Б. Б. Даулетбаева, А. Алыбекова

Вестник КазНМУ, №3 (2) - 2013 
230 
www.kaznmu.kz 
УДК: 616.24-002-616-003.9 
 
Б.Б. ДАУЛЕТБАЕВА, А. АЛЫБЕКОВА, 
 Л. АКМАМЕТОВА, Е. КОШАНОВ, А. КУВАНЫШЕВА
 
ПНЕВМОНИЯМЕН АУЫРҒАН НАУҚАСТАРДЫҢ МЕДИЦИНАЛЫҚ РЕАБИЛИТАЦИЯСЫ 
Пневмониядан кейінгі реконвалесцент реабилитациясының басты мақсаты бастапқы сатысының созылмалыға 
ауысуының алдын алу, тыныс алу ағзаларының максималды толық морфологиялық және функционалды реституциясын 
қамтамасыз ету, биологиялық сауығуының толық қамтылуы. Науқастың реабилитациясы барысында респираторлы 
және аспаптық физиотерапия, бальнеотерапия, емдік дене шынықтыру, массаж, физикалық жаттығулар, 
психотерапиялық емдеу әдістері және дәрілік емес заттар кең қолданылуы тиіс. Осылайша, пневмонияны басынан 
ӛткізген науқастарды 3 ай кӛлемінде бақылау нәтижесінде науқастардың динамикасы жақсарды: науқастардың ӛмір 
сапасы жақсарды, яғни олардың толық сауығуына әкелді. 
Түйінді сөздер: пневмония, реабилитация, респираторлы физиотерапия, аппаратты физиотерапия, массаж, емдік 
денешынықтыру, психотерапия 
Уәжірибелік денсаулық сақуау ҥшін де, медициналық 
ғылым ҥшін де пневмониѐмен кҥрес бірден бір негізгі 
мәселе болып уабылады. Мәселенің мәні аурудың ҥлкен 
уаралушылығы, оның ауырлық ағымы, ӛлім жағдайына 
әкелуі және кӛп еңбекке қабілеууілігінің жоғалуымен 
анықуалады. 
Ануибакуериалды-эуиоуропуы 
уерапиѐ 
жеуісуігіне 
қарамасуан, 
пневмониѐмен 
ауырған 
науқасуардың 
медициналық 
реабилиуациѐсында 
пневмониѐның 
пауогенеуикалық 
уерапиѐ 
мәселесі 
кӛпуеген позициѐда шешілмеген болып қалады. 
Мәлімеууер 
мен 
әдісуер: №3 қалалық емхана 
жағдайында 3 ай кӛлемінде ауруханадан уыс пневмониѐ 
диагнозымен 15 науқас бақылауда болды. Оның ішінде 
екіжақуы пневмониѐмен - 3; оңжақуы - 5; солжақуы - 7. 
Барлық 
науқасуар 
ануибакуериалды 
уерапиѐ, 
макролидуер, саңырауқҧлаққа қарсы, бронхолиуикуер, 
виуаминоуерапиѐ қабылдады. 
Пневмониѐмен ауырған науқасуардың биологиѐлық 
кезеңінің 
сауығуы 
жедел 
кезеңінің 
аѐқуалуымен 
шекуелмейді. Ӛкпе уінінің морфологиѐлық қалпына 
келуі, респирауорлық жҥйесінің функционалдық қалпына 
келуі, науқас ағзасының биологиѐлық ресуиууциѐсы 6-12 
айға созылады. Бҧл кезең аралығында науқасуың 
клиникалық және биологиѐлық сауығуына, жағымсыз 
салдар мен асқынуының ууындауы жағдайының алдын 
алуға қол жеукізу керек. Аурудың салдарын жоя, науқас 
ағзасын жалпы сауықуыру, адамның әлеумеууік іс-
әрекеуке қабілеууілігін және еңбекке жарамдылығын 
қалпына келуіруге бағыууалған реабилиуациѐның міндеуі 
болып уабылады. 
Дәрігермен жҥргізілген сауықуыру бағдарламасының 
бӛлімі медициналық реабилиуациѐ деп ауалады. 
Реабилиуациѐ 
мен 
емдеу 
бір-бірімен 
уығыз 
байланысқан, ӛзара бірін-бірі уолықуырып оуырады. 
Реабилиуациѐның 
әдісуері 
аурудың 
немесе 
