Закон за субвенционирање станбен кредит прво читање Предлогот на законот и извештаите на Комисијата за финансирање и буџет како матично работно тело и Законодавно правната комисија во се доставени, односно поделени

За реплика е пријавен господинот Илија Китановски, повелете.

Прво, барете најверојатно авторски права на овој закон. И уште еднаш ќе повторам, има и за тоа можности, начини и институции, веројатно, меѓутоа не во Парламентот.

Јас колку што знам овој проект и самиот го нарековте бомбастичен, број 1. Да. Тој е бомбастичен, е популарен и е за доброто на граѓаните и тие масовно го поддржаа на парламентарните избори и беше содржан во изборната програма на ВМРО ДПМНЕ. За тоа дали бил во изборната програма на СДСМ не знам, не сум ја читал, но очигледно граѓаните повеќе верувале на таа програма на која и дале мнозинство гласови. Толку околу авторските права.

Сега, околу конкретните забелешки во вашата дискусија, околу процентите.

Ќе повторам уште еднаш, ако некој од колегите се во заблуда со процентите еве сега уште еднаш ќе објаснам за да не ги доведуваме во заблуда граѓаните.

Зголемување на каматната стапка од 4,95%, за 10% значи, 10% од 4,95%. Тоа значи зголемување за 0,49 индексни поени или вкупно каматата би можела да порасне, што не мора да значи, за 0,49% или вкупно би била некаде околу 5,5% максимум. Значи, да не ги лажеме дека ќе порасне од 5 на 15%, нема шанса за такво нешто. Далеку од паметот.

Втората работа за која сакав да реплцирам, еднаш или два пати реплицирав, но некои работи мора да се повторат. Тоа се критериумите и селекцијата.

Ако имаме повеќе пријавено кандидати отколку што има средства и е можно да се доделат средства нормално е дека треба да постојат критериуми за избор на тие кандидати, односно кои ќе бидат тие на кои ќе им бидат доделени, односно ќе им биде овозможено да ги користат овие бенефити од Владата. Тоа се прави со објективни критериуми. Најобјективни критериуми колега Станковиќ, се бројките, многу појективни од зборовите, било какви зборови. Значи, во законот точно се квантифицирани, не се бројки меѓутоа се податоци со бројки. Значи, критериумите за избор, вели ставот 12 од член 10, се висината на месечните приходи на барателот. Тоа е егзактна бројка, се докажува со потврда од работодавачот. Другите месечни приходи на барателот и неговиот брачен другар и висината на бараниот кредит, исто така се докажува со бројки, при што предност имаат барателите со пониски примања и тоа се докажува со бројки, и барателите на помал износ на кредит и тоа се докажува со бројки. Се друго отвора простор за субјективизам, за манипулации па дури и за коруптивност. Секој објективизиран критериум, како што содржи законот, што не е вообичаено законите да содржат вакви објективизирани критериуми, е добра работа и мислам подобра во овој момент не може, може се некои дополнителни уредби на Владата да се допрецизираат.

Контра реплика има господинот Емилијан Станковиќ, повелете.

Страна број 17 од Програмата, Предлогот на СДСМ, може да го видите.

Сега ќе ви кажам што кажа Александар Бичиклиски, ќе го цитирам, кога го предложивме ова. Вели - ова е ново славно ветување на Бранко Црвенковски и не можеме да се изначудиме. Очигледно е дека ова до сега е невиден пример во политичката теорија и пракса.

Вие го ископиравте овој проект. Ние се обидуваме да го подобриме.

Ако веќе сте толку транспарентни или толку едноставни, критериумите за дополнителна селекција, како што вие велите, зошто не ги ставите во закон туку ќе ставите тоа да се регулира со подзаконски акти.

Сосема на крајот, апсолутно не мислам дека сум подобар од вас да разговарам за станови, бидејќи вие бевте директор на ПУИНГ и наместо да го решите проблемот на граѓаните, што сега се обидувате да го решите, го решивте на некои ваши колеги што седат во редот, а богами и на премиерот.

Има сбор господинот Менде Диневски, повелете.

Има збор госпоѓица Маринела Тушева, повелете.

Почитувана потпретседателке, почитуван заменик министер.

