Алімпіяда па беларускай мове 5 клас Заданне 1
жүктеу/скачать 310.03 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Комплексная работа па беларускай мове
- Ятроўка
- Складаназлучаныя сказы _________
| Алімпіяда па беларускай мове
5 клас Заданне 1.Колькі звонкіх зычных гукаў у наступных словах? Паставіць адпаведную лічбу.
Заданне 2.Утварыце і запішыце словы, значэнне якіх пададзена ў дужках. Кароль - ………………(жонка караля);………………(сын караля); ……………….. (дачка караля). Цар - ……………….(жонка цара); ……………(сын цара); ………………(дачка цара). Князь - ……………(жонка князя); ……………..(сын князя); ………………(дачка князя). Поп - ……………….(жонка папа); ……………..(сын папа); ………………..(дачка папа).
1)Знаеш ты толькі, што з ______________ ў ____________ 2)Еш капусту з грыбамі, трымай _____________ за зубамі. 3)Міл жабе арэх, ды _______________________Бог не даў. 4)На галодны __________________ добра і гэтак. 5)Нікому _______________________ не завяжаш. 6)Не сунь ____________________ ў чужое проса. 7)Хто з _____________________, той з піражком. Заданне 4.Некаторыя паняцці ў рускай мове падаюцца праз словазучэнні, якія ў беларускай мове абазначаюцца адным словам. Зрабіць пераклад. Вопросительный знак-_______________, берёзовый сок-_______________________, печная труба-_____________, белый гриб-_________________, восклицательный знак-_______________, кукурузный початок-_________________, летучая мышь-____________, носовой платок-______________, тёплые края-_________________. Заданне 5. Падабраць пару. Авечка -___________, асёл-______________, індык-____________,гусь-_________, вярблюд-____________,курыца-_____________,качка-_______________,кот-____________, ліса-__________, леў-_____________, паўлін-____________, мядзведзь-________________. Заданне 6.Падабраць антонімы да прыметніка ў наступных выразах. Свежы (ая) (вецер, газета, думка, след, трава, чалавек). ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
1.Прылада для дыхання чалавека пад вадою-____________________________ 2.Цыркавая гімнастыка-_____________________________________________ 3.Від збана з вузкім горлам-__________________________________________ 4.Аўтар музычных твораў-____________________________________________ 5.Павелічальнае шкло ў аправе-________________________________________ 6.Неадукаваны, недасведчаны чалавек-__________________________________ 7.Пластычная маса____________________________________________________ 8.Прыступкі лесвіцы___________________________________________________ Заданне 8. Назваць твор і яго аўтара па героях.
Заданне 9.Адгадаць шарады (у якасці падказкі можна паведаміць, што тут зашыфраваны гарады Беларусі). воск+гарт+лес=________________________________ града+ кавун=__________________________________ тара + мыла=__________________________________ ліс + сок + гар =________________________________ сава + тып=___________________________________ ачаг + роў=____________________________________ Заданне 10.Дапісаць патрэбныя літары ў клеткі, каб атрымаліся словы.
