Законы 10-е издание москва бином. Лаборатория знаний 2010 3
жүктеу/скачать 2.75 Mb. Pdf көрінісі
|
| Гироскоптық момент. Гироскоптың өсін еріксіз бұрған кезде пайда
болатын эффектіні қарастырайық. Мысалға, гироскоптың өсі U тəрізді сүйемелге (тұқырыққа) бекітілсін жəне ол 5.21- суретіндегідей өсінен айналдырылсын. Егер гироскоптың импульс моменті оңға бағытталған болса, онда осындай бұрылу кезінде d уақыт аралығында векторы d өсімшесін алады. d векторы сурет жазықтығынан əрі қарай бағытталған. (5.37) теңдеуіне сай гироскопқа бағыты бойынша d вектормен бірдей болатын күш моменті əсер етеді. моменті гироскоп өсіне U тəрізді сүйемел тарапынан əсер ететін қос күштің пайда болуынан шығады. Ал гироскоптың өсі болса, ол Ньютонның үшінші заңына сай U тəрізді сүйемелге күшпен əсер етеді (5.21-сурет). Бұл күштерді гироскоптық күштер деп атайды. Олар гироскоптық моментті тудырады. Бұл жағдайда гироскоп өз өсінің айналу бағытын өзгертуге қарсы тұра алмайтындығын айта кету керек. Гироскоптық күштің пайда болуын гироскоптық эффект деп атайды. Подшипниктерге (мойынтірекке) гироскоптық қысымның əсерінен болатын мұндай гироскоптық эффект кемелердің бұрылыстары мен шайқаулары кезінде олардың турбиналарының роторларында, винтті ұшақтарда олардың бұрылыстары кезінде жəне т. б. жағдайларда байқалынады. Гироскоптық моменттің əсерінен оның өсі рамкамен бірге тəрізді сүйемелдің горизонталь өсінен еркін айнала алатыны гироскоптың көмегімен қарастырайық (5.22- сурет). Егер суретте көрсетілгендей сүйемелді вертикаль өстен - бұрыштық жылдамдықпен айналдыруға мəжбүр етсек, онда гироскоптың импульс моменті dt уақыт аралығында d өсімше алады, бұл вектор суреттен əрі қарай бағытталғанықталған бұл өсімшені гироскоптың өсіне рамканың тарапынан əсер ететін қос күштің моменті тудырады. Гироскоптың өсінің тарапынан рамкаға əсер ететін гироскоптық жүктеу/скачать 2.75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|