Оғурланмыш ҝәлиндән хәбәр
Тој ҝүнү бир аилә үчүн бәдбәхт һадисә баш вермишди. Гыз еви илә дүшмән оланлар ҝәлини оғурламыш вә һара апардыгларындан һеч кимин хәбәри јох иди. Ҝәлинин ата-анасы вә оғлан еви чох ниҝаран идиләр. Јахын гоншулардан бири бу ики аиләнин нараһатчылығыны ҝөрүб Беһҹәтин јанына ҝедир вә баш верәнләрин һамысыны она данышыр. Беһҹәт бир аз фикирләшдикдән сонра чох ади тәрздә дејир: “Ҝедин һәрәмә, бәлкә ора ҝетмиш ола.” О, чох архајын олдуғундан ҝәлинин аиләсинә хәбәр верир ки, һәрәмә ҝетсинләр. Һәрәмә ҝәләндә гызы Һәзрәт Мә`сумәнин (ә) зәриһинин јанында олдуғуну ҝөрүрләр. Ҝәлинин белә бир јердә тапылаҹағы исә һеч кимин ағлына да ҝәлмәзди.
“Оғлунун адыны Мәһәммәдһәсән гој”
Достлардан бири белә нәгл едирди: Мәним һәјат јолдашым һамилә иди. Рамазан ајындан габаг мүсафирәтә ҝетмәк истәјирдим. Ајәтуллаһ Беһҹәтлә сағоллашмаг үчүн онун мәнзилинә ҝетдим. О, мәним үчүн дуа едәндән сонра деди: “Аллаһ-тәала бу ајда сизә бир оғлан ушағы нәсиб едәҹәк. Адыны Мәһәммәдһәсән гојарсыныз.”
Мән она һәјат јолдашымын һамилә олмасы барәдә һеч бир шеј демәмишдим. Она ҝөрә дә ушағын оғлан олаҹағындан хәбәр вермәси мәним үчүн чох тәәҹҹүблү иди. Имам Һәсәнин (ә) тәвәллүдү ҝеҹәси– јә`ни рамазан ајынын 15-дә Аллаһ-тәала бизә бир оғлан ушағы әта етди ки, Ајәтуллаһ Беһҹәт габагҹадан адыны Мәһәммәдһәсән гојмушду.
Шејх Мүртәза Талиганини јад едәркән
Ајәтуллаһ Беһҹәтин бәһрә алдығы устадлардан бири дә Шејх Мүртәза Талигани олмушдур. Бурада бу бөјүк алимин һәјатындан гыса мә`лумат вермәклә кифајәтләнирик.
Илаһи ариф Шејх Мүртәза Талигани Нәҹәфи 1847-ҹү илдә Талиган шәһәринин Дизан кәндиндә дүнјаја ҝөз ачмышдыр. Јазыб-охумағы доғулдуғу кәнддә өјрәндикдән сонра “мүгәддәмат” дәрсләринин тәһсилинә башлајыр. Теһрана һиҹрәт едәндән сонра “мүгәддәмат вә сәтһ” дәрсләрини орада баша вурур. Әгли дәрсләри–јә`ни фәлсәфәни Теһранда охумаға башлајан Шејх Талигани бу елмләрә даһа дәриндән јијәләнмәк үчүн ики бөјүк алим, ариф Ахунд Молла Мәһәммәд Каши вә Ҹаһанҝирхан Гашгајинин дәрсләринә гатылыр. О фигһ елмини өјрәнмәк үчүн дөврүнүн бөјүк устадларындан, о ҹүмләдән Нәҹәфи Мәсҹидшаһи Исфаһани, Сејјид Мәһәммәд Багир Дәрәчеји, Әлламә Ҝәзи вә Шејх Мүртәза Дизи Исфаһанидән дәрс алмышдыр.
1880-ҹы илдә Нәҹәф-Әшрәфә һиҹрәт едән Шејх Мүртәза Талигани, Мүһәггиг Хорасани, “Үрвәтүл-вүсга” китабынын мүәллифи вә Нәҹәфин диҝәр бөјүк устадларындан истифадә едәрәк “иҹтиһад” мәгамына чатыр.
