А.Көне түркі және Орхон-Енисей кезеңі

Баяндама, реферат тақырыптары

1. ХІХ ғ. ІІ жарт. қазақтың ұлттық жахзба әдеби тілінің сипаты

2.Абай «қалың елім, қазағым» атты өлеңінде еліктеуіш, бейнелеуіш сөздерді кейбір тұрпайы сөздерді не үшін қолданған? Және бұл сөздердің атқарып тұрған стильдік қызметі.

3.Ресми құжаттар мен эписториялық жазбалар тілі

4.Қазақ көркем сөзінің лексикасына Абай енгізген өөзгерістер

5.Аударма әдебиеттер, оның қазақ әдеби тіліне әсері

6.Абай және қазақтың ұлттық жазба әдеби тілі

7.Абай поэзиясы тілінің қазақ әдеби тілі дамуында алатын орны

8.қазақ әдеби тілінің дамуында Ы.Алтынсаринің алатын орны.

9.ХІХ ғ. ІІ жарт. ұлттық жазба әдеби тілідің лексикалық, грамматикалық құрлымдарының нормалану жайы.

10. ХІХ ғ. қазақ поэзиясы тілінің әрі қарай дамуы.

11. Көркем әдебиеттің қисса жанры және оның тілі

12.Қоғамдық-публицистикалық стильдің пайда болуы.

13. Ғылыми-көпшілік стильдің пайда болуы

14.Ы.Алтынсариннің қазақтың ұлттық әдеби тілін дамытуда алатын орны, әдебитілді қай салада дамытқаны жайында сипаттама жасаңыз.

15. Алтынсариннің «Шариат-ул-ислам» еңбегінен үзінде алып, лексикалық құрамы мен синтаксистік құылымына талдау жасаңыз

Бақылау сұрақтары

1.ХІХ ғ. ІІ жарт. Қазақтың ұлттық жазба әдеби тілінің сипаты және оның әдеби тіл тарихында алатын орны қандай?

2.ХІХ ғ. ІІ жарт. Қазақ поэзиясының тілі қалай дамыды?

3.Бұл кезеңде қандай жанрлар, стильдік салалар дамыды?

4.Ы.Алтынсариннің ұлттық жазба әдеби тілді дамытуда алатын орны қандай?

5.Абайдың қазақтың ұлттық жазба әдеби тілін дамытудағы ролі қандай?

6.ХІХ ғ. ІІ жарт. әдеби тілдің нормалану процесі қалай дамыды?

7.Абай және қазақтың ұлттық жазба әдеби тілі

8.Абай поэзиясы тілінің қазақ әдеби тілі дамуында алатын орны.

9.Абайдың қазақтың ұлттық әдеби тілін дамытудағы орны қандай?

10.Абайдың поэтикалық қолтаңбасын білдіретін көркемдеуіш тәсілідері қандай?

Тест тапсырмалары
1. Қазақ әдеби тілінің ХІХ ғ. 60-70 жылдарынан кейінгі дамуындағы басты өзгешелік қандай

а) ұлттық жазба әдеби тілінің негізгі қаланды

ә) ауызша әдеби тіл дамыды

б) аударма әдебиеттер пайда болды

2. ХІХ ғ. 2-жарт. қазақ әдеби тілінің үлгілері маөмұны мен мақсатына қарай қандай топтарға бөлінеді?

а) қазақтың ауызша тараған байырға төл әдеби тілімен ұлттық әдеби тіліне негізделген үлгілері

ә) қазақтың ескі жазба дәстүріндегі «кітаби тіл» үлгілері

б) аталғанардың бәрі де

3.ХІХ ғ. 2- жарт қазақ әдебиетінде қай жанр басым болды?

а) проза жанры

ә) поэзия жанры

б) публицистика жанры

4. ХІХ ғ. 2-жарт. қазақ ауызша тараған байырғы төл әдеби тілінің өкілдер кімдер?

а) Ы.Алтынсарин, Ш.Бөкеев, Ә. Кердері, Ақылбай, Мағауия, Құнанбаевтар.

ә) Сүйінбай, Мұсабай, Шөже, Кемпірбай, Бала Ораз, Орынбай, Нұрым, Ақтан. т,б.

б)Жауабы жоқ.

5. ХІХ ғ. 2-жарт бұрынғы қазақ поэзиясы тілінің даму сипатында қандай өзгерістер болды?

а) нақтылыққа негізделген арнау, портрет, суреттеу тәсілдері молайды, айтыс тақырыбында әлеуметтік сарын күшейді.

ә) Әр алуан эпикалық дастан, қисса жанры дамыды

б) аталғандардың бәрі де.

