эпосе Акбузат имя старика)
79
ТАРИҠ ғәр. — тотҡан юл ТАТЛЫБАЙ баш. — татлы + бай
ТАУИС неол., ғәр. — ҡош исеменән ТАУЛЫБАЙ баш. — таулы+бай ТАУЛЫҠАЙ баш. — 1) «тау» һүҙенең иркәләү формаһынан; 2) ара атамаһынан булыуы ихтимал
ТАХАУ ғәр. — 1) яҡшы теләк, сәләм; 2) тоҡом, нәҫел
ТАХАУИ ғәр. — ҡара: Тахау ТАҺИР ғәр. — таҙа, пак, ғәйепһеҙ ТАҺИРЙӘН ғәр., фарс.— таһир + йән; таҙа, пак, ғәйепһеҙ йән
ТАШБУЛАТ баш., фарс —таш+ булат (был төр исемдәр бала гел үлеп торған ғаиләлә «башҡаса бала үлмәһен, ныҡ булһын» тигән теләк менән ҡушылған)
ТАШТИМЕР баш.—таш+тимер (бала таш, тимер һымаҡ ныҡ булһын тип ҡушылған исем)
ТАЯР ғәр. — осоусы; әҙер тороусы
ТЕЛӘПҠОЛ баш.—теләп алған бала
ТЕЛӘҮБАЙ баш.—теләп алған бала
ТЕЛӘҮБИРҘЕ баш. — теләү+ бирҙе (Теләүбирҙин, Тләүбирҙин фамилиялары бар)
ТЕЛӘҮКӘЙ баш.—теләп, көтөп алған бала
ТЕЛӘҮСЕ баш.—теләп алған (Тләүсин, Телдүсин фамилиялары яһалған)
ТЕЛӘҮШӘ баш., фарс. — теләп алған (Теләүшин фамилияһы бар)
ТЕЛӘШ баш. — теләп алған
ТЕРЕҒОЛ баш. —тере + ҡол
ТЕҮӘЛБАЙ баш. — теүәл 4- бай
ТИМЕР баш. — «тимер» һүҙенән (тимер һымаҡ ныҡ булһын тигән теләк менән ҡушылған)
ТАРИК ар. — путь, дорога
ТАТЛЫБАЙ баш. — татлы слад-
кий+ бай ;
ТАВИС неол., ар. — павлин ,';
ТАУЛЫБАЙ баш. — таулы + бай
ТАУЛЫКАЙ баш. — 1) от ласка-тельной формы слова «таулы» (горная, гористая); 2) возмож-но, от названия родового под-разделения
ТАХАУ ар. — 1) хорошее пожела-ние, приветствие; 2) потомок, племя, род
ТАХАУИ ар. — то же, что Тахау
ТАГИР ар. — чистый, непорочный, невинный
ТАГИРЬЯН ар., перс. — тагир чистый, непорочный, невинный+ ян
ТАШБУЛАТ баш., перс, — таш ка-мень + булат сталь (такие имене давались как символ крепо-сти, когда в семье часто уми-рали дети)
ТАШТИМЕР баш.— таш камень + тимер железо (пожелание ре-бенку крепного здоровья)
ТАЯР ар.—летающий; готовый
ТЕЛЯПКУЛ баш. — желанный
ТЕЛЯУБАЙ баш.—желанный ре-
бенок ТЕЛЯУБИРДИ баш. — теляу же-
лание+бирди дал (образованы
фамилии Теляубирдин, Тляубир-
дин) ТЕЛЯУКАЙ баш. — желанный
ТЕЛЯУСИ баш. — желающий (образованы фамилии Теляусин, Тляусин)
ТЕЛЯУША баш., перс. — желанный (образована фамилия Те-ляушин)
ТЕЛЯШ баш. — желанный
ТЕРЕГУЛ баш.—тере живой, здоровый + тул
ТУАЛЬБАЙ баш. — туаль пол-ный; ровно+бай
ТИМИР баш. — железо, железный (имена с компонентом тимир выражают пожелание, чтобы ребенок был крепким, вынос-ливыы)
во
ТИМЕРБАЙ баш. — тимер + бай ТИМЕРБУЛАТ баш., фарс.—тимер + булат (ныҡлыҡ билдәһе)
ТИМЕРБӘК баш. — ныҡ тимер (ныҡлыҡ билдәһе)
ТИМЕРҒӘЗЕ баш., ғәр. — тимер -Ьғәзе; ныҡ көрәшсе, еңеүсе
ТИМЕРҒӘЛИ || ТИМЕРҒӘ Л Е баш., ғәр. —тимер + ғәли
ТИМЕРЙӘН баш., фарс. — ти-мер + йәи; тимер һымаҡ ныҡ
ТИМЕРКӘЙ баш. — тимер һымаҡ («тимер» һүҙенен иркәләү формаһынан)