На почеток би кажала дека идејата за субвенционирање на купување на стан е добра и е во ред. Меѓутоа, она што е проблематично во неколку сегменти. Прво би зборувала за она што колегата можеби го нарече, барање на авторски права. Меѓутоа мислам дека е коректно, политички коректно кога веќе превземате туѓи идеи, барем да се оддаде признание на оние луѓе кои што први ја промовирале идејаат и кои што навистина имале искрени, добри и чесни намери навистина да им се помогне на граѓаните, особено на младите брачни парови. Бидејќи сте толку самовљубени и немате апсолутно никогаш намера дури и кога се работи за добри идеи, никогаш немате чувства, немате сенс да признаете и да оддадете признание. Тогаш, можам да речам дека сте махери да упропастите една добра идеја. Се разбира, ќе ја спакувате во помпезност, бидејќи тоа и е фах на оваа маркетинчка Влада и на маркетинг директорот Никола Груевски. Па така едни огромни очекувања, едни огромни надежи на крај ќе останат изневерени. Бидејќи како што реков, упропастувате добра идеја и една добра, една сериозна шанса на гарѓаните да им се олессни животот во овие економски тешки моменти особено на младите брачни парови. А свесни сме дека, еве се нотира и со последниот Извештај дека и понатаму расте невработеноста кај младите луѓе, дека тешко се снаоѓаат. И ние сме свесни дека се поголем број на млади луѓе се помалку влегуваат во брак. Една од причините е и заради немањето можност за купување стан. Значи, збируваа и колегите, ова преставува петти проект во низа кој ги презвемате од СДСМ, петта добра идеја која што ја презвеземате, меѓутоа многу лошо ја реализарате, односно ни нудите многу лоши законкски решенија. Прво беа Законот за енергетска сиромаштија, социјалните продавници, мерките за заштита на Вардар. Значи редно е ако ништо друго барем да прочитате како навистина е осмислена идејата, ако не може да сфатите до крај, барем да се консултирате со нас заеднички ако ништо друго една добра идеја, да и дадеме навистина едно добро законско решение и на крај квалитетно да ги решаваме проблемите на граѓаните, а не да имаме некои квази решенија. Сакам да зборувам за она што им давате одврзани раце на банките после 3 години да го зголемат процентот од 5, или 4,99% за 10% на 14,99. Колегата претходно имаше објаснување дека тоа било 10% од 5%. Меѓутоа, искрено читајќи го законот јас тоа не го сфатив така. Јас бев навистина многу загрижена, прашав, бидејќи ве слушам дека ми дофрлувате, прашав и економисти експерти. Меѓутоа објаснувањето беше дека на банките им се даваат одврзни раце после три години да го зголемат процентот на 15%.

Почитувани колеги, или со амандмани јасно и недвослислено да ја утврдиема оваа одредба, бидејќи факт е, еве вие зборувате, едно толкување имате, а економските експерти кои што ние ги консултураме имаат друго толкување. Значи можно е понатаму, еве уште една опасност за двосмислено, односно ајде да речеме, погрешно толкување и злоупотреба на банките на овој член. Па така на крај токму оние на кои што ние треба да им помогнеме може да останат со кратки ракави, бидејќи дефинитивно излегува дека застанувате на страната на банките и силно удирате по џебот на оние најсиромашните, односно оние чии што проблеми се трудиме да ги решиме и на крај им оставате ништо друго освен привилегија на банките да ги искасапат македонските граѓани со огромни каматни стапки од 15%. Денес без било каква владина субвенција секој граѓанин може да си земе кредит од банка за многу помалку од 15%. Значи дури и да е така вие како што зборувате да ви била таква намерата членот може двосмислено да се толкува. И тоа треба навистина да се регулира и јасно и недвосмислено да биде уредено. Понатаму она што може да се проблематизира е што не утврдувате посебен орган кој што ќе се грижи за регулирање на оваа материја. И тоа ако сакам да бидам цинична, ќе речам, дека е добро. Вие предвидувате уште едно ново гломазно тело во кое што ќе се сместите партиски луѓе кои што ќе земат дневници, ќе земат хонорари. Меѓутоа, ако бидеме сериозни, ако јасно гледаме на работата и ако видиме дека нема утврдено посебно тело, нема утврдено буџетски средства, односно буџетски импликации на овој закон, тогаш доаѓаме до единствениот заклучок дека немате сериозна намера да го реализирате овој закон. Значи не знаеме во следниот буџет, во буџетот после тој, во овој буџет колкваи ќе бидат средствата кои што ќе ги одделите за реализација на овој проект.