Алімпіяда па беларускай мове 6 клас Заданне 1.Пазначыць, у якіх раздзелах навукі пра мову вывучаюцца гук, марфема, слова, словазлучэнне, сказ. Гук - ________________________________________ Марфема -________________________ ___________ Слова - ______________________________________ Словазлучэнне -_______________________________ Сказ -________________________________________ Заданне 2.Падкрэсліць гукавыя абрэвіятуры. ЦУМ,БДУ,ВКЛ,ААН,МУС,СНІД,АТК,МТЗ,ЗАГС,БДТУ,СНД,ЕШКА,МАЗ,БАМ,МГЛУ. Заданне 3.Падкрэсліць зборныя назоўнікі. Вінегрэт, садавіна, пушніна, лазняк, куп’ё, апілкі, студэнцтва, варэнне, маліннік, асака, калоссе, сыр, бярвенне, валакно, люд, галлё. Заданне 4.Запісаць лічбы словамі. З 253 рублямі - ______________________________________________________ Каля 38 абітурыентаў - _______________________________________________ Перад 86 вучнямі - ___________________________________________________ Каля 42 кніг - _______________________________________________________ Пад 59 дрэвамі - _____________________________________________________ Звыш 560 аркушаў - __________________________________________________
1.Хто людзям не верыць, той і сабе веры не дасць. ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 2.Жаласць да самога сябе агарнула Пракопа. ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 3.Такому чалавеку можна верыць, можна было б і даручыць што-небудзь важнае, неабходнае. ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Мецэнат - __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Фартуна -__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Вулкан - __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Заданне 7.Замяніць словазлучэнні адным словам-адпаведнікам. Наведавальнік тэатра - ____________________________________ Наведвальнік магазіна - ____________________________________ Наведвальнік паліклінікі - __________________________________ Наведвальнік бібліятэкі - ___________________________________ Асоба, якая гуляе ў футбол, - ________________________________ Асоба, якая займаецца барацьбой сумо, - _________________________ Асоба, якая аб’яўляе і вядзе праграму канцэрта, - _________________________ Асоба, якая займаецца паслугамі каго-небудзь або чаго-небудзь, - ______________ Асоба, якая карыстаецца якім-небудзь абанементам, - ________________________ Асоба, якая робіць паездку на грамадскім транспарце, - __________
Заданне 9.Са слоў, якія знаходзяцца ў дужках, выберы патрэбнае, каб утварыць словазлучэнне, і падкрэслі яго. Гартаць(сена, зямлю, часопісы), варочаць (горы, сена,сшыткі), адчыніць (школу, сход, дзверы), адкрыць (канферэнцыю, кнігу,акно), статак (акунёў, сабак, кароў), чарада (людзей, гусей, ваўкоў), табун (тараканаў, курэй, коней), касяк (дарослых, акунёў, грыбоў), гайня (сабак, птушак, змей), неруш (грыбоў, пісьменнікаў,гарадоў). Заданне 10. Перакласці рускамоўныя словазлучэнні на беларускую мову адным словам. Пребывание в гостях - _________________________________________ Впасть в детство - _____________________________________________ Напиток из берёзового сока - ___________________________________ Детёныш белки - ______________________________________________ Католический монастырь - ______________________________________ Потерять сознание - ____________________________________________ Гнездо аиста - _________________________________________________ Детёныш медведицы - ___________
1.Найменшай граматычнай моўнай адзінкі, якая выражае пэўнае значэнне________________. 2.Марфемы - агульныя часткі роднасных слоў______________________ 3.Часткі слова, якое выражае яго індывідуальнае лексічнае значэнне_____________ 4.Марфемы, якая звычайна знаходзіцца ў слове пасля канчатка ці формаўтваральнага суфікса________________ 5.Марфемы, якая ніколі не сустракаецца ў нязменных формах_________________ 6.Злучальнага элемента, які звычайна размешчаны паміж каранямі ў складаных словах______________________
Заданне 3.Падкрэсліць словы, якія ўтвораны складана-суфіксальным спосабам. Металарэжучы, двухрадкоўе, філфак, малаверагодны, чатырохпавярховы, абібок, школа-інтэрнат, фотаапарат, пяцітонны, жалезабетонны, трохмільённы, своеасаблівасць, бульбакапалка. Заданне 4.Падабраць прыметнікі да назоўнікаў. Утварыць словазлучэнні. ___________________ подпіс,___________________ журы, _______________ шымпанзэ, _____________ гусь,_____________ боль, _______________ Нарач, _____________ філе,__________________ канфеці , ______________ тарнада,______________ салямі, ____________ герань,_____________ Антарыо.
Два студэнты дзве хворы двое бусляня абодва мы абедзве рукавіца суткі ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Заданне 6.Падкрэсліць няправільна сканструяваныя словазлучэнні, выправіць іх. Камяністая дарога, квактанне жаб, дажджлівы плашч, цікаўны твор, драпежныя птушкі, дыялектычны атлас, несуцяшальныя словы, яблычны сад, прыгодніцкі раман, пясочны бераг, ягадная паляна, дзейны сродак, балотная мясцовасць. ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
1.Няхай паслужыць мне здароўе, як пілігрыму кій дарожны. 2.Камандзір перадаў загад спыніцца. 3.Трымаць сябе ў руках заўсёды нялёгка. 4.Брат летам паедзе паступаць у палітэхнічную акадэмію. 5.Лясныя рэкі вучылі плаваць, а лес карміў нас, сушыў анучы. _____________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Заданне 8.Запоўніць табліцу.
