Қарағанды мемлекеттік медицина академиясы а. Б. Марденов, Ж. К. Елубаев балалардағы хирургиялық аурулар

Ауру полиэтиологиялы, 80% жағдайда оның себебі ретінде асқорыту жолының перфорациясы, негізінен тоқ ішектің. Сирек жағдайда нәрестелердегі перитониттің себебі ішектің гематогенді, лимфогенді немесе контактты инфицирленуі болады.

Нәрестелер перитонитіне алып келетін себептер жіктелуде көрсетілген.

А. Перфоративті перитонит

1.Некротикалық энтероколит

а. Гипоксиядан кейінгі

б. Синтетикалық

2.Асқорыту жолының даму, ақаулары:

а. Қуысты мүше қабырғасының сегменттарлы ақаулары (бұлшықет қабатының ақауы,

гемлимфангиоматоз)

б. Асқорыту жолының механикалық өтімсіздігін алып келетін даму ақаулары (ішек

атрезиясы, меконилі илеус, Гиршпрунг ауруы, ішектің айналып кетуі және т.б.)

3. Жедел аппендицит

4. асқорыту жолының ятрогенді перфорациялары.

Б. Перфоративті емес перитонит

1. Ішектің гематогенді, лимфогенді инфицирленуі

2. Ішектің контактілі инфицирленуі.

Перфоративті перитониттің негізгі себебі некротикалық энтероколит. Бұл аурудың этиологиясында перитониальды гипоксия, және де құрсақ ішілік немесе постнатальды ауыр дисбактериозбен көрініс беретін сепсис орын алады.

Бірақ, жиі көптеген факторлардың қосарлануы болады.

Некротикалық энтероколиттің патогенезінде гипоксия және бактериальды инфекцияға жауап ретінде асқорыту жолының қабырғасында ауыр түрдегі қанайналым және микроциркуляция бұзылыстары болады.

Ішкі қабырғаларында артериолдар мен капилярлардың спазмы болады, олар ауыр парезбен, толыққандылықпен және қан кетулермен ауысып отырады. Ішектің геморрагиялық немесе септикалық инфаркті дамиды. Патологиялық процесс өзіне тән кезеңділікке не, ол аурудың клиникалық сатыларын анықтауға көмектеседі.

І саты - продромдар тыныс, жүрек-қантамырлар жүйесі жеткіліксіздіктері, балалардағы неврологиялық өзгерістер, әсіресе бұл көріністер перинатальды гипоксия, босану кезіндегі тұншығу, реакциялық шараларды ауыр түрде өтеді және олар интенсивті синдромның ем және бақылауды қажет етеді.

ІІ саты - некротикалық энтероколиттің клиникалық көріністерінің-асқорыту жолының айқын дистония және дискенизия белгілері болады. 2-6 тәулік өміріндегі нәрестелер әлсіз сорады, құсады, кезеңді түрде өт пен құсады.

ІІІ саты - перфорацияға дейінгі серозды перитониттің алғашқы симптомдары мен қуысты мүшенің перфорациясына дейін жүреді. Ережеге сәйкес 12-24 сағаттан аспайды. Бұл саты асқазан -ішек тракт ауыр парезінің дамуы мен токсикоз және эксикоз жағдайының өсуімен сипатталады. Әрқашан өт және ішек қосындысы бар құсықпен байқалады. Іші көп мөлшерде керілген, қатайған, алдыңғы іштік ісінген, ішек перистальтикасы әлсіз. Іш пальпациясы ауырсынады. Анус спастикалық жабылған, нәжіс болмайды. Онымен қоса ішектің геморрагиялық синдромы қосылады (тік ішектен алқызыл қан бөлінеді). Рентгенде, ішектің максимальды зақымданған аймағында газдың біркелкі емес таралуынан қараю байқалады, бос сұйықтық мөлшері жоғарлауынан ішек ішектерінің нақты көрінісі нашарлайды.

