Қазақ Ұлт-азаттық ҚОЗҒалысы
жүктеу/скачать 3.86 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Тамыз.
- Осы күні
- 5 қыркүйек.
- 9 қыркүйек.
- 24 қыркүйек.
Тамыздың аяқ шені. «Шынжаң одағы» орталық комитетінің «Одақ» журналының №8-санына АқыметАхмет Қасымидың «Біздің ұлт азттық төңкерісіміз бен «Шынжаң одағы»» – деген тақырыптағы мақаласы басылды. Онда былай делінген:«Ұлттардың нағыз теңдігін қамтамасыз етудің жолы біреу ғана, ол – демокартиядемократиялық жол», «Ұлтшылдықтың –барлық ұлттардың күшін ұйыстыруы мүмкін емес, ол тек ұлттар арасында қайшылық отын ғана тұтандыра алады. Басқа ұлттардың өздеріне өштігін ғана қоздыра алады», «Егер біздің одағымыз бүкіл өлкедегі ұлт азаттық төңкерісіне басшылық еткісі келеді екен, онда ұлтшылдыққа қарсы күресті рақымсыз жүргізу қажет». 22 тамыз. Кеңес одағыКеңес Одағының Үрімжідегі бас елшілігінің көмегімен «Күрес ұйымының» басшысы Ло жы – Үрімжіден ЖұңгоҚытайЖүңго – Кеңес авиацияавиация серіктігінің ұшағына отырып, жасырын Құлжаға келіп, ЖКП орталық комитетінің байланысшысы Дың ли чұнге «Шынжаң одағы» орталық комитетінің Шынжаңдағы ГоминдаңГоминдаң билеп төстеп отырған аймақтардың әр қайсысының жақ ақуалынан доклатдокладесеп берді. Осы күні «Шынжаң одағы» Тарбағатай аймақтық ұйымдастыру комитетінің «ДемокартияДемократия газеті» – Мао зы дұңның «Халықтық демокартиядемократия диктатурасы туралы» – деген еңбегін басты. 23 тамыз. Жаңа саяси саяси-мәслихат кеңесінің мәжілісіне қатынасатын Шынжаң уәкілдері: АқыметАхмет Қасыми, Ысқақбек МононовМөнөнов, АбыдкерімӘбдікәрім Аббасов, ДәлелқанДәлелхан Сүгірбаев, Ло жы – бесеуі және олармен бірге баратын 3 кісі: «Алтайға қызметті бабымен кетіп барамыз», – деген атпен, Құлжадан аттанып, Кеңес одағыКеңес Одағы арқылы Бейжиңге жүріп кетті. 24 тамыз. Дың ли чұн: Үш аймақҮш аймақ«Үш аймақ» жақжағының берген материялматериалына сай, ЖКП орталық комитетіне Үш аймақҮш аймақ «Үш аймақтың» газет-журналдарының жағдайы жөнінде телеграммажеделхат жіберді. Оның негізгі мазмұны мынадай: Іледе басылып шығатын газет-журналдар: «Шынжаң одағының» «Алға газетінің» ұйғырша, қазақша басылымдары 3 мың данамен шығады. Іле, Тарбағатай, Алтай аймақтарында таралады. «Шынжаң одағының» «ДемокартияДемократия газеті» (қытайшақытайша) үш күнде бір 550 данамен шығады. Көбінесе, Іледе таралады. Іле мекемесінің «Төңкерістік шығысТөңкерістік Шығыс түркістанТүркістан газеті» (ұйғырша) үш күнде бір, 3500 данамен шығады. Сібеше апталық «Халық газеті» 550 данамен шығады. МаңғолМонғолша апталық «Халық газеті» 400 данамен шығады. Кеңес одағыКеңес Одағы мұхажырмұһажырлар іс басқару орны шығаратын орысша «Халық бағдары» көбінесе 100-ден аса данамен шығады. «Шынжаң одағының» «Одақ» айлық журнал, ұйғырша – 2 мың данамен, қазақша – мың данамен шығады. Ұлттық армияның – «Төңкеріс шұғыласы» журналы ұйғырша, қазақша екі тілде 5 мың данамен шығады. 