Заданне 9.Успомніць беларускія словы і словазлучэнні, эквівалентныя наступным запазычанням.Запісаць. Адэкватны -________________, індыферэнтны - _______________________, маніторынг - __________________________, індыкатыў -______________________ , экспансія - _________________________ , кампетэнцыя - _______________________ , электарат - _________________________ , элегантны - _________________________ Комплексная работа па беларускай мове8 клас Паважаныя ўдзельнікі! Набраная вамі колькасць балаў будзе зменшана пры наяўнасці памылак (моўных, арфаграфічных, граматычных, пунктуацыйных).
Заданне 1. Калі ўзяць гукі 23-і, 30-ы, 25-ы, 32-і, 43-і, 60-ы з радкоў верша Восень, восень залатая / Сее радасць на зямлі, / Хмарка ў сінім небе тае, / Мкнуць у вырай жураўлі. / Ніткай срэбнай павуцінне / Ў косах сонейка блішчыць. / Што за цуднае зіхценне! (C.Новікаў-Пяюн), атрымаецца слова:________________________________ Максімальная колькасць балаў – 2. Заданне 2. Запішыце словамі: 1) да 7789 дадаць 280; 2) ад 866 адняць 592; 3) 462 скласці з 833. Максімальная колькасць балаў – 3 1) ____ 2) ____ 3) ____ Заданне 3. З дзеясловамі адрасаваць і прэміраваць складзіце па два сказы са значэннем закончанага і незакончанага трывання. Адзначце, з чым звязана спецыфіка ўтварэння трывальных пар з гэтымі дзеясловамі. Максімальная колькасць балаў – 5.
Заданне 4. Падкрэсліце словы, якія «пахнуць» сырам. Запішыце, у якіх адносінах да гэтых слоў знаходзяцца тыя, што маюць іншыя словаўтваральныя крыніцы. Максімальная колькасць балаў – 5. Сыравэнджаны, сырэц, сырок, сырніца, сыракваша, сырковы, сырыца, сырамяць, сыраварны.
Заданне 5. Калі ў Беларусі дзяржаўнымі мовамі з’яўляюцца беларуская і руская, то ў Аўстраліі – аўстраліўская, у Албаніі – албанская, у Анголе – ангольская, у Аргенціне – аргенцінская, у Грузіі – грузінская. Так гэта ці не? Адказ абгрунтуйце. Максімальная колькасць балаў – 5.
Заданне 6. У складаным жыцці слова мы часта не заўважаем, як «высокае» і «нізкае» ўжываецца ў адной форме. Так адбылося ў лексеме хаўтуры і хаўтура. Напрыклад, назва верша М. Багдановіча «Хаўтуры» падкрэслівае сітуацыю абраду провадаў нябожчыка для пахавання (I вакруг агаляліся голавы, / I паспешна хрысціліся людзі; / Сэрца ныла, таміліся грудзі, / Думкі ціснулі, быццам як волава). Я. Запруднік у сваім дзённіку ўжывае гэтае слова зусім з іншым значэннем: ‘лёгкі заработак ’ (Хадзілі спяваць пры сустрэчы страсбургскіх студэнтаў з лювэнскімі – хаўтура нячуваная). Паразважайце, як спалучыліся гэтыя два значэнні ў адной форме. Максімальная колькасць балаў – 5.
Заданне 7. Запішыце 6 вобразных азначэнняў да назоўніка восень. Запішыце тып слоўніка, у якім гэтыя азначэнні павінны быць зафіксаваны. Назавіце беларускіх аўтараў такіх слоўнікаў. Максімальная колькасць балаў – 6.