IV саты - перфоративті перитонитін (жайылмалы перитонит) бала жағдайы жедел нашарлап, перитонеальдышок симптомы: яғни әлсіздікпен, адиномиямен, қараған кезде адекватты реакцияның жоғарлауымен көрінеді. Тері қабаты сұрғылт түстес. Іркілген ішек қосындысы бар құсық пайда болды. Тынысы жиі, беткей, аритмиялы. Жүрек тоны тұйық тахиаритмиямен жүреді. Іші керілген, қатайған, пальпация кезеңде ауырсынады. Бауыр тұйықталуы құрсақ қуысындағы ауа жиналуынан анықталмайды. Ішек перистальтикасы жоғалған. Нәжіс және газ бөлінбейді, құрсақ қабырғасы ісінген, қызарған, венозды тор ұлғаю көрінісін береді. Құрсақ қуысы вертикальды рентгенографиясында диафрагманың күмбезі астында орақ тәрізді бос ауа анықталады.

Гемостаздық ауыр бұзылысынан және компенсаторлы механизмнің тозуынан және экстрендік көмектің көрсетілуімен баланың өлуіне әкеледі. Көрсетілген интенсивті терапия көмегімен құрсақ қуысындағы қабыну процессінің шектеуіне әкеледі. Осы уақытта клиникалық энтероколит симптомы құрсақ қуысын пальпациялағанда: тығыз, ауырсынады, қозғалмайтын инфильтрат, бұл жердің терісі қызарған, шектелген перитониттің ағымы қолайлы.

Емі: некротикалық энтероколиттің алғашқы 3 сатысының емі консервативті және келесі патогенетикалық ем көрсетіледі.

1. 
   Энтеральды тамақтануды шектеумен асқазанды Рингер ертіндісімен жуу арқылы асқазан ішек жолының декомпенсациясын тудыру. Ішектердің қалпына келгеннен кейін бөліктік тамақтану керек.
   
2. 
   Инфузионды терапия бала асқазанына қажеттік тәуліктік сұйықтық мөлшермен жоғалту сұйық мөлшер тепе-теңдігін қалпына келтіру. Ерекше көңіл бөлетін микроциркуляцияның қалпына келуі. Осы мақсатта 10мг/кг дене салмағын реополиглюкин ертіндісін, 0,2-0,3мл 1-2 рет тамыр ішілік ағымды компламин, 0,2-0,5мл. тамыр ішіне 2,4% эуфиллин ертіндісіне, 50-200 Б/кг тәулігіне есептеп гепаринді береді.
   

3. 
   Антибиотикотерапия кең спектрлі әсер ететін препараттарды беру, ішектің сапрофитті флорасын жақсартатын дисбактериальды тудырмайтын вена ішілік немесе бұлшықеттік 60000-100000 Б/кг, 2мг/кг тәулігіне бұлшықеттік гентамицин. Пероральды ішекті тазалау қажет, осы мақсатта келесі препараттар беріледі. 10мг/кг тәулігіне гентамицин, 100000Б/кг тәулігіне полимиксин М, нитрофуран препаратындағы-фуродонин 5-8мг/кг, фуразолидон 10мг/кг, 1 ш.қасық тәулігіне 3 рет коли-протейні бактериофаг. Барлық препараттарды 5-7 тәуліктік курспен тағайындайды, ішек флорасы қалпына келгенненкейін 2-5 мөлшердегі тәулігіне 3рет бифидум бактерин 4-8 апта ағымымен қабылдауын тағайындайды.
   
4. 
   Стимуляциялық терапия, оған күнара 3 есе мөлшерде антистафилококктық гамма-глобулин, антистафилококктық плазмасын құю, 10мл/кг тәулігіне антиплазмасының тіке 10-25мл қан құю, 0,01гр тәулігіне 2 рет пентоксилді 2-3 апта ағымында беру қажет.
   

перфоративті емес абсцесс, клиникалық ағымы перитонеальды симптомның жоспарлауымен және септикалық интоксикациямен ерекшеленеді, көбінесе кіндік аймағының жарақатының іріңдеуімен және құрсақ арты тамырларының іріңдеуімен жүреді.