26 тамыз. Батыс солтүстіктегі маңызды жер – Ланжоу азат болды. Осы күні Дың ли чұн Үш аймақҮш аймақ«Үш аймақ» жақжақтың берген материялматериалдарына сай ЖКП орталық комитетіне Үш аймақҮш айма«Үш аймақтың» қазына ақуалы жөнінде телеграммажеделхат жіберді. Оның басты мазмұны мынадай: (1)1. Үш аймақҮш аймақ «Үш аймақ» бірлесіп экономикалық комитет құрған. Бірлікке келген банкебанкісі, қағаз ақшасы бар. Әскери қаражатты Іле шығарған. Тарбағатай мал бажысын Ілеге көмекке берген. Үш аймақҮш аймақ«Үш аймақтың» әр қайсысында дербес қазына есебі бар. Өзін-өзі қамдай алады. Үш аймақҮш аймақ«Үш аймақтың» қағаз ақшасының құны тұрақсыз, үнемі өзгеріп тұрады. Бұл жердегі қазына есебі мен меже есебінде бұғалтерлік жақжақтан қағаз ақшаны өлшем бірлігі етпейді. Сыртқы сауда да жерлікжергілікті өнімді өнер кәсәпкәсіп өнімдеріне айырбастағандағы белгілі салыстырмалы құнды өзгермейтін есептеу бірлігі етеді.. ЖерлікЖергілікті орындар оны «сом» деп атайды. Қазір бір сом – 22 мыңнан 22 мың 500 юаньға тең. Үкімет ара есеп жасасқанда, бір сомдық 9 мың юаньға сындырады. (2)2. Іле аймағында – 471 мың адам, 267 мың гектар (бір гектар шаршы метрге тең) егістік жер бар. Биыл астықтан 230 мың тонна өнім алыпты. Жыл соңындағы мал саны – 2 миллион тұяқтан асқан. Былтырғы жылдық кіріс – 8 миллион 300 мың сомнан асқан (бір сом бір юаньға тең). (3)3. Тарбағатай аймағында 200 мыңнан астам адам бар. Егін шаруашылығы ақуалы белгісіз. Жыл соңындағы мал саны – 780 мың тұяқтан астам. (4)4. Алтай аймағында 70 мыңнан астам адам бар. Егін шаруашылығы ақуалы белгісіз. Жыл соңындағы мал саны – 180 мың тұяқтан астам. Үстідегі жылғы кіріс – 840 мың сомнан астам. 27 тамыз. Жаңа саяси саяси-мәслихат кеңесінің мәжілісіне қатынасу үшін Бейжиңге аттанған АқыметАхмет Қасыми бастатқан уәкілдер отырған Кеңес одағыКеңес Одағының ұшағы Иркутскі қаласынан өтіп, БайкалБайқал көлі аймағының әуе кеңістігіне барғанда ауа райы бұзылғандықтан да, ұшақ тауға соғылып, өкінішке орай тегіс қаза тапты. 31 тамыз – 1 қыркүйек. Тау жи уе Бұрһан Шаһиди, Лю мың чұн, Лю зы рұң, Чұй у және Ие чың, Ма чың шян, Ло лай қандай бағытты таңдау мәселесін талқылады. Мәжілісте олардың басым көбі: ЖКП - ның бейбітшілік шартын – шартсыз қабылдап, ішінара бейбітшілікті іске асыруды айтты. Мәжілістен соң: Лю мың чұн, Лю зыр ұң, Чұй у – Кеңес одағыКеңес Одағының Үрімжідегі бас елшісіне жеке-жеке барып: Шынжаңда бұдан былай ешқандай қан төгу, құрбан беру оқиғаларының орын алмауынан үміт ететіндіктерін, сонымен бірге халық азаттық армиясына қандай да бір қарсылық білдірмеуге кепілдік ететіндіктерін – білдірді. Кеңес одағыКеңес Одағы арқылы ЖКП - мен байланыс жасап, нақты келіс сөзкеліссөз өткізуді талап етті. Кеңес одағыКеңес Одағының Үрімжідегі бас елшісінің орынбасары Евсеев Үрімжіден Құлжаға барар алдында Лю мың чұн: ЖКП - мен тікелей байланыс жасау үшін онымен бірге Құлжаға барғысы келетінін – айтты. Іле жақжағының: екі апта ішінде кездесудің барлық дайындық жұмыстарын бітіретіндігіне үміт ететіндігін жеткізуді өтінді және бұл өзінің бірден бір талабы екендігін, бұдан өзге ешқандай шарт қоймайтынын мәлімдеді. Тамыз. Іле уәли мекемесі Жанболат Солтыны – уәлидің орынбасарлығы босатуды ұйғарды. 