Қазақстандағы мал басы саны өз нарығын қамтамасыздандыра алмауы және оны шешу жолдары
жүктеу/скачать 85.5 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Сурет 1 мен сурет 2
- Қорытынды мен ұсыныстар.
| Қазақстандағы мал басы саны өз нарығын
қамтамасыздандыра алмауы және оны шешу жолдары Қазақстан Республикасындағы мал саны төмендеп кету себептертерін анықтау, оны шешу үшін мемлкет тарапынан қабылданған кейбір бағдарламаларды талдау. Мал шаруашылығы ауыл шаруашылығының маңызды бір бөлігі болып табылады. Елімізде мал шаруашылығы ата кәсіп болғанымен, мал шаруашылығында әлі де шешілмеген проблемалар баршылық. Республикамызда мал басы санының артуы тұрақсыз болып табылады. Қазақстан Республикасындағы мал шаруашылығына баға беру үшін оны келесі SWOT -талдаумен көрсетуге болады.
SWOT –талдауда көрсетілгендей Қазақстан Республикасында мал шаруашылығының әлсіз жақтары баршылық. Соның бірі мемлекеттегі мал саны өте төмен болуы. Мал санының төмен болуын келесі Сурет 1 толығырақ көрсетілген: С [3] мәліметтен алынған. Сурет 1 көрсетілгендей елмізде 1991-2000 жылдар аралығында мал басы санының кемуі тез артып келді. Оның бір себебі Қазақстан Республикасы өз Тәуелсіздігін алғаннан кейін, мемлекет экономикасы біраз жылдарға құлдырауға ұшырады, яғни дағдарыс орын алды. Дағдарыстың бір бұрышы мал шаруашылығының төмендеуіне әкеп соқты. 2001-2010 жылдар аралығында мал саны өсті. себебі мемлекет экономикасы мен мемлекет саясаты тұрақталды. Бірақ мал саны өскенімен мемлекеттегі бар мал саны өз ішінде халықты қамтамыздандыра алмайды. Еліміз мал өнімдерін, кейбір асыл тұқымды мал басын да шетелдерден импорттайды. Қазақстан Республикасындағы кейбір мал түрлерінің мал басы саны келесі Сурет 2 берілген. Оған сәйкес 1990 жылмен 2012 жылды салыстырғанда ірі қара мал саны 2 есге, қой мен ешкі саны 1,8 есеге төмендесе, шошқа саны 3 есеге төмендеді. Ал жылқы саны 1990 жылы 1626,3 мың бас болса, 2012 жылы 1686,2 мың бас болды. Сонда жылқы саны 1990 жылдан бастап 2012 жылға дейін тек 59,9 мың басқа ғана жоғарылады. Бұл көрсеткіш Қазақстан сияқты территориясы үлкен мемлекет үшін өте аз болып табылады. Сол сияқты түйе малының саны 1990 жылы 143,0 мың санды болса, 2012 жылғы статистикалық мәлімет бойынша 164,8 мың басты құрады. Яғни 1990 жылмен салыстырғанда 2012 жылы түйе саны 21,8 мың басқа өсті . с [3] мәліметтен алынған.
Кесте 1 Мал иелері кредит алу есебінен өздерінің мал басы санын көбейтеді, жемдіктері мен мал тұратын қораларын жөндейді, және ең маңыздысы малдарының тұқымын жақсартады. Субсидиядан бөлек елімізде әр мал түрін жақсарту үшін жобалар мен заңдар жасалуда. Сондай жобалардың бірі « Қазақстан Республикасының ірі қара мал етінің экспорт әлеуетін дамыту жобасы» болып табылады. Ол жобаның негізгі мақсаты :
Бұл жоба 2011-2020 жылдар аралығына негізделген. Келесі Сурет 3 жобаның шамалап жоспарланған мақсаттары берілген. 
Сурет 3
[2] алынған мәлімет Сурет 3 Қазақстан бойынша болатын әр фермерлік шаруашылықтардағы асыл тұқымды ірі қара мал саны 300 мыңға дейін өседі деп жоспарлануда. Ал жемтік беретін(откормочные) жерлер көлемі әр регионда 150 мыңға дейін болады деген жоспар бар. Бірақ бұл мәліметтер әлі толық емес. Себебі нақты іс жүзіне келгенде жағдай өзгеріп кетуі мүмкін. Қазақстан Республикасы мал тұқымын жақсарту үшін асыл тұқымды малдарды шет елдерден импорттауды жөн көрді. Мысалы ауыл шаруашылық Министрлік Департаментінң директоры Рабиға Тоқсеитова асыл тұқымды ірі қара малды шет елден импорттау үшін мемлекет бюджетінен 2 млрд тенге қаржы бөлінгенін хабарлады. [10]. «Асыл тұқымды ірі қара малдардың тайпалық шаруашылығын жасау» мемлекеттік бағдарламаға сәйкес АО «КазАгроФинанс» мемлекетте 9809 шет елдік малдарды импорттауға рұқсат етті. Нацхолдинг «КазАгро» бағдарламасы аясында елге импортталған ірі қара малды келесі Кесте 2 көреміз.
Кесте2 [8]мәліметтен алынды. Елімізге импортталған ірі қара малдар ангус, шароле және герефорд сияқты тұқымдар әкелінген болатын. Одан басқа «Нух «КазАгро» ірі қара малға арналған жемтік беретін (откормочные места) орындарды салу үшін арнайы қаражат бөлген. Мемлекет тарапынан жасалған «Сыбаға» бағдарламасы ол асыл тұқымды ірі қара малдарда фермерлер сатып алуларына субсидия түрінде қаражат береді. Фермерлерге субсидияны қайтаруы жеңіл болуы үшін жеңіл шарттар жасалған. Мысалы кредит пайызы 6-ға тең. Және кредитті төлеу кем дегенде 12 айдан кейін басталады. [11]. Қорытынды мен ұсыныстар. Қорытындылай келе Қазақстанда мал шаруашылығы дамымаған салаға жатады. Соның салдарынан мемлекетте мал мен мал өнімдері халыққа жетіспегендіктен, оларды импорттауға тура келеді. Ондай жағдайды түзету үшін мемлекет тарапынан бағдарламалар қабылданып жатыр. Бірақ ол бағдарламалар кейбір факторларға байланысты толық жүзеге аспайды. Мысалы 2012 жылы Австралиядан импортталған ірі қара малдың бәрі ауру болып, оларды жойып жіберуге тура келді. Ал оған бөлінген қаражат мөлшері қайтарылған жоқ. Ондай жағдай болуының себебі, малды кеденнен өткізгенде Қазақстан тарапынан малдың сау немесе сау емес екені тексерілмеген. Ал оны тексеру үшін бізге арнайы аппараттар мен білікті маманддар болуы қажет. Келешекте ондай қателіктер жібермес үшін Қазақстан Республикасында арнайы малдардың генетикасын жақсартатын ғылыми орталықтар ашылуы қажет. Яғни асыл тұқымды малдарды шет елдерден импорттамай, өз елімізде зерттеп олардың генетикасын жақсартуымыз қажет. Егер малдардаң генетикасын жақсаратын болса, олар көп өнім береді. Соның салдарынан Қазақстанда мал мен мал өнімдері өз нарығына жеткілікті болады және олардың бағасы әлдеқайда төмендейді. Қолданылған әдебиеттер тізімі:
жүктеу/скачать 85.5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
урет 1
урет 2