6. Байырға позия дәстүрін жазба әдебиетке жалғастарған кімдер?

а)Нысабай, Досжан, т.б.

ә) Абай, Ыбырай, Ш. Бөкеев, Ә.Кердері, Н.Наушабаев, Ақан сері, Ақылбай, Мағауия Құнанбаевтар.

б) Шортанбай, Мұрат, Жанақ, Марабай.

7.ХІХғ. ІІ жарт. ұлттық жазба әдеби тілге тән стильдердің қандай түрлері дамыды?

а) көркем поэзиялық, ресми құжаттық, эписториялық, ғылыми- көпшілік әдебиеттер стильдері

ә) діни әдебиеттер стильі

б) аударма әдебиеттер стилі

8. Қазақтың ұлттық жазба әдебиеті тілінің дамуына себеп балған жайттар қандай?

а) әртүрлі сипатта көрінген жаңа ұлттық жазба әдебиеттер тууы

ә) қоғамның саяси-әлеуметтік құрылысының, рухани, мәдени өмірдің жаңа кезеңге ауыса бастауы

б) аталғандардың бәрі да себеп болды.

9. Ы. Алтынсаринің қазақтың ұлттық әдеби тілінің дамытудағы орны неден көрінеді?

а) әдеби тілді дамытуда хылықтың сөйлеу тілі мен байырғы әдеби тіліне сүйенгендігінен

ә) дидактикалық сипатта көрінген проза стилінің негізн салғандығанан

б) аталғандардың бәрі да себеп болды.

10.Абайдың қазақтың ұлтық әдеби тілін дамытудағы орны қандай?

а) ұлттық әдеби тілді дамытуда жалпыхалықтық сөйлеу тілін, байырғы әдеби тілді негіз етіп ұстады

ә) поэзия саласмында көркем сөзді шығармашалықпен жаңа сапаға көтеріп, қазақ әдеби тілінің тарихының ұлттық дәуірін бастады.

б) аталғандардың бәрі де

ХІХ ғ. І жарт. ұлттық жазба

әдеби тілінің қалыптасуы

№3. Тест тапсырмалары

1.ХІХ ғ. қазақ әдеби тілін сипаттайтын үлгілер қандай?

а) ақындар позиясының тілі

б) халықтың ауыз әдебиетінің тілі

в)екеуі де

2.ХІХ ғ. әдеби тілдің дамуына әсер еткен сыртқы жағдайлар қандай?

а) Қазақстанның Ресей мемлекетіне бағынғаны

б) қала-бекіністер салынуы, егіншілік, сауда-саттық, ұсақ қол өнер т.б. әлеуметтік істердің дамуы

в) екеуі де

3.Қазақ әдеби тілінің ХІХғ. 60-70 жылдарына ейінгі даму сипаты қандай?

а) Бұрынғы ауызша төл әдеби тілдің жалғасы

б) ауызша әдеби тілдің жетіліп, жинақталған кезі

в) екеуі де

4.ХІХ ғ. І жарт. қазақ поэзиясының негзіг тақырыптары қандай?

а) дидактикалық

б) әлеуметтік хал-ахуал, қоғам өмірі

в) дін мәселесі

5.ХІХ ғ. І жарт. қазақ поэзиясының тіліндегі ерекшеліктер қандай?

а) жарыспа суреттеу

б) суреттеуде қолднылған сөздер мен тұрақты тірукестердің көбіне нақты өмірден алынғаны

в) екеуі де

6. Махамбет өлеңдерінің тіл ерекшелігі қандай?

а) жаугеошілік лексиканың мол кездесетіні

б) поэтикалық образ жасауда тың әдеби-көркемдеу тәсілдеді қолданғаны

в) екеуі де

7.Дулат өлеңдерінің ерекшелігі қандай?

а) өлең шумақтарын жасауда тілдік құралдардың жаңа үлгілерін қолданғаны

б) фразеологияның перифраздық жаңа үлгілерін жасағаны

в) екеуі де

8. Махамбеттің қазақ әдеби тілінің тарихында алатын орны қандай?

а) өзіне дейінгі әдеби тіл дәстүрін жинақтап, жаңа бағытқа бет бұрған ақын

б) нақты тарихи тақырыпта жарлаған ақын

в) жыраулық пен ақындықты түйістірген ақын

9.Дулаттың қазақ әдеби тілі тарихында алатын орны қандай?

а) әлеуметтік хал-ахуалды жарлаған ақын

б) қазақ әдеби тіліне тілдік, стильдік поэтикалық сипатта ақындықтың жаңа үлгісін әкелген ақын

в)ауызәдебиетіндамытқаақын

10.ХІХ ғ. І жарт. әдеби тіл лексикасының сипаты қандай?