Бала жағдайыпрогрессивті түрде нашарлайды, өті бар құсыө пайда болды. Іш керімді, іш қабырғасының алды қызарып, ісінеді, пальпацияда ауырсынады, қуыс органдарының ісінуімен жүреді, газ бен нәжістің бөлінбеуі. Жалпы рентгенограммада гидроперитонеум әсерін, ішек ілмектерінің контурының көрінісі жиналады. Хирургиялық емнің қортындысы лапротомиямен, құрсақ қуысын антисептик ертінділерімен жуумен және дренажды түтікті қоюмен аяқталады. Жаңа туған нәрестелердегі перитонитті хирургиялық емдеудегі маңыздысы операцияға дейін бұзылған, ауыр дәрежелі гомеостазды қалыпына келтіру, операциядан кейін палаталарда интенсивті терапия жүргізу керек.
Өт қабы және өт жолдарының даму ақаулары.
Кездесетін даму ақауларының ішінде 6-8 өт қабы мен әртүрлі өт жолдарының даму ақаулары құрайды.Ақаулардың барлық түрі хирургиялық емді қажет етпейді. Мысалы: операциялық коррекциясыз өмірге сәйкессіз өт жолдарының атрезиясы, жалпы өт жолдарының ақаулары көп жағдайда операциялық емді қажет етеді. Ал туа пайда болған өт қабы мен өт жолдарының ақаулары тек асқынған кезде ғана қауіпті. Бірнеше өт жолдарының даму ақаулары және бауырдың ( бөліктік дамымауы, странгуляциялық салалар) тәжірибе жүзінде баланың дамуына теріс әсер етпейді.

Өт жолдарының атрезиясы.

Өт жолдарының атрезисы ұзақ уақыт бойы өте сирек кездесетін ақау деп саналады. В.Шмидттің мәліметтері бойынша 20-30 мың жаңа туған нәрестелер ішінде бұл ақау бір балада кездеседі. Атрезияның барлық түрін 3 топқа бөледі : бұлардың әрқайсысы анатомиялық айырмашылығынан басқасы, операциялық емдеудің өзіндік ерекшеліктері бар.

Бірінші топқа - өт жолдарының сыртқы дисталді бөлігінің атрезиясы;

А) Жалпы өт жолдарының дисталді атрезиясы;

Б) Өт қабы және өт қабы өзегімен жалпы өт жолының атрезиясы;

В) Бауыр өзектерінің бөлімдері және жалпы өт жолдары мен өт қабының атрезиясы;

Екінші топқа – сырқы өт жолдарының атрезиясы;

А) сыртқы өт жолдарының атрезиясы рудиментарлық өт қабы ақауында да дамиды.

Б) Бауыр өзегінің атрезиясы тек қана өт қабы және өт жолдарының ақауында да дамиды.

В) Сыртқы өт жолдарының атрезиясы мен өт қабы атрезиясы барлық атрезиялардың ішінде жиі кездеседі. Сонымен қатар өт жолдарында анықталмайды немесе жұқа фиброздық түрде көрінеді.

Үшінші топқа – бауыр ішілік өт жолдарының атрезиясы.

А) бауыр ішілік өт жолдарының атрезиясы барлық сыртқы ақаулармен бірге жүреді.

Б) Бауыр ішілік өт жолдарының атрезиясы рудиментарлық өт қабығында да кездеседі.

В) Бауыр ішілік өт жолдары және барлық сыртқы атрезиялар.

Қараған кезде ұлғайған және қызметі жайылған атрофияланған сыртқы өт жолдарының, сұр түсті, тығыздалған бауырды көруге болады. Гистологиялық зерттегенде алынған биопсияда бауыр ішілік аурулармен ауырған болуы мүмкін, нәтижесінде кенет бауыр қызметінің жеткіліксіздігі мен цирроздың дамуына алып келеді.