2 қыркүйек. Евсеев Үрімжіден ұшақпен Құлжаға барып, Дың ли чұнге: Тау жый ұе, Бұрһан Шаһиди бастаған ГоминдаңГоминдаңның Шынжаңдағы армиясы мен үкімет билеушілері бейбіт жолмен келісімге келуі үшін ЖКП - ның Шынжаң мәселесін бейбіт жолмен шешу пікірін шартсыз қабылдауға бекінгендіктерін жеткізді. Дың ли чұнге: Шынжаң жағдайының дамуын ілгерлете түсу үшін тез арада Үрімжіге барып, олармен байланыс жасауды ұсыныс етті. 3 қыркүйек. Сайпиден АзезиСайфидден Азизи: Кеңес одағыКеңес Одағының Құлжадағы елшіліктегі адамдарына АқыметАхмет Қасымидың Бейжиңге кетіп бара жатқанда жолда ұшақ апатынан қаза болғанын естіртті. Дың ли чұнмен ақылдаса отырып, мұны Асқат Ысқақов, Сейдолла Сейфоллаев, Нәбижан Нүсіптерге ғана хабарлап, әзірше мүлде құпяқұпия сақтауға келісті. Осы күні Дың ли чұн АқыметАхмет Қасымидың Бейжиңге кетіп бара жатқанда өкінішке орай қаза болғанын ЖКП орталық комитетіне телеграммажеделхат арқылы жеткізді. Осы күні кеште, ЖКП орталық комитеті Дың ли чұнге жауап телеграммажеделхат жолдап: АқыметАхмет Қасымидың қазасына қайғылы аза білдірді және жаңадан үш кісілік топ ұйымдастырып, Бейжиңге жіберуді талап етті. Дың ли чұн телеграммажеделхатты алған соң, дереу Сайпиден АзезиСайфидден Азизимен ақылдасып, Сайпиден АзезиСайфидден Азизи, Әлімжан Кәкімбаев, Ту жы1 үшеуін Бейижиңге жиынға жіберуді ұйғарды. Үш аймақҮш аймақ«Үш аймақтың» жұмыстары – Асқат Ысқақов, Сейдолла СайполлаевСейфоллаев, Лескин, Нәбижан Нүсіптердің ұжымдық жауапкершілігіне тапсырылды. 5 қыркүйек. Әлімжан Кәкімбаев Шауешектен жасырын Құлжаға келді. Осы күні Кеңес одағыКеңес Одағының Үрімжідегі бас елшілігінің көмегімен Ту жы ЖұңгоҚытайЖүңго – Кеңес авиацияавиация серіктігінің ұшағына отырып, Үрімжіден жасырын Құлжаға барып, ЖКП орталық комитетінің байланысшысы Дың ли чұнға – Шынжаңдағы ГоминдаңГоминдаң үстемдік еткен аймақтардың әр қайсысысында қалыптасқан жағдайдан мәлімет бердіж. 7- – 9 қыркүйек. Шынжаңды бейбіт жолмен азат етудің дайындық жұмыстары сәтті жүргізілді. Бұрһан Шаһиди – Нұсыратты Үш аймақҮш аймақ«Үш аймақ» жақжағымен дидарласуға Манас ауданы қалашығына жіберді. НұсыратҮш аймақҮш аймақ «Үш аймақ» жақжағының дидарласуға келген уәкілдері Марғұп Ысқақов, Әлім Нүгісовтерге: қазір орталық үкіметтің армиясы Манас өзенінің шығыс жағасына шегіне бастады. Манас өзенінің батысындағы ұлттық армияның тұрғындарды үркітіп алмауы үшін АқыметАхмет Қасымидың бұйрығынсыз Манас өзенінің шығысындағы орталық үкіметтің армиясына шабуыл жасамауды талап ететіндігін айтты. Марғұп Ысқақов жолдастың бұйрығынсыз әр қандай қарулы шабуылға өтпейтіндіктерін әрі оның мүмкін еместігін, орталық үкіметтің армиясы шегінгеннен кейін, амандық сақтауқауіпсіздікті сақтауды, қоғам тәртібінің орнықтылығына кепілдік етуді, жергілікті орындардың мал-мүлкін бұлап-талау қылықтарына тиымтыйым салуды – мәлімдеді. 8 қыркүйек. Сайпиден АзезиСайфидден Азизи, Әлімжан Какімбаев, Ту жы үшеуі қастарына екі адам алып, шығарып салуға Кеңес одағыКеңес Одағынан арнайы келген Лесовтың серік етіп: «Тарбағатайға барып, қызмет тексереміз» –деген сылтаумен Құлжадан Кеңес одағыКеңес Одағының ұшағына отырып, Кеңес одағыКеңес Одағы арқылы Бейжиңге аттанды. Иркутскіге ұшып барғанда, Кеңес одағыКеңес Одағының екі командирі Сайпиден АзезиСайфидден Азизиге АқыметАхмет Қасымилер қаза болған жерді көрсетті және оқиғаның барысын баяндап берді. Осы күні ӨлкелікӨлкелік үкіметтің Шынжаң мәселесін бейбіт жолмен шешу жөніндегі қаулысына сай, Тау жый ұенің басқаруымен ГоминдаңГоминдаң армиясы Үш аймақҮш аймақ «Үш аймақпен» тірескен алдыңғы шептен топ-топқа бөлініп шегіне бастады. 