Илаһи ариф Шејх Мүртәза Талигани заманын бөјүк өвлијаларындан һесаб олунурду. О, нафилә вә мүстәһәб әмәлләрә чох дәгиг фикир верәр вә Аллаһ зикрини јаддан чыхармазды. Бу бөјүк алим, адәтән тәклији севәр вә башгаларыјла чох да ҝет-ҝәл етмәзди. Нәҹәфдә тәдрислә мәшғул олан Шејх Талигани Һәзрәт Әлинин (ә) һәрәми, мәдрәсә вә бә`зи зәрури јерләрдән башга бир јерә ҝетмирди. Дәрсләриндә ондан көмәк истәјән һәр бир тәләбәјә өз көмәјини әсирҝәмәз вә ибтидади дәрсләрдән тутмуш али сәтһә гәдәр бүтүн сәвијјәләрдә тәдрис едәрди. Јаздығы мәктубларын сонунда вурдуғу мөһүрун үзәринә бу ҹүмлә һәкк олунмушду: “Аллаһуммә нәҹҹи Муртәза минән-нар” (Илаһи, Мүртазаны ҹәһәннәм атәшиндән ниҹат вер.)1
Шејх Мүртәза Талиганидән нәгл олунан һекајә вә әһвалатлар автобиографи шәрһдән чох онун руһи мә`нәви һалларыны бәјан едир. Беләликлә, бирнечәсини нәгл едәрәк онун һәјаты барәсиндәки сөзүмүзү сона чатдырырыг.
Һидајәт нуру
Устад Әлламә Мәһәммәд Тәги Ҹә`фәри шејх Мүртәза Талиганинин дилиндән белә нәгл едир: “Мән (Шејх Талигани) узун мүддәт Талиганда чобанлыг едирдим. Бир ҝүн јенә гојунлары отараркән Гур`ан сәси ешитдим. Бу сәс, санки мәни јухудан ајылтды. Мән Аллаһла данышараг дедим: Илаһи, сән өз чағырышыны бизим үчүн јер үзүнә ҝөндәрдин. Амма мән өмрүмүн сонуна гәдәр сәнин бу чағырышына ҹаваб вермәмәлијәмми? Һәмин вахт кәндә гајыдыб гојунлары саһибләринә гајтардым. Ишләрими сәһмана саландан сонра тәһсил алмаг үчүн Исфаһана јолландым. Беш ил Исфаһанда тәһсил аландан сонра Нәҹәфә ҝедиб Ахунд Хорасанинин дәрсләринә гатылдым. Бир мүддәтдән сонра ҝөрдүм ки, бу дәрсләрдән һеч бир фајда ала билмирәм.1
Мүртәза, Мүртәза...?
Алим вә арифләрин шәрһи-һалыны јазан мүһәггигләрдән бири белә дејир: Мө`тәбәр нәглә ҝөрә, бөјүк ариф шејх Мүртәза Талигани бир мәсәләјә ҝөрә нараһат олуб, Нәҹәф һөвзә тәләбәләриндән биринә әсәбиләшмишди. Амма сонрадан сәһв етдијини баша дүшән Шејх Талигани өзүнү мәзәммәт едәрәк ағлаја-ағлаја дејирди: “Мүртәза, Мүртәза, ит олдун? Мүртәза, Мүртәза, ит олдун?
Ахирәт сәфәринә һазырлыг
Рәһмәтлик һәким Әлламә Ҹә`фәри бујурур: “Шејх Мүртәза Талиганинин јанында “Әсфар” дәрси охудуғум вахтлар иди. Мәһәррәм ајынын башланмасына һәлә ики ҝүн галмышды. Јенә дәрс алмаг үчүн онун (Шејх Талиганинин) јанына ҝетдим. Шејх мәнә деди: “Дурун ҝедин. Нә үчүн ҝәлмисиниз?” Мән дәрсә ҝөрә ҝәлдијими она билдирәндә, деди: “Аға дәрс гуртарды!”