Клиникалық көрінісі :

Бала туғуннан бастап бірінші күннен кейін пайда болатын сарғаю, өт өзегінің атрезиясын күдіктенгендегі негізгі белгісі болады. Тері, склера мен шырышты қабаттардағы үдемелі сарғаю және шафранды түске айналуы. Теріде және шырышты қабатта жиі қан талаулар болады. Өт жолдары атрезиясының үнемі кездесетін және бірден-бір маңызды симптомы нәтижесінің ақ түсті болуы ( тағанна )болуы мүмкін. Сирек жағдайларда нәжістің түсі өзгермеуі мүмкін, егерде ішектерде өт пигменті немесе өмірге қажетті ішектердегі микроорганизмдер аздап бөлінеді, бірақ нәжісте стеркобелин бөлінбейді. Зәр белсенді боялады. Өмірінің бірінші айының соңында бауыр айқын ұлғаяды және өзінің алмасу қабілетін 2-3 есе жоғарлатуы мүмкін. Пальпацияда бауыр шеті қырлы және тығыз келеді. Бұл бауырдың билиарлы циррозындағы дамитын бауыр ішілік қақпа веналары бітуімен байланысты. Порталды гипертензия үдей түседі. Жиі ішектер парезі, асцит пайда болады( 2-3ші айында), көк бауыры ұлғаяды. Іштік ішілік қысымның жоғарлауы нәтижесінде барлық балаларда шап немесе кіндік жарығы пайда болады. Өңеш және асқазан кеңейген веналарынан қан кету кездеседі. Дене қызуы қалыпты. Балаларда үнемі метеоризм және тері қышуы мазалайды. Жалпы жағдайы ұзақ уақыт қанағаттанарлықтай болуы мүмкін.

Лабораторлы зерттеуде : қан анализінде шамалы анемия, ЭТЖ және лейкоцитарлы формула өзгеріссіз болуын көрсетеді. Кенет қан ұйығыштығының төмендеуі айқын билирубин көбеюі ( тік, жылдамдық реакциясы). Трансаминаза белсенділігі ұлғаймайды.

Зәр анализі: билирубиндік реакция кенет оң. Уробилин және уробилиноген теріс. Нәжісте стеркобилин болмайды.

Өз кезегіндегі өт өзегінің атрезиясы диагнозымен байланысты болуы мүмкін.

Ажыратпалы диагностиканың қиыншылығы тек клиникалық сиптомдардың ұқсастығы ғана емес атрезиясы бар науқастардың кіші жастағы, дер кезіндегісі тексерулердің жүргізілмей қалуы , хирургиялық емнің эффективтілігі науқас жасымен анықтауы. Өт өзегі атрезиясын жиі жаңа туғандардағы физиологиялық сарғаюдан, гемотологиялық аурудан, туа пайда болған циррозы және басқа аурулардың сарғаюымен қосарлана ажырату керек.

Нәрестелердің физиологиялық сарғаюы: физиологиялық сарғаюдың өт жолдарының атрезиясынан өзекшілігі белгілі бір уақытта бала өмірінің бірінші, екінші- үшінші аптасында өзі біртіндеп жоғалады. Мұндай балалардың бауыры ұлғаймаған болады. Зәр мен нәжістің түсі қалыпты. Егер нәресте сарғаюы үш аптадан ұзақ сарғайса, онда өт жолдарының атрезиясына күдіктену керек.

Нәрестенің гемолитикалық ауруы: Ана мен ұрықтың қанындағы резус конфликтімен байланысты. Туғаннан кейінгі баланың клиникалық көрінісі ауыр, қан анализінде анемия үдейді. Мұндай балалардың қанында тікелей емес билирубиннің санының жоғары екені анықталады. Бауыры мен көк бауыры ұлғайған, бірақ тығыз емес. Нәжісі мен зәрі мен бала қанындағы резус –факторды анықтау арқылы гемолитикалық ауру диагнозын нақтылайды.

Нәрестелердегі септикалық сарғаю: емшектегі балаларды өт жолдарының атрезиялық сарғаюы мен өте ауыр, температуралық реакция, сепсистің белгілері, анализдер мен қанды егу сепсисті диагностикалауға мүмкіндік береді. Анамнезді дұрыстап жинап, хирургиялық стационарда баланы бақылау керек. Септикалық сарғайғанда балалардың нәжісі көбінесе боялады. Күмәнді жағдайларда лапоратомия жасап, гистологиялық зерттеуге бауыр тінінен биопсия алуға болады.