жарақаууардың ең еруе сауысынан басуап қолданылады, 
реабилиуациѐны емді аѐқуау деп қабылдау қауелік. МР-
ның ажырауылмайуын бӛлімі – емді қалпына келуіру. 
МР-ның басқа бӛлімі екіншілік алдын алу іс-шарасының 
кешені болып уабылады. 
Жҧмысуың 
мақсауы: 
пневмониѐдан 
кейінгі 
реконвалесцену реабилиуациѐсының басуы мақсауы
басуапқы сауысының созылмалыға ауысуын алдын алу, 
уыныс 
алу 
ағзаларының 
максимальді 
уолық 
морфологиѐлық және функциональді ресуиууциѐсын 
қамуамасыз еуу, биологиѐлық сауығуының уолық 
қамуылуы. 
Соңғы жылдары МР-ның уәжірбиесіне ӛкпе ауруларын 
емдеу кіреді. Пневмониѐны емдеу уолық шараға 
қауысады. МР-ның негізі қалпына келуіріп емдеу 
пауогенеуикалық 
уерапиѐ 
әдісі болып саналады. 
Пневмониѐ ағымының кезеңдігін уҥсіну ҥшін және 
емдік-реабилиуациѐлық уәсілді ҧуымды уаңдау ҥшін 
К.Г.Никулиннің аурудың ағымы кезеңіне қарай бӛлінеуін 
пауогенеуикалық жікуемесі неғҧрлым қолайлы: 1-ші 
бакуериалды агрессиѐ, 2-ші – клиникалық уҧрақуану, 3-ші 
– 
морфологиѐлық 
қалпына 
келу 
және 
4-ші 
функционалдық қалпына келу. 
Науқасуың реабилиуациѐсы барысында респирауорлы 
және аспапуық физиоуерапиѐ, бальнеоуерапиѐ, емдік 
дене шынықуыру, массаж, физикалық жаууығулар, 
психоуерапиѐлық емдеу әдісуері және дәрілік емес заууар 
кең қолданылуы уиіс. 
Реабилиуациѐлық іс-шара кешеніне мыналар кіреді:
1.Уемекі шегуді доғару. 
2.Емдік уәруібі - қауаң уӛсекуік уәруіпуен жалпы және дене 
шынықуыруға дейін, оның қарқындылығы біруіндеп 
және бақылануда ҧлғайуу,
3.Ҧуымды 
уамақуану 
- 
қҧрамы 
қҧнарлы 
балансуандырылған, 
дәруменге 
бай 
және 
қажеу 
жағдайда жеңілдеуілген. 
4.Уабиғи емдік факуор куроруоуерапиѐны қабылдау. 
Қабылдауға болауын курорууан уыс шаралар (климаууық 
емдік емшара, минералды сулар, емдік баупақуар),
5.Кинезоуерапиѐ (ЕД, массаж, физикалық дайындық). 
6.Психоуерапиѐ. 
Уолығырақ уоқуалып кеусек МР-ның кейбір қҧрамдасын 
уалдау, негізгі басуапқы саногенеуикалық уеуігін, одан 
соң оның мҥмкіндігін және орындауын белгілеу. 
Негізгі саногенеуикалық уеуікуері: 
1.Уыныс алу жолдарының ӛукізгішуігін жақсаруу; 
2.Газалмасуды жақсаруу; 
3.Иммунды қорғауды ынуаландыру; 
4.Инуоксикациѐның уӛмендеуі; 
5.Аллергендер мен поляуанууар уҥсуінің шекуелуі; 
6.Эндокринді және вегеуауивуі қамуамасыз еуудің 
адекваууы қалпына келуі. 
7.Уыныс бҧлшықеууерінің жҧмысын оңуайландыру, ауру 
сезімуалдығын уӛмендеуу, нейрореспирауорлық драйвуы 
қалыпқа келуіру арқылы уыныс биомеханикасын 
адекваууы қалыпуасуыру; 
8.Репарауивуивуік регенерациѐны ынуаландыру; 
9.Психоэмоционалдық ресуиууциѐ; 
10.Ілеспелі пауологиѐсымен жағымсыз әсерінің шекуелуі. 
Реабилиуациѐлық кешеннің қҧрамына кіреуін физикалық 
факуорларда пневмониѐ кезінде барлық саногенез 
механизміне ӛз беуінше әсер еуеді. Оларды уабиғи және 
жасанды деп бӛледі. Уабиғи физикалық факуорларға-