98
ШАЙХИСЛАМ ар. — предводи-
тель ислама ШАЙХУЛЛА ар. — служитель бо-
га ШАЙХАТТАР ар. — предводитель,
руководитель, глава ШАЯХМЕТ ар. — усеченная форма имени Шагиахмет ШАКИР ар. — признательный, до-
брый, благородный ШАКИРЬЯН ар., перс. —шакир +
ян ШАКУР ар. — признательный, бла-
годарный ШАМИГУЛ перс, баш. — шами
свет+тул (компонент мужскиж
имен) ШАМСИТДИН ар. — шамс евлн-
Че+дин религия ШАМСИ ар. — солнечный, свет-
лый ШАМСУН ар. — солнечный, свет-
лый ШАНГАРЕЙ перс. — шан досто-
инство, слава; значение, важ-
ность + гарей последователь ШАРИП ар. — почетный, славный;
благородный ШАРИПКУЛ ар., баш. — шарип
достойный, благородный + күл ШАРИФ ар. — достойный, благородный ШАРИФЬЯН ар., перс— шариф +
ян ШАРИФУЛЛА ар. — почетный,
благородный человек ШАРАФ ар.—слава, честь, ува-
жение ШАРАФУТДИН ар. — счастливый,
уважаемый человек веры ШАРАФИ ар. — славный, честный,
уважаемый ШАВКАТ ар. — сила, могущество ШАВВАЛ ар. — по названию 12-
го месяца арабского Луяного
календаря Хиджри ШАВАЛИ перс, ар. — измеиенная
форма имени Шагивали ШАФИГУЛЛА ар. — покровнтель
аллаха ШАФИК ар. — сострадательный,
милосердный; нежный, любя-
щий; покровитель ШАФКАТ ар. — милосердие, ми-
лость, жалость
ШӘҺИҘУЛЛА фарс, ғәр.— алланың һәйбәт кешеһе
ШӘҺИТ ғәр.—ҡорбан (хаҡ эш ҡорбаны)
ШӘҺӘР фарс. — 1) билдәле, данлыҡлы; 2) ҡала (Шагаров фамилияһы яһалған)
ШӘҺӘРҒӘЗЕ фарс, ғәр. — шәһәр 4-ғәзе
ШӘҺӘРЕТДИН фарс, ғәр. — дин-ден данлыҡлы, билдәле кешеһе (Шгһәретдинов фамилияһы бар)
ШАГИДУЛЛА перс, ар. — из-бранник аллаха
ШАГИТ ар. — жертва (погибший за правое дело)
ШАГАР перс. — 1) известный, знаменитый; 2) город (образо-вана фамилия Шагаров)
ШАГАРГАЗИ перс, ар. — шагар + гази
ШАГАРИТДИН перс, ар.—известный, знаменитый человек (сохранилась фамилия Шага-ритдинов)
Ы
ЫЛАСЫН баш. — ҡош исеменән; батыр
ЫРҒЫҘ баш. — мәғәнәһе билдәһеҙ (йылға исеменән, тарихи сығанаҡтарҙа ир-ат исеме булараҡ осрай)
ЫРСАЙ санскр.—шағир, йырсы; аҡыл эйәһе; изге (Ирсаев фамилияһы яһалған)
ЫРЫҪБАЙ баш.—ырыҫ (бәхет) + бай (Рысбаев фамилияһы яһалған)
ЫРЫҪЙӘН баш., фарс. — ырыҫлы, бәхетле йән
ЫРЫҪКИЛДЕ баш.—бәхет килде (Рыскилдин фамилияһы яһалған)
ЫРЫҪҠОЛ баш. — ырыҫ + ҡол (Рыскулов фамилияһы яһалған)
ЫСМАҠ фарс. — йомарт (Сма-ков фамилияһы, Смаҡ тигән ауыл исеме бар)
ЫСМАҠАЙ фарс — Смаҡ исеме-нең иркәләү формаһы
ЛАСЫН баш.—сокол; герой
ИРГИЗ баш. — этимология неяс-на (название реки; как мужское имя встречается в исторических источниках)
ИРСАЙ санскр. — поэт, певец; мудрец; святой (образована фамилия Ирсаев)
РЫСБАЙ баш.—ырыҫ счастье+ бай (образована фамилия Рысбаев)
РЫСЬЯН баш., перс. — ырыҫ счастье+ ян душа; счастливый человек
РЫСКИЛЬДИ баш.—ырыҫ сча-сгбе+кильди пришло (образована фамилия Рыскильдин)
РЫСКУЛ баш.—ырыҫ счастье+ кул (образована фамилия Рыскулов)
СМАК перс. — щедрый (образована фамилия Смаков, известно название дер. Смаково)
СМАКАЙ перс. — ласкательная форма имени Смак
ӘБД || ӘБДЕ || ӘПТЕ || ӘПТӨЛ ... ғәр. — 1) мәңгелек; 2) бәндә, ҡол, алла бәндәһе, хеҙмәтсе (ир-ат исемдәре компоненты)