9 қыркүйек. «Шынжаң одағы» Тарбағатай аймақтық ұйымдастыру комитетінің «ДемокартияДемократия газеті» (қытайшақытайша) жарық көрді. 10 қыркүйек. Төраға Мао зы дұң бас қолбасшының орынбасары Пың ды хуайға телеграммажеделхат арқылы нұсқау беріп: «Шынжаң мәселесін соғыспен емес, бейбіт жолмен шешу керек» – деді. Осы күні ЖКП орталық комитеті Дың ли чұнға: «Шынжаң мәселесін шешудің жобасын Үш аймақҮш аймақ«Үш аймақ» жақжағы мен Үрімжі жақжағы ұсынса болады. Бірақ оны ең соңында ЖКП орталық комитеті бекітеді» – деп телеграммажеделхат арқылы нұсқау берді. Осы күні Жаң жыжұңЖаң жы жұң Мао зы дұңның нұсқауына сай, Бейжиңнен Тау жы йұеге телеграммажеделхат жолдап: Шынжаңда бейбіт жолмен келісімге келу жөнінде 9 тармақтан тұратын нақты пікірін айтты. Сондай-ақ, «Іле жақжағымен байланыс жасамаса болмайды» – деп талап көрсетті. 11 қыркүйек. Сайпиден АзезиСайфидден Азизилер Кеңес одағыКеңес Одағынан ЖұңгоҚытайдЖүңгоның шекара қаласы МәнжұряМанчурияға ұшақпен барды, оларды қарсы алынды. 13 қыркүйекте Гау гаң мен Ли фу чұн Шыняңда Сайпиден АзезиСайфидден Азизилерді қабылдады және күтіп алды. Сондай-ақ, оларға жаңа саяси саяси-мәслихат кеңесінің дайындық ақуалымен таныстырды. 13 қыркүйек. ЖКП орталық комитеті – Дың ли чұнге Үрімжіге барып, Жаң жыжұңЖаң жы жұңнің Тау жы йұе мен Бұрһан Шаһидиге жолдаған телеграммажеделхатының түп нұсқатүпнұсқасын қолма-қол тапсырып беруді және олардың дереу Ланьжоуға, бас қолбасшының орынбасары Пың ды хуаймен Шынжаң мәселесін бейбіт жолмен шешу мәселесі жөнінде келіс сөзкеліссөз өткізуге кісі жіберуін айтуды, онан соң Ілеге қайтып баруын, ақуалға қарап Үрімжі мен Іле арасында барып-келіп тұруын телеграммажеделхат арқылы баяндауды бұйырды. Осы күні «Шынжаң одағы» орталық комитетінің уақытша төрағасы Асқат Ысқақов Құлжа аудандық одақ белсенділерінің мәжілісінде: Шынжаң өлкесінің қазіргі саясисаяси міндеті жөнінде сөз сөйлеп, қалың одақ мүшелеріне «Өлкеміздің ұлт азаттық қозғалысы – бүкіл ел халқының азаттық қозғалысымен тығыз бірлескенде ғана жеңіске жете алатындығын» – айқын тану қажет деп ескертті. Осы күні «Шынжаң одағының» Алтай аймақтық ұйымдастыру комитеті №27-қаулы қабылдап: Алтай аймақтық әйелдер қоғамын «Шынжаң одағына қосуды, «Шынжаң одағының» Алтай аймақтық ұйымдастыру комитетінің әйелдерді ұйымдастыру бөлімін құруды ұйғарды. 14 қыркүйек. «Шынжаң одағы» орталық комитетінің уақытша төрағасы – Асқат Ысқақов, ұлттық армияның уақытша басшысы – Ф.И.