Өз-өзүмә фикирләшдим ки, бәлкә Шејх Мәһәррәм ајына ҝөрә дәрсләри тә`тил едиб. Она ҝөрә дә дедим: Дини-елми һөвзәләрдә дәрсләр тә`тил олмајыб. Ахы мәһәррәм ајынын башланмасына һәлә ики ҝүн галыр. Шејх Мүртәза бујурду: “Билирәм. Амма мән мүсафирәм, мән мүсафирәм! Талиганинин ешшәји ҝедиб, паланы галыб. Руһ ҝедиб, ҹәсәди галыб. Ла илаһә илләллаһ.” Буну дејәндә ҝөзләри јашарды.
Мән бу сөзләрин онун тезликлә рәһмәтә ҝедәҹәјиндән хәбәр вермәсини баша дүшдүм. Бахмајараг ки, онун руһи-ҹисми ҹәһәтдән һеч бир дәрди јох иди. Шејх Мүртәза Талиганидән мәним үчүн нәсиһәтамиз бир сөз демәсини хаһиш етдим. О белә деди: “Афәрин, аға! Инди баша дүшдүнүз.” Сонра бу ше`ри охуду:
Вахт варикән белләјиб чатдыр баша
Гоҹалыб бүкүләркән дөјәрсән баша
Јенә дә Ла илаһә илләллаһ кәлмәсини тәкрар етдикдә, чөһрәси даһа да нурланды.
Биз ики ҝүн сонра, јә`ни мәһәррәм ајынын әввәлиндә Шејх Мүртәза Талиганинин вәфат етдијини ешитдик.1
Әлидән (ә) көмәк
Һаҹы Һадихан Сәнәми Әбһәри белә нәгл едирди: Бир дәфә Ирага зијарәтҝаһлара ҝетмишдим. Нәҹәф-Әшрәфдә олдуғум мүддәтдә һәр ҝүн Имам Әлинин (ә) зијарәтинә ҝедирдим. Бу мүддәт әрзиндә бир нәфәр ахтарырдым ки, онунла данышыб үрәјими бошалдым.
Бир ҝүн јенә һәрәмә ҝедиб, бир хејли орада әјләшдим. Амма фајдасы олмады. Һәзрәт Әлијә (ә) әрз етдим: Еј Мөвлам! Мән сизин гонағынызам. Нәҹәфдә олдуғум бу нечә ҝүн әрзиндә данышмаға бир нәфәр тапа билмәмишәм.
Һәрәмдән чыхыб ихтијарсыз олараг “Һувәјш” базарына тәрәф јолландым. Орадан Мәрһум Сејјид Мәһәммәд Казим Јәздинин мәдрәсәсинә дахил олдум. Мәдрәсәнин һәјәтиндә кичик бир һүҹрәнин габағындакы дашын үзәриндә әјләшдим. Артыг зөһр азанынын вахты иди. Јухары тәбәгәдәки отаглардан бириндән нурани сималы бир шејх чыхыб, мәдрәсәнин дамы үстүндә азан демәјә башлады. Шејх гајыдыб һүҹрәсинә ҝирмәк истәјәндә, бир анлыг ҝөзүм онун нурлу чөһрәсинә саташды. Азан демәјин тә`сириндән онун јанаглары нур сачырды. О һүҹрәсинә ҝириб гапыны өртдү.
Мән ағлаја-ағлаја әрз еләдим: Еј Әмирәл-мө`минин! Нечә ҝүндән сонра бир нәфәр тапдым ки, онунла данышым. Амма о да мәнә е`тина етмәди. Елә бу вахт һәмин шәхс һүҹрә гапысыны ачыб, ишарә илә мәни јухары чағырды. Јеримдән галхыб јухары тәбәгәјә чыхдым. Һүҹрәјә дахил оланда һәр икимиз гуҹаглашыб бир мүддәт беләҹә ағладыг. Сонра сакитҹә отуруб бир-биримизә тамаша етдик. Мән сонра шејхлә сағоллашыб ҝетдим.
Бу фазил шејх рәһмәтлик Шејх Мүртәза Талигани иди.1
Достарыңызбен бөлісу: |