ӘБДЕЛ ғәр. — алла ҡоло; мәңгелек (ҡыҫҡартылған исем)
ӘБДЕЛБАҠЫЙ ғәр. — мәңгелек, мәкте йәшәүсе
ӘБДЕЛБАР ғәр. — «Әбделбарый»-ҙан ҡыҫҡартылған исем
АБДЦАБДИЦАБДУЛ... ар. —1) вечный бесконечный; 2) раб божий (компонент мужских имен)
АБДУЛ ар. — раб божий, вечный (усеченная форма имени)
АБДУЛБАКЫЙ ар. - вечноживу-щий, долголетний
АБДУЛБАР ар. — усеченная форма имени Абдулбарый
4*
99
ӘБДЕЛБАРЫЙ ғәр. — әбдел (алла ҡоло) 4-барый (бар итеүсе, барлыҡҡа килтереүсе)
ӘБДЕЛБАСИР ғәр. - әбдел + ба-сир; зирәк, аҡыллы
ӘБДЕЛВӘЛИ ғәр. — алланың изге бәндәһе; хоҙаның яҡыны; хужа
ӘБДЕЛВӘХИТ ғәр. — әбдел + вә-хит; тиңдәшһеҙ
ӘБДЕЛҒӘЗЕ ғәр. — алланың еңеүсеһе
ӘБДЕЛҒӘЛИ ғәр. — әбдел + ғәли; аҡыл ҡоло
ӘБДЕЛҒӘЛИМ ғәр. — әбдел+ ғәлим; уҡымышлы, белемле
ӘБДЕЛҒӘНИ ғәр. — әбдел + ғәни; бай, мул
ӘБДЕЛГӘРӘЙ гәр., фарс. —-әбт дел + гәрәй; эйәреүсе, дауам итеүсе
ӘБДЕЛҒӘФӘР ғәр. — әбдел+рө-фәр; ғәфү итеүсе
ӘБДЕЛЙӘЛИЛ ғәр. — әбдел + йәлил; бөйөк, данлы
ӘБДЕЛКӘБИР гәр. — әбдед + кә-бир; бөйөк, мәһабәт
ӘБДЕЛКӘРИМ ғәр. — әбдел + кәрим; йомарт, киң күңелле
ӘБДЕЛҠАДИР ғәр. — әбдел+ҡадир; көслө, ҡөҙрәтле
ӘБДЕЛМӨЛӨК ғәр. — әбдел+ мөг лөк; башлыҡ, хакимлыҡ итеүсе
ӘБДЕЛМӘЖИТ ғәр. — әбдел-(-мәжит; данлыҡлы, маҡтаулы
ӘБДЕЛМӘН гәр. — яҡшылыҡ ҡоло
ӘБДЕЛНАСИР ғәр. — әбдел + на-сир; ярҙамсы, яҡлаусы
ӘБДЕЛХАҠ ғәр. --'әбдел + хаҡ; ысын, дөрөҫ
ӘБДЕЛХАЛИҠ ғәр. — әбдел + ха-лиҡ; ижад итеүсе, бар ҡылыусы
ӘБДЕЛХӘЙ ғәр.— әбдел + хәй; мәңге тере
ӘБДЕЛСАБИР ғәр. — әбдед + еа-бир; түҙемле, сабыр
ӘБДРАЗАҠ ғәр. — ризыҡ биреүсе
ӘБДРАФИҠ ғәр. —әбд+рафиҡ; иптәш, дуҫ
ӘБДРАХМАН ғәр. — әбд + рах-ман; рәхимле, изге ниәтле
АБДУЛБАРЫЙ ар.— абдул раб
6ожии + барый создатель, , тво-
рец ■ •
АБДУЛБАСИР ар.—абдул.+ ба-
сир; прониңательный, разумный АБДУЛВАЛИ ар.—раб святого
(бога); близкий человек; х.озя-
ин АБДУЛВАХИТ ар. — абдул+ва-
хит; несравненный, единствен-■ ның АБДУЛГАЗИ ар.—победитель,
борец АБДУЛГАЛИ ар. — абдул+гали;
слуга Гали, слуга мудрости АБДУЛГАЛИМ ар. — абдул+ га-
лим ученый, мудрый АБГУЛГАНИ ар. — абдул + гани;
богатый, зажиточный АБДУЛГАРЕЙ ар., перс. — после-
дователь, продолжатель
АБДУЛГАФАР ар. — абдул + га-фар; всепрощающий
АБДУЛЗЯЛИЛЬ ар. — абдул-Ь зялиль; великий, знамеиитый
АБДУЛКАБИР ар..— абдул+: ка
бир; великий, могучий > ■
АБДУЛКАРИМ ар. - абдул+ка-рнм; щедрый, великодушный
АБДУЛКАДИР ар. — абдул + кадир; могучий, моглтцественный
АБДУЛМУЛЮК ар. — абдул+ мулюк; владыка, обладатель
АБДУЛМАЖИТ ар. — абдул.4-мажит; прославленный, славный
АБДУЛМАН ар. — хороший,. доб-рый
АБДУЛНАСИР ар,.—абдул+насир; помощңик, защитник .. ■
АБДУЛХАК ар. — абдул+хак; ис-тиннын, настоящий
АБДУЛХАЛИК ар. — абдул+ха-лик; создатель, творец
АБДУЛХАЙ ар. — абдул + хай;
вечно живой АБДУЛСАБИР ар. — абдул+са-
бйр; терпеливый, стойҡий, вы-
носливый
АБДРАЗАК ар.—дающий средст-
ва к жизии, питающий АБДРАФИК ар. — абд+рафик;
друг, товарищ АБДРАХМАН ар. — абд + рахман;
мнлосердный, милостивый
100
ӘБДРӘҮФ ғәр. — абд4- рәүф; мәрхәмәтле, изгелекле
ӘБДРӘХИМ ғәр. — әбд+рәхим; ; рәхимле, мәрхәмәтле
ӘБДРӘШИТ ғәр. — абд + рәшит; тура юлдан барыусы; ҡыйыу
