Б. А. Джаамбаева Философия Оқулық
Мелисс тезистерінде «Ешнәрсе жоғалмайды. Жоқтан бар пайда
жүктеу/скачать 1.78 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Левкипп
| Мелисс тезистерінде «Ешнәрсе жоғалмайды. Жоқтан бар пайда
болмайды, бар ешқашан жоғалмайды» деген ой айтылады. Парменидтің сүйікті шәкірті Зенон (б.д.д. 480-430 жж.) оның ілімін ары қарай дамытқан. Оның ойынша зерттеп-білу ғана дұрыс, ал сезіну қиындықтар туғызады. Мұны айта отырып, Зенон дүниеде нақты ақиқаттан бӛлек диалектикалық қарама-қайшылықтар барлығын айтқан. Ол пифагорлықтардың уақыт және кеңістік жайындағы ойларына қарсы болған. Ол ӛзінің «Ахилл және тасбақа», «Дихотомия», «Ұшқан оқ», «Стадион» апорияларында олардың математикалық кӛзқарастарын айыптаған. Ал оның жоққа шығаруларын сатылы принциппен түсіндірген. Мұның бұл еңбектері оның диалектикалық танымға қосқан үлкен үлесі болды. Зеноның қарсыласының қатесін табу арқылы ақиқатқа жету ӛнерін айта кеткен жӛн. Аристотель оны диалектиканың негізін салушы деген. Ол диалектиканың негізі қарсылықты ойлауда жатқандығын дұрыс түсіндіреді. Сонымен элеаттықтардың принциптерінің негізі, тіршілік тұтастығы, ал ӛзгеріс дұрыс емес деген ойы ӛріс алған. Олар біртұтас дүние әрдайым қозғалыста деп үйреткен. Ол үшін сезімдерден бӛлек нақты ойлайтын және алдамшы сезімдерді жеңіп ақиқатқа жете алатын ой ӛрісті болуы керек дейді. Олар ойлау мен сезінудің айырмашылығын кӛрсетіп айтты. Одан бӛлек элеаттықтар ойлау мен сезінуді бір түсінік ретінде қарастырады, нәтижесінде мифологиялық ойлаудан абстракты ойлауға ауысу жүзеге асты. Жалпы айтқанда, олардың кӛзқарастары болмыстың метофизикалық түсінігі қарастырды. Атомистер элеаттықтардың онтологияның натурфилософиясын ары қарай дамытты. Олардың атом туралы түсінігі ХІХ ғ. дейін философия мен ғылымда үстемдік етті. Атомистикалық теорияның негізін салушы элейлік Левкипп (б.д.д. 500-440 жж.). Оның білімдері бізге басқа антикалық философтардың айтуынша жетті. Оның еңбектері: «Ой туралы», «Ұлы диакосмос». Ол еңбектерінде негіз бен негізсіздік, дүние қалыптасуының тең әрекеті мәселелері қарастырылды. Левкиппке дейін грециялық ойшылдар қозғалыс ұғымын түсіндіре алмаған. Ол енгізген бостық түсінігі атомдар бос кеңістікте қозғалады деп болжауға кӛмектесті. Олардың арасында диалектикалық байланыс бар делінді. Левкипптің түсінігінше атом – ең кіші бӛлшектенбейтін, ӛз кӛлемі, орны бар және бос кеңістікте қозғалады. Олар ӛте кішкентай болғандықтан оны тек елестетуге болады. Атом – барлық заттардың қалыптасуының және ыдырауының басты себепкері. Демокрит (б.д.д. 460-370 жж.) логикалық атомистік ілімнің негізін салушы. Ол ӛзінің ұстазын толықтыра отырып атомдар ӛзгермейді және олар жүктеу/скачать 1.78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|