Лескин, Іле аймақтық ішкі істер басқармасының бастығы – Нәбижан Нүсіптер «Лияұн» радияциярациясы арқылы Бейжиңде жаңа саяси саяси-мәслихат кеңесі мәжілісіне қатынасып жатқан Сайпиден АзезиСайфидден Азизиге: «Ерекше аймақтың Шынжаң мәселесін шешу жобасын» орталық комитетке айтатын ресми жоба ретінде жолдады. Бұл жобаның негізгі мазмұны 7 тармақтан тұрады, яғни:, (1)1. Шынжаң өлкелікӨлкелік үкіметінің Жяң жиешыЖяң жие шы тобынан ашық ресми қол үзу;. (2)2. ӨлкелікӨлкелік үкіметті өзгертіп құруға кең демократия негізінде жүзеге асырып, Үш аймақҮш аймақоған «Үш аймақтың» және әр бір демократиялық партиялардың уәкілдерін қатынастыру.; (3)3. Өзгертіп құрылғаннан кейінгі Шынжаң өлкелікӨлкелік үкіметті өзінің ЖКП - ның бағдарламасын іске асыру жолында күрессетінін жаряжариялау;. (4)4. Бүкіл өлке көлемінде демократиялық бостандықты, әр ұлт халқының ұлтқа айырылмай бірдей тең болатынын дереу жаряжариялау;. (5)5. ГоминдаңГоминдаңның тыңшылық ұйымдарын дереу таратып жіберу, керітартпа газет-журналдарды жауып тастау.; (6)6. ГоминдаңГоминдаң түрмеге жапқан барлық саясисаяси қылмыстыларды дереу босату;. (7)7. СаясиСаяси қылмыстылар мен әскери қылмыстыларды жазалау. 15 қыркүйек. Сайпиден АзезиСайфидден Азизи Әлімжан Хәкімбаев, Ту жы үшеуі және бірге жүрген екеуі Бейжиңге барды. Лин бо чұй және Бейжиң қалалық партия, үкімет, армия басшылары мен жаңа саяси саяси-мәслихат кеңесіне қатынасатын ұсақ ұлт уәкілдері оларды қызу қарсы алды. Осы күні Дың ли чұн ЖКП орталық комитетінің бұйрығы бойынша, Жаң жыжұңЖаң жы жұңның Тау жый ұе мен Бурһан Шаһидиға жіберген телеграммажеделхатын алып, Евсеевпен бірге Құлжадан Үрімжіге ұшақпен барып, ілгерінді-кейінді Бурһан Шаһиди, Тау жы йұе, Лю мың яұн, Чұй улмен: Шынжаң мәселесін бейбіт жолмен шешу жөнінде кеңесті. Дың ли чұнның ұқыпты қызмет істеуі арқылы, Тау жый ұе, Бурһан Шаһиди бастаған Шынжаңның армия, үкімет билеушілері ЖКП алға қойған бейбіт жолмен ақиқатқа қайту жөніндегі талаптарды шартсыз қабылдады. Үрімжідегі кезінде Дың ли чұн Үрімжідегі «Күрес ұйымы», «Авангард ұйымы» секілді жасырын ұйымдармен байланыс жасады және оның басшыларымен жолығып, Шынжаңның әр қайсы жақжақтардағы ақуалын егжей-тегжейлі сұрап ұғысты. Олардың қазіргі қызметтері жөнінде пікір айтып, нақты орналастырулар жасады. 16 қыркүйек. Жоу ын лай: У лан фумен бірге Сайпиден АзезиСайфидден Азизи, Әлімжан Хакімбаев, Ту жы үшеуін қабылдады және оларға қонақ асы берді. Шынжаңның және Үш аймақҮш аймақ«Үш аймақ» төңкерісінің мән-жайын егжей-тегжейлі ұғысты. 17 қыркүйек. Одақтың Алтай аймақтық ұйымдастыру комитеті СарсүмбеСарысүмбеде бұқаралық жиналыс ашып: «Халық азаттық армиясымен қол ұстаса отырып күрес жүргізіп, керітартпашыларды бір жолата жойып, бүкіл өлкеде демократиялық саясисаясатты іске асыру жолында ерлікпен күресейік» – деген тақырыпта қаулы шығарды. Осы күні Тау жый ұе мен Бурһан Шаһиди бірігіп Бейжиңдегі Жаң жыжұңЖаң жы жұңға телеграммажеделхат жолдап: бейбіт бұрылыс жасауға салмақтылықпен әзірлік көріп, мемлекет териториятерриториясын қауіпсіздендіру, бүкіл өлкенің бейбітшілігін қорғау, орынсыз құрбандық бермеу принцппринципі бойынша әрекет жасап, Гуаңжоудағы ГоминдаңГоминдаң үкіметінен байланысты үзіп, халықтық төңкерістік әскери істер комитетінің басшылығын қабылдайтындықтарын білдірді. «Ал, үкімет жағына келсек, старатегиястратегиялық бұрылыс жасаумен бір уақытта, Үш аймақҮш аймақ«Үш