Қазақстан республикасының білім және ғылым инистірлігі
жүктеу/скачать 267 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- МЕМЛЕКЕТТІК СЕКТОРДЫҢ МЕНЕДЖМЕНТІ
- Семей 2014 Мазмұны
- Мемлкеттік жеке меншіктер
- Мемлекеттік және жергілікті кәсіпорындар
- Мемлекеттік және жергілікті унитарлы мекемелер
- Елшілес мемлекеттік кәсіпорын
- Меншіктік мекеме
- К оммуналды мемлекеттік мекеме
- Монополистік бәсеке
- Мемлекеттік мекемелердің жұмыс бағыттылығы
- Ортақ тауарлар – бұл қызмет нарықпен қамтамасыз етілмейді. Мемлекеттік меншіктің обьектілері
- Олигополия
- Шаруашылық жүргізу құқығы
- Аралас ортақ тауарлар
- Эконоиканың жеке секторы
- Мемлекеттік меншік түрі
- Экстерналии (сыртқы эффектілер)
- 2. Дәрістер Дәріс сабағының құрылымы Тақырып 1. Мемлекеттік сектордың менеджменті білім саласы және жеке жұмыс әрекеті – 2 сағ.
- «Мемлекеттік сектордың менеджменті»
- Құралы ретінде
- Тәжірибелік сабақтардың сұрақтары (1 сағат)
- Өзін өзі тексеру сұрақтары.
«МЕМЛЕКЕТТІК СЕКТОРДЫҢ МЕНЕДЖМЕНТІ » пәні бойынша 5В051000 «Мемлекеттік және жергілікті басқару», 5В011500 «Экономика және құқық негіздері» мамандықтағы студенттерге арналған ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІНІҢ ОҚУ - ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛЫ Семей 2014 Мазмұны
1.Глоссарий Мемлкеттік сектор – шаруашылық субьектілердің жүйесі,бөлшектеп не бүтіндей орталыққа немесе жергілікті мемлекеттік мекемелерге бағынады Мемлкеттік жеке меншіктер –мекемелердің белсенді әрекеттері және басқа да мемлкеттің салалары,тікелей табыс алу үшін бағытталған және шарт бойынша басқаратын немесе өзі тікелей меншік иесі атқарады. Мемлекеттік және жергілікті кәсіпорындар -өндірістік білім,олар мемлекеттік және жергілікті өзінді өзін басқару орындрымен құрылады, керекті құралдармен жабдықталады,басқарушы тіркеген мақсатқа байланысты коммерциялық принцип бойынша жұмыс істейді Мемлекеттік және жергілікті унитарлы мекемелер -ол мемлекетпен және жергілікті мекемелермен құрылған комерциялық мекеме,оныңтікелген меншікке құқығы жоқ:бұл меншік бөлшектеп,салымдар бойынша, пай, сонымен қоса жұмысшылар ішінде таратылмайды: Елшілес мемлекеттік кәсіпорын –мемлекеттік мекемелер,олар басқа мемлекеттік мекемелермен құрылады . Нақты монополия –бұл мекемелер ортақ пайдаланумен және табиғат ресурстарын пайдаланушы,олар ереже бойынша мемлекеттік меншігінде немесе олардың тексруімен өтеді. Меншіктік мекеме – бұл мекеме,оперативті басқару құқығымен байланысты мемлекеттік меншікпен иеленуші. Картель –бірнеше мекемелердің біругуі,барлық қатысушылар үшін ортақ өндіріс көлемін,тауарларға бағаны,жұмыс күшін жалдау шарттарын,патенттермен алмасу,тарату нарығын шектемеу тағандау Коммуналды мемлекеттік мекеме – мекеме, коммуналды меншікте болатын. Бәсеке– бұл механизм көптеген эконоикалық қиыншылықтарды шешеді (латын тілінен аударғанда «келісу, «кездесу»»), масималды табыс үшін өндірүші және сатып алушы еркін бәсекеліседі Монополия –бұл нарықта тек қана жалғыз сатушы болады,оның тауарларына алмстырушы тоуар жоқ,бұл нарық түрінде өндіруші өз бағасын тағайындай алады,максимальды табысты