Заданне 8. Слухаем радыё і выпраўляем памылкі. Падкрэсліце ў дужках правільную форму. Максімальная колькасць балаў – 5. 1) У першай палове дня адбыліся (кваліфікаваныя, кваліфікацыйныя) спаборніцтвы. 2) Трэба (здзяйсняць кантроль і праверку; весці кантроль і здзяйсняць праверку) за гэтымі даручэннямі (выканання гэтых даручэнняў). 3) (Пакупайце, Купляйце) гарачы хлеб. 4) Дынамаўцам не ўдалося павялычыць (вынік, лік) гульні. 5) Літаральна (нядаўна, некалькі дзён таму, праз два дні) я наведала Акадэмію мастацтваў. Заданне 9. У рэдакцыю газеты прыйшла паскардзіцца жанчына і расказвае: “Жыллё мы з мужам страцілі з-за ятроўкі, – грошай не мелі, каб пабудаваць сабе дом, вось і жылі ўсе разам у бацькавай хаце. Кожны дзень на кухні грызліся. Калі стала зусім немагчыма, патэлефанавала я сваёй залоўцы ў Валожын. Вазьмі, прашу, пажыць, пакуль бяда не здарылася. Нічога не будзе. Пазабіваемся з ятроўкай”. А карэспандэнт слухае тую жанчыну, спрабуе нешта ў блакноце запісаць і думае: “Божачка мой, як я ва ўсім гэтым разбірацца буду. Хто такая ятроўка? Можа, у іх мясцовасці так называюць свякроў? А залоўка? Гэта сястра свякроўкі?” Дапамажыце карэспандэнту разабрацца ў сваяцкіх адносінах, раскрыўшы значэнне выдзеленых слоў.
Заданне 10. У гады станаўлення нормаў сучаснай беларускай мовы быў вядомы жарт: на пытанне «Як справы?» (замест звычайных «Як жывеш?», «Як маешся?», «Як жыццё?», «Што ў цябе чуваць?» і г.д.) адказвалі: «Як злева, так i справа!». Гэта яшчэ раз падкрэслівае, наколькі чуйна, уважліва трэба ставіцца не толькі да значэння слова, але і да моўнай сітуацыі, натуральнасці маўлення. Запішыце беларускія адпаведнікі да словазлучэнняў са словам дело. Максімальная колькасць балаў – 5. то и дело – первым делом – неотложное дело – дел по горло – плотническое дело – Комплексная работа 9 клас Заданне 1. Запішыце, якім членам сказа з’яўляецца выдзеленае слова. Максімальная колькасць балаў – 5.
Заданне 2. Прааналізуйце прыведзеныя сказы па мэце выказвання і адзначце сярод іх пятае «лішняе». Выбар абгрунтуйце. Максімальная колькасць балаў – 3. 1. Людзі, ды паглядзіце вы на чалавека! (Л. Галубовіч) 2. Няхай былое душу бяссоніць, Хай ачышчае і лечыць нас. (С. Давідовіч) 3. Гэй, пара запаліць каганец! (У. Жылка) 4. Хай бы дзеці пагулялі. (А. Жук) 5. – Гаварыце так, як думаеце... (Г. Далідовіч) Заданне 3. Закончыце выказванні. Запішыце 1) нумары складаназлучаных сказаў; 2) нумары складаназалежных сказаў. Максімальная колькасць балаў – 7
3. Усе бабры дабры, адно выдра – _____________________________. 4. _____________________________ – не здарова. 5. Ці міла, ці няміла, але грошы плаціла – _______________________.