ТИМЕРҒАҘЫҠ баш. — йондоҙ исеменән
ТИМЕРХАН баш. — тимер + хан
ТИМЕРША баш., фарс. — тимер һымаҡ ныҡ
ТИМУР төр. — 1336—1405 йылдарҙа Урта Азияла дәүләт эшмәкәре — әмир Аҡһаҡ Тимер исеме менән бәйле
ТИҢБИРҘЕ баш.—тиң+бирҙе ТИҢИШ баш.—тиң+ищ ТИҢСУРА баш.—тиц+сура
ТОҒАН бор. төрк. — беркет; бойороусы
ТОЙҒОН баш. — 1) ҡош исеменән; 2) бик шәп, яҡшы (Той-ғонов фамилияһы яһалған)
ТОМАН баш.—томан; (борон томан көндө тыуған балаға шундай исем ҡушҡандар; был йола төркмәндәрҙә лә билдәле)
ТОМАНСЫ баш. — томан + сы; томан көндө тыуған (Томаншин фамилияһында һаҡланған)
ТОМАШ баш. — томан исеменән үҙгәртелгән
ТОРОМТАЙ баш. — ҡош исеменән (ҡайһы бер һөйләштәрҙә торомтайҙы ҡарсыға тиҙәр)
ТОРСОНБАЙ бор. баш.— торһон+ бай
ТИМИРБАЙ баш.—тимир + бай ТИМИРБУЛАТ баш., перс. — тимир железо-\- булат сталь (символ крепости)
ТИМИРБЕК баш. — тимир железо + бек крепкий (символ крепости)
ТИМИРГАЗИ баш., ар.— тимир, железо + гази победитель, борщ,
ТИМИРГАЛИ баш., ар.— тимир + гали
ТИМИРЬЯН баш., перс. — тимир* железо+ян душа
ТИМЕРКЕЙ баш. — железнын (ог ласкательной формы слова «тимир» — железо)
ТИМИРКАЗЫК баш. — Полярна» звезда
ТИМИРХАН баш. — тимир + хан
ТИМИРША баш., перс.—тимир» железо+ша (аффикс); крепкий. как железо
ТИМУР тюрк. — происхождение-данного антропонима связано с-и.менем среднеазиатского госу-дарственного деятеля, полковод-ца (1336—1405) Тимура (Тимур Хромец)
ТИНБИРДИ баш. — тин ровня,, равный, чега+бирди дал
ТИНИШ баш.—тин ровня, равный + иш друг, товаршц
ТИНСУРА баш. — тин ровня, равный, равнозначный + сура герой,, молодец; друг
ТУГАН др. тюрк. — орел; повели-тель
ТУЙГУН баш. — 1) кречет белый;, 2) отличный (образована фамилия Туйгунов)
ТУМАН баш. — туман (по древ-нему обычаю ребенку, родивше-муся во время тумана, давали? имя со словом «туман». Этот-обычай известен и в историж туркмен. — Кононов А. Н. «Ро-дословная туркмен»)
ТУМАНСЫ баш. — родился в ту-манный день (сохранилась в фамилия Туманшин)
ТУМАШ баш. — измененная форма имени Туман
ТУРУМТАЙ баш. — пустельга (в некоторых диалектах — ястреб)
ТУРСУНБАЙ др. баш. — турсун-һцсть живет+бай
ТӨЛКӨБАЙ баш. — төлкө + бай (Төлкөбаев фамилияһы бар)
ТӨПСӨК баш.—һуңғы, кинйә (һуңғы балаға ҡушылған исем)
ТӨХБӘТ ғәр. — ҡиммәтле бүләк
ТӨХБӘТУЛЛА ғәр.— алла бүләге ТӨХВӘТ ғәр. — ҡиммәтле бүләк
ТӨХВӘТУЛЛА ғәр. — төхвәт + ул-ла
ТУҒАНБАЙ баш.—туған+бай (туғаны күп булһын тигән теләк менән ҡушылған исем)
ТУҒЫҘАҠ баш. — 1) ҡош атамаһынан (борон балаларға ҡош исемен ҡушыу йолаһы киң таралған булған); 2) проф. К. К. Юдахин яҙыуынса, ғаиләлә бала тормағанда, яңы тыуған баланы һаҡлау әсән уны сит кешегә биреп тороп, һуңынан туғыҙ төрлө нәмә биреп «һатып алыу» йолаһы булған; бындай балаға Туғыҙаҡ, һатлыҡ йә һатыбалды тигән исем ҡушҡандар
