Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар

1. 
   Сапаның технологиялық көрсеткіштері не үшін қажет?
   
2. 
   «Тұтыным артықшылық» түсінігіне не кіреді?
   
3. 
   Астық түйіріндегі тағамдық құндылық немен анықталады?
   
4. 
   Астық түйіріндегі технологиялық қасиет дегеніміз не?
   
5. 
   «Ұн күші» көрсеткішін түсіндіріңіз және неге байланысты?
   

1. В.А. Резчиков, О.Н.Налеев, С.В.Савченко. Технология зерносушения. Учебник. Изд.Алматинский технологический институт. 2000 – 400 стр.

2. Е.М.Бобликов, В.А. Буханцова, Б.К.Маратов. Технология хранения зерна: Учебник для вузов: Издательство «Лань». 2003. – 448с.
9-10 тақырып: Астық түйір массасының жылу физикалық қасиеті

Дәріс сұрақтары:

1. 
   Жылусыйымдылық, сипаттама, кептіру үрдісіне әсері.
   
2. 
   Жылуөткізгіштік және температура өткізгіштік, сипаттама, сақтауға әсері.
   

Астықты кептіру кезінде оның көптеген физикалық қасиеті өзгереді: сызықтық өлшемі, көлемі, пішіні, тығыздығы, себулігі, үйкеліс коеффиценті, аэродинамикалық қасиеті және т.б. Ең негізгі физикалық қасиеттің өзгеруінің бірі оның табиғилығының (натурасының) өзгеруі – оңың шекткрі астық мәдениеттеріне стандарттармен белгіленген. (бидай, қара бидай, сұлы, арпа). Астықтың ылғалдылығы жоғары болған сайын кептірілген астықтың табиғилығы жоғарлайды.

Бидайды кептіруде табиғилықтың жоғарлауы 3-8 г/л ылғалдылықтың тусу процесіне байланысты. Табиғилықтың жоғарлауы кептіру тәртібімен технологиялық жобасына байланысты. Рециркуляциялық кептіру кезінде тікнүктелі кетіруге қарағанда көп нәтиже береді. Астықтың циркуляциясы кезінде дәннің үстіне ажарлау жүреді, соның нәтижесінде дәндердің орналасу тығыздығы жоғарлайды.

Дән табиғилығының өзгеруі әсіресе жоғары сұрыпта бидайды кептіру кезінде ескеру керек, оның құндылығы көп мөлшерде осы көрсеткішпен анықталады. Астықтың қасиетінің өзгеруіне кептіру жылдамдығы мен температуралық факторлардың үлкен әсері болады.

Жарма мәдениеттерін кептіруде (тары, күріш, қарақұмық) қатаң кетіру тәртібін қолданғандықтан дән тез кеуіп ядро морт келіп, ұсақталып бөлініп, жармалық мәдениет үшін де стандарттармен белгіленген. Бөлінген, қауызданған дәннің болуы сұрыпының төмендеп, бағасының төмендеуіне әкеледі.

Ақуздық кешендегі өзгерістер.

Ақуыз кешеніндегі өзгерістер астықтағы денатурация дәрежесімен сипатталады. Шектелген температурадан асырып, кетірілген астықта оның бастапқы қасиеттерінің өзгеріп, ақуызының денатурациясына әкеп соғады. Олардың ерігіштігі, гидрофильділігі, ферменттік белсенділігі төмендейді. Ақуыздың жылулық денатурация дәрежесі – астықты қыздыру температурасы және ұзақтығына байланысты. Дәл сондай бір температурада астықты кептіру, оның ұзақтығына байланысты астық сапасына әртүрлі әсер етуі мүмкін. Ақуыздық кешендегі өзгерістер әсіресе бидайды кептіру кезінде ескеру қажет.

Жылулық денатурация шарттарына байланысты бидай дәнінің төрт негізгі сапалық кезеңдері байқалады. Дәннің термоактивациясы 1 кезеңде сиппаталады, ол өсу және шығу қуатымен қоарласа жүреді. Ең көп оң әсер ақуыз денатурациясы кезінде байқалады(оның ерігіштігі бойынша) 2,0-2,5%. Бұл шектердің артынан ақуыз денатурациясының дәрежесі көтеріліп өсіп, өну төмендейді.

Екінші кезеңде айтарлықтай астықтың технологиялық көрсекіштерінің өзгерісі байқалмайды.