И на крај, сметам дека ова не е закон за субвенционирање на земање на станбен кредит, бидејќи ова не е никаква субвенција, не е никаква помош. На крај граѓаните ви ги враќаат средствата. На крај требаше да предвидите, ако ништо друго тиа да бидат ако навистина е законот за субвенционирање на купување на станбени кредити да бидат тие неповратни, како што зборуваа пред мене колегите и во Хрватска и во Србија. Меѓутоа, многу ова сериозно личи дека ова е закон за субвенционирање на рејтнигот на Владата. Тоа е толку многу типично за ВМРО ДПМНЕ.

Почитувани киолеги, ние имаме добра намера, ајде заеднички да седнеме да го направиме законот како што треба за навистина да се решат проблемите на граѓаните, а не единствениот ќар да бидат неколку политички поени, а н а крај проблемот да си остане и понатаму.

За реплика е пријавен господинот Илија Китановски, повелете.

Ќе бидам многу краток, концизен и конкретен. Ќе ги прочитам членот 9 став 3 и да видиме кој од ова не може да разбере дека се однесува точно на 10% од утврдениот процент. Значи член 9 став 3: каматната стапка на кредитот од став 1 определена во ставот 2 на овој член по истекот на период од три години во следните две години може да се зголеми најмногу за 10% од утврдениот износ во став 2 на овој член. А утврдениот износ е 4,99%. Колку изнесува 10% од 4,99% пресметајте и ќе видите колку максимално можат да ја зголемат каматната стапка банките. Благодарам.

Контра реплика госпоѓица Маринела Тушева, повелете.

Господине Китановски, јас искрено се надевам и посакувам навистина оваа одредба да биде јасна и недвосмислена и навистина на крај да биде така како што зборувате вие. Меѓутоа, мене ми е многу симптоматично што многу банкари тријат раце чекајќи го овој закон. Имаше коментари од неколку економски експерти дека токму до 10% ќе оди зголемувањето. Токму затоа сметам дека имаме заедничка обврска да го регулираме прецизно овој член.

За реплика е пријавен господинот Харалампие Шокаровски, повелете.

Госпоѓице Тушева, како што и самата знаете, СДСМ беше 15 години на власт и имаше време, ми се чини имаше доволно време да ги реализира како што велите сите добри идеи. Но, навистина не знам што се случувало со вашите претбходни влади што само сервисирале добри идеи, а реализацијата нормално била нула. Една од најупотребуваните критики по проектов, мислам не само ваша, туку на поголем дел од колегите од опозицијата е токму и за каматната стапка која што пред малку колегата Китановски ја елаборираше и која што значи, мислам вие го парафразирате тој дел од членот 9 каде вели, каматната стапка на кредитот од став 1, алинеја 1 на овој член каде што се субвенционира месечниот ануитет може да изнесува најмногу 4,99% годишно во првите три години од отплатата на кредитот, односно во наредниот член кај кој се субвенционира месечниот ануитет определен со став 2 на овој член по истекот на период од три години во следните две години може да се зголеми најмногу за 10% од утврдениот износ на став 2 на овој член. Што значи дека би дошла после трите години поминати каматната стапка од 4,99% би се покачали со се пресметаните 10% до 5,4%. Тоа е тоа, а не да се покачи вкупната каматна стапка на 15%. Благодарам.

Контра реплика госпоѓица Маринела Тушева, повелете.

Добро е колега, ги намаливте годините бидејќи некогаш во дебатата зборувате и дека сме биле 20 години на власт. Сега намаливте на 15. Од 1998 до 2002 година и сега од 2006 до денес, мислам дека 6 и 4 дека се 10. И одговорноста на можете нас секогаш и за се да ни ја префрлувате. Зошто од 1998 до 2002 година Н господинот како министер за финансии не го реализаше овој проект, ако сакате веќе на тој начин да ја свртиме и да ја гледаме дебата,. Меѓутоа мислам дека можеме до бескрај да се обвинуваме. Тоа не е целта на денешната дебата, бидејќи ние се согласуваме начелно со оваа идеја, не се согласуваме со ова катастрофално лошо законско решение. Ајде да седнеме и да го корегираме, да го направиме така каоо што треба. Благодарам.

Има збор господинот Самка Ибраимовски, повелете.

Ќе укажам на неколку работи. 90% во општина Шуто Оризари се Роми и се социјални корисници на помош. Семејството Ѓукиќ од Кичево, четиричлено семејство, дипломиран електро инженер без пари и работа, седумчлено семејство од Тризла живеат под отворено небо. Кумановското семејство Трајковски е сеуште без покрив над глава.

