Зоогигиена мал денсаулығын сақтауға бағытталған ғылым. Себебі оның атауы грек сөздерінен алынған: zoon жануар және hygieinos сау деген мағынаны білдіреді
Жмых, күнжараларды және жануар тектес азықтарды санитарлық-гигиеналық бағалау
жүктеу/скачать 3.72 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ылғалдылығын
- 5.5.2 Жануар тектес азықтардың сапасын бағалау
- 5.5.3 Азықтарды зертханалық талдау
- 5.5.4 Асқын тотықты (йодты) санды анықтау
- Х = (а 0,00127 100) : Н
- 5.5.5 Қышқылдық санын анықтау
- Х = (а • 5,6 • К) : е
5.5 Жмых, күнжараларды және жануар тектес азықтарды санитарлық-гигиеналық бағалауЖұмыстың мақсаты: Жмых, күнжараларды және жануар тектес азықтарды санитарлық-гигиеналық бағалау әдістерімен танысу 5.5.1 Жмыхтар мен күнжаралардың сапасын бағалау Жмыхтар мен күнжаралардың сапалылығын бағалау орта сынама алудан басталады. Мұнда сақтау орынына, партияның біртектілігіне, және бөгде немесе технологиялық шартталған қоспаларға назар аударады. Жмыхтардың әрбірдің партиясынан бірнеше тақта немесе 0,5 кг әртүрлі деңгейлерден және үш жерден кем емес алады. Алып қойылған тақталарды 4 бөлікке бөледі және әрбір тақтадан бір ширектен алады. Олардан ұсақтау және араластырудан кейін салмағы 2,5 кг болатын үлгі құрастырады. Күнжара сынамасын дәнді немесе құрама жемдердің сынамасы сияқты алады. Түсі. Әрбір жмыхтың өзіне тән түсі болады. Осылайша, күнбағыс жмыхы сұр түсті болады; зығыр – сұрдан ашық – қоңырға дейін; мақта – сары ( ашық- сарыдан ашық – қоңырға дейін) жасылдау немесе қоңырқайлау реңді; соя – ашық - сарыдан ашық – қоңырға дейін; жержаңғақ – ақ сары; рапс – жасылдау - сары тұқым қабығының бөлшектерінің қоңыр қоспасымен болады. Бұл түрге тән емес түс арамшөптер қосылғанда, өндіру немесе сақтау технологиялары бұзылуы нәтижесінде бүлінген жмыхтар және күнжараларда болады. Жмых пен күнжаралардың иісін, дәмін және балғындығын сынаманы 40 оС дейін қыздырылған сумен сулаудан кейін анықтайды. Сапалы жмыхтың әрбір түрі үшін өзіндік ерекше дәм және иіс тән. Борсыған иіс, көк иісі және ащы дәм шикізаттың сапасыздығын немесе сақтау барысында өнімдердің бұзылуын көрсетеді. Егер жмыхты немесе күнжараны дымқыл, нашар желдетілетін жерде сақтаса, оларды көк басуы мүмкін. Ащылау дәм сонымен қатар жмых және күнжараларда болатын өсімдік майының қызуы салдарынан болуы мүмкін. Жмыхтың түрін кейде органолептикалық анықтау қиын болады. Мұндай жағдайларда 1 г жмыхты шыны түтікке салып, 5 мл спирт пен тұз қышқылының қоспасын (10 мл спиртке 0,5 мл концентрлі тұз қышқылын) қосады. Сынаманы араластырады және бірнеше минутқа қайнап тұрған су моншасына орналастырады, кейіннен оны тағы бір араластырады және тұндырады. Тұнбаның үстіндегі сұйықтық жмых түсті болады: күнбағыс – шие, зығыр және рапс – ақ, мақта– сары. Жмых пен күнжаралардың ылғалдылығын дәнді азықтардың ылғалдылығын анықтаған сияқты жүргізеді. Бұл өнімдердің қалыпты ылғалдылығы 8,5 – 11 % шегінде ауытқиды. Металл қоспаларын күнжарада ұнды азықтардағы сияқты анықтайды. Күнжарадағы металл қоспалардың мөлшері 0,1 % көп болмауы керек, сондай ақ бөлшектердің өлшемі ең үлкен сызықтық өлшеуде 2 мм көп емес және бөлшектердің шеті үшкір, кескіш болмауы қажет. 5.5.2 Жануар тектес азықтардың сапасын бағалау Қан, ет сүйек, сүйек және балық ұндары өндірістік кәсіпорындарымен сапалылығына кепіл беретін технологиялық шарттарға сәйкес шығарылады. Бірақ көбінесе тасымалдау және сақтау барысында жануар тектес азықтар бұзылып, ластанады. Осыған байланысты бірқатар жағдайларда азықтардың сапалылығы мен тазалығын зерттеу қажет болады. Орта сынаманы аларда сыртқы түріне, ыдыстың жағдайына, маркировкаға, сақтау шарттарына назар аударады. Бүкіл партиядан
Қан ұнының түсі қызыл қоңыр, ұнтақ тәрізді консистенциялы, ол 1 мм тесікті елеуіш арқылы өтеді. Сүйек ұны сәл сұрлау реңді ақ ұнтақ, тесіктері 0,4 мм болатын елеуіш арқылы өтеді. Трескалық ұн бірнеше түсті болады: жоғарғы сорты ашық сұр, бірінші сорт – сарғыш немесе қызыл қоңыр түсті. Тартылу ірілігі бойынша 2,5 мм тесіктері елеуіш арқылы өтетін ұсақ балық ұнын және елеуіште қалатын ірі ұнды ажыратады. Ет ұны – сары - сұр немесе қызыл қоңыр ұнтақ. Жануар тектес азықтардың иісі өздеріне тән ерекше. Борсыған, шіріген немесе кез келген бөгде иіс ұнның бүліну белгісі ретінде қарастырылады.