1. Пракрычаў удод і змоўк, толькі вые недзе воўк. (С. Грахоўскі. 2. Над жытамі песні льюцца, Толькі сонца ўстане.. (Я. Колас) 3. У хаце пакуль што ціха, адно чуецца бясконцая малітва старога Максіма... (Л. Дранько-Майсюк) 4. Гадзюка не рухалася, як здранцвела, толькі доўгі хвост ледзь заўважна ўздрыгваў, выдаваў нервознасць злой істоты. (А. Бароўскі) 5. Было быццам ціха, адно мерна гуў пад столлю вялізны трохлопасны вентылятар. (В. Быкаў) Заданне 5. Пастаўце патрэбныя знакі прыпынку і растлумачце Ваш выбар. Максімальная колькасць балаў – 5. 1. Узмах вясла і човен нячутна і доўга слізгае па вадзе, спрэс пакрытай шыгаллем і струхлелай карой. (А. Бароўскі) 2. Дзесьці песня лунае і не музыкай лесавою поўняцца вокны светлых хат над ракою. (М. Лынькоў) 3. Шапка зляцела ў таго з галавы і сам ён захістаўся і паляцеў потырч носам на гэты пень. (Якуб Колас) 4. На свеце ўсякага жыцця даволі і чалавечае долі шмат... (К.Чорны) 5. Перад вечарам пабыў спорны дождж і цяпер пад нагамі адчувалася сырасць. (І.Чыгрынаў) Заданне 6. Аднавіце зашыфраваныя ў выказваннях сімвалічныя асобы, прадметы, паняцці і з’явы з традыцыйнай культурнай спадчыны беларусаў. Укажыце, які тып сказа пры гэтым выкарыстоўваецца. Максімальная колькасць балаў – 5. 1. Дух, які змушае чалавека валацужнічаць, гоніць з наседжанага месца. Гэта ____________________. 2. Апошнія каласы, пакінутыя на полі для таго, каб забяспечыць ураджай наступнага года. Гэта ____________________. 3. Дэталь ткацкага варштата, з дапамогай якой раздзялялі ніткі асновы. Гэта ____________________. 4. Печыва, якое звязваецца з ідэяй ахвяравання продкам. Гэта ___________________. ТЫПЫ СКАЗАЎ:_______________________________ Заданне 7. Запоўніце табліцу, указаўшы ролю слова калі і тып сказаў, у якіх яно ўжываецца. Максімальная колькасць балаў – 6.
Заданне 8. Складзіце і запішыце сказы, якія адпавядаюць прыведзеным схемам. Укажыце тыпы гэтых сказаў. Максімальная колькасць балаў – 10. СХЕМА 1. [Пачулася], (быццам…). СХЕМА 2. […], (дарма што…). СХЕМА 3. […], (дык…). СХЕМА 4. [..такая], (што…). СХЕМА 5. […. прыслухоўваецца], (ці…). Заданне 9. Запішыце, якімі знакамі (спосабамі) абазначаецца мяжа паміж: а) часткамі сказа; б) сказамі; в) часткамі тэксту. Максімальная колькасць балаў – 3. а) _________________________________________ б) _________________________________________ в) _________________________________________ Заданне 10. Запоўніце пустыя клеткі ў табліцы: Максімальная колькасць балаў – 3.
Заданне 11. Знайдзіце лішні элемент у пераліку і растлумачце свой выбар: Максімальная колькасць балаў – 3. Экспазіцыя, развязка, лірызм, завязка, эпізод, кульмінацыя. Заданне 12. Устаўце прапушчаныя словы: Максімальная колькасць балаў – 3. Трэба дома бываць часцей, Трэба дома бываць не госцем, Каб душою не _____________-, Каб не страціць святое штосьці. He забыць, як падвялы аер На памытай падлозе пахне, Як у студню ________ асвер Запускае руку да пахі. He забыць сцежкі той, што цябе На дарогу выводзіла з дому, Што у хаце там быў рубель У цане і па курсу старому. He забыць, як марозам злым ________ пальцы пячэ балюча I адкуль на стале тваім Бохан свежага хлеба пахучы. Заданне 13. Запішы назву вышэй цытаванага твора і яго аўтара. Максімальная колькасць балаў – 2. Заданне 14. Вызначце назву твора, пра які ідзе гаворка, яго аўтара і жанр: Максімальная колькасць балаў – 3. Выдатны твор беларускай літаратуры эпохі Адраджэння на лацінскай мове. Увасабленне рэнесансавых ідэй у вобразе Вітаўта. Сімвалічнае значэнне цэнтральнага вобраза і сцэн вялікакняскага палявання. Гуманізм, агульначалавечыя каштоўнасці ў аснове твора. ___________________________________________________________________________
№1. Адзначце словы, у якіх ёсць гукі, што вымаўляюцца без удзелу галасавых звязак: 1) гарэза; 2) засыхаць; 3) механізм; 4) поўны; 5) здольны.