ескере. Монополистік бәсеке – бұл нарықта өндірүші саны көп,олар ұқсас тауарды ұсынады,бірақ бір тауарды емес. Монопсония –ол монополия,сұраныс жақтан пайда болады, нарықта көп сатушы және 1 стып алушы болады. Мемлекеттік мекемелердің жұмыс бағыттылығы– әлеуметтік –эономикалық мақсаттардың шешілуі,мемлекет және халық қажеттілігімен анықталады. Салықтық баға – бұл кез келген қосымша тауар алу үшін төленетін төлем Ортақ тауарлар – бұл қызмет нарықпен қамтамасыз етілмейді. Мемлекеттік меншіктің обьектілері -олар эконоикалық жағынан жеке меншікке пайдалануға келмейді;асалалар,өнім түрлері халық шаруашылығын қамтиды; Олигополия –бұл нарықта бірнеше фирма болуы мүмкін,кей біреулері көп нарық бөлігін бақылайды ,әр фирманың өзгерістері басқа фирмаға әсер етеді. Оперативті басқару құқығы жеке мекемелердің құқылары меншік алынған,заңнамалық акт арқылы алынады,өзінің жұмыс әрекетіне байланысты меншікпен иемденуге,пайдалануға құқылы. Шаруашылық жүргізу құқығы мекеменің өмірлік құқығы,мемлекеттен меншік иеленуші ретінде занңама шеңберінде иеленді.Ол меншікпен иелену,басқару құқығы.. Концессиймен қамтамасыз ету –мемлекеттің меншік түрі- мемлекеттік табиғи және өндірістік ресурстарды коммерциялық жалға беру. Республикалық мемлекеттік мекеме – мекеме,республиканың меншігіндегі. Бөлшектеу жүйесі – кез келген тәсіл, тауар тұтынұды шектейді. Аралас ортақ тауарлар – ортақ тауарлар,тұтынұдан оны алу мүмкін бірақ қажетсіз.Бір тауармен тұтынұ басқа тауардың тұтынұ көлемін кесітпейді. Нақты бәсеке – бұл нарық түрінде кіші сатушылар саны көп,тұтынушылар солай да .Бір тауар түріне.нарықта бір сатушы басқа сатушының тауарының бағасына әсер ете алмайды. Эконоиканың жеке секторы - жеке секторды шаруалықтар және фирмалар қалыптастырады мемлекеттік бақылаудан тыс,жеке капиталға тәуелді.Жеке экономика секторлары корпоративті,қаржылы,индивидуалды болып бөлінеді. Таза тұтынұ тауарлары -мұндай тауарлар 2 қасиетке ие:әр жаңа тұтынұшы пайдаланған үшін төлемеу тиіс;бірақ индивидуымдарды алып тастау қиын(мысалы,ұлттық қауіпсіздік). Мемлекеттік меншік түрі – 1) тікелей меншіктің түрі, находящаяся под его прямым контролемтікелей мемлекеттің бақылауында болады; 2)мемлекеттік акциялы мншік 100проценттік құқығымен иеленуі; 3)аралас меншік.басқару пакеті мемлекет құрамында;0Жеке фирмалардың капиталына мемлекеттің араласуы. Экстерналии (сыртқы эффектілер) –индивидуымдардың не фирмалардың әрекеті басқаларға әсері салдарынан,басқа индивидуымдар не фирмалар төлемеу тиіс, не ақыланбайды Экономикс – шектегулі ресурстарды зерттеу,оларды бәсекелес фирмалар бойынша жіктеу. Мемелекеттік сектордың экономикасы жеке не мемлекеттік секторларды талдауда ескіреледі.(мемлекеттік сектордың ішінде) Оның негізгі 4 проблемасы қарастырылады. НЕ ӨНДІРУ? КІМГЕ ӨНДІРУ? 2. Дәрістер Дәріс сабағының құрылымы Тақырып 1. Мемлекеттік сектордың менеджменті білім саласы және жеке жұмыс әрекеті – 2 сағ. 1. Мемлекеттік сектор түсінігі, мемлекеттік меншік, экономикадағы ролі 2. Мемлекеттік сектордың менеджменті жеке білім саласы ретінде 3. Мемлекеттік сектор менеджментін игерудің әдісі мен әдістемесі Мемлекеттік сектордың менеджменті алғаш рет 1970 жылы Болкон университетінің студенттерімен ұсынылған болатын(Италия, Милан).