Үшінші кезеңде спиртте еритін ақуыз денатурациясы жоқтығынан клейковина қатая түседі. Кей уақытты бұл кезеңді ақуыздың денатурация алдындағы күйі деп атайды, кей уақытта әлсіз денатурация деп те атайды. Оны әлсіз клейковина қасиетін жақсарту үшін қолданады.

Төртінші кезең – клейковинаның қатаюы. Бұл кезде ол үгітіліп немесе мүлде жуылмайды. Спиртте еритін ақуыз денатурациясы жүреді де, нан пісіру ұнның қасиеті нашарлайды.

Терең емес денатурация кезінде дән өзінің өмір сүру қасиетін жоймайды. Уақыт өте келе оның биологиялық қасиеті өзгереді, өсіп-өну қуаты жоғарламайды. Бұндай ақуыздың ерігіштігі уақыт өте келе өзгереді, ол дегеніміз ақуыз денатурациясы қайта қалпына келетінін көрсетеді. Алайда ескерілетін жағдай астықтағы ақуыз заттарының ренатурациясы тек қана терең емес денатурация кезінде ғана және 3-5 ай сақтау кезінде ғана болуы мүмкін. Терең денартурация кезінде алғашқы ақуыз қасиеті қайта қалпына келмейді.

Липидтік кезеңнің өзгеруі.٪

Әртүрлі астық мәдениетін кептіру кезінде гидролитикалық, қышқылдық үрдістердің, липидтердің ақуыз және көмірсулармен қосылу нәтижесінде дәннің майқышқыл фракциялық липд құрамының өзгерісі болады.

Дәнді төмен температурада қыздырған кезде липаза ферменті әсерінен липидтерде гидролитикалық үрдістер басым болады. Бос май қышқылдары, моко және диглицеридтер пайда болады.

Дәнде байланысқан липидтер және токоферол және каротиноид секілді биологиялық қарқынды заттар мөлшері төмендейді.

Астықты қыздыру температурасын жоғарылатқанда липазаның инактивациясы жүреді. Ары қарай температурасын жоғарлату липидтердің және биологиялық қарқынды заттардың тотығып, термиялық ыдырауына әкеліп соғады. Липидтердің тотығуы дән жасушаларының өлуіне және талшықтарда биохимиялық үрдістердің өзгеруін туғызады.

Липидтердің тотығу өнімдері көптеген дәрумендерді жояды және дәннің технологиялық қасиеті нашарлайды.

Май мәдиенттерінің технологиялық қасиетін сақтау үшін липидтік кешеннің өзгеруі ерекше әсері бар. Күнбағыс дәндерін интенсивті кептіргенде дәндегі май мөлшері жоғарыламайды, сенбі шайға оған жолаушы заттар өтеді фосфориттер, каротикойдтар, көмірсутектер.

Дәндерді 60-70С қыздырған кезде қышқылдық санының өсуі байқалады. Бұл липаза ферментінің қарқындылығының жоғарлауымен түсіндіріледі, май гидролизін жылдамдатады. Ары қарай дәнді 75С қыздырған кезде қышқыл санның төмендеуі байқалады.

Бұл ферменттердің инактивациясы нәтижесінде май гидролизінің тоқтауы мен түсіндіріледі. Соңында 75С-тан жоғары қыздырған кезде қышқылдық сан жоғарлайды, ол төмен молекулалы май қышқылдары және триглицеридтердің ыдырауымен түсіндіріледі.

Липаза ферментінің қарқындылығы алғашқы екі кезеңдегі дән кептіру процесіндегі майдағы санның өзгеруімен байланысты. Дән ылғалдығы жоғары болған сайын ферменттің қарқындылығы төмендейді.

1. 
   Астық түйірі массасының жылуфизикалық қасиеті?
   
2. 
   Сақтау барысында астық түйір массасының жағдайына жылуфизикалық қасиеттің әсері қандай?
   
3. 
   Астықтың ақуыз заттарының денатурация дәрежесі неге байланысты?
   
4. 
   Астыққа жылумен әсер еткенде уақыт факторының ролі қандай?
   
5. 
   Астық түйір массасының жылусыйымдылығы немен сипатталады?
   

1. В.А. Резчиков, О.Н.Налеев, С.В.Савченко. Технология зерносушения. Учебник. Изд.Алматинский технологический институт. 2000 – 400 стр.

