З. Б. Молдашева Латын тілі және медициналық
§1.Латын тілінің алфавиты
жүктеу/скачать 0.79 Mb.
|
§1.Латын тілінің алфавиты.
Даусты дыбыстар. Дифтонгтар. Даусты дыбыстар: Аа (а), Ее (э), Іі (и), Оо (о), Uu (у), Yy (и) Қатар тұрған екі даусты дыбыс бір дыбыс берсе, мұндай әріп тіркесі дифтонг деп аталады. ае-[э] мыс. Diaeta [диэта],ое - [э] мыс. Oedema [эдема] ісік Бірақ егер е әрпінің үстінде екі нүкте тұрса (аё, оё) әріптер бөлек оқылады. Мыс. aёr [аэр] - ауа, pnoё [пноэ] - тыныс. Au, eu дифтонгтар [ау], [эу] бір буын береді. Мыс.: auris [аурис] құлақ, pneumonia [пнеумониа] өкпе Ерекше дауссыз дыбыстар. [ ц] - e,i,y,ae,oe әріптердің және дифтонгтардың алдында / оқылады, мыс. incisura [инцизура] - тілік Сс \ [к] - а,о,и әріптердің, дауыссыз дыбыстардың алдында, сөздің соңында, мыс. clavicula [клявикуля] - бұғана Hh - [ғ] homo [ғомо]- адам Ll - [ль] Labium [лябиум] - ерін [з ] дауысты дыбыстардың арасында және m,n әріптердің алдында тұрса nasus[назус]- / мұрын, chiasma[хиазма]қиылысу Ss \ [ с ] қалған жағдайларда processus[процессус]- өсінді, sulcus[сулькус]-жүлге. Vv - [в] vertebra - омыртқа Х - [кc] reflexus[рефлексус]- рефлекс, pharynx[фаринкс]- жұтқыншақ [з] грек сөздерде zygoma[зигома] - жақ Zz < [ц] латын сөздерде Zincum[цинкум] - мырыш Әріп тіркестердің оқу ережелері. Qq әріп тек u бірге жазылады [кв].Мысалы: aqua[аква]- су, quadratus(квадратус) квадрат [нгв] дауысты дыбыстың алдында тұрса lingua [лингва] -тіл, sanguis [сангвис] -қан ngu < [нгу] дауыссыз дыбыстын алдында тұрса lingula [лингуля]- тілше, angulus[ангулюс]-бұрыш [ци] дауысты дыбыстың алдында тұрса articulatio [артикуляцио]- буын ti< [ти] дауыссыз дыбыстын алдынд тұрса және s,x әріптердің соңыда тұурса tinctura[тинктура] - тұндырма, ostium[остиум]- тесік Диграфтар. Қатар тұрған екі дауыссыз дыбыс бір дыбыс берсе, мұндай қосырлы белгілер диграф деп аталады. Диграфтар ch, ph, th, rh грек тілден пайда болған сөздерде қолданылады ch-[х], ph-[ф], th – [т], rh-[р]. Мысалы nucha - [нуха]-желке , pharynx-[фaринкс] -жұтқыншақ, thorax -[торакс] кеуде, rhaphe –[рафе]тігіс. sch [sh] ischiadicus – [исхиадикуc] - шонданай(седалищный). §2Жаттығулар 1.Ереже бойыншa"C" әрпін оқыңыз: Caput - бас, collum- мойын , cavitas - қуыс , occiput - шүйде, truncus- тұлға , facies - беткей , caecus- соқыр, clavicularis - бұғаналық, scapula - жауырын, accessorius -қосылқы, musculus - бұлшықет, sceleton- қаңқа, cruciatus - крест тәрізді, cеmеntum - цемент, cavum cranii- бассуйектің қуысы, saccus lacrimalis -көз жас қабы, cartilago - шеміршек, biceps - екі басты, cellula - жасуша, corpus - дене. 2. S әрпін ереже бойынша оқыңыз: Fossa- шұңқыр, humerus- тоқпан жілік , mesenterium - шажырқай, impressio - батыңқы , sinus - қуыс, sygmoideus - сигма тәрізді, septum nasi - мұрынның пердесі, processus styloideus - біз тәрізді өсінді, pars petrosa - тастақты бөлім, chiasma- қиылысуы, dens incisivus- күрек тіс, mucosus - кілегейлі, 3. Ереже бойынша дифтонгтарды оқыңыз: Vertebrae- омыртқалар, cоstae - қабырғалар, caecus- соқыр, oesiphagus - өңеш, corpus vesicae felleae - өт қабының денесі, uropoёticus - несеп өндірген, oedеma -ісінуі, aёr - ауа, dyspnoё - дем алудың бұзылуы 4. Qu, ngu әріп тіркестерін ереже бойынша оқыңыз: Squama occipitalis - шүйделік қабыршақ, lamina quadrigemina - төртпарлық табақша, quadratus - квадраттық, vertebra quinta - бесінші омыртқа, linea obliqua - қисық сызық, lingua - тіл, lingula - тілшік, inguinalis - шапты, unguis - тырнақ, squamosus - қабыршақты, sublingualis - тіл астылық. 5. ti әріп тіркесін ереже бойынша оқыңыз: adductio - әкелу, abductio -әкету, periodontium - периодонт, supinatio - супинация, articulatio - буын, eminentia- бұдыр, tibia - асық жілік, 6. Диграфтарды ереже бойынша оқыңыз: Nucha- желке, thyreoideus - қалқанша, thorax - кеуде, pharynx - жұтқыншақ, os sphenoidale - сына тәрізді сүйек, sphincter - сфинктер, bronchus - кеңірдек, ductus choledochus - жалпы өт өзегі, lymphaticus - лимфатикалық, mentha - жалбыз(мята), 7.Берілген транскрипцияны латын әріптермен жазыңыз: нервус, субкутанеус, акустикус, органон, апекс, сцелетон, капитулюм, максилля, кауда, дэнтес, квантус, целля, сангвис, целлюля, артикуляцио, ринэнцефалон(грек), мукозус, коммиссура, квадрицепс, фиброза, плексус, вас, ваза, ос коксэ(дифтонг) диафрагматикус(грек), скелетон. жүктеу/скачать 0.79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|