Инфекцуиялық гепатит : жаңа туған нәрестелерде сирек кездеседі. Жедел клиникалық түрі көбінесе бірнеше аптаға созылады, сарғаю кейін төмендеп және жоғалады. Анамнезінде анасы гепатитпен ауыратыны анықталады. Сарғаю сипаты паренхиматозды ( қызғылт түс беретін лимон түсті сарғаю). Тимол сынамасы жоғары болады. Аурудың ерте кезеңінде трансаминаза және альдолаза активтілігінің жоғарлауы тән, кейін олар біртіндеп жоғарылай бастайды.

Токсоплазмоз . Типтік жағдайда сарғаюдан басқа, гидроцефалия, көздің зақымдалуы (микрофтальм,кейде соқырлыққа дейін алып келуі мүмкін. Рентгенологияда бас қаңқасының кальцификаты анықталады. Диагнозды серологиялық сынама дәлелдейді.

Листериоз өзінің ағымы бойынша септикалық аурудың клиникалық белгісін еске түсіреді. Көбінесе пневмония анықталады. Терісінде ұсақ нүктелі бөртпелер, көзге көрінетін шырышты қабаттары мен терісі сарғайған болады. Нәжісі қалыпты. Диагнозды нақты қою үшін агглютинациялық сынаманы қолданады.

Балаларда өт өзегі атрезиясын тек қана оперативті емдейді. 3-5 аптасында операция жасаған жақсы. Атрезияның созылуына байланысты екі топқа бөлінеді :

1. 
   Операбильді түрі.
   
2. 
   Операбильді емес түрі.
   

Операцияның техникасы : ұзындығы 7-9 см қабаты қабаты бойынша қиғаш тілік, оң жақ қабырға доғасынан 1.5-2см параллелді жүргізіледі. Қабаттары бойынша құрсақ қуысын ашады. Бауырдың шетін ілмекпен жоғары көтереді, осыдан кейін сыртқы өт өзектеріне ревизия жүргізіледі. Операцияны одан әрі жалғастыру хирургиялық іс-әрекет кезіндегі бауыр қақпасына дұрыс ревизия жасалғаннан кейінгі атрезияның түріне байланысты. Бұл метилен бояуымен боялған новокаинды (1мл шамасында) өт жолдарына енгізумен жеңіл өтеді. Егер сыртқы өт жолдары жоқ болса, онда бауырдың сол жақ бөлігіндегі бауыр ішілік ішекке анастомоз жасау операциясын қолданады.

Өт қапшығы мен 12елі ішек соустиесі жалпы өт өзегі атрезиясында көрсетіледі. Жалпы өт өзегі мен 12елі ішек соустиесін өт жолдары және өт қапшығының атрезиясында қолданады. Бауыр өзектері мен 12елі ішек соустиесін жалпы өт өзектері және өт қапшығы атрезиясы кезінде жүргізеді. Бауырдың екі бөлігінде де бауыр ішілік өт өзектері мен асқазан – ішек жолдары соустиесін екі жақ өт өзектері атрезиясы кезінде қолданады.
НЕГIЗГI БЕЛГIЛЕРI- КӨГЕРУ, АСФИКСИЯ
Негiзгi белгiлерi көгеру мен тұншығу арқылы бiлiнетiн нәрес­телер аурулары аз емес. Олар негiзiнен ауыз, мұрын, өкпе, жұрек, өңеш пен басқа да iш ағзаларының кемiстiктерi нәтижесiнде жиi кездеседi. Сонымен қатар нәрестелерде байқалатын өкпенiң шiрiп қабынуы, кеуде аралық кеңiстiктегi iсiктер, тыныс жолдарына тұскен тосын заттар да көгеру және тұншығу белгiлерiмен бiлiнедi. Туу кезiндегi мидың зақымдалу кезiнде де көгеру және тұншығу негiзгi клиникалық белгi ретiнде байқалады. Бала дәрiгерлерiнiң қай-қайсысы болмасын кұнделiктi жұмыстарында осы белгiлердi көрiп байқалады, сондықтан да осы аурулардың түрiне сәйкес бiр- бiрiнен ажырата бiлiп, дифференциалды емдеу жұмыстарын ұйымдастыра бiлу қажет.