аймақ» уәкілдерімен бірге отырып жасаған «Бейбітшілік бітімі» бойынша Үш аймақҮш аймақ«Үш аймақтың» бұрынғы өлкелікӨлкелік үкімет жора лармүшелерін Үрімжіге шақырып, селбестікті қалпына келтіріп, бұрынғы белгіленген бейбітшілік, тұтастық, демократиялық, ынтымақтық саясатын және өлкеміздің «Билік жүргізу жобасын» басшылыққа алып, орталық халық үкіметі құрылғанға дейін, жергілікті әкімшілік істері әзірше сол бойында істей береміз, орталықтың бұйрығын тосып отырмыз. Өлкемізде уақыттық халық үкіметін құрсақ дейміз» – деді. Осымен бір уақытта, Тау жый ұе Жаң жыжұңЖаң жы жұңға тағы дажеке телеграммажеделхат жолдап: «Іле жақжағымен төраға Бурһан байланыс жасайтын болды. «Бейбітшілік бітімі», «Билік жүргізужобасы» бойынша селбестікті қалпына келтірмекшіміз. Ал әскери істер жағында, екі жақжақ та бұрынғы орындарынан қозғалмай, орталықтың шешімін тосқанымыз, қажетсіз, жаңсақтықтардан сақтанғанымыз жөн секілді» – деді. 18 қыркүйек. Мао зы дұң, Лю шау чи, Жоу ын лай, Жу де, Лин бо чұй қатарлы орталық комитеттің басшылары Жұңнанхайдың Зыгуангы сарайында Сайпиден АзезиСайфидден Азизиді, Әлімжан Хакімбаевті, Ту жыны қабылдап, олардың жаңа саяси саяси-мәслихат кеңесінің мәжілісіне қатынасу үшін Бейжиңге келгендіктерін қарсы алатындықтарын білдірді. Барлығы бірге құрбан болған қаһармандарға үнсіз тұрып аза білдірді. Төраға Мао зы дұң былай деді: «АқыметАхметжан Қасыми жолдас бастаған Шынжаң уәкілдер тобының барлық мүшелерінің, өкінішке орай құрбан болуы – Шынжаң халқы үшін ғана зор жоғалту болып қоймайды, бүкіл ЖұңгоҚытайЖүңго халқы үшін де зор жоғалту болды. Олардың рухы мәңгі өшпейді». Осы күні Одақ орталық комитетінің «Алға газеті», Іле уәли мекемесінің «Төңкерістік шығысТөңкерістік Шығыс түркістанТүркістан газеті» жеке-жеке мақала жаряжариялап, ашылу алдында тұрған жаңа саяси саяси-мәслихат кеңесін құттықтады. «Алға газеті»: «Жаңа саяси саяси-мәслихат кеңесінің ашылуын құттықтаймыз» – деген тақырыпта мақала жаряжариялап, былай деді: «Бір қол ұстаса отырып, бірдей ынтымақтасып, бүкіл ел халқына және Шынжаң халқына бақыт әперген ЖКП мен ЖұңгоЖүңго халық азаттық армиясын қөзіміздің қарашығымыздай қорғауымыз керек. Ол халықтық бақыттың даңғыл жолына бастайды», «Шынжаңның әр ұлт халқы бұл жолғы саяси саяси-мәслихат кеңесінің ашылуын қызу құттықтайды! Бұл жолғы мәжілістің қанағаттанарлықтай тапсырысқа жетуін шын жүректен тілейді». 19 қыркүйек. Бурһан Шаһиди «Личұн» радияциярациясы арқылы Мао зы дұңға телеграммажеделхат жолдап: «Сіз алға қойған жаңа демократизм және ұсақ ұлттардың мүддесіне құрмет ету жөніндегі үндеуіңізге менде бұрыннан келе жатқан күшті әрі берік сенім бар. Осы ағынан ақтарылған адалдығым арқылы қиыншылықты жеңіп отырмын. ГоминдаңГоминдаң үкіметімен қатынасты батыл үзуге бел байладым. Барлық күшті жұмсай отырып, керітартпа күштерді жоюға әзірмін. Басшылығыңызға бағынып, партияңызға бағынып, партияңыз басшылық еткен күллі ЖұңгоқытайдЖүңгоны азат ету міндетін орындап, жаңа өмірді құлаш жайып қызу думанмен қарсы алуға дайынбыз». Осы күні Жоу ын лай Сайпиден АзезиСайфидден Азизиді 2-рет қабылдап: Шынжаңның таяудан бергі ақуалынан мағлұмат алды және Шынжаң өлкелікӨлкелік халық үкіметін құру, Үш аймақҮш аймақ«Үш аймақ» ұлттық армиясын өзгертіп құру жөнінде ақылдасты. 