ӘБҺУ) ғәр.—һыу, шишмә (ир-ат исемдәре компоненты булып йө-
■ рөй]
ӘБЕЛҒАЯЗ ғәр.—әбел (һыу) +
ғаяэ (ярҙам) ӘБЕЛЗАДА ғәр., фарс. — әбел
(һыу)+зада (ул, улан; батша
улы) ӘБЕЛХАЯТ ғәр.— әбел (Шу') +
хаят (тормош, йәшәү); тереклек
һыуы ӘБЕЛХӘИРҢӘБЕЛХӘИЕР ғәр.—
яҡшы, изгелекле ӘБЙӘЛИЛ ғәр. — бөйөк, дәрәжәле («Әбделйэлилядән ҡыҫҡар-
■ тылған)
ӘБЕЛӘЙ — ҡара: Аблай
ӘБСАБИР ғәр.— сабыр, түҙемле («Әбделсабир»ҙан ҡыҫҡартылған)
ӘБСАТТАР ғәр. — ғәфү итеүсе, яҡлаусы («Әбусаттар»ҙан ҡыҫҡартылған)
ӘБСӘЛӘМ ғәр. — тыныслыҡ башлығы (Әбсәләмов фамилияһы яһалған)
ӘБҮ ғәр. — ата (ир-ат исемдәре компоненты булып йөрөй)
ӘБҮБӘКЕР ғәр. — 1) әбү (ата)+ бәкер (саф, тоғро, намыҫлы); тикшереүсе; 2) дөйә балаһы
ӘБҮЗӘР ғәр., фарс. — зарлы; нур энәһе
ӘБҮСАТТАР ғәр.— ғәфү итеүсе
ӘБҮТАЛИП ғәр. — талапсан, белем алыусы; Талиптың атаһы
ӘБҮШАХМАН ғәр., фарс. — шаһтың атаһы
ӘҒЗӘМ ғәр. — бик бөйөк, дәрәжәле
ӘҒЛӘМ ғәр. — белемде, ҙур ғалим
ӘҘЕЛБАЙ ғәр., баш. — ғәҙел (Ғә-ҙелбай исеменән ҡыҫҡартылған)
ӘҘЕЛҒУЖА ғәр., фарс. — ғәҙел хужа
АБДРАУФ ар. — абд + рауф; доб-рьш, милосердный
АБДРАХИМ ар.— абд-г рахим; милосердный
АБДРАШИТ ар. — абд+рашит; идущий по правилыюму пути, храбрый
АБУЛ ар. — вода, источник (компонент мужских имен)
АБУЛГАЯЗ ар. — абул вода + \-&-
яз помощь АБУЛЗАДА ар., перс. — абул во-
да+зада сын, царевич
АБУЛХАЯТ ар.—абул вода+ хаят жизнь; живая вода, источник жизни
АБУЛХАИР ар. — хоропцш, доб-рый
АБЗЕЛИЛ ар. — великий, знаме-нитый (усеченная форма имеии Абдулзялиль)
АБУЛАЙ—см. Аблай
АБСАБИР ар.—терпеливый, стой-кий (усеченная форма имени Абдулсабир)
АБСАТТАР ар. — прощающий, за-щищающий (усеченная форма имени Абусаттар)
АБСАЛЯМ ар.—абу отец + сл-лям мир, покой; бореп за мир (образована фамилия Абсалямов)
АБУ ар. — отец (компонент мужских имен)
АБУБАКИР ар. — 1) абу отец+ бакир честный, правдивый; изу-чающий; 2) верблюжонок
АБУЗАР ар., перс. — печальный; лучистый, яркий
АБУСАТТАР ар. — прощающий
АБУТАЛИП ар.— требовательный; обучающийся студент; отец Та-лнпа
АБУШАХМАН ар., перс—абу+ шахман; отец шаха
АГЗАМ ар. — великий, почетный
АГЛЯМ ар.— образованный, большой ученый
АДИЛЬБАЙ ар., баш. — справед-ливый (сокращенная форма имени Гадильбай)
АДИЛЬГУЖА ар, перс. - спра-ведливый человек
101
ӘҘИП ғәр. — тәрбиәле; яҙыусы,
әҙәбиәтсе ӘЙҮП ғәр. — үкенесле ӘҘҺӘМЦ ӘҘЕҺӘМ ғәр. — ҡара
төҫтәге; ныҡ ӘКБӘР ғәр. — бик бөйөк, бик
ҘУР
ӘКРӘМ ғәр. — бик йомарт, кеселекле
ӘҠСӘН ғәр. — бик яҡшы, бик матур
ӘЛҒӘЗИ ғәр. — яугир, һуғышсы
ӘЛИБАИҢӘЛЕБАИ ғәр., баш.— Ғәлибай исеменән ҡыҫҡартылған
ӘЛИБӘК неол., ғәр., баш. — әли (ғәли) + бәк
ӘЛИМ ғәр.—ҡара: Ғәлим
ӘЛИМҒОЛ ғәр., баш. — ҡара: Ғәлимғол
ӘЛКӘ баш. — әлкә тигән боронғо башҡорт ырыуы исеменән. Алкин тигән фамилияла, Әлкә тигән ауыл исемендә һаҡланған
ӘЛМӨХӘМӘТ ғәр. — танылған, билдәле
ӘЛТӘФ ғәр. — бик яғымлы, матур (Әлтәпов фамилияһы яһалған)
ӘЛХӘМ ғәр. — дан, шөһрәт (ҡыҫҡартылған исем)
ӘЛӘМ ғәр. — байраҡ
ӘМЕР ғәр. — бойороҡ, фарман
ӘМИЛ неол., ғәр. — эшсе, хеҙмәтсе
ӘМИН ғәр. — тыныс, имен; ышаныслы, тоғролоҡло
ӘМИНБӘК ғәр., баш. —әмин+ бәк