Оның негізгі қағидалары: экономикалық рационалдылығы;саясаттық, институционалдық, қоғамдық мекемелердің, бақару эффектілердің нақты бөлінуі: әкімшілік қызметкерлердің мамандануы. «Мемлекеттік сектордың менеджменті» пәнінің обьектісі экономикадағы мемлекеттік секторды басқру функциялары мен тәсілдірі туралы теориялары және тәжіребиелері болып табылады. Құралы ретінде мемлекеттік сеторды басқару кезіндегі теоретикалық және методологиялық негіздері болып табылады Курсттың мақсаты экономикадағы мемлекеттік секторды басқру ғылыми білімдері,функциялары мен тәсілдірі туралы теориялары және тәжіребиелері болып табылады. Мемлекеттік сектордағы менеджмент пәні мемлекеттің экономикаға, қоғамдық қызметтерге араласуын, мемлекеттік тауар мен қызмет көрсетулер өндірісін басқаруды, мемлекеттік реттеуді қарастырады. Мемлекеттік сектор менеджменті менеджмент негіздері, маркетинг, мемлекеттік басқарудың теориясы ғылымдары мен салалармен байланысты. «Өндірістің тиімділігін жоғарылату мақсатымен болатын принциптер, әдістер, құралдар мен өндірісті басқару формаларының жиынтығы» - 1988 ж. шетелдік сөздер сөздігінен. «Өзіне міндетті элемент ретінде, адамдарды басқаруды қосатын сәйкес білім облысы бар адам қызметінің сферасы» - американдық энциклопедиядан. «Адамдар комегімен тиімді жету және қойылым» - менеджменттің 3 маңызды факторын байланыстырады – мақсат, тиімділік, адам. Бәсеке жағдайында тиімділік – фирманың өміршеңдігінің басты шарты. Фирманы табыстылықпен, жетістікпен қамтамасыз ететін тиімді менеджмент адамның бейімділігін талап етеді: сыртқа орта бөлігінде - тұтынушыға, ал ішкі орта бөлігінде – қызметшіге. Қазіргі экономика- аралас экономика экономикалық әрекетпен, мемлекеттік секторда жинақталған.. Аралас экономика 2 секторлы модель:анық секторы –«нарықтық»(«жеке», «меншіктік»),көленкелі- «нарықтық емес» («тұтастай», «мемлекеттік»), жалпы айтқанда жұптық (нарықтық- нарықтық емес)болып не аралас болып келеді.Сонымен «аралас» мінезді сипатта болады. Екі негізгі модель– таза нарық және таза топтық болып бөлінеді.Екі модельде кемшілікке толы.Бұл кемшіліктер нарықтық экономикаға реттеулер енгізуді талап етеді.Ал,топтық экономикаға қатаң жоспарлауды «жұмсарту» үшін нарықтың механизімің элементімен енгізеді Егер дұрыстап қарасақ кез келген экономика аралас бола алады.Қалайша топтық сипатта болса,солайша нарықтық шаруашылық сипатта бола береді Бірақ кейбіреулері топтық тәсілге дауысын бергенде, сол уақытта басқалары басқаруда нарықтық механизмге сенеді.Аралас экономиканың артықшылығы ресурстарды әсерлі пайдалану және өндіріс үшін еркін экономика. Сол уақытта сұрақтарды мемлекетпен, шешілмейтін сұрақтарды нарықпен шешеді. Көбінесе қиыншылықтар әлеуметтік қорғау және республика халқын қолдау сипатта болады. Аралас экономикада мемлекет республиканың шаруашылық жүйесіндегі матариалды және қаржылы айналымына белсене араласады.Солайша, кез келген дамыған нарықтық экономика нарықтық экономика түрлі меншік түрімен және мемлекеттің әсерлі функциясымен бола алады. Реттелмейтін нарықтық процесстер қоғам және табиғат үшін қауіпті.