21 қыркүйек. ЖұңгоҚытайЖүңго халық саяси саяси-мәслихат кеңесінің 1-жалпы мәжілісі Бейжиңде ашылды. Сайпиден АзезиСайфидден Азизи жиналыс төрағалар алқасынықасының мүшесі болып сайланды және жиналыста сөзге шықты. Ол былай деді: «Шынжаң халқы таяу жылдардан бергі күрес тәжірибесінен ЖұңгоқытайЖүңго халқының (Шынжаң халқы да қамтылады) азаттығы – тек ЖұңгоҚытайЖүңго халық азаттық армиясы жеңіске жеткеннен кейін ғана бір жолата іске асатындығын түсінді. Демек ЖұңгоқытайЖүңго халқы азаттық армиясының жеңісі – Шынжаң халық азаттық қозғалысының да жеңісі болмақ. Сондықтан Шынжаң халқы бейбіт жолмен күрес жүргізу жағдайында, ЖұңгоқытайЖүңго халық азаттық армиясының соңғы жеңіске жетуін төрт көзбен күтуде. Шынжаң халқы ЖұңгоқытайЖүңгодағы басқа халықтар секілді өздерінің болашақта жолға қойылатын жаңа демократизм жөніндегі сенімін және үмітін беріктей түсіп, тұтас мемлекеттің саясисаяси және ұйымдық мәселелерін шешетін осы бір халық саяси саяси-мәслихат кеңесіне қуанышпен уәкілдерін жіберіп қатынастырып отыр. Бұл Шынжаң халқының мақтан тұтарлық ісі». 22 қыркүйек. Сайпиден АзезиСайфидден Азизи ЖұңгҚытайоЖүңго халық саяси саяси-мәслихат кеңесінде ұйғырдың салты бойынша Шынжаңнан арнаулы ала келген шапан мен бөрікті төраға Мао зы дұңның иығына жауып, Шынжаңдағы әр ұлт халқының төраға Мао зы дұңға және ЖКП - ға деген адал сүйіспеншілігін білдірді. 23 қыркүйек. Мао зы дұң Бурһан Шаһидиға жауап телеграммажеделхатын жолдады. Телеграмма Жеделхатның мәтіні мынадай: Төраға Бурһан! Жіберген телеграммажеделхатыңызды тапсырып алып, әсерлі мейіріміңізге көңлім толды. Шынжаң жағдайындағы бұрылыс пен әр ұлт халқының береке-бірлікке келуі Төраға сіздің құдіретқұзырыңыбен ілгерледі. Әр саладағы отаншыл демократтармен байланыс орнатып, халық азаттық армиясының Шынжаңға кіру қимылына сәйкесіп, бұкіл Шынжаңды азат ету жолында күрес жүргізуіңізді үміт етемін. Осы телеграммажеделхатны жолдау арқылы еңбегіңізді қадірлеймін. Мао зы дұң. Мешін жылы». Осы күні одақтың Тарбағатай аймақтық ұйымдастыру комитетінің «Демократия газеті»: «ЖұңгоҚытайЖүңго халық азаттық армиясының жеңіспен жорыққа аттанғанын құттықтайық» – деген тақырыпта бас мақала жаряжариялап, былай деп атап көрсетті: «ЖұңгоҚытайЖүңго халық азаттық армиясының жеңіске жетуі – біздің ұлт азаттық қозғалысымыздың жеңіске жетуіндегі маңыздыоқиға. Бұл амалятшындық ретінде дәлелденіп болған. Сондықтан біз халық азаттық армияның жеңісін ыстық мереймен қарсы аламыз және салтанатпен тойлаймыз. Сонда-ақ, халық азаттық армияның соңғы күресіне түбегейлі жеңіске жетіп, бүкіл ЖұңгоқытайЖүңгода жаңа, құдіретқұдіретті, дамыған, гүлдеп, көркейген халық демократиясы республикасын құруын тілейміз». 