ӘМИР ғәр. — түрә, башлыҡ
ӘНҒӘМ ғәр. — муллыҡ, ниғмәт
ӘНИС ғәр. — 1) яҡын иптәш, дуҫ; 2) еҫле үлән атамаһы
ӘНҮЗ неол., ғәр. — Фәнүз исеменән ҡыҫҡартылған
ӘНҮР ғәр. — нур, яҡтылыҡ
ӘНҮС неол. — яҡтыртҡые, маяҡ («Фәнүс»тән ҡыҫҡартылған)
ӘНҮӘР ғәр. — бик яҡты, бик нурлы
ӘНҮӘРБӘК ғәр., баш. — әнүәр+ бәк
ӘНӘС ғәр.—дуҫ, иптәш
ӘПСӘЛӘМ ғәр.—тыныслыҡ башлығы
102
АДҒ1П ар.—воспитанный; писа-
тель, литератор АЮП ар. — кающийся АДИГАМ ар. — черный; крепкий
АКБАР ар. — великий, величест-
венный АКРЯМЦАКРАМ ар. — щедрый,
снисходительный АКСАН ар. — очень хороший, кра-
сивый АЛГАЗИ ар.— воин, боец АЛИБАЙ ар., баш. — сокращен-
ная форма имели Галибай
АЛИБЕК неол., ар., баш. — али-(Гали) +бек
АЛИМ ар. — см. Галим
АЛИМГУЛ ар., баш. — см. Галимгул
АЛКЯ баш.—от названия дрез-него башкирского рода Алка. Сохранилось в названии дерез-ни Алкино и в фамилии Алкин
АЛЬМУХАМЕТ ар. — известный, популярный
АЛЬТЯФ ар. — приветливый, мяг-кий, добрый; прекрасный (обра-зована фамилия Альтяпов)
АЛЬХЯМ ар.—слава, почет
АЛЯМ ар. — знамя
АМИР ғәр. — приказ
АМИЛЬ неол., ар. — рабочий,
трудяшдйся АМИН ар.—спокойный; мирный;
верный АМИНБЕК ар., баш. — амин + бек
АМИР ар.—предводитель, глава
АНГАМ ар. — изобилие, богатство
АНИС ар.) — 1) близкий друг, то-варищ; 2) название растения
АҒ1УЗ неол., ар. — сокращенная форма имени Фануз
АНУР ар. — луч, свет
АНУС неол. — фонарь, маяк (сокращенная форма имени Фанус)
АНВАР ар.—лучистый, самый светлый
АНВАРБЕК ар., баш. — анвар + бек
АНЯСЦАНАС ар.—друг, това-рищ
АПСАЛЯМ ар. — борец за мир
ӘСҒӘТ ғәр. — иц бәхетле ӘСҠӘТ ғәр. — иң бәхетле ӘСЛӘМ ғәр. — иц ныҡ, һау-сәләмәт ӘСМӘН фарс. — күк йөҙө, һауа ӘССӘЛ ғәр.—тыныслыҡ (эссәлә-ми һүҙенән ҡыҫҡартылған)
ӘСХӘЛ ғәр. — бик упайлы, бик анһат
ӘСӘДУЛЛАЦӘСӘҘУЛЛА ғәр.— әсәд (арыҫлан) + улла
ӘСӘН ғәр. — 1) тәхет, урын; 2) Хәсән исеменә:! ҡыҫҡартылған
ӘСӘНБАЙ ғәр., баш. — әсән+бай
ӘСӘТ ғәр. — 1) арыҫлан; 2) Ҡояш йылының 5-се айына тура килгән Зодиак билдәһе
ӘҮБӘКЕР ғәр. — ҡара: Әбүбәкер
ӘҮӘЛ ғәр. — тәүге, беренсе; баш бала
ӘҮХӘҘИ || ӘҮХӘДЕЙ ғәр. — тура юл күрһәтеүсе
ӘҮХӘТ 1-өр. — беренсе, тәүге; яңғыҙ, бөртөк
ӘФҒӘЛ ғәр. — эш, хеҙмәт; ҡылыҡ
ӘФҒӘН фарс. — халыҡ атамаһынан; зар
ӘФЛИТУН ғәр. — көслө, ғәйрәтле (боронғо грек философы Платоң исеменән)
ӘФЛӘТУН ғәр. — көслө, ғәйрәтле
ӘФТӘБ фарс. — ҡояш
ӘФТӘХ ғәр. — башлаусы
ӘХИӘР ғәр. — яҡшылыҡлы, изгелекле
ӘХКӘМ ғәр. — хөкөм, ҡарар; аҡыллы, зирәк
ӘХМӘҘИЦӘХМӘДИ ғәр. — мосолман
ӘХМӘҘИӘ ғәр. — мосолман
ӘХМӘР ғәр. — ҡыҙыл, матур
ӘХМӘТ ғәр. — иң маҡтаулы
ӘХМӘТБАҠЫЙ ғәр.—ӘХМӘТ +баҡый ӘХМӘТВӘЛИ ғәр.— әхмәт+вәли ӘХМӘТГӘРӘЙ ғәр., фарс. — әхмәт +гәрәй ӘХМӘТДИН ғәр. — әхмәт+дин ӘХМӘТЗАДА ғәр., фарс.— әхмәт + зада ӘХМӘТҒӘЛИ ғәр. — әхмәт + ғәли
АСГАТ ар. — самый счастливый АСКАТ ар. — самый счастливый АСЛЯМ ар. — самый здоровый,
невредимый АСМАН перс. — небо АССЯЛЬ ар. — мир, покой (со-
кращенная ферма слова «асся-
лами») АСХАЛЬ ар.—очеыь удобный,
легкий АСАДУЛЛА ар. — асад лев + ул-
ла бог, господь АСАН ар. — 1) трон, место; 2) со-
кращенная форма нмени Хасан
