Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги
жүктеу/скачать 4.06 Mb.
|
| Mikroelementler. Ósimliktiń ósip rawajlanıwında N, P, K dan basqa mikroelementlerde úlken rol oynaydı. Bul elementlerdi ósimlik judá az muǵdarda talap etedi. Mikroelementler jetispese zúráát kemeyedi hám sapası tómenleydi. Mikroelementler ósimlikte vitaminler, fermentler, beloklar payda bolıwında, zatlar almasıwında hám basqada protsesslerde aktiv qatnasadı.
Topıraqqa azot, fosfor hám kaliy elementleri menen birge bor, marganets hám tsink salıw Orta Aziyanın jaǵdayında paxtanıń zúráátin 1,3-4,7 ts-ge kóbeytedi. Bor – tiykarınan ósimlik gulinde kóp boladı. Ósimliktiń gullewine (shańlanıwına tásir qıladı, bor jetispese guli tógilip ónim kemeyedi) hám tamır sistemasınıń rawajlanıwına, ásirese sobıqlılarda tuynek bakteriyalardıń payda bolıwına tásir qıladı. Jánede bor jetispegende fotosintez hám uglevodlar payda bolıw protsessleri buzıladı. Marganets – kóbirek ósimlik japıraǵında ushıraydı. Okisleniw – kaytarılıw protsesslerinde qatnasatuǵın fermentler sostavına kiredi. Ósimliklerdiń nitrat hám ammoniy azotı menen anıqlanıwında áxmiyetli. Marganets jetispese xlorofill payda bolıw protsessii buzıladı, nátiyjede ósiu toktıwı mumkin. Marganetstin jetispewi – reaktsiyası neytral hám siltili bolǵan ásirese jeńil hám batpaqlı topıraqlarda baqlanadı. Mıs – bir qansha fermentler quramına kiredi hám fotosintez, uglevod hám beloklardıń almasıw protsesslerine qatnasadı. Ósimliktiń paxalında, tamırında kútá az, japıraǵı menen tuxımında kóbirek boladı. Mıs jetispegende (reaktsiyası neytral yamasa siltili, torflı, - batpaqlı topıraqlarda) dánli eginlerdiń japıraqlarınıń ushı aǵarıp quwray baslaydı (aq chuma keseli), masaqlamaydı, dánniń ónimi keskin tómenleydi. Tsink – bir qansha fermentler quramına kiredi, ósiriwshi zatlar-auksinlerdiń sintezinde qatnasadı. Tsink jetispese ósimliklerdiń ósiwi keskin turde irkiledi, fotosintez buzıladı-fosforlanıw, uglevodtıń hám beloklardıń sintezi, fenol birikpeleriniń almasıw protsessleri buzıladı. Tsink jetispewine tsitrus hám miywe eginleri (fosforlarga bay, reaktsiyası neytral hám az siltili karbonatlı topıraqlarda) sezgir boladı. Molibden – ósimliklerde molekulyar azottıń fiksatsiyası hám nitratlardıń qaytarılıw protsesslerinde qatnasadı. Molibdenge talabı kóbirek eginler: sobıqlılar hám ovoshlardan – kapusta, redis, japıraqlı ovoshlar. Molibdenniń jetispewi ósiwdi ásteletedi, ónim ásirese onıń quramındaǵı belok azayadı. Azottıń muǵdarı joqarı bolǵanda molibdenniń jetispewi ósimliklerde, adam hám haywanlarǵa zıyanlı muǵdarda nitratlardıń toplanıwına alıp keliwi mumkin. Molibden jetispewi ádette qıshqıl, jeńil topıraqlarda baqlanadı жүктеу/скачать 4.06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|