ТУҒЫҘБАЙ баш.—туғыҙ + бай (бәлки, баланың ғаиләлә туғыҙынсы икәнен билдәләп ҡушылғандыр. Туғыҙаҡ исеме менән бер төрлө булыуы ла ихтимал)
ТУЙГИЛДЕ баш,—туй+.килде (туй килгәндә тыуған)
ТУЙСЫ баш.—туй, байрам ваҡытында тыуған (Туйсин фамилияһы яһалған)
ТУЙЫШ баш.—туй + иш; туйҙа тыуған (Туйыш тигән ауыл исемендә, Туйышев фамилияһында һаҡланған)
ТУҠАБАЙ баш. — бай, туҡ, мөл-кәтле+бай (Туҡабаев фамилияһында һаҡланған)
ТУҠБУЛАТ баш., фарс.— туҡ +
булат ТУҠСАБА бор. баш.—туҡ+саба
ТУЛЬКУБАЙ баш. — тульку ли-са+бай (образована фамилия Тулькубаев)
ТУПСЮК баш. — последний, пос-ледыш (такие имена давались в семье последнему ребенку. В русском языке соответствует имени Поскребыш)
ТУХБАТ ар.—дар, дорогой по-дарок
ТУХБАТУЛЛА ар.—дар божий
ТУХВАТ ар. — дар, дорогой по-дарок
ТУХВАТУЛЛА ар. — тухват+ул-ла; дар, подарок
ТУГАНБАЙ баш.—туган род-ственник, родня+ бай (выража-ет пожелание родителей, чтобы у новорожденного было много родственников, родни)
ТУГУЗАК баш. — 1) дрофа (обы-чаи и традиции нарекания де-тей названиями птиц суше-ствует издревле); 2) происхож-дение данного имени связано, как об этом пишет проф. К. К. Юдахин, с обычаем купли роди-телями собственного ребенка в целях сохранения его жизни. В качестве платы дают девять предметов; имя такому ребенку обычно дается Тугузак, Сатлык или Сатыбалды
ТУГУЗБАЙ баш. — тугуз девять + бай; (возможно, что такое имя давалось девятому в семье ребенку)
ТИИГИЛЬДИ баш.—туй свадь-ба+кидди пришел (ребенок ро-дился во время свадьбы)
ТУЙСЫ баш. — родился во время свадьбы, праздника (образована фамилия Туйсин)
ТУИШ баш. — туй + иш; родился во время свадьбы (сохранилось в фамилии Туишев и в назва-нии деревни Туишево)
ТУКАБАЙ баш. — тук богатый, сыгый+бай (компонент муж-ских имен); сохранилось в фамилии Тукабаев
ТУКБУЛАТ баш., перс.— тук+ булат
ТУКСАБА др. баш.—тук + саба
82
\
(боронғо ырыу, ара атамаһынан) ТУҠСУРА баш. — туҡ+сура
ТУҠТАҒОЛ баш. — туҡта + ғол (борон ғаиләлә тыуған бер бала үлеп торған осраҡта үлемде туҡтатыу әсән «туҡта» һүҙе менән ҡушылған)
ТУҠТАМЫШ баш. — «туҡта», «үлмә» тигән теләк менән ҡушылған исем; Туҡтамышев фамилияһы бар
ТУҠТАР баш. — «башҡаса бала үлмәҫ» тигән теләкте белдереп ҡушылған исем
ТУЛЫБАЙ баш.—тулы + бай
ТУРАХАН баш. — тура (ғәҙел) + хан
ТУФАН ғәр. — көслө ташҡын, оҙайлы ҡойма ямғыр
ТҮЛӘБАЙ баш. — түлә + бай (түләп алынған)
ТҮЛӘК баш. — баҫалҡы; яҙғы бә-рәс (Түләков фамилияһы бар)
ТҮЛӘКБАЙ баш. — түләк+бай ТҮЛӘКӘН баш. — түләп алынған ТҮРЙӘН баш., фарс.—турә