АСАНБАЙ ар., баш. — асан + бай (компонент мужских имен)
АСАТ ар. — 1) лев; 2) знак Зо-диака, соответствующий 5-му месяцу Солнечного года
АУБАКИР ар.— см. Абубакир
АВАЛЬ ар.—первый, первенец
АУХАДИ ар. — предводитель
АВХАТ ар. — пеовоначальный,
первый; единственный АФГАЛЬ ар.—работа, труд; по-
ведение АФГАН перс.—от названия на-
рода; печаль АФЛИТУН ар. — сильный, могу-
чий (от нмени древнегреческого
философа Платона) АФЛАТУН ар. — сильный, могу-
чий АФТАБ перс. — солнце АФТАХ ар. — зачинатель АХИЯР ар. — доброжелательный,
благодетельный АХКЯМ ар. — постановления, законы; умный, смышленый АХМАДИ ар. — мусульманин
АХМАДИЯ ар. — мусульманин АХМАР ар.—красный, красивый АХМЕТЦАХМАТ ар. — прослав-
ленный АХМЕТБАКЫЙ ар. — ахмет+ба-
кый всчный АХМЕТВАЛИ ар. — ахмет+вали АХМЕТГАРЕЙ ар., перс. — ахмет + гарей АХМЕТДИН ар, —ахмет+дин АХМЕТЗАДА ар., перс. — ахмет+
зада АХМЕТГАЛИ ар. — ахмет+гали
103
ӘХМӘТҒӘНИ ғәр.—әхмәт + ғәни ӘХМӘТР1ӘН ғәр., фарс.— әхмәт+-
йән ӘХМӘТЙӘР ғәр., фарс.—әхмәт +
йәр ӘХМӘТСАФА ғәр. — әхмәт + сафа ӘХМӘТСОЛТАН ғәр. — әхмәт +
солтан ӘХМӘТША ғәр., фарс. — әхмәт+
шаһ (Әхмәтшин фамилияһы
яһалған) ӘХНӘФ ғәр.—дөреҫ һүҙле, иң
ғәҙел; сер һаҡлаусы
ӘХРӘР ғәр. — ирекле, азат
ӘХСӘН ғәр. — ин яҡшы, иң матур
ӘХТӘМ ғәр. — мөһөр; иң аҙаҡҡы; иң йомарт
ӘХТӘМЙӘН ғәр., фарс—әхтәм + йән
ӘХТӘР фарс. — йондоҙ
ӘХТӘРЙӘН фарс.—әхтәр (йондоҙ) +йән; йондоҙ һымаҡ бала
ӘХӘТ ғәр. — яңғыҙ, берәү
ӘҺЛИ ғәр. — кеше, хужа (ҡыҫҡартылған исем)
ӘҺЛИСЛАМ ғәр. — ислам кешеһе
ӘҺЛИУЛЛА ғәр. — алла кешеһе
ӘШИРӘФ ғәр. — ҡәҙерле, хөрмәтле; дәрәжәле, данлы
ӘШРӘФ ғәр.—ҡәҙерле, хөрмәтле, дәрәжәле, данлы
ӘЮП бор. йәһ., ғәр. — эҙәрләнеүсе; үкенеүсе, тәүбә итеүсе; сабый (пәйғәмбәр исеменән)
АХМЕТГАНИ ар. — ахмет+гани ■
АХМЕТЬЯН ар., перс. — ахмет прославленный+як душа
АХМЕТЬЯР ар., перс. — ахмет 4-яр друг, товаршц
АХМЕТСАФА ар. — ахмет + сафа
АХМЕТСУЛТАН ар. — ахмет + султан
АХМЕТША ар., перс. — ахмет 4-
шах (образөвана фамилия Ах
метшин) ■
АХНАФҢАХНЯФ ар. — правди-вый, справедливый; хранитель т айны
АХРАР ар. — свободный, воль-ный
АХСАН ар. — самый лучший, са-мый красивый
АХТЯМ ар. — печать; последний; самый щедрый
АХТЯМЬЯН ар., перс. — ахтямьян
АХТАР||АХТЯР перс.—звезда
АХТАРЬЯН перс. — ахтар звезда + ян душа
АХАТ ар. — один, единственный
АГЛИ ар. — человек, хозяин (со кращенное имя)
АГЛИСЛАМ ар.—человек, при надлежащий исламу
АГЛИУЛЛА ар. — человек, пр-я надлежащий аллаху
АШИРАФ ар. — дорогой, уважае мый; знатный, славный
АШРАФ ар. —дорогой, уважае мый; знатный, славный
АЮП др. евр„ ар.—преследуе мый; раскаивающийся; терпели вый (от пменп пророка Иов)
Ю
ЮЛАБАЙ баш. — юл+абай (һаҡ бул); ағай, ырыу башлығы
ЮЛАЙ баш. — юлда тыуған; Салауат Юлаевтың атаһының исеме
ЮЛАМАН баш., ғор. — юл + аман (балаға бәхетле ғүмер юлы теләп ҡушылған исем)
ЮЛАБАЙ баш.— юл дорога+ абай будь осторожен; старший брат; старший, почтенный в ро-де (Джанузаков)
ЮЛАЙ баш.—юл путь, дорога + ай (аффикс); имя отца Салава-. та Юлаева
ЮЛАМАН баш., ар. — юл путь. дорога-т аман благополучный, невредимый (пожеланне ребен. ку счастливого жизненного пу-ти)