а) бұрынан белгілі әлеіметтік, әкімшілік, жаугершілік лексика, жергілікті сөздер қоладанылған

б) әлеумет өміріне, ел билеуге т.б. байланысты бір қатар жаңа сөздер еніп кейбір сөздер жаңа мағынада қолданылған

в) аталғандардың бәрі де сипаттайды.

Жаттығумен жұмыс
Тапсырма: Мәтіндерден Махамбет тіліндегі көне сөздерді тауып, сөздіктер арқылы мағынасын анықтаңыздар

1.Ереулі атқа ер салмай,

Егеулі нгайза қолға алмай,

Еңку – Еңку жер шалмай,

Қоңыр салқын төске алмай,

Тебінгі терге шірімей,

Терлігі майдай ерімей,

Алты малта ас болмай,

Ұлы төске ұрынбай,

Түн қатып жүріп түс қашпай,

Тебінгі теріс тағынбай.

Темір қазық жастанбай,

Қу толағай бастанбай,

Ерлердің ісі бітер ме?

2.Мінкен де мінкен, мінкен ер,

Бұл сықылды неткен ер?

Көлденең жатқан Жайықтан

Құралайдың күнінде

Еркек қойдай бөлініп,

Қырқарланып өткен ер.

ХХ ғ. басындағы

қазақ әдеби тілі

№4. Глоссарий тапсырмалары

1.ХХ ғ. басындағы қазақ әдеби тілінің даму сипаты.

2.ХХ ғ. басындағы қазақ прозасының тілі.

3.ХХ ғ. басындағы публицистикалық стильдің дамуы

4.ХХ ғ. басындағы ғылыми стильдің дамуы

5.ХХ ғ. басындағы ресми іс қағаздары стилінің дамуы

6.А.Байтұрсынов және қазақ әдеби тілі.

7.ХХ ғ. басындағы әдеби тілдің жай-күйін білдіретін жазба нұсқалар, әдеби шығармалар жайында қысқаша түсінік беріңіз.

8.ХХ ғ. басында әдеби тілді Абай, Ыбырай үлгісінде дамытқан көркем сөз шеберлерін, мерзімді басылымдарды атап, олардың әдеби шығармашылық тұрғыда қандай деңгейде болғанын анықтаңыз.

9.ХХ ғ.басындағы көркем әдебиет стилінің поэзия саласына жататын басқа да көрнекті туындыларды атап, олардың әдеби тіл дамуына тигізген әсеріне сипаттама жасаңыз.

10.ХХ ғ. басындағы халық поэзиясының көрнекті туындыларын атап, олардың әдеби тіл дамуына тигізген әсеріне сипаттама жасаңыздар.

11.Прозалық шығармалардан үзінді алып, тілдік-көркемдік, стильдік жағынан талдау.

12.Бұл кезде қанай стильдік салалар дамып, қолданылу аясы кеңи бастағанын атап көрсетіңіз.

13.ХХ ғ. басында әдеби тілді Абай, Ыбырай үлгісінде дамытқан көркем сөз шеберлерін, мерзімді басылымдарды атап, олардың әдеби шығармашылық тұрғыда қандай деңгейде болғанын анықтаңыз.

14.ХХ ғ. басындағы халық поэзиясының көрнекті туындыларын атап, олардың әдеби тіл дамуына тигізген әсеріне сипаттама жасаңыздар.

15.Прозалық шығармалардан үзінді алып, тілдік-көркемдік, стильдік жағынан талдау.


Бақылау сұрақтары
1.ХХ ғ. басындағы ұлттық жазба әдеби тілдің сипаты қандай болды?

2.ХХ ғ. басындағы көркем әдебиет тілі өзінене бұрынғы қандай үлгінің негізінде дамыды?

3.ХХ ғ. басындағы ұлттық әдеби тілдің қандай стиьдері дамыды?

4.ХХ ғ. басындағы жазба (баспа) әдебиеттердің қандай түрлері болды?

5.ХХ ғ. басында шыққан мерзімді басылымдар қандай?

6. «Кітаби тіл» деген не, оның сипаты қандай?

7.ХХ ғ. басындағы әдеби тілідің дамуына әсер еткен факторлар қандай?

8.ХХ ғ. басындағы жазба әдебиет нұсқалары қандай?

9.ХХ ғ. басындағы әдеби тіл үлгілерін мазмұны мен мақсатына қарай қалай топтауға болады?

10.ХХ ғ. ІІ жарт. туған ұлттық жазба әдеби тілді ХХ ғ.басында кімдер дамытты.

