1-дәріс. Гляциологияның мазмұны мен негізгі бағыттары
Гляциология дегеніміз – Жер бетіндегі, атмосферадағы, гидросферадағы және литосферадағы барлық түрлердегі табиғи мұз туралы ғылым. Гляциология мұздықтардың, мұз қалқандарының және қар жамылғысының пайда болуын, қасиеттерін және дамуын зерттейді.Ол мұзданудың әртүрлі түрлерінің пайда болу себептерін және оның жердің ландшафт ық қабығына әсерін зерттейді, сондай-ақ мұздың осы массаларының жинақталуынан туындаған қолайсыз салдарларды қорғау және бақылау шараларын және практикада әртүрлі гляциалдық құбылыстардың пайдалы жақтарын пайдалану шараларын әзірлейді.
Егер біз гляциологияны жер бетінде қатты судың жиналуының барлық түрлері туралы ғылым ретінде түсінетін болсақ, онда қар жамылғысы, көшкін, қар, мұздықтар, теңіз және тұщы мұздар, мұздақтар, гляциалды селдер арасында тығыз генетикалық байланыс орнату қажет. Гляциалдық құбылыстарды зерттеудің кешенді (географиялық) тәсілі таулардағы ежелгі мұзданудың мөлшерін шектен тыс асырып жіберуден құтқарады, қазіргі және ежелгі мұзданудың құбылыстарын тереңірек зерттеуге, Климаттық қар желісі тау жоталарынан 800-1000 м жоғары болған жағдайда мұзданудың бар екенін түсінуге, мұзданудың әртүрлі нысандарының географиялық ортаға және шаруашылық пайдалануға әсерін анықтауға мүмкіндік береді аумақтар, қар мен мұзды пайдалы пайдалану мүмкіндіктерін анықтау.
Гляциология негiзгi нақты зерттеу нысана бойынша бiрнеше салаларға жiктеледi:
мұздықтану
қартану - қар мен қар жамылғысы туралы ілім. Ол қардың пайда болуы мен қар жамылғысының қалыптасуын, оның физикалық, механикалық, химиялық, кристаллографиялық және басқа да қасиеттерін, уақыт және кеңістік ішінде қар жамылғысының өзгеруін, оның табиғат пен шаруашылыққа әсерін зерттейді.
көшкінтану
суқоймалары мен су ағысының мұздықтануы
палеогляциология
гляциоклиматология
гляциогидрология
құрылымдық гляциология
динамикалық гляциология
изотоптық және и геохимиялық гляциология
төрттік гляциогидрология
Сұрақтар:
Достарыңызбен бөлісу: |