104
ЮЛАН баш.— юлда тыуған (Юланов фамилияһында һаҡланған)
ЮЛБАЙ баш. — юл + бай ЮЛБАҠ баш. — юл + баҡ
ЮЛБАҠТЫ баш. — юл4- баҡты
ЮЛБАРИС баш.— «юлбарыҫ» һүҙенән (бала юлбарыҫ һымаҡ көслө, батыр булһын тигән теләк менән ҡушылған исем)
ЮЛБАШ баш. — юл+баш
ЮЛБИРҘЕ баш. — юл+бирҙе
(Юлбирҙин фамилияһы яһалған)
ЮЛГИЛДЕ баш. — юл+килде
ЮЛҒОТЛО баш. — юл + ҡотло
(балаға бәхетле юл, бәхетле ғүмер теләп ҡушылған исем). Юлғотлин фамилияһы бар
ЮЛДАН баш.—юлда тыуған
ЮЛДАШ баш. — юлдаш, иптәш,
дуҫ
ЮЛДАШБАЙ баш. — юлдаш н бай
ЮЛДЫБАЙ баш. — юлда тыуған ■ (Йылайыр, Зиянчура, Күгәрсен райондарында ауыл исемдәрендә һаҡланған)
ЮЛДЫҠАЙ баш.—юлда тыуған
ЮЛМӨХӘМӘТ баш., ғәр. — юл -
мөхәмәт ЮЛСЫБАЙ баш. — юлсы+ бай:
юлсы, сәйәхәтсе
ЮЛСЫҒОЛ баш. — юлсы+ҡол
ЮЛСУР баш. — Юлсура исеменән ҡыҫҡартылған
ЮЛСУРА баш. — юл + сура; сура — батыр, егет
ЮЛТАЙ баш., монг.—юл + тай; юлда тыуған
ЮЛТЫЙ баш. — юлда тыуған
ЮЛАН баш. — юл путь, дорога+ ан (аффикс)
ЮЛБАЙ баш. — юл + бай ЮЛБАК баш.—юл путь, доро-
га+бак покажись ЮЛБАКТЫ баш. — юл путь, до-
рога+ бакты появился, показал-
ся ЮЛБАРИС баш.—тигр (символ
храбростп, смелости)
ЮЛБАШ баш.—юл путь, доро-га+баш начало
ЮЛБИРДИ баш. — юл путь, до-рого+бирди дал (образована фамилия Юлбирдин)
ЮЛГИЛЬДИ баш.— юл путь, дорога+ гильди пришел, появился
ЮЛГУТЛУ баш. — юл путь, до-рога + кутлу счастливый (поже-лание ребенку счастливой жиз-ни). Образована фамилия Юлгутлин
ЮЛДАН баш. — родился в доро-ге, в пути
ЮЛДАШ баш. — спутник, това-рищ, друг
ЮЛДАШБАЙ баш .— юлдаш
спутник, друг + бай (компонент мужских имен)
ЮЛДЫБАЙ баш. — родился в .до-.роге, в пути (сохранилось в названиях деревень в Зилаир-ском, Кугарчинском и Зианчу-ринском районах)
ЮЛДЫКАЙ баш. — юл путь, до-рога + кай (аффикс)
ЮЛМУХАМЕТ баш., ар. — юл + мухамет
ЮЛСЫБАЙ баш. — юлсы путник, путешественник+бай (компонент мужских имен)
ЮЛСЫГУЛ баш. — юлсы путник, путешественник+гул (компонент мужских имен)
ЮЛСУР баш. — сокращенная форма имени Юлсура
ЮЛСУРА баш. — юл путь, доро-га+сура смелый, герой
ЮЛТАЙ баш.—юл дорога, путь + тай (древний словообразователь-ный аффикс); содился в пути
ЮЛТЫЙ баш. — то же, что Юлтай
105
ЮЛТИМЕР баш.—юл+тимер
(юлда тыуған балаға һаулыҡ, ныҡлыҡ теләп ҡушылған исем)
ЮЛЫЙ баш. — «юл» һүҙенән; Юлыеә фамилияһы бар
ЮЛЪЯҠШЫ баш. — юл яҡшы (Юлъякшин фамилияһы яһалған)
ЮНАЙ — мәғәнәһе билдәһеҙ ЮНЫС ғәр. — күгәрсен (сығышы
боронғо йәһүд теленән килә) ЮНЫСБАЙ ғәр., баш. — юныс+
бай
ЮЛТИМИР баш.—юл путь, до-рога+тимир железо (пожелание ребенку крепкого здоровья)
ЮЛЫЙ баш. — от слова «юл» —
дорога (образована фамилия
Юлыев) ЮЛЬЯКШИ баш. — юл путь, до-
рога+якши хороший, благопо-
лучный (образована фамилия
Юльякшин) ЮНАЙ — этимология неясна ЮНУС ар. — голубь (восходит к
древнееврейскому И о н а) ЮНУСБАЙ ар., баш.—юнус +
бай
Я
ЯБАЛАҠ баш.— ҡош атамаһынан (ауыл исемендә һаҡланған)
ЯҘГАР фарс. — иҫтәлек, мираҫ (синонимдары: Мираҫ, Бүләк)
ЯҘЫҠБАЙ ' баш.— яҙыҡ+бай (я ҙ ы ҡ боронғо төрки телендә «яҙ булды» тигәнде аңлата; ДТС, 251-се б.)