2. Е.М.Бобликов, В.А. Буханцова, Б.К.Маратов. Технология хранения зерна: Учебник для вузов: Издательство «Лань». 2003. – 448с.
11-12 тақырып: Астық түйірінің гигроскопиялық қасиеті.

Дәріс сұрақтары:

1. 
   Астық түйір сорбциясы
   
2. 
   Астық түйір десорбциясы
   

Жүгері және сол сияқты басқа да астық мәдениеттерін кептірген кезде жүретін дәнннің анатомиялық бөліктерінде жүретін күрделі биохимиялық үрдістер химиялық заттардың қайта бөліну кезінде байқалады және де технологиялық және дәндік қасиеттерін өзгеруіне әкеледі. Балауызды жүгері пісіп келе жатқан кезде эндоспермде крахмалмен ақуыздың мөлшері көбейіп, керісінше талшықтың мөлшері азаяды. Өсінді де ақуыздың, май және қанттың мөлшері көбейеді, бұл дәннің тұқымдық қасиеттеріне жақсы әсер етеді. Өсінді эндоспермнің құрамындағы майдың азаюы тағамдық май, емдік препараттар, майсызданған ұн және жарма алу үшін маңызды әсері бар.

Зиянды заттардың буларды сіңіруі

Барлық мәдениеттердің дәні және астықтың массасы жағынан қоршаған ортадан интенсивті түрде әртүрлі заттардың және газдардың сіңіру қабілеті бар. Бұл әрбір дәннің көп кеуекті коллойдты құрылысын және астықтың өз массасын түсіндіреді. Астықтан сорбцияланған заттарды жою қиынырақ соғады. Кей кезде дәнмен сіңірілген газдың арасында химиялық өзара әрекеттестік, өтуі мүмкін, ол дегеніміз хемосіңіру пайда болады. Технологиялық кептіру үрдісінің берілген температура тәртібі бұзылған кезде,кептірілген астықтың түтінінің иісі, күкірт газдың, сұйық отынның иісі шығуы мүмкін.

Одан басқа, бұл жағдайда астық қатерлі канцерогенді көміртегілерін сіңіруі мүмкін, негізінен бензапиренді .

Зиянды заттардың уларды сіңіруі физико-химиялық астықтың құрамына, оның ылғалдылығына және ластану дәрежесіне байланысты болады.

Сорбция процесі кезінде солай аталатын астық бетінің қарқындылығына, макро және микро капиллярдың ауданын құрайтын және оның шындық үстін бірнеше рет жоғарлататындығына қатысады.

Г.А. Егоровтың берілгендері бойынша астықтың әртүрлі мәдениеттерінің жоғарғы беті шамамен 200-250м/сағ болады.

Сіңу процесі бидай мен тұқым қабықшаларында ерекше болады,капиллярлы кеуекті құрылымын береді. Бидайдың сіңу тәсілінің әсері,оның химиялық құрамын анықтайды. Мысалы, бидайда гидрофильді коллойдтың аз болуы және липидтердің көп құрамы, оның ылғал теңдігінде аз болады.

Бидай бетінде ылғал және бидай массасында органикалық қоспалары ластанған, жоғары ылғалданған зиянды заттар мен адсорбцияның әсері бар.

Бидай микрофлорасының өзгеруі.

Азық-түліктік, жемдік астықты жылулық кептіру кезінде айтарлықтай стерилдеуші әсері болмайды, ол дегеніміз жаппай жойылуына әкелмейді. Тек қана сандық және сапалық микрофлора құрамында айтарлықтай өзгеріс байқалады, бұл өзгерістер астықтың ылғалдылығына микрофлораның өзінің күйіне (вегетативті жасушалар мен споралардың бар болуы), кептіргіш агент температурасына және жылыту созылмалығына байланысты.

Астық кептіру кезінде оған эпифитті микрофлора мен қасиеті бойынша қалыпты сапа тек қана микроорганизмдердің өмір сүру әрекеті кезінде төмендейді. Басқандай нәтижелерді астықты кептіру кезінде қарқынды дамыған микрофлорамен және өздігінен қызу кезінде алады.

Мұндай жағдайда көп мөлшерде дамыған микрофлора жылу әрекеті мағыналы деңгейге жүгінеді, қорытындысында микроорганизм санының төмендеуі, соның ішінде зең саңырауқұлақтары қаралады.

1. 
   Астық түйірі массасының сорбциялық қасиеті?
   
2. 
   Сақтау барысында астық түйірі массасына сорбциялық қасиеттің мәні қандай?
   