МҰРЫН ЖОЛЫНЫҢ ТАРЫЛУЫ

Туа бiткен мұрын жолдарының тарылуы 3 түрлi формада кезде­седi. Бiрiншiсiнде- мұрын жолы жұмсақ пердемен жабыла­ды,екiншiсiнде- сұйекпен бiтеледi, ұшiншiсiнде- мұрын жолының то­лық атрезиясы байқалады. Ауру нәресте туа салысымен-ақ тынысы та­рылып, апноэ процесi бiлiнедi. Апноэ процесi бала тынышталған кезде үдеп, ол жылаған кезiнде- азаяды. Егер де кеңсiрiк жолдары тек қана тарылған болса, онда баланың демалысы жйiлеп, инспера­торлық ентiгу күшеедi.

Нәрестенiң жалпы жағдайы орта дәрежедегi ауырлықта, жағдайы ауыз қуысын ашық ұстаған жағдайда тез жақсарады. Кеңсiрiктiң ат­резиясын мұрын жолдарына түтiкше енгiзу арқылы анықтайды.

Емдеу. Мұрын жолының тарылу диагнозы анықтала салысымен операция жа­сау арқылы қалпына келтiредi.

Бұл синдром тiл шамадан тыс ұлкен болғанда, таңдай ашық болған жағдайда, йек сұйектiң дамымай қалған кезiнде байқалады.

Басталуы және алғашқы белгiлерi туа салысымен-ақ бiлiнедi. Ол нәрестенiң демалуының айындалуымен, яғни инсператорлық ентiгу мен дененiң көгiлдiр тартып, тарғылдануымен көрiнедi.

Нәрестенiң жалпы жағдайы орта дәрежедегi ауырлықта, болады, ауызбен демалу мұмкiндiгiн жақсартқан кезiнде баланың жағдайы оңала бастайды. Диагнозды анықтауға баланың бет пiшiнi, иектiң артқа қарай ойысуы, ауыздың жабық кезiнде жоғарғы бет сүйекпенен төменгi иек сұйектiң iшке кiрiп тұруы, тiлдiң ауыз қуысынан шығып тұруы көмектеседi.

Емдеу: баланы етпетiнен жатқызып, басына арнайы тақияша­ кигiзiп, оны блок арқылы кiшкене салмақпен көтеру арқылы iске асырылады. Нәрестенiң басы көтерiлгендiктен тыныс жолы ашылып, еркiн дем алуына мүмкiндiк туады. Емдеудiң екiншi түрi, тiлдi ор­та шетiнен жуан жiбек жiппенен тiгiп, оны ұзақ уақыт бойы кеу­десiне жабысқақ лейкопластырьмен бекiтуге негiзделген.

РАНУЛА

Аурудың клиникасы баланың емшектi жақсы еме алмай, емген сүтiне шашалып, бiрте- бiрте ентiктiң көбейуi арқылы байқалады. Ентiк инспираторлық күйде дамиды. Ауруда құсу белгiсi сирек байқалады. Баланың жағдайы орташа ауырлықта.

Обьективтi тексергенде тiлдiң астында, тiлдi жоғары және артқа қарай итерiп дөңгелекшеленiп тұрған торсылдақ тәрiздес зат­ты көремiз. Торсылдақтың iшi су секiлдi сұйыққа толып тұрады. Торсылдақты инемен тесiп iшiндегi сұйықты алғанда сұйық заттың көбiне мөлдiр тұстi немесе аздап сарғылт тұстес қоймалжын болаты­ны аңғарылады.