11.ХХ ғ. басындағы әдеби тілге тән дыбыстық, грамматмкалық ауытқулардың негізгілері қандай?

12.ХХғ. басындағы әдеби тілдің лексикалық құрамындағы басты ерекшеліктер қандай?

13.ХХ ғ. басындағы әдеби тілдің нормалану сипаты қандай дәрежеде болды?

14.ХХ ғ. басында ұлттық әдеби тілдің қандай стиьдері дамыды?

15.ХХ ғ. басында әдеби тілдің нормалануы неден байқалады?

16.ХХ ғ. басындағы әдеби тілідің дамуына әсер еткен факторлар қандай?

17.ХХ ғ. басындағы жазба әдебиет нұсқалары қандай?

18.ХХ ғ. басындағы әдеби тіл үлгілерін мазмұны мен мақсатына қарай қалай топтауға болады?

19.ХХ ғ. ІІ жарт. туған ұлттық жазба әдеби тілді ХХ ғ.басында кімдер дамытты.

20.ХХ ғ. басындағы әдеби тілге тән дыбыстық, грамматмкалық ауытқулардың негізгілері қандай?

21.ХХғ. басындағы әдеби тілдің лексикалық құрамындағы басты ерекшеліктер қандай?

22.ХХ ғ. басындағы әдеби тілдің нормалану сипаты қандай дәрежеде болды?

23.ХХ ғ. басында ұлттық әдеби тілдің қандай стиьдері дамыды?

24.ХХ ғ. басында әдеби тілдің нормалануы неден байқалады?

25.ХХ ғ.басындағы көркем әдебиет стилінің поэзия саласына жататын басқа да көрнекті туындыларды атап, олардың әдеби тіл дамуына тигізген әсеріне сипаттама жасаңыз.

ХХ ғ. 20-40

жылдарындағы қазақ әдеби тілі

№5. Тест тапсырмалары

1.ХХ ғ. 20-жылдарынан бергі әдеби тілдің дамуына әсер еткен факторлар қандай?

а) қазақ қоғамындағы әлеуметтік, экономикалық, мәдени өзгерістер

б) жалпы баспа сөздің дамуы, баспа әдебиеттердің молаюы

в) аталғандардың бәрі де

2. ХХ ғ. 20-жылдарынан бергі әдеби тіл қандай негізде дамыған?

а) қазақтың есік жазба дәстүріндегі әдеби тіл негізінде

б) ХХ ғ. 2-жарт. туған ұлттық жаңа жазба әдеби тіл негізінде

в) ауыз әдеби тіл негізінде

3.М.Әуезоа көркем әдебиеттің қай жанрында ерекше еңбек етіп, қазақ әдеби тілінің дамуына зор үлес қосты?

а) проза жанры

б) поэзия жанры

в) публицистік жанры

4. Қазіргі әдеби тілде қайта көріне бастаған әдебиеттер қандай?

а) діни әдебиеттер

б)шежірелер

в) аталғандардың бәрі де

5.Қазақ ітлі білімінің қалыптасып жеке ғылым саласына айналуы қай кезде іске асты?

а) ХІХ ғ. 2-жарт

б) ХХ ғ. басында

в) Кеңес дәуірінде

6.Қазіргі қазақ әдеби тілінің фонетика жүйесіндегі нормалану неден көрінеді?

а) қазақ тілінің негізгі фонетикалық заңдылықтары тұрақталып, дыбыстардың әр түрлі сөз позициясында қолданылуы айқындалғанынан

б) әліпби мәселесінен

в) орыс тілі арқылы енген интернационалдық сөздерді жазу емлесінен

7. Қазіргі қазақ әдеби тіліндегі сөздерді дұрыс жазу нормасы қандай тілдік еңбектерде берілген?

а) орфографиялық түсіндірме сөздіктерде, емле ережелерінің жинағында

б) кез келген басылымда

в) мерзімді баспасөзде

8. Қазіргі қазақ әдеби тілі лексикасының толығу жолдары қандай?

а) қазақ тілінің өз ішкі мүмкіндігін дамыту арқылы

б) кірме сөздерді қабылдау арқылы

в) аталғандардың бәрі де

9.Әдеби тіл лексикасы өзінің қандай ішкі мүмкіндіктері арқылы толығып отырады?

а) нормалық талапқа сай келетін сөздерді дайын қалпында қабылдау арқылы

б) бұрынан белгілі сөздерге жаңа мағыналық реңк үстеп, олардың тіркесімділік қабілетін арттырып пайдалану арқылы

в) аталғандардың бәрі де

10.ХХ ғ. 20-жыладарынан бергі әдеби тіл лексикасының қай саласы ғылыми негізде дамыды?