(аҡыллы) +йән ТҮРӘБАЙ баш.—түрә (аҡыллы) + бай; (бала аҡыллы булһын, тигән теләк менән ҡушылған исем) ТӘЛҒӘТ ғәр. — күркәмлек, матурлыҡ ТӘМИНДАР ғәр., фарс. — бик шәп, көслө
ТӘНӘКӘЙ баш. — тәнәкәй, балаҡай (Тәнәкәй тигән ауыл исемендә һаҡланған)
ТӘҮФИҠ ғәр. — тәүфиҡлылыҡ, тыйнаҡлыҡ; бәхет; ярҙам
ТӘХӘҮ ғәр. — яҡшы теләк, сәләм; тоҡом, нәҫел
(от названия башкирского ро-да)
ТУКСУРА баш. — тук богатыйр, сытый+сура
ТУКТАГОЛ баш. — тукта остано-вись + тул (по древнему обычак> имя со словом «туҡта» — «оста-новись» давалось ребенку в той семье, где дети постоянно уми-рали)
ТУКТАМЫШ баш. — тукта оста-ноәись -Ьмыш (аффикс); (выра-жает пожелание родителей, что-бы дети больше не умирали);. образована фамилия Туктамышев
ТУКТАР баш. — остановится (от-ражает . надежду, что больше-дети не будут умирать)
ТУЛИБАЙ баш. — тулы полный+ бай
ТУРАХАН баш. — тура прямой,, справедливый+хш
ТУФАН ар. — разлив, половодье,. потоп
ТУЛЯБАЙ баш.'—туля уплочено,, возвращено+ бай
ТУЛЯК баш. — спокойный, сдер-жанный; весенний приплод (образована фамилия Туляков)
ТУЛЯКБАЙ баш. — туляк+бай
ТУЛЯКАН баш. — уплочено
ТУРЬЯН баш., перс. — турья ум~ ный+ян душа
ТУРЯБАЙ баш.—туря умный+ бай (имя выражает пожелание,. чтобы ребенок был умным)
ТАЛГАТ ар. — изящество, красо-та
ТАМИНДАР ар., перс. — тамин сильный, дгороишй+дар (аффикс наличия)
ТАНЯКЕЙ баш. — дитя, дитятко;: сохранилось в названии деревня Тенякаево и пр.
ТАУФИК ар. — скромность; сча-стье; помощь, содействие
ТАХАУ ар. — хорошее пожелание,. приветствие; потомок, род, пле-мя
у
УҒАТАР баш. — уҡ + атар (илен һаҡлар)
УГАТАР баш. — уҡ сгрела + атар-будет стрелять; стрелок из лу-
83
УЙЫЛДАН баш,—Уйыл йылғаһы атамаһынан
УЙЫЛДАН ғәр. —-1) бала, улан; 2) ожмах хеҙмәтсеһе
УҠБАЙ баш. — уҡ + бай; уғатар, илен һаҡлаусы
УҠБИРҘЕ баш. — уҡ+бирҙе (илде һаҡлаусыны бирҙе)
УЛАН баш. — ир бала, ул, малай
УЛЬЯБАЙ баш. — улья (һуғышта табылған табыш) + бай (Ульябаев фамилияһы яһалған)
УРАЗ баш. — бәхет, ҡот
УРАЗАЙ баш. — бәхетле (Ураз исеменең өндәшеү, иркәләү формаһынан)
УРАЗБАЙ баш.— ураз+бай; бәхетле бала
УРАЗБАҠ баш. — ураз + баҡ
УРАЗБАҠТЫ баш.—ураз (бәхет, ҡот) + баҡты (килде) Уразбактин һәм Уразбактин фамилиялары яһалған
УРАЗГИЛДЕ баш.— бәхет, ҡот килде
УРАЗМӘТ баш., ғәр.—ураз+мәт (өммәт, халыҡ, милләт); Уразмәтов фамилияһы яһалған
УРАЗЫМБӘТ баш., ғәр.—ураз (бәхет) + өммәт (халыҡ); Ура-зымбәтов фамилияһы бар
УРАҠ баш. — ураҡ һүҙенән; ураҡ ваҡытында тыуған
УРАҠАЙ баш. — ураҡ һүҙенең иркәләү формаһынан; ауыл исемдәрендә һаҡланған
УРАҠБАЙ баш. — ураҡ+бай;
ураҡ ваҡытында тыуған УРАҠСЫ баш. — ураҡ + сы; ураҡ ваҡытында тыуған (Ураҡсин фамилияһы бар)
ка («Башкиры издавна славн-лись как искусные стрелки из лука и донесли эту славу до эпохи Наполеона, против котог рого выступали с тем оружи-ем» —БНС, стр. 21)