Овој закон не можам да го подржам од тие причини, затоа што јас доаѓам од таа категорија на граѓани кои ме изгласале, односно социјалните граѓани на Република Македонија и нема да гласам за овој закон. Зошто нема да гласам ќе се обидам во кратки црти да ви образложам.

Смејте се господине Илија Китаноски, ваш сограѓанин има без куќен покрив, дипломиран инженер, четиричлено семејство, живее под страотна сиромаштија.

Предлогот на законот за субвенции на станбениот кредит за социјални категории е мислена именка од причина што социјалните граѓани одвај крпат крај со крај, а не да купуваат станови, односно да подигнат станбен кредит. Како може да купат стан Ромите кои 90% се корисници на социјална помош. Според последните податоци за регистрирани невработени граѓани во земјата Роми има околу 16.695. Овој Предлог закон за оваа категорија граѓани народски кажано значи мижи да ти бајам. Во Комисијата за финансирање и буџет пратениците кажаа дека овие станбени кредити се за некоја средна категорија граѓани, ако воопшто ги има. Еве, и да ги има субвенционирањето на станбените кредити треба да биде неповратно, а не да се врати после исплатата на кредитот. Се прашувам што ако дојде до криза во установите каде што работат? Не може да земаат редовно плата, тоа значи нема да можат редовно да го отплаќаат кредитот, а доколку дојде до поголемо доцнење на отплатата на ратите, банката има право присилно да изврши наплата, односно да го земе станот и граѓаните да останат без пари и стан.

Почитувани граѓани, морам да ви кажам никој од колегите пратеници не кажа, ако земете кредит од 50 илјади евра колку треба да вратите. Ако земете кредит од 50 илјади евра за 20 години треба да вратите 79.183 евра, а тоа се 29.183 евра повеќе со камата од 5%. Доколку каматата биде поголема, тоа значи ќе го надмине износот од 79.183 евра.

Тука се работи за чиста популистичка мерка. Доколку Владата сакаше да го реши станбеното прашање на македонските граѓани, можеше преку ЈП за стопанисување со јавен и деловен простор да изгради станови, посебно на младите брачни парови и под услови под кои ќе можат младите брачни парови да ги остварат своите права, а не како сега, без да се утврди дали овие средства се субвенции или популистички мерки.

Хрватска има донесен добар закон во 2011 година, меѓутоа таму кредитот е до 100 илјади евра и субвенционирањето е неповратно. Субвенционирањето е вистинско, тоа значи утврдената каматна стапка е предвидена со 4,95% зборувам за хрватскиот закон.

Заменик министер, не ги ставајте граѓаните на Република Македонија она што го имаат да го потрошат и да останат без денар и без ништо. Ваков закон, кога нашите граѓани живеат крпен живот, не треба да ги става граѓаните во таква состојба, затоа што знаеме дека живееме во една многу тешка состојба.

Затоа, како пратеник избран од социјална категорија граѓани барам овој Предлог закон да се измени, односно како што кажав претходно доколку може ЈП за стопанисување со станбен и деловен простор да изгради вакви станови и да може да ги понуди со подобри услови за сите граѓани на Република Македонија.

Сакам да укажам уште на неколку работи што се предвидени тука во Законот, но нема да се впуштам во такви дискусии од причини што нема потреба, бидејќи за мене и мојата категорија граѓани кои гласаа за мене се недостапни овие кредитни линии. Мое лично убедување како пратеник, на сите граѓаните на Република Македонија битно е да им кажам дека она што ќе го земат како кредит од 50 илјади евра значи дека треба да вратат 79.183 евра. Ова го пресметав со каматна стапка од 5% за 20 години. Доколку каматната стапка биде над 5% износот ќе биде поголем. Затоа, и вие колеги пратеници, да не кажуваме дека нешто ќе се помогне, ќе се најде некое решение, мое согледување е дека со овој закон ќе нанесеме поголема штета на нашите граѓани и оној што го имаат собрано да не го изгубат, затоа што знаеме какви се банките денес, ако не плаќаш на време, те чека од 90 до 120 дена, и тоа многу ретко до 120 дена, 120-от ден ти доаѓа и ти зема се што имаш. Во самиот закон пишува дека прво мора да се вратат субвенциите па после сите други работи кои треба да се вратат на банките.

Затоа како пратеник од оваа категорија на граѓани ќе гласам против овој закон.