Законы 10-е издание москва бином. Лаборатория знаний 2010 3
жүктеу/скачать 2.75 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 5.2-сурет. 5.3-сурет
|
(5.3) N вектор да М вектор тəрізді аксиалдық болып табылады. Бұл вектордың модулі да (5.2) тəрізді: · , (5.4) мұндағы, − вектордың О нүктесіне қатысты иіні (5.2-сурет). Сонымен, бөлшектің импульс моментінің уақыт бойынша алынған туындысы таңдап алынған санақ жүйесіндегі қайсыбір О нүктесіне қатысты моментіне тең болады: d /d (5.5) Бұл теңдеу моменттер теңдеуі деп аталады. Егер санақ жүйесі инерциялық болмаса, онда күш моментіне өзара əрекеттесу күштерінің моменттері де, инерция күштерінің моменттері де кіреді (сол О нүктеге қатысты анықталған). (5.5) моменттер теңдеуінен егер , болса, онда болатындығы шығады. Басқаша айтқанда бөлшекке əсер ететін барлық күштердің таңдалған санақ жүйесінің қайсыбір О нүктесіне қатысты анықталған моменті бізге қажетті уақыт аралығында нөлге тең болса, онда бөлшектің осы нүктеге қатысты импульс моменті қарастырылып отырған уақыт аралығында тұрақты болып қалады. 1-мысал. Қайсыбір А планета С- Күн жүйесінің ауырлық өрісінде қозғалады делік. Гелиоцентрлік санақ жүйесінің қандай нүстесіне қатысты осы планетаның импульс моменті уақыт бойынша сақталады? Бұл сұраққа жауап алу үшін ең 5.2-сурет. 5.3-сурет 145 бірінші А планетаға қандай күштер əсер ететіндігін анықтау қажет. Біздің жағдайымыз үшін бұл тек қана бір-ақ күш – F- Күннің ауырлық күші. Планета үнемі қозғалыста болғандықтан осы күштің бағыты үнемі Күннің центрінен өтіп отырады. Міне сондықтан іздеп отырған нүктемізге Күннің центрдегі нүктесі жатады. Осы нүкте арқылы F - күштің моменті əр уақытта нөлге тең болып отырады да, планетаның импульс моменті тұрақты шама болып қалады. Бірақ планетаның p-импульсі өзгеріп отырады. 2-мысал. A шайба тегіс горизонталь бетпен сырғанай отырып, тегіс вертикаль қабыpғадан серпімді ыршып кетеді. (5.4-сурет, көрініс төбесінен қарағанда). Осы процесс кезінде шайбаның импульс моментінің қандай нүктеге қатысты тұрақты болып қалатындығын анықтау керек. Шығару жолы. Шайбаға ауырлық күші, горизонталь жазықтық тарапынан реакция күші, соқтығысу кезіндегі қабырға тарапынан пайда болатын - реакция күші əсер етеді. Алғашқы екі күш бір-бірін теңестіреді де, тек күші ғана қалады. Оның моменті вектордың əсер сызығында жататын кез келген нүктеге қатысты нөлге тең болады, демек, осы нүктелердің кез келгеніне қатысты шайбаның импульс моменті осы процесс кезінде тұрақты болып қалады. жүктеу/скачать 2.75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|