УЙЫЛДАН баш. — от названия реки Уйыл
ВИЛДАН ар. — 1) дитя, сын; 2) слуга в раю
УКБАЙ баш. — ук стрела+бай; стрелок из лука; защитник ро-дины
УКБИРДИ баш. — ук стрела + бирди дал; появился защитник родины
УЛАН баш. — юноша, сын, маль-чик
УЛЬЯБАЙ баш.—улья трофей, добыча+бай (образована фамилия Ульябаев)
УРАЗ баш.—счастье, удача, талан
УРАЗАЙ баш. — ураз + ай; счаст-лнвый (ласкательная форма имени Ураз)
УРАЗБАЙ баш. — ураз счастье, удача+ бай; счастливый
УРАЗБАК баш. — ураз счастье+ бак приди
УРАЗБАКТЫ баш. — ураз сча-стье + бакты взглянуло, пришло; образованы фам.илии Уразбактин, Уразбактин
УРАЗГИЛЬДИ баш.— ураз сяа-сгье+гильди пришло
УРАЗМЕТ баш., ар. — ураз счастье, удача+иет (сокращенная форма слова у м м е т — народ, нация); образована фамилия Уразметов
УРАЗИМБЕТ баш., ар.—ураз счастье + уммет народ; образ-О' вана фамилия Уразимбетов
УРАК баш.—серп; родился во время жатвы
УРАКАЙ баш. — от ласкателыюй формы имени Урак; сохранп-лось в названиях деревень Ура-каево
УРАКБАЙ баш.—урак серп-т бай; родился во время жатвы
УРАКСЫ баш. — урак серп + сы (аффикс); родился во время жатвы. Образована фамилия Ураксин
84
УРАЛ баш.—Урал тауы атамаһынан; Уралда тыуған
УРАЛБАЙ баш. — Урал+ бай
(Уралда тыуған)
УРАН баш. — 1) хәрби оран, һө-рән; 2) боронғо ырыу, ара атамаһынан
УРМАН баш. — урман һүҙенән (Урманов фамилияһында һаҡланған)
•УРМАНАЙ баш. — урман+ай (өндәшеү аффиксы)
УРМАНСЫ баш.— урман + сы (баланың урманда тыуыуын билдәләп ҡушылған; Урманшин фамилияһы яһалған)
УРМАНТАЙ баш., монг.— урман+ тай (баланын, урманда тыуыуын билдәләп ҡушылған исем; Урмантаев фамилияһы бар)
УСМАН ғәр. — ирлек, батырлыҡ (боронғо гәрәй хәлифенең исеме; тарихи сығанаҡтарҙа Ғосман формаһында ла осрай)
УСМАНҒӘЛИ |] УСМАНҒӘЛЕ ғәр. — усман + ғәли
УТАРБАЙ баш. — утар + бай
(Утарбаев фамилияһы бар)
УШАН бор. баш. — о ш (ағастың үҙәге); үҙәк (Ушанов фамилияһы бар)
УРАЛ баш. — от названия горы Урал; родился на Урале
УРАЛБАЙ баш. —Урал + бай (родился на Урале)
УРАН баш. — 1) боевой клич, призыв; 2) от этнонима У р а н
УРМАН баш, —урман лес (об-разована фамилия Урманов)
УРМАНАЙ баш.—урман лес+ ай (звательный аффикс^
УРМАНСЫ баш.— урман лес+ сы; лесник (родился ребенок в лесной местности и в память этого получил такое имя; об-разована фамилия Урманшин)
УРМАНТАЙ баш., мон. — урман лес+тай (аффикс наличия); об-разована фамилия Урмантаев
УСМАН ар. — смелость, героизм (имя древнего арабского халифа; в исторических источниках встре-чается и в форме Гусман)
УСМАНГАЛИ ар. — усман+гали
УТАРБАЙ баш. — утар хутор, се-
ление+бяя (сохраншюсь в фа-
милии Утарбаев) УШАН др. баш. — сердцевнна де-