3. 
   Астық түйірі массасының гигроскопиялық қасиеті?
   
4. 
   Сақтау барысында астық түйірі массасына үрдістерге әсері мен гигроскопиялық қасиеттің болуы?
   

1. В.А. Резчиков, О.Н.Налеев, С.В.Савченко. Технология зерносушения. Учебник. Изд.Алматинский технологический институт. 2000 – 400 стр.

2. Е.М.Бобликов, В.А. Буханцова, Б.К.Маратов. Технология хранения зерна: Учебник для вузов: Издательство «Лань». 2003. – 448с.
13-14 тақырып: Астық түйірлері массасының өздігінен қызуы

Дәріс сұрақтары:

1. 
   Өздігінен қызудың әртүрлігі
   
2. 
   Температураның жоғарлау үрдісінің туындау жағдайы
   
3. 
   Өздігінен қызуды тоқтату шаралар
   

1. Өздігінен қызудың түрлері.

Астық массасының температурасының өздігінен көтерілуін өздігінен қызу деп атайды. Астық массасының өздігінен қызуы – оның физиологиялық және физикалық қасиеттерінің нәтижесі. Астық массасының барлық тірі компоненттерінің тыныс алуы жылуының бөлінуімен сипатталады. Астық массасының нашар жылуы және температура өткізгіштігі бөлінетін жылудың және температураның жоғарлауына әкеп соқтырады. Жаңадан басталған өздігінен қызу өздігінен тоқтамайды, сақтау қоймасында барлық астықтың жарамсыз болуы мүмкін. Астық массасы көп болған сайын, өздігінен тоқтату қауіпті. Өздігінен қызу астықтың массадағы азық-түліктік, тұқымдық, жемдік құндылықтарының төмендеуінен көрінеді.

Өздігінен қызу барлық елдерде астықты сақтау тәжірибесінде байқалады, сондықтан біздің елде де, шет елдерде де бұл жағдай тереңірек қарастырылған. Астық массасындағы жылу бойынша білімнің қайнар көзі , даму мінездемесі және өздігінен қызу үрдістерінің түрлері, астықтың және астық өнімдерінің сапасына әсері, өздігінен қызуға қарсы әдістер белгіленген.

Астық сақтау қоймаларындағы әртүрлі типтегі сақталған астққа көптүрлі бақылаулар қарсыласу заңдылықтарын және өздігінен қызудың даму мінездемесін талқылауға мүмкіндік береді. Өздігінен қызудың түрлері және олардың негізгі пайда болу себептері 1-суретте көрсетілген.



Қуысты өздігінен қызу астық үйіндісінің кез-келген жерінде пайда болуы мүмкін. Ол көбінесе астықтың ылғалдығының теңсіздігінен болады, сақтау кезінде жатып қалғандықтан астықтың ылғалдылығы жоғарлап аймақ пайда болады. Астық үйіндісінің белгілі бір бөлігі дымқылданса және өздігінен қызудың аймағы пайда болса, астық қоймасының шатырында, қабырғасында, еденінде гидроизоляция жетіспеуі болады.

Астық үйіндісінің белгілі аймағында қоспалардың , шаңның, әлі піспеген, көгерген дәннің жиналуы мүмкін. Бұл астық қоймасында астық қоспасының түрі бойынша әр тектілігіне және астық массасының өздігінен сұрыпталуы, әсіресе дұрыс тазаламау кезінде пайда болады. Осындай аймақтардағы астық массасының барлық құрам бөліктерінің интенсивті тыныс алуы жоғары болады да ол қуысты өздігінен қызуға әкеліп соғады.

Астық ылғалдылығы жоғарлаған аудандарда температура градиентінің нәтижесінде өздігінен қызуды жоғарғы, төменгі немесе тік қабатты деп бөледі.

Атмосфералық ауаның бірден көктемгі температура айырымы және сақтаудағы астықта өздігінен қызу тіпті құрғақ, ұзақ сақталған астық партияларында пайда болуы мүмкін. Жоғары өздігінен қызу әдетте астықтың 0,5-1,5 метр тереңдікте үйіндінің төменгі қабатында және силостардың түбінде дамиды. Өздігінен қызудың бұл түрі көбіне күзде жаңадан жиналған және жеткіліксіз суытылған астықты еденге төгу кезінде кездеседі. Өздігінен қызу астықты құрғақ жерге төккенде де пайда болады. Астық қабаты суық еденмен жанасқанда температурасы төмендейді, астық үйіндісінде температура градиенті туындайды және ылғалдылық жылы астықтан суық астыққа ауысады. Ылғал астықта және еденде конденсацияланады , ол физиологиялық үрдістердің белсенденуіне әкеледі. Төменгі өздігінен қызу астықтың төменгі қабатында дәннің өніп кетуіне әкеліп соғады.