1) д…рыжор; 2) др…мота; 3) інт…лігенцыя; 4) др…вастой; 5) інж…нер. №3. Адзначце словы, якімі нашы продкі называлі сакавік: 1) веснавей; 2) травень; 3) песеннік; 4) пазімнік; 5) паздзернік.
2) адкрываць сэрца — адкрываць сваё сэрца; 3) на адно слова — на слова; 4) як кот наплакаў — кот наплакаў; 5) чакаць манны нябеснай — чакаць як манны нябеснай.
2. Вінгеля мы ўбачылі ў самай гушчыні кустоў. (К. Чорны) 3. Гарохам сыпле Богут словы, а самы тон яго прамоў то памяркоўны, то суровы. (Якуб Колас) 4. “Адтуль, адтуль заходзь — там самая рыба ходзіць!” — радзіць дзед. (М. Лынькоў) 5. Другая частка песні была спакайнейшая, але самы спеў яшчэ мацней хапаў за сэрца. (Якуб Колас)
2) Водпуск па догляду за дзіцём у нашай краіне будзе павялічаны. 3) Дзеці заехалі ў санаторый «Крыніца», што ў дваццаці кіламетрах ад Мінска. 4) Да 80% студэнтаў вымушаны падзарабляць на баку нават у разгар экзаменацыйнай сесіі. 5) У дзверы званілі доўга, больш за пяць хвілін.
2) Прыгожая птушка бусел. 3) Уменне слухаць – няпростая справа. 4) Дзед з унукам пайшлі на возера. 5) Няхай кожны з прысутных напіша колькі слоў. № 8.Адзначце характарыстыкі, якія адпавядаюць наступнаму тэксту: . 1) тып тэксту – апісанне; 2) стыль тэксту – мастацкі; 3) адным са сродкаў сувязі сказаў у тэксце з’яўляецца непаўната сказаў; 4) сувязь сказаў у тэксце – паралельная; 5) форма маўлення – маналог. У цішыні, святле і холадзе ля яблыні, прысеўшы на гурбе, абгрызаў маладую галінку заяц. Іван, стараючыся, каб не трэснуў пад нагамі намёрзлы ля парога лядок, адступіў крок назад, нячутна націснуў на язычок клямкі, адчыніў дзверы, ступіў у сенцы і адтуль ужо хуценька шуснуў у хату, ухапіў з кута пры печы стрэльбу, мацнуў у пячурцы рукавіцы, выграб з шуфляды стала набоі. Асцярожна выглянуў: заяц па-гаспадарску сядзеў ля ўмеценай у снег яблыневай галіны і карміўся. Застаючыся ў цяні, Іван рушыў да саду. №9. Характэрнай рысай беларускай літаратуры часоў Сярэднявечча з’яўляецца: а) пашырэнне гуманістычнага светаўспрымання і светаадчування; б) непасрэдная сувязь твораў з антычнай міфалогіяй; в) цесная сувязь твораў з хрысціянскім веравучэннем; г) шырокае ўвядзенне кнігі ў школькую адукацыю; д) пашырэнне ілюстраванага кнігадрукавання. №10. Аўтар наступных класічных радкоў: “Вобразы мілыя роднага краю, смутак і радасць мая!” – быў таксама: а) рэдактарам-выдаўцом газеты “Наша ніва”; б) дырэктарам выдавецтва “Беларуская энцыклапедыя”; в) старшынёй Саюза пісьменнікаў; г) інспектарам школ і народных вучылішчаў у Курскай губерні; д) аўтарам першай “Гісторыі беларускай літаратуры”. №11. Ідэйна-мастацкая адметнасць творчасці Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча вызначаецца: а) асэнсаваннем і засваеннем духоўных традыцый Сярэднявечча; б) рэалістычным паказам і жорсткай крытыкай несправядлівага сацыяльнага ладу; в) дакладным наследаваннем традыцый вуснай народнай творчасці; г) дэталёвай распрацоўкай у творах філасофскай тэматыкі быцця, адказнасці чалавека за свой лёс і за лёс Бацькаўшчыны;. д) спалучэннем гуманістычнага і сатырычнага пафасу, уменнем будаваць сюжэт, разгортваць інтрыгу. №12. Пра пэўны твор вядома, што ў ім некалькі асноўных герояў, якія прадстаўляюць перакрыжаваныя сюжэтныя лініі; падзеі адбываюцца на працягу 34 гадоў у розных краінах; у тэксце шмат лірычных адступленняў і пейзажных замалёвак. Жанр