Емдеу: диагнозды анықтай салысымен-ақ торсылдақты алып тас­тауға арналған операция жасалынады. Операция кезiнде торсылдақтың iшкi қабаты толық сылынып алынуы қажет. Содан соң торсылдақтың орнын спиртпен сүртiп күйдiредi де, толық қуыс қалдырмай кетгут жiбімен тiгiп тастайды.

Аурудың клиникасы, басталуы, алғашқы белгiлерi туа салысымен ақ бiлiнедi. Аурудың негiзгi белгiсiне сiлекейдiң шамадан тыс көбейiп ауыз қуысынан шығуы, баланың бара-бара көгерiп, ентiктiң, ал емiзген кезде жөтел ұстамасының пайда болуы жатқызылады.

Ентiк және көгеру секiлдi белгi баланы емiзгеннен соң қатты бiлiнiп дамиды, көбiне 2-3 кұннен соң айқын байқалады. Құсу неме­се лоқсу белгiсi баланы алғашқы емiзе салысымен-ақ бiлiнедi.

Нәрестенiң алғашқы жағдайы алғашында жаман емес, бiрақ ба­ра-бара ауырлайды- ол өкпенiң қабынуы мен эксикозға байланысты болады.

Объективтi тексерудiң нәтижесiнде ауыздан жабысқақ , көпiршiктенген, аздап сары түске боялған сiлекей шығады. Сiле­кейдiң сары түске боялуы запыранның өңеш пен трахея аралық байла­нысы арқылы түсiп, содан соң тыныс жолдары арқылы шығуына байла­нысты болатын құбылыс. өкпенiң барлық аудандарынан дымқыл сырыл естiледi.

Рентгенмен тексергенде екi өкпеден де қабыну процесiнiң белгiсi байқалады. Рентген контрасты катетрмен тексергенде оның, өңештiң бiтеу тұсына келiп, айналып тұрғанын суреттен жақсы аңғарылады.

Катетрмен жiберiлген 1,0 мл верографин контрасты заты-рент­ген пленкасына түсiрiлген суретте өңештiң бiтеу ауданын дәлдiкпе­нен анықтайды.

Рентген суреттен iшектердегi ауа мөлшерi де байқалады, мұның өзi трахея мен өңештiң арасындағы қарым- қатынастың бар- жоғын көрсететiн бiрден-бiр бөлiгi.

Қосымша зерттеулер де диагнозды анықтауға өз көмегiн тигiзедi. Оларға өңештi резiңке катетрмен тексеру Элефант белгiсiн атқаруларды жатқызады.
ӨКПЕ ТОРСЫЛДАҒЫ

өкпе торсылдағы тыныс жолдарының кеңейуi, өкпе қабының өкпе тканъдерiне кiрiп қабаттасуы немесе лимфа тамырларының кеңейуi нәтижесiнде пайда болады деп тұжырымдалады.

Бұл ауру өкпе торсылдағының бронхыларында клапанды механизм пайда болғанда кездеседi яғни, өкпе торсығының шамадан тыс керiлуiне негiзделген.

Аурудың басталуы барлық жастағы балаларда кездеседi. Ол жыл­дам ентiктiң тез дамып өрбуi, көгерудiң тахипноэнiң айқындалуымен бiлiнедi. Негiзгi белгiлерi- ентiгу мен көгеру симптомдары ба­ра-бара қатты дараланады.

Науқаста құсу белгiсi сирек кездеседi.

Баланың жалпы жағдайы өте ауыр, клиникасының ауырлығы өкпе торсылдағының керiлуiне байланысты өрбидi.

Объективтi тексергенде кеуденiң орта қуысы өкпенiң сау жағына қарай ойысады, өкпе торсылдағы орналасқан кеудеден сау­сақпен соққанда таңқылдақ дыбыс шығады, тыңдағанда өкпенiң дем алыс дыбысы үлсiзденедi.

Рентгенмен тексерудiң нәтижесiнде өкпенiң торсылдағы- айқын­далған шекарасы бар мөлдiр дөңгелекше болып көрiнедi, ол көбiне кеуде қуысының жартысынан көп ауданын алып, орта кеуде қуысын,ке­уденiң сау бөлiгiне қарай ығыстырады. Томограммадан торсылдақтың сыртқы қабаты өте нәзiк кұйде екенi айқын көрiнедi.