Төменгі өздігінен қызу – қабатты өздігінен қызу түрінің ең қауіптісі.

Кейде тұтас өздігінен қызудың себептері болып қуысты және қабатты өздігінен қызудың ликвидиация әдісін дұрыс қолданбағаннан болады. Мысалы, белсенді желдету кезінде меншікті ауаның жетіспеуінен болады.

А.А.Трисвятскийдің айтуы бойынша өздігінен қызу үрдісінің дамуында микроорганизмдер басты роль атқарады, бұл оның берілгендерін жақсы қолдайды, 2- кестеде берілген. Жоғарғы интенсивті тыныс алумен қамсыздандырылған, олар 5-10% жылу энергиясының тыныс алу кезіндегі бөліп шығару кезінде ғана қолданылады.

Гидролитикалық үрдіс нәтижесіндегі астықтың өзінің энегиясы бөліп шығаруы және өніп кету кезінде тыныс алуы олар көбінесе жасушалардың дамуы үрдісінде, өсіндіде қолданылады. Көп ретті зерттеулердің нәтижесінде микроорганизмдерді астық массасындағы жылудың пайда болуының қайнар көзі деп дәлелденген.

Өздігінен қызу үрдісінің интенсивті дамуы және пайда болуы көптеген себептерге тәуелді, жалпылай айтқанда «сақтау шарттары» , сонымен қоса астық массасының жағдайы да кіреді, астық қоймасының жағдайы, оларда астық сақтау шарттары, оларды күту әдістері. Сақтау шарттары өздігінен қызу кезінде басты роль атқарады. Бір өздігінен қызу шарттарында жай, ал екіншілерінде тез дамуы мүмкін.

Өздігінен қызу үрдісінің жалпы сипаттамасы. Астық массасының өздігінен қызуы 10-15С-дан төмен болмаған жағдайда басталады. Әдетте аз температурада өздігінен қызу болмайды, себебі астық массасының интенсивті үрдіс кезінде құрам бөліктерінің өмір сүру әрекеті нолге жақын, тіпті ылғалдылығы жоғары болса да.

Өздігінен қызудың кез-келген түрінің дамуының жалпы заңдылығы бар(1-сурет).

Үрдіс басында температура 25-30С-қа дейін көтеріледі – АВ кесіндісі 25С-қа дейінгі астық массасындағы газ алмасу үшін оптимальді емес.

25-30С-қа жеткенде мезофильді микрофлораның дамуына оптимальды жағдай туады, әсіресе көгерген саңырауқұлақтар үшін. Көгерген саңырауқұлақтардың қалыпты өсуі болады.

Aspergillus және Penicillium, және токсинді заттар (афлотоксиндер) - Aspergillus flavus . Е бактериясы herbicola саңырауқұлақтармен ығысады, микрококкалар және спора түзуші бактериялар жылдам дамиды, сонымен қоса микроорганизмдердің жалпы саны біртіндеп төмендейді. 25-30С-та тұқым мен астықтың интенсивті дем алуы жоғарлайды. Астық массасында, әсіресе микорорганизмдердің өмір сүру әрекетінен, жылудың көп мөлшері жиналады және ол өте тез 50-55С – ВС ауданға дейін қызады.

Астықтың физиологиялық белсенділігі оның ылғалдылығы, температурасы және микрофлара құрамына байланысты. Алдында айтып кеткендей ылғал мен температура тыныс алу интенсивтілігі мен жылудың бөлінуіне әсер етеді. Сақтаулы астықтың өмір сүру үрдісінің негізінде температураның жоғарлауына әкелетін барлық үрдістер оның критикалық ылғалдылықтан жоғары болған кезде дамиды. Ол 10-15 температурадан жоғары болғанда аз байланған намесе бос ылғал болған кезде жүреді. Сондықтан өздігінен қызу ең бірінші ылғалды немесе шикі күйінде сақтауға қойылған астықтың партияларында болады. Әсіресе микрофлораның өмір сүрі қабілетін және жфлудың бөлінуін тамшылы сұйық ылғалдың пайда болуы күшейтеді. Астықтың сақталуына көптеген факторлар әсер етеді. Өсіп - өну шарттары, пісу және жинау кезіндегі астықтың пісіп – жетілу дәрежесі, өнімді жинау әдістері.