24 қыркүйек. Халық азаттық армиясы дала соғыс армиясының 1-еңбек жасағы Гансудағы Жючуанды азат етіп, Шынжаң қақпасына жетіп келді. Осы күні Тау жы йұе ЖКП орталық комитеті жолдаған «Шынжаң мәселесін бейбіт жолмен шешім ету жөніндегі пікірінде»Үш аймақҮш аймақ «Үш аймақ» туралы мынадай пікір айтты. Яғни: «Іле, Тарбағатай, Алтай аймақтарындағы әскери бөлімдер «Бейбітшілік бітіміндегі» белгілемелер бойынша, бұрынғы тұрған орындарынан қозғалмай, халықтық төңкерістік әскери істер комитетінің бұйрығын тосып, сол жерде реттеу жүргізу керек», «өлкелікӨлкелік үкімет бұрылыс жасағандығын жаряжариялағаннан кейін, Іле, Тарбағатай, Алтай аймақтарындағы бұрынғы өлкелікӨлкелік үкіметтің жора лармүшелері дереу Үрімжіге қайтып келіп, қызметтерін жалғастыратын болуы керек». Осы күні Сайпиден АзезиСайфидден Азизи Шынжаңдағы әр ұлт халқының ЖұңгоҚытайЖүңго халық саяси саяси-мәслихат кеңесінің жеңіспен ашылғанын құттықтайтынын білдіріп, ұйғырша, қытайшақытайша: «ЖұңгоҚытайЖүңго халық шұғылалы болашағында келелі маңыз алатын ЖұңгоҚытайЖүңго халық саяси саяси-мәслихат кеңесі 1-жалпы жиналысының ашылғанын қызу құттықтаймыз» – деген сөз жазылған сыйлық жалаушаны жиналысқа арнайы ұсынды. 25 қыркүйек. Тау жы йұе бастап, двизиядивизия, лұйдивизия командирлері бірлесіп Мао зы дұңға және халықтық төңкерістік істер комитетіне телеграммажеделхат жолдап, әскери бөлімдерді бастап ақиқатқа қайтқандарын жаряжариялады. Ақиқатқа қайту телеграммажеделхатында былай делінген: «Қазір ЖұңгоқытайЖүңго халық саяси саяси-мәслихат кеңесінің 1-жиналысы ашылып жатыр. Бүкіл ел халқы шынайы көксеген Жұңхуа халық республикасы дүниеге келіп, жаңа ЖұңгоқытайЖүңго бейбіт құрлысқұрылыстың даңғыл жолына түсетін болды. Шынжаң – ЖұңгоқытайдЖүңгоның бір өлкесі. Шынжаң әскери бөлімдері мемлекет шекарасындағы қарулы күш ретінде мемлекетті дербес, еркін, гүлденіп-көркейген болашаққа ие етуге ыстық ықыласты тілегін білдіре отырып, халықтық төңкерістік істерді түбегейлі орындау жолында бар күшін сарқа жұмсайды». Тау жы йұе қатарлылар бүкіл армияның командир-жауынгерлерін бастап, бүгіннен тартып Гуаңжоу үкіметімен байланысын үзгендігін жаряжариялады. Төраға Мао зы дұң ұсынған 8 тармақты бейбітшілік мәлімдемесі мен мемлекет ішіндегі бейбітшілік келісімді шын пейілмен қабылдаймыз. Бүкіл армия өз орындарында қарауылда тұрып, жергілікті тәртіпті қорғап, халықтық төңкерістік әскери істер комитетінің және халық азаттық армиясы бас органының бұйрығын күтеміз». Осы күні «Шынжаң одағының» орталық комитеті ЖұңгоқытайЖүңго халық саяси саяси-мәслихат кеңесінің жеңіспен ашылғанын құттықтап, арнайы құттықтау телеграммажеделхатын жолдады. Құттықтау телеграммажеделхатнда былай делінген: «Шынжаң одағының» барлық мүшелері ЖұңгоқытайЖүңго халық саяси саяси-мәслихат кеңесі мақұлдаған қаулыларды белсенді қорғап-қуаттайды және ЖКП- ның басшылығында, жаңа демократиялық шепте бүкіл ел халқымен бірге күрес жасайды». Сайпиден АзезиСайфидден Азизи Бейжиң саяси-мәслихатта тілшілерді қабылдап, Шынжаңдағы ұлттардың мән-жайын және Шынжаң Үш аймақҮш аймақ«Үш аймақ» төңкерістік қозғалысын таныстырды. Бүкіл ел азат болғаннан кейін, ЖКП мен төраға Мао зы дұңның басшылығында, әр ұлт халқы, сөз жоқ, тығыз ынтымықтасып, жаңа демократиялық қоғам құратындығын – айтты. жүктеу/скачать 3.86 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|