ЯЗАР ғәр. — итсе
ЯЙЫҠ баш. — Яйыҡ (хәҙерге атамаһы Урал) йылғаһы буйында тыуғанын билдәләп ҡушылған исем)
ЯЙЫҠБАЙ баш. — яйыҡ+бай (Яйыкбаев фамилияһы бар)
ЯҠУП ғәр. — 1) ҡаршылыҡ белдереүсе, егәрле; 2) хәйләкәр; 3) игеҙҙең һуңғыһы
ЯҠУТ ғәр. — аҫыл' таш — ҡыҙыл яҡут, рубин исеменән; Яҡутов фамилияһы бар
ЯҠШЫБАЙ баш. — яҡшы, һәйбәт бала
ЯҠШЫБИРҘЕ баш.—яҡшы, һәйбәт бала бирҙе
ЯҠШЫГИЛДЕ баш.—яҡшы, һәйбәт бала килде
ЯҠШЫҒОЛ баш. — яҡшы, һәйбәт бала
ЯБАЛАК баш.—филин (сохрани-лось в названии дер. Ябалако-во)
ЯДГАР перс. — память, реликвия (синонимы: Мирас, Буляк)
ЯЗИКБАЙ баш. — язик просту-пок, грех+баа (компонент муж-ских имен): возможно, это имя восходит к древнетюркскому слову «язик» — «наступила вес-на»: значит, родился весной; ДТС, стр. 251)
ЯЗАР ар. — мясник
ЯИК баш. — древнее название ре-ки Урал (по древнему обычаю, детям давали имена по назва-нию местности, рек, гор и нр., где они родились)
ЯИКБАЙ баш. — яик+бай (образована фамилия Яикбаев)
ЯКУП ар. — 1) упорный, оказы-вающий сопротивление; 2) хит-рый; 3) один из близнецов (древнееврейская форма—Иа-ков)
ЯКУТ ар.—рубин; яхонт (сохра-нилась фамилия Якутов)
ЯКШИБАЙ баш. — яҡши хороший + бай (кэмпонент мужских имен)
ЯКШИБИРДИ баш.— якши хороший, добрый+бирди дал
ЯКШИГИЛЬДИ баш.— якши хо-роший -Ькильди пояеился
ЯКШИГУЛ баш. — якши хороший, добрый+тул (компонент мужских имен)
106
ЯҠШЫҠАЙ баш. — яҡшы һүҙенең иркәләү формаһынан
ЯҠШЫМБӘТ баш., ғәр.—яҡшы-)-өммәт (халыҡ); Яҡшымбәтов фамилияһында һаҡланған
ЯЛАЛ ғәр. — бөйөк, атаҡлы, билдәле (Ялалов фамилияһы яһалған)
ЯЛАЛЕТДИН ғәр. — ялал+дин; диидең бөйөк кешеһе
ЯЛАНБАЙ баш. — яланда тыуған
ЯЛСЫБАЙ баш. — ялсы+бай
ЯЛСЫҒОЛ баш. — ялсы + ғол ЯМАЛ ғәр. — матур, матурлыҡ (Ямалов фамилияһы бар)
ЯМАЛЕТДИН ғәр. — ямал+дин
ЯМАНБАЙ баш.— яман+бай (боронғо йола буйынса, баланы яуыз заттан һаҡлау әсән яман һүҙе менән исем ҡушҡандар)
ЯМАНҒОЛ баш. — яман + ҡол
ЯМАНТАЙ баш. — яман + тай (баланы һаҡлау йолаһы менән ҡушылған исем)
ЯМАНҺАРЫ баш.—йыртҡыс
(ҡош исеменән; Яманһары тигән ауыл исеме, Ямансарин тигән фамилия бар)
ЯМАШ баш. — 1) ҡош исеменән; 2) Ямалетдин исеменән ҡыҫҡартылған
ЯМҒУР баш. — «ямғыр» һүҙенен боронғо формаһынан (ДТС. 231-се б.)