Сол себепті нарықтық экономика реттеуді талап етеді.Ең негізгі мақсат, мемлекеттік экономиканы реттейтін әсерлі формаларын табуымыз қажет.Бірақ, нарық табиғатына қауіп тигізбеуіміз қажет.Олар өз уақытында нарықтық экономикаға максимальды эффектілі болуы тиіс. Мемлекеттің экономикаға реттеуші күш ретінде ғана емес, сонымен қоса жеке шаруашылық субьект ретінде бола алады.Бірақ нарықтық экономикаға араласа отырып,мемелекеттік секторды құрайды. Мемлекеттік сектор –шаруашылық субьектілердің комплексі,тұтастай не болса, жекелей орталық басшылыққа, не болса жергілікті басқаруға жатады. Мемлекеттік сетордың негізі мемлекеттік меншік болып табылады.Олардың ішіне мемлекеттік мекемелер,өз уақытында ұлттық ерешелігіне және жұмыс саласына крамай топталып,кейін 3 топқа бөлінген:
Тәуелсіз мекемелер, жариялы құқық шеңберінде жұмыс істейтіндер. (пошта, темір жолдар, мемлекеттік холдинг және корпорациялар);
Мемлекеттік меншіктің обьектісі мекемелер болып табылады,олар өз уақытында жекелей бизнесте қолдануда экономикалық эффектілі емес. (мысалы,көлемді ғылыми-техникалық программаны қаржыландыру). Мемлекеттің басқа меншігі салалар болып келеді,бүкіл қоғам қажеттілігін қанағаттандыратын өнімдер. (энергия, көлік, байланыс, қорғаныс).Сонымен қоса мекемелер мемлекеттік болады,олардың жұмыстары қоғам пайдалану үшін арналған.( «қоғам тауарлары»:жолдар, экология, даладағы дарық). Сонымен қазіргі экономикада мемлекеттік меншік маңызды орын алады. Мемлекеттік меншік– мекеменің беделді әрекеті және басқа да мемлекеттік құрылымдар.Әрекеті табысты алу үшін бағытталған.Әрекет меншік иесімен немесе шарт бойынша басқару құқығымен иемденген адам. «Мемлекеттік сектордың менеджменті» пәні мағлұмат береді:аралас экономика жағдайнда экономиканың мемлекеттік секторды басқару;мемлекеттік меншік туралы,ұлттық компаниялардың жұмысы жайлы,мемлекеттік меншікті басқару механизмі туралы;экономиканың мемлекеттік секторды реттеу тәсілдері туралы;мелекеттік сетордың стратегиялық басқарудың құралдары. Мемлекеттік сектор менеджментін игерудің әдістері: - ұйымдастыру; - әкімшілік; - экономикалық; - әлеуметтік-психологиялық. Менеджменттің мемлекеттік саладағы қызметі тиімді өндірістік күшке ұйымдастырылмаған элементтерді жою үшін жалпы ұйымдар мен адамдарға бағыт беру:
Тәжірибелік сабақтардың сұрақтары (1 сағат):
Өзін өзі тексеру сұрақтары.
Ұсынылатын әдебиеттер. 1.Толымгожинова М.К., Максатова Л.М., Омарбаева С.Т. Мемлекеттік сектордағы менеджмент. Оқу құралы. Семей, 2010ж 2.Ускенбаева А.Р. Экономическая политика. Учебно-практическое пособие. Караганда, 2004. 3. Брюйн Ханс, де. Управление по результатам в государственном секторе. M.: Институт комплексных стратегических исследований, 2005. 4. Алёхин Э.В. Экономика государственного и муниципального сектора: Учебное пособие. - Пенза: Изд-во ПГУ, 2010. 5. Государственное регулирование экономики : Учебное пособие для ВУЗов . / П од ред . Морозовой Т.Г. - М .: ЮНИТИ, 2004 . жүктеу/скачать 267 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||