такога твора: а) авантурная аповесць; б) гістарычная драма; в) прыгодніцкае апавяданне; г) гістарычны раман; д) драматычная паэма. Комплексная работа па беларускай мове і літаратуры 11’ клас Заданне 1. Параўнайце словы Teller (у нямецкай мове), талерка (у беларускай мове) і тарелка (у рускай мове). Якая фанетычная з’ява назіраецца пры супастаўленні ў гэтых словах? Які адпаведнік у беларускай мове мае нямецкае слова Futteral згодна з гэтым працэсам? Запішыце лексічнае значэнне гэтага адпаведніка. Максімальная колькасць балаў – 5 (2 – за аналіз і вызначэнне фанетычнай з’явы, 1- за адпаведнік, 2 – за лексічнае значэнне) __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Заданне 2. Чалавека гняўлівага, схільнага крыўдзіцца, з дзівацтвамі, недарэчнымі задумамі мы звычайна называем капрызным, а ўсе яго патрабаванні капрызамі. З якой невялікай свойскай жывёлай можна параўнаць гэтага чалавека і чаму? Адшукайце моўныя падставы для такога параўнання. Максімальная колькасць балаў – 5 (1 – за слова, 4 - за тлумачэнне) ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Заданне 3. Якія з прыказак і прымавак запісаны няправільна? Запішыце іх правільны варыянт. Максімальная колькасць балаў – 5
Заданне 4. Назавіце спосаб утварэння прыведзеных слоў. Запішыце ўласныя прыклады, якія адпавядаюць вызначанай папярэдне словаўтваральнай мадэлі. Максімальная колькасць балаў – 4
Заданне 5. Уважліва прачытайце тэкст і адкажыце, з кім паедзе Віцька на астравы і каго яны возьмуць з сабою. Выбар патлумачце. Максімальная колькасць балаў – 5 (2 – за названых удзельнікаў паездкі, 3 – за тлумачэнне). З двара Віцька выходзіў у добрым настроі. О, гэта добра, што Жэнька прыехала. Ну, няхай яна трохі задавака, затое столькі ўсяго ведае, столькі ўмее выдумляць. З ёй цікава. Ля хаты бабкі Настусі на лавачцы сядзеў Эдзік – Віцька яго здалёк пазнаў. І яшчэ Віталь стаяў, рот разявіўшы. Віталь – аднакласнік Віцькі. Як быццам нечым зачараваны. Ды не нечым, а кніжкамі. Як пачытаў быў “Прыгоды Тома Соера”, а потым “Востраў скарбаў”, цяпер сам скарбы шукае. Некалі ўсе разам яны планавалі цэлую навуковую экспедыцыю арганізаваць на астравы Ведзьмінай тоні. Віцька зацікавіўся гэтымі астравамі. Ніколі ж на ўсіх астравах не быў, толькі на Заікіным. Рыба там добра зранку бярэ, але каб зранку палавіць, трэба на ноч там заставацца. Аднаму жудасна, удвух – весялей. Во ________?________з сабой возьмуць – і ўтрох дні на тры на астравы! Цікава будзе! (Паводле В.Гапеева) Віцька паедзе з ___________________________, і возьмуць яны з сабою _____________________________. Тлучамачэнне: __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Сыравінай для ткацтва на Беларусі здаўна служылі лён, воўна, радзей пенька. У лістападзе іх пралі1 на працягу ўсяго тыдня, за выключэннем святочных дзён і нядзелі. Затым рыхтавалі да ткання: бялілі або фарбавалі, снавалі. У працэсе адбельвання маткі пражы вымочвалі ў шчолаку, залівалі ў жлукце, паласкалі і развешвалі на сонцы. Палатно вымочвалі, пралі2, паласкалі, а затым рассцілалі на роснай траве (прадвеснем на снезе) для бялення пад сонечнымі промнямі. Асноўнай сыравінай для фарбавання ў хатніх умовах служылі натуральныя фарбавальнікі: адвары або настоі лісця, кары дрэў, сцяблоў, кветак, каранёў траў. У выніку змешвання розных кампанентаў атрымлівалі патрэбны колер.