рева (сохранилось в фамилии
Ушанов)
Ү
ҮҘӘНБАЙ баш. — үҙән+бай;
Үҙәнбаев фамилияһы бар
ҮЗБӘК баш.—халыҡ атамаһынан (бәлки, үҙе+бәк һүҙҙәренән яһалған исемдер); Үҙбәков фамилияһы бар
ҮЛЙӘБАЙ баш. — үлйә (һуғышта алынған табыш) + бай; бай табыш
ҮЛЙӘКӘЙ баш.—үлйә+кәй (ир-кәләү формаһындағы исем)
ҮЛЙӘН баш. — 1) һуғышта табылған табыш; 2) еҫле үлән тамыры
ҮЛӘНБАЙ баш. — үлән+бай;
Үләнбаев фамилияһы яһалған
УЗЯНБАЙ баш.— узян долина+ бак; образована фамилия Узянбаев
УЗБЕК баш. — 1) от названия народности (возможно, от слов: «узе» сам+ бек князь); образована фамилия Узбеков
УЛЬЯБАЙ баш. — улья трофей, добыча+бай богатый, боеач; бо-гатая добыча
УЛЬЯКАЙ баш, — улья трофей, добыча+кш (ласкательная форма имеш)
УЛЬЯН баш. — 1) трофей, добыча; 2) корень душистой тра-вы
УЛЯНБАЙ баш. — улян трава+ бай; образована фамилия Улян-баев
85
ҮЛМӘҪ баш. — үлмәҫ, йәшәр (Үл-мәсов фамилияһы бар)
ҮЛМӘҪБАЙ баш.—үлмәҫ, оҙак йәшәр (ғаиләлә бала рәттән үлеп торған саҡта «был бала үлмәһен» тигән теләк менән ҡушылған исем)
ҮМӘР ғәр. — ғүмер һүҙенән (ғүмерле булһын тигән теләк менән ҡушылған)
ҮРГЕН баш. — 1) тәхет, урын; 2) нәҙек тал
ҮҪӘРГӘН баш. — боронғо башҡорт ырыу атамаһынан (баланың ниндәй ырыу ерендә тыуы-уын билдәләп, шул ырыу хөрмәтенә ҡушылған исем)
ҮТӘБАЙ баш. — 1) бик яҡшы, бик һәйбәт; 2) теләп, һорап алған (Үтәбаев фамилияһы бар)
ҮТӘГӘН бор. баш. — үтәү һүҙенән (оҙаҡ бала булмай торғандан һуң тыуған балаға ҡушылған исем)
ҮТӘҒОЛ баш.—үтә + ҡол (теләк үтәлгән)
ҮТӘП баш. — 1) бик яҡшы; 2) теләк үтәлде (Үтәев фамилияһы бар)
ҮТӘМЕШ баш. — үтәү һүҙенән (ғаиләлә оҙаҡ бала булмай тороп, шунан һуң тыуған балаға ҡушылған исем)
ҮТӘШ баш. — үтәлеш (боронғо йола буйынса, баланы үтенеп һорағанда «үтенес үтәлде» тигән мәғәнәлә ҡушылған исем)
УЛМЯС баш. — не умрет; обра-зована фамилия Улмясов
УЛМЯСБАЙ баш. — улмяс не ум-рет + бай (выражает пожелание, чтобы ребенок жил долго; рас-пространена фамилия Улмясбаев)
УМАР ар. — то же, что г у м е р—• жизнь (пожелание ребенку дол-гих лет жизни)
УРГЕН баш.— 1) трон, возвышен-ное место; 2) тонкая ива
УСЯРГАН баш.—от названия древнего рода башкир (такие имена давались в честь рода, где родился ребенок)
УТЯБАЙ баш. — 1) хороший, пре-восходный; 2) желание испол-нено (образована фамилия Утябаев)
УТЯГАН др. баш. — исполнил (такое имя давали ребенку, ког-да в семье долго не было де-тей)
УТЯГУЛ баш. — утя + гул (желание исполнено)
УТЯЙ баш. — 1) от слова «утя»—• «превосходный»; 2) исполнить
УТЯМИШ баш.—исполнил (такие имена давались детям в се-мьях, где долго не было детей)
УТЯШ баш. — исполнение (т. е. ребенок родился во исполнение настоятельной просьбы родите-лей)
Достарыңызбен бөлісу: |