№1 тақырып: «Сыбайлас жемқорлықтың түсінгі, құқықтық салдары» “Сыбайлас-жемқорлық” сөзінің мағынасы “corruptio” деген латын сөзінен аударғанда «пара» дегенді білдіреді. «Сыбайлас жемқорлық»

№1 тақырып: «Сыбайлас жемқорлықтың түсінгі, құқықтық салдары» 
“Сыбайлас-жемқорлық” сөзінің мағынасы “corruptio” деген латын 
сөзінен аударғанда «пара» дегенді білдіреді. 
«Сыбайлас жемқорлық» сөзі (латын тілінен «corumper») көптеген 
мағынасы бар: бүлдіру, құлдырау, параға сатып алу, азғыру, тура жолдан 
тайдыру, притон, құбылмалылық, істі бұзу, күйреуге әкелу, бұрмалау, алдау, 
қорлау, ар-намысын таптау, «rumpere» көп мағыналы (бұзу, қирату, заңнан 
аттап өту, шартты бұзу) етістігімен қатар қолданылатын «со» қосымшасы 
сыбайлас жемқорлық – бұл бірнеше субъектілердің қатысуымен іс-қимыл 
жасау екенін көрсетеді. 
«Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан 
Республикасының 2015 жылғы 18 қарашадағы № 410-V Заңы. 
Сыбайлас жемқорлық – жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын 
адамдардың, мемлекеттiк функцияларды орындауға уәкілеттік берілген 
адамдардың, мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген 
адамдарға теңестiрiлген адамдардың, лауазымды адамдардың өздерінің 
лауазымдық 
(қызметтік) 
өкiлеттiктерін 
және 
соған 
байланысты 
мүмкiндiктерiн жеке өзi немесе делдалдар арқылы жеке өзіне не үшінші 
тұлғаларға мүлiктiк (мүліктік емес) игiлiктер мен артықшылықтар алу немесе 
табу мақсатында заңсыз пайдалануы, сол сияқты игiлiктер мен 
артықшылықтарды беру арқылы осы адамдарды параға сатып алу. 
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясат – сыбайлас жемқорлық 
тәуекелдерін азайтуға, қоғамның мемлекеттік органдар қызметіне сенімін 
арттыруға бағытталған құқықтық, әкімшілік және ұйымдастырушылық 
шаралар. 
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы шектеулер – сыбайлас жемқорлық 
құқық бұзушылықтардың алдын алуға бағытталған шектеулер; 
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл шараларының жүйесі: 
1) сыбайлас жемқорлыққа қарсы мониторингті; 

2) сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін талдауды; 
3) сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыруды; 
4) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес заңдық сараптама 
жүргізу кезінде сыбайлас жемқорлық сипаты бар нормаларды анықтауды; 
5) сыбайлас жемқорлыққа қарсы стандарттарды қалыптастыруды және 
сақтауды; 
6) қаржылық бақылауды; 
7) сыбайлас жемқорлыққа қарсы шектеулерді; 
8) мүдделер қақтығысын болғызбауды және шешуді; 
9) кәсіпкерлік саласында сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл шараларын; 
10) сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтарды анықтауды, жолын кесуді, 
ашуды және тергеп-тексеруді; 
11) сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар туралы хабарлауды; 
12) сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтардың салдарларын жоюды; 
13) сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы ұлттық баяндаманы 
қалыптастыруды және жариялауды қамтиды. 
Қазақстан Республикасының 2015-2025 жылдарға арналған сыбайлас 
жемқорлыққа қарсы стратегиясы туралы Қазақстан Республикасы 
Президентінің 2014 жылғы 26 желтоқсандағы № 986 Жарлығы. 
Сыбайлас жемқорлық мемлекеттік басқарудың тиімділігін, елдің 
инвестициялық тартымдылығын төмендететіні, әлеуметтік-экономикалық 
қарыштап дамуды тежейтіні баршаға мәлім. 
Қазақстан мемлекеттік тәуелсіздіктің алғашқы күндерінен бастап 
сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың тиімді, әлемдік стандарттарға сай 
институттары мен тетіктерін құру бағытымен мақсатты және кезең-кезеңмен 
жүріп келеді. 
Біздің елімізде қазіргі заманғы сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнама 
жұмыс істеуде, оның негізі "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес 
туралы" және "Мемлекеттік қызмет туралы" заңдар болып табылады, 
бірқатар бағдарламалық құжаттар іске асырылуда, мемлекеттік қызмет және 

сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл саласындағы функцияларды кешенді 
түрде іске асыратын арнайы уәкілетті орган құрылды, сыбайлас 
жемқорлыққа қарсы қызмет саласындағы халықаралық ынтымақтастық 
белсенді жүзеге асырылуда. 
Сыбайлас жемқорлықтың даму тарихы ежелгі кезеңнен бастау алады. 
Атақты француз философы Шарль Луи Монтескье: «Көптеген ғасырлар 
тәжірибесі көрсеткендей, қолында билігі бар адам, қылмыс жасауға бейім 
тұрады және де тиісті шекке жетпейінше, сол бағытта әрекет жасай береді», - 
деп айтқан. 
Сыбайлас жемқорлықтың даму тарихы ежелгі кезеңнен бастау алады. 
Атақты француз философы Шарль Луи Монтескье: «Көптеген ғасырлар 
тәжірибесі көрсеткендей, қолында билігі бар адам, қылмыс жасауға бейім 
тұрады және де тиісті шекке жетпейінше, сол бағытта әрекет жасай береді», - 
деп айтқан.