Емдеу.Төтенше керiлген өкпе торсылдағын емдеу екi түрде жүзеге асырылады.

Жедел көмек кеуде қуысын ине арқылы шаншып тесiп, ауасын шығарып,кеуде қысымын азайту арқылы жүргiзiледi.Егер бұл тәсiл өз көмегiн бермесе, торсылдақтың iшiне кеуденi тесiп, қабырға ара­лығы арқылы түтiкше қойып көмек көрсетiледi. Негiзгi ем хирургия­лық жол арқылы жүргiзiледi. Ол торсылдақ ауданын кесiп алып тас­тауға негiзделген.

Мұндай жағдай бронхылардың қабырғасы шұғыл жарақаттанғанда, өкпе десструкциясы ауруының өрбуi кезiнде, көкжөтел ауруының ұстамасы уақытында пайда болуы мұмкiн.

Аурудың басталуы, алғашқы белгiлерi. Көп жағдайда өкпенiң деструктивтi қабынуы кезiнде, көкжөтелмен ауырып жүрген уақытта, немесе жоғарғы тыныс жолдарының вирусты жұқпалы аурулары тұсында пайда болады. Жөтел кезiнде аяқ астынан баланың мойыны, бетi iсiнiп, эмфиземаның белгiлерi байқалады. Егерде эмфизема процесi ұлғая беретiн болса, баланың дауысы өзгерiп үнi бәсең шығады, ба­ланың түсi көгерiп, ентiгi үдейдi.

Ентiгу және көгеру белгiсi бара-бара қатты өрбидi. Құсу белгiсi- бұл ауруға тән белгi емес.

Жалпы жағдайы шұғыл түрде төмендейдi. Ол негiзiнен тыныстың тарылуынан, жүрек, қан тамырларының жетiмсiздiгiнiң өрбуiнен бола­ды. Аурудың негiзгi механизмi кеуде орта қуысына орналасқан ауа көкiректiң улкен қан тамырларын және жүректi қысып экстраперикар­диальды қысым туғызып ауысуы нәтижесiнде байқалады.

Обьективтi тексергенде баланың бетiнiң, мойынының, кеу­десiнiң, iштiң алдыңғы бөлiгiнiң симметриялы түрде iсiнгенi байқалады. Керек десеңiз баланың көзi жабылып, дауысы сыбырлап шығады, ал перкуссия кезiнде кеуде қуысының алдынан таңқыл­данған-тимпанит түрiндегi дыбыс шығады, тахикардия мен тахипноэ белгiлерi байқалып бала денесiнiң көк

тартарғылданғаны анықталады.

Рентгенмен тексергенде кеуде аралығындағы қуыста ауа бары айқын көрiнедi.

Емдеу: негiзiнен хирургиялық тәсiл ғана, баланың өмiрiн сақтап қалады. Алғашқы көмек- мойын және кеуденiң терi астына до­норлардан қан алғанда қолданатын жуан ине қою арқылы iске асыры­лады. Сол ине арқылы кеуде қуысының орта бөлiгiне жиналған ауа сыртқа шығады, яғни кеуде аралығындағы қысым азаяды. Операцияны кеуденiң орта қуысын төс сүйегiнiң жоғарғы бөлiгiндегi арықшаның тұсынан кесiп, ашу арқылы жасау қажет. Арнайы қысқышты пайдала­нып, төс сүйегiнiң астыңғы жағын 6-8-10-12-см дейiңгi тереңдiкке кеңейтедi.Содан соң, сұқ саусақпен төс сүйектiң астыңғы кеңiстiктi үлкейтедi. Осы тереңдiкке силиконды түтiкше қалдыра­ды.Екiншi кезеңмен кеуде қуысына арнайы түтiкше еңгiзедi.Ол түтiкшенi активтi сорғышқа қосып, кеуде қуысының қысымын азайтады.