Жмых, шрот және жануар тектес азықтарда қышқылдарды және асқын тотықтарды анықтау бұл өнімдерде ауадағы оттегі әсерінен тотығатын майдың жоғары мөлшері болуымен шартталған. Мұнда өнімдерде бос қышқылдар және гидро асқын тотықтар мөлшері артып, А және Е дәрумендері мөлшері төмендейді. Сондықтан майының қышқылдық саны 20 мг КОН жоғары және асқын тотықты саны 0,1% йодтан жоғары жануар тектес азықтарды қолдануға шек қойылған. 5.5.4 Асқын тотықты (йодты) санды анықтау Анықтау принципі олардың йодты калий және сірке қышқылының әсерлесуінде түзілетін йодсутекті қышқылдағы бос йодты бөлуіне негізделген. Йод крахмалмен бірігіп көк түс кешенін қалыптастырады. Бөлінген йод санын натрий гипосульфитымен көлемді титрлеп анықтайды. Ұсақталған азықтың салмағы 5 г болатын үлесін колбаға орналастырады. Мұнда 10 мл хлороформ мен 10 мл сірке қышқылын құяды. Колбаның ішіндегісіне жылдам 0,5 мл қаныққан йодты калий ертіндісін құяды да, мұқият араластырады да 3–5 минутқа қараңғы жерге қалдырады. Содан соң колбаға алдын ала 1 мл 1 % крахмал ерітіндісі қосылған 100 мл дистиллденген су құяды да, лезде 0,01-н гипосульфита ерітіндісімен көк бояу жоғалғанша титрлейді. Титрлеуге кеткен гипосульфит мөлшерін жазып алады және асқын тотық санын формула бойынша анықтайды: Х = (а 0,00127 100) : Н мұнда: а –титрлеуге кеткен гипосульфит мөлшері, мл; 0,00127 – 1 мл 0,01-н гипосульфит ертіндісіне балама йод мөлшері, г; Н – азықтағы майдың үлесі, г; 100 – дистиллденген су. Асқын тотық саны 0,03 дейінгі азық өнімдерінің майы балғын деп есептеледі, 0,03 тен 0,06 дейін – балғын, бірақ жылдам реализацияны қажет етеді, 0,06 дан 0,1 – балғындығы күманды, 0,1 көп – бұзылған. 5.5.5 Қышқылдық санын анықтау Қышқылдық саны деп 1 г майдағы бос май қышқылдарының бейтараптануына шығындалатын күйдіргіш калийдің мөлшері аталады. Ол май молекуласының ыдырау дәрежесін көрсетеді. Гидролиз кезінде және майдың тотықтырылып бұзылулары нәтижесінде қышқылдық саны артады. Кішкене колбаға немесе химиялық стақанға 25 г шротты, немесе 10 г етсүйек ұнын, немесе 2 г балық ұнын өлшеп салады да 1:2 пропорцияда 80 мл этанол және хлороформ қоспасын құяды. Колбаның ішіндегісін 5 минут бойы араластырады және қағаз сүзгісі арқылы сүзеді. Колба мен сүзгіні 10 мл мөлшеріндегі экстракциялайтын қоспамен екі қайтара жуады. Титрлеу үшін 30 мл экстракт алып, стаканға құйып, 3-5 тамшы фенолфталеин қосады да 0,1-н күйдіргіш калий ертіндісімен 1 минутта жойылмайтын бозарыңқы - қызғылт түс көрінгенше титрлейді. Кейде титрлегенде ерітінді лайлана бастайды немесе қабаттанады, оны экстракциялайтын қоспалар қосып жоюға болады. Титрлеуге кеткен сілті санын қышқыл санын ескеріп, қышқыл санын формуламен есептейді: Х = (а • 5,6 • К) : е мұнда: а – титрлеуге кеткен 0,1 н. КОН ертіндісі, мл; 5,6 – 1 мл 0,01 н ертіндідегі күйдіргіш калий мөлшері, мг; К – күйдіргіш калий ертіндісінің титріне түзету; е – азықтағы май үлесі. Кейбір майлардың қышқылдық саны төмендегідей: балық майы – 2,25; техникалық май және жануар тектес азықтар майы 12 – 18; өсімдік майлары 0,3 – 6. 44-кесте – Зерттеу нәтижелерін жазу
жүктеу/скачать 3.72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||