Заданне 7. Дапоўніце дыялог, назваўшы пары, якія “адначасна” ўступяць у шлюб. Колькі такіх пар набярэцца? Патлумачце моўную аснову гэтага жарту. Максімальная колькасць балаў – 6 (0,5 – за правільна названую пару, 2 балы – за тлумачэнне) Колькі ўсіх - Ведаеш, Янка, ажэнімся, але адначасна з табою! - Згода, добра! Але й штука будзе! - Ну, якая ж тут штука? - Чаму ж не штука, калі 12 асоб пачнуць гаварыць адно аднаму “ты”. - Як жа гэта ў цябе выходзіць? - Вельмі проста: я і ты, ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
А) Ваенны раман, сентыменталізм, грамадска-палітычная і маральна-этычная тэматыка, “гарадская проза”, псіхалагічная проза. Б) Народны пісьменнік Беларусі, Саша Траянава, культурна-гістарычная спадчына, Ганна Чарнушка, “Гандлярка і паэт”. В) Рэалізм, Саша Траянава, драма, проза пра Вялікую Айчынную вайну, вастрыня канфлікту. Заданне 9. Вызначце, хто з пералічаных беларускіх пісьменнікаў з’яўляюцца аўтарамі прыведзеных вершаваных урыўкаў. Выбар абгрунтуйце. Максімальная колькасць балаў – 4 (2 – за правільны адказ, 2 – за абгрунтаванне) Верш 1
Зоркі не ўбачыш, імгла непрыхільная Свет спавіла непрагляднаю сеткай; Вецер не мрэ і, як зданне магільнае, Носіцца грозна па пушчах, палетках. Лес расхадзіўся, пашумы сусветныя Б’юць у тахт віравы кожнай галінай, Стогнуць дубы і бярозы сталетнія, Хрыпла скрыпяць і трасуцца асіны. Верш 2 Амур і сумны і прыгожы Стаіць з павязкай на вачах Ля склепу. Часам лёгкі пах Сюды даносіцца ад рожы. Паўсюль крыжы… вянкі… Чаго жа Тут, дзе магілы, цень і прах Амур і сумны і прыгожы Стаіць з павязкай на вачах?
Юнацтва маё ў непагожыя дні Прайшло па этапных шляхах стараны. І песня твая да мяне прыплыла, На волю паклікала крыкам арла, Туды, дзе за хмарай бялее гара, Туды, дзе над светам палае зара.
Навек падружыўся я з песняй тваёй, Нібы ў ёй другую радзіму знайшоў З такім жа прасторам жытнёвых палёў, З такім жа разлівам, блакітам азёр, З такім жа узорам нягаснучых зор. А) Янка Купала Б) Цётка
В) Якуб Колас Г) Максім Багдановіч Д) Максім Танк Е) Рыгор Барадулін Ё) Ніл Гілевіч
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Заданне 10. Ніжэй прыводзіцца арыгінальны тэкст класічнай рускай літаратуры і яго пераклад на беларускую мову. У асобных радках перакладу зробленыя пропускі. Пастарайцеся ўзнавіць версію перакладчыка і/або прапанаваць уласную. Пры стварэнні ўласнага варыянта (варыянтаў) дазваляецца поўнасцю замяняць радок, у якім ёсць пропуск, галоўнае – захаванне мастацкай цэласнасці. Максімальная колькасць балаў – 8 (па 2 балы за кожны адпаведны варыянт)
Уласныя версіі 1 радок ______________________________________________________________________________________________________________________________4 радок ______________________________________________________________________________________________________________________________7 радок ______________________________________________________________________________________________________________________________ жүктеу/скачать 310.03 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||