Моноциттер.Бұл түйіршікті емес ақ қан клеткаларының диаметрі 15-20 мкм құрайды. Ядро сопақ немесе бұршақ тәрізді, жасушалардың кішкене бө- лігінде ғана олар бір-бірімен қабаттасатын үлкен тобтарға бөлінеді. Цито- плазма көгілдір-сұр түске боялған кезде, көк-күлгін түске боялған аз мөл- шерде қоспалар болады. Моноциттер сүйек кемігінде де, көкбауырда да, лимфа түйіндерінде де қалыптасады. Олардың негізгі қызметі – фагоцитоз.
Лимфоциттер.Бұл кішкентай мононуклеарлы жасушалар. Көптеген қан лимфоциттерінің диаметрі 10 мкм-ден аз, бірақ кейде үлкенірек диаметрі (16 микрон) лимфоциттер де кездеседі. Жасушалардың ядролары тығыз және дөңгелек, цитоплазмасы көкшіл, өте сирек түйіршіктерден тұрады. Лимфо- циттер морфологиялық жағынан біртекті болып көрінетіндігіне қарамастан, олар жасуша мембранасының қызметтері мен қасиеттерінде айқын ерекшеле- неді. Олар үш үлкен санатқа бөлінеді: В-жасушалары, Т-жасушалары және 0-жасушалары.
В-лимфоциттер адамда сүйек кемігінде жетіледі, содан кейін олар лимфоидты мүшелерге көшеді. Олар антиденелер түзуге қызмет етеді. В-жасушаларының плазма жасушаларына айналуы үшін Т-жасушалардың болуы қажет.
Т-жасушалардың жетілуі сүйек кемігінде басталады, онда протимоцит- тер пайда болады, содан кейін олар тимуста (тимус безі) – кеуде қуысында орналасады. Онда олар Т-лимфоциттерге бөлінеді – әртүрлі функцияларды орындайтын иммундық жүйе жасушаларының өте гетерогенді популяциясы. Сонымен, олар макрофагтардың активтену факторларын, В-жасушаларының өсу факторлары мен интерферондарды синтездейді. Т-жасушаларының арасында В-жасушалары арқылы антиденелер түзілуін ынталандыратын индукторлы (көмекші) жасушалар бар. В-жасушаларының қызметін басатын және Т-жасушаларының өсу факторларын синтездейтін супрессор жасушалары бар – «интерлейкин-2» (лимфокиндердің бірі).
0-жасушалары В және Т-жасушаларынан ерекшеленеді, өйткені оларда антигендер жоқ. Олардың кейбіреулері «табиғи өлтірушілер» ретінде қызмет етеді, яғни вирус жұқтырған рак клеткалары мен жасушаларын өлтіреді. Алайда, жалпы алғанда, 0-жасушаның рөлі толық анықталмаған.
Достарыңызбен бөлісу: |