Әлі дұрыс жетілмеген үсікке ұшыраған, өніп кеткен, дәндері бар астықтың партиясында өздігінен қызу жиі және тез болады, ал дәл сондай ылғалдылықтағы сау астықта ондай сирек кездеседі.

Астық сақтау орындарының құрылысы мен күйіне астықтың өздігінен қызу үрдісіне астық сақтау орындарының астықты басқа сыртқы факторлардың әсерінен қорғау дәрежесі мен қамсыздандырылады. Астықтыың саны мен сапасын сақтау үшін оны ауа райының жағдайларынан, ылғалдануынан, жоғары температурасы, астық қорын зақымдаушыларынан, ластануынан қорғау керек. Егер астық сақтау орны гидроизолирленген болса салынған конструкцияның жылу өткізгіштігі аз болса,и неғұрлым герметикалық болса соғұрлым сақтау үрдісін ұйымдастыру оңайға түседі, өздігінен қызу қаупі де азаяды. Еденнің, шатырдың , қабырғалардың жеткіліксіз гидроизоляциялауы болған жағдайда астық массасына су кетіп оның өздігінен қызуына жағдай жасайды. Қабырғаларды, еденнің және шатырдың жылуөткізгіштігі жоғары болса астық массасында температура айырымы болып үйіндінің ішкі және сыртқы аймақтарында ылғалдың бір жерден екінші жерге өтуі пайда болады. Бұл жағдайда өздігінен қызу болып кетуі мүмкін.

Сыртқы ауаның астықтың сақтау орнына оңай кіріп кетуі температура айырымын туғызуы мүмкін. Бұл өздігінен қызуды тудырады. Егер құрылымның ішіне ауа кіру шектелсе, әсіресе күз бен көктемде өздігінен қызу ошағының пайда болу мүмкіндігін азайтуға болады.

Сақталынатын астықтың тұрақтылығы көбінесе үйіндінің биіктігіне, кептіру кезінде тәртіптер сақталған жағдайда, тазалу және белсенді желдету кезінде жақсы нәтиже береді. Үйіндінің биіктігі астық массасының күйіне байланысты. Егер астықтың ылғалдылығы жоғары болса оның физиологиялық белсенділігі жоғары болады да, керсінше үйіндінің биіктігі аласа болу керек.

Кептірілген және салқындатылған астық сақтауға тұрақты және сондықтан оны ұзақ уақыт сақтау үшін элеватордың силостарында үйіндінің биіктігі және одан жоғары болуы мүмкін. Бұндай астық толығымен тиелген қоймаларда да жақсы сақталады. Оның биіктігі 4-6 метрге жетеді. Шикі астық партиясы бұдан азарақ қабатпен орналастырады, алайда бұл 1 метр биіктіктегі үйіндіде де өздігінен қызудың болмайтындығына кепіл бермейді. Мұндай астықты жүйелі бақылап тұрумен ғана уақытша кептіргенге дейін сақтауға болады. Технологиялық тәртіптерді бұзу және әртүрлі үрдістер енгізу өздігінен қызуды тоқтатпайды, оны тездетіп болдыру да мүмкін.

Астық тазалау машиналарының дұрыс жұмыс істемеу салдарынан қоспалардың көлемі көп болуы мүмкін және бұл кезде астық сақтағышқа тиеу кезінде өздігінен сұрыптау жүреді. Үйіндінің әртүрлі аймақтарында қоспалар жиналып қалуы мүмкін, бұл да өздігінен қызудың тууына әсер етеді.

Белсенді желдету кезінде сақталынатын астықтың үйіндісі жеткілікті түрде ауа жіберіліп тұруы керек, үйіндіде тұрып қалатын аймақтар болмау керек, ауа ылғалдылығы астықтың ылғалдылығынан жоғары болмау керек.

Бұл талаптарды орындамаған кезде астық ылғалданып астықтың массасындағы температура төмендейді және үрдіс ары қарай жүре береді.

Өздігінен қызудың табиғатын біле отырып, оның даму шарттарын ескере отырып, астық мекемеге түскен кезден-ақ жұмысты бастау керек. Оны тұрақты жағдайға жеткізіп үздіксіз бақылауда ұстау керек.