ЯНБАЙ фарс, баш.—йән + бай
ЯНБАРИС фарс, ғәр. —йән +барис
ЯНБУЛАТ фарс—йән +булат (бала ныҡ булһын тигән теләк менән ҡушылған исем)
ЯНТАҺИР фарс.—ғәр,—саф, пак, таҙа
ЯКШИКАЙ баш.— якши добрый, хороший+кая (аффикс); хоро-шенький
ЯКШИМБЕТ баш.— якши хоро-ишы + уммет народ; образована фамилия Якшимбетов
ЯЛАЛ ар. — великий, славный, из-вестный (образована фамилия Ялалов)
ЯЛАЛИТДИН ар.— ялал великий, славный, известный + ют вера, религия
ЯЛАНБАЙ баш.—ялан поле+ бай (компонент мужских имен); родился в поле
ЯЛСЫБАЙ баш.—ялсы работник, батрак, наемник + баһ (компонент мужских имен)
ЯЛСЫГУЛ баш. — ялсы + гул
ЯМАЛ ар.-—красивый, красота; краса (образована фамилия Ямалов)
ЯМАЛИТДИН ар. — ямал красивый +дңн религия, вера
ЯМАНБАЙ баш. — яман + бай (по древнему обычаю башкир, чтобы сохранить ребенка от злых ду-хов, давали имена-обереги типа «яман» — «плохой»)
ЯМАНГУЛ баш. — яман плохой+ гул (компонент мужских имен)
ЯМАНТАЙ баш. — яман плохой+ тай (аффикс); такие имена давали детям, когда в семье дети часто умирали
ЯМАНСАРЫ баш.— змееяд (хищ-ная птица); сохранилось в фа-милии Ямансарин и в названии деревни Ямансарово
ЯМАШ баш. — 1) от названия птицы; 2) сокращенная форма имени Ямалитдин
ЯМГУР баш.—дождь (от древ-нетюркской формы слова); ДТС, стр. 231
ЯНБАЙ перс, баш. — ян душа+ бай
ЯНБАРИС перс, ар. — ян душа+ барис умный; предвестник
ЯНБУЛАТ перс. — ян душа+бу-лат сталь (пожелание ребенку, чтобы он был крепким, здоро-вым)
ЯНТАГИР перс, ар.— ян душа+ тагир чистый, непорочный, не-винный
107
ЯНУҘАҠ фарс, баш. — йән + оҙаҡ (оҙон ғүмер теләп ҡушылған исем)
ЯНҺАРЫ фарс, баш.—нән + һа-ры
ЯҢЫБАЙ баш. — яны + бай
ЯППАР ғәр. — Йәннәт- шишмәһе; көслө, батыр, бәһлеүән
ЯРАТ баш. — барлыҡҡа килтереү, бар итеү, булдырыу
ЯРҠЫНБАЙ бор. баш.— ярыҡ (яҡтылыҡ) +бай {Ярҡынбаев фамилияһы бар)
ЯРЛЫҠАП баш. — ярлыҡау, ғәфү итеү
ЯРМАҠ бор. баш. — тәнкә, аҡса (Ирмаков, Ермаков фамилияһы, бәлки, ошо исемдән яһалғандыр; М. Кашгари, Инд., Посы б.)
ЯРУЛЛА фарс, ғәр.— яр (йәр)+ у л ла
ЯРЫЛҠАП бор. баш. — ярлыҡау, ғәфү итеү, кисереү (Ярылҡапов фамилияһында, Әбйәлил районында Ярылҡап тигән ауыл атамаһында һаҡланған)
ЯРЫШ бор. баш. — бәйге, ярыш; бергә, йәнәш (Ярышев фамилияһы бар)
ЯҪЫБАЙ бор. баш. — яҫы+бай
ЯУБАТЫР баш. — яу батыры, батыр һуғышсы
ЯУЫМБАЙ баш. — яуын + бай
(Бөрйән районында ауыл исемендә һаҡланған)
ЯУЫМБӘТ баш., ғәр.— яуым + өммәт (халыҡ); бәлки, я у ы м, я у күп мәғәнәһендә ҡулланылғандыр
ЯУБАҪАР баш. — яу + баҫар (яуҙы баҫһын тигән теләк менән ҡушылған; Яубасаров фамилияһы яһалған)
ЯУГИЛДЕ баш. — яу + килде (яу килгән ваҡытта тыуыуын билдәләп ҡушылған исем)
ЯХЫЯҢЯХЪЯ бор. евр., ғәр.— минең туғаным Яхуе (пәйғәмбәр исеме)
ЯНУЗАК перс, баш.—ян душа-~
узак долгий (пожелание ребен-
ку долгих лет жизни) ЯНСАРЫ перс, баш.— ян душа+
сары светлый, белый (образо-
вана фамилия Янсарин) ЯНЫБАЙ баш. — яңы новый+
бай ЯППАР ар. — райский источник;
снльный, смелый ЯРАТ баш.—создание, сотворе-
ние ЯРКЫНБАЙ др. баш. — ярык
сеет+бай (образована фамилия
Яркынбаев) ЯРЛЫКАП баш. — прощать, из-
винить ЯРМАК др. баш.—деньги (воз-
можно фамилии Ярмаков, Ермаков восходят к этому имёни;
М. Кашгари, Индекс, стр. 116;
ДТС, стр. 242) ЯРУЛЛА перс, ар. — яр друг, то-
варищ + улла бог, господь ЯРЫЛКАП др. баш. — прощать,
простнть (образована фамилия
Ярылкапов, сохранилось в наз-
вании деревни Ярылкапово Аб-
зелиловского района) ЯРЬ1Ш др. баш.—скачки; вмес-
те, рядом (образована фамилия
Ярышев) ЯСЫБАЙ др. баш. — ясы плос-
таш+бай ЯУБАТЫР баш. — яу бдтөа, бой,
набег + батыр герой; отважный
воин ЯУМБАЙ баш. — яум дождь,
о:адки + бай (компонент муж-
ских имән) ЯУМБЕТ баш., ар.— яум дождь,
осадки+уммет народ
ЯУБАСАР баш. — яу набег, бит-ва, бой+басар усмиритель, по-бедитель (образована фамилия Яубасаров)
ЯУГИЛЬДИ баш. — яу набег, на-шествие битва+кшыщ пришел
Достарыңызбен бөлісу: |