Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги
жүктеу/скачать 4.06 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 7-Tema.Ósimliklerdiń tamirdan aziqlaniwiniń Ósimliklerdiń tamırdan azıqlanıwı.
| Sorawlar hám tapsirmalar
Ósimliklerdiń mineral aziqlaniwinda qanday protsessler juz berdei? Ósimlik quramindaǵi suwdiń muǵdari nege baylanisli? Ósimliklerdiń ósiw fazalarina baylanisli aziqlaniwi? Ósimliklerdiń aziqlaniwinda teoriyalardiń rawajlaniwi? 7-Tema.Ósimliklerdiń tamirdan aziqlaniwiniń Ósimliklerdiń tamırdan azıqlanıwı. Diyxanshılıqta ósimliklerdiń hawadan azıqlanıwın adamzat tárepinen kerekli jaqqa baǵdarlaw mumkinshiligi ele tómen dárejede. Al tamırdan azıqlandırıw jolı menen ósimliklerdiń ósip rawajlanıwın kerekli tárepke baǵdarlay alamız. Azot hám kul elementleri ósimlikke topıraq eritpesinen tamır sisteması arqalı anionlar hám kationlar turinde sinedi: Azot- NO3- anionı xam NH4+ kationı turinde; fosfor-fosforlı kislotalardıń anionları (H2PO4-, HPO42-, anionı, PO43-) turinde, kukirt- SO42-anionı, K, Ca, Mg – kationlar turinde, sonday aq mikroelementlerde anionlar yamasa kationlar turinde sińedi. Ósimliklerdiń azıqlıq zatlardı sindiriw uqıplılıǵı tamır sistemasının morfologiyasına, rawajlanıw dárejesine baylanıslı. Topıraq taǵı mineral azıq elementleri ósimlikke tiykarınan tamırdıń aktiv bólimi jas, ósip baratırǵan tamırshaları arqalı sindiriledi. Tamırsha óse barǵan sayın onıń jokarǵı bólimi juwanlasa baradı, sırtı probkalanǵan tkan menen qaplanıp azık zatlarıń siniriw uqıbın joyta beredi. Tamır sistemasınıń ósiu tezligine, rawajlanıwına topıraktıń fizikalıq qásiyetleri, ondaǵı ıǵallıq hám azıq elementleri kushli tásir etedi. Tamırdıń ósiwi onıń chexlik penen qaplanǵan ushında boladı. Tamırsha ushındaǵı 1mm. shamasındaǵı aralıqta bóliniwshi meristema kletkalarınıń zonası ornasadı. Onnan joqarıda sozılıw zonası bolıp ondaǵı kletkalardıń kólemi ulkeyedi, vakuolalar payda boladı. Bul zonada kletkalardıń differentsiyası baslanıp floena sisteması qáliplesedi. Tamır ushınıń 1-3mm. deyin tamır tuksheleri zonası bolıp onda ksilema sisteması qáliplesedi. Bul ótkeriwshi sisitemalar tamırda ósimliklerdiń jer usti bólimi menen baylanıstıradı. Tamır tuksheleri- jińishke bolıp sozılǵan sırtqı kletkalar. Bul zonada 1mm2 maydandaǵı tuksheler sanı bir neshe juzlengen boladı. Tamır tuksheleriniń payda bolıwı, tamır sistemasınıń topıraq penen baylanısta bolǵan azıq elementlerin sińiriwge uqıplı maydanıń keskin turde kóbeytedi. Tamır ushınan tuksheler zonasınıń aqırına shekem bolǵan aralıqtaǵı kletkalarda sırtqı tsellyulozalı qabıq - kutikula qatlamı bolmaydı. Bul kletkalar nazik hám jeńil sińiriwshi tamır tuksheleri zonasında, basqa zonalardaǵıday kushlirek bolıp sińgen ionlar ósimliktiń zonasında, basqa zonalardaǵıday kushlirek bolıp singen ionlar ósimliktiń jer usti bólimine qaray óte baradı. Tamır tek sińiriwshi organ bolıp qalmastan, onda ayırım organik birikpelerdiń (amionokislotalar, beloklar) sintezleniwi boladı. Tamır tuksheleriniń ómiri 1-10 sutka shamasında. Qartayǵan tukshelerdiń kletka qabıǵı probkalana baradı, oǵan topıraqtan suw hám azıqlıq zatlardıń sińiwide sheklenedi. Ósip baratırǵan tamır boylap uzliksiz jańa tuksheler payda bola baradı. Tamırdıń ósiw tezligi bir jıllıq atız eginlerinde sutkasına 1sm-ge shekem boladı. Ósip baratırǵan tamırlar óz átirapındaǵı 20mm radiusta topıraq eritpesindegi ionlardı ózine sińdiredi. жүктеу/скачать 4.06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|