а) терминолгия

б) неологизм

в)жалпылама лексика

Баяндама, реферат тапсырмалары

1.Қазақ әдеби тілінің ХХ ғ. 20-жылдардаңы сипаты және әдеби тіл тарихында алатын орны.

2.ХХ ғ. 20-жылдарындағы мерзімді баспа сөз тілінің дамуы.

3. ХХ ғ. 20-жылдарындағы әдеби тілдің даму принциптері

4.Қазіргі қазақ әдеби тілінің қоғамдағы қызметі

5.Әдеби тілдің стильдері

6.Қазіргі қазақ әдеби тілінде қолданылуы, айтылуы мен жазылуы әлі нормалық қалыпта тұрақталмаған жайттар.

20-40 - жылдардағы

мерзімді баспасөздің дамуы

№6. Баяндама, реферат тапсырмалары

1.Қазақ әдеби тілінің ХХ ғ. 20-40-жылдардағы сипаты және әдеби тіл тарихында алатын орны.

2.ХХ ғ. 20-40-жылдарындағы мерзімді баспа сөз тілінің дамуы.

3. ХХ ғ. 20-40-жылдарындағы әдеби тілдің даму принциптері

4.Қазіргі қазақ әдеби тілінің қоғамдағы қызметі

5.Әдеби тілдің стильдері

6.Қазіргі қазақ әдеби тілінде қолданылуы, айтылуы мен жазылуы әлі нормалық қалыпта тұрақталмаған жайттар.

Бақылау сұрақтары
1.ХХ ғ. 20-жылдарында қазақ әдеби тілі қандай негізде дамыды?

2.Қазақ әдеби тілінің 20-жылдарында дамуына әсер еткен факторлар қандай?

3.Қазіргі қазақ әдеби тілінің қоғамдық қызметін атқаруын қалай түсіндіресіз?

4.Қазіргі қазақ әдеби тілінің нормалануы қалай және оны неден көруге болады?

5.Қазіргі қазақ әдеби тіліндегі функциональдық стильдердің даму сипаты қандай?

6.Қазіргі қазақ әдеби тілінде қолданылуы, айтылуы мен жазылуы норбаланбаған құбылыстар қандай?

1950-1980

жылдардағы қазақ әдеби тілі

№7. Жаттығумен жұмыс

1.Тапсырма: Мәтінен ғылыми- көпшілік стилге тән белгілерді тауып талдау жүргізіңіз.

Су өсімдіктері сән берумен қатар биологиялық тепе-тектікті қалыптастырауда ерекше рөл атқаратынын жоғарыда сөз еттік. Өсімдіксіз аквариум суы ешқашан да толық таза бола алмайды. Сондай-ақ су өсімдіктерінде витамин мол, оларды барлық қорек үшін пайдаланады. Су өсімдігінң барлығын балдарлар деп түсінуге болмайды. Олардың ішінде мүк те, папортик те бар, негізінен алғанда су өсімдіктері жоғары сатылы гүлді өсімдіктерге жатады. Акваиумда өсетін өсімдіктерді таңдап алу және отырғызу. Аквариумда өсірілетін өсімдіктерді аквариуымның мөлшеріне өсімдіктердің өсу жағдайына байланысты таңдап алады. Кейбір өсімдіктердің суда бірге өсе алмайтынын ескеру керек.

Су бетінде қалқитын өсімдіктер. Су бетінде қалқитын өсімдіктер жапырағы арқылы қорегін тікелей судан алады. Кейбіреунде тамыр да болады, бірақ грунтқа орнықпай муда қалықтайды. Бұлардың барлығы да жарықты сүйеді сондықтан жаз айында жақсы өседі.Қыста өсіру үшін қосымша жарық беру керек.
2.Тапсырма: М.Әуезовтың «Абай жолынан» алынған құрады мәтіннен стильдік мақсаттан туып, жаңарып – жаңғырып тұрған сөздер мен тың орамдарды көрсетіп, олардың жасалу жолана, халық тілінің байлығын пайдаланудағы жазушының шеберлігне талдау жасаңыз.

Осы соңғы күндерде Ақылбай бір алуан жарыс үлгісін айтқан еді. Ол төрттік жырды төрт ақын болып, іліп-қағып айтатын бір дәстүр. Кейінгі топтың жол ұзақтығын, мезгіл жүдеулігін елемей, көңілді күлкімен келе жатуына қазір де себеп болған сол іліп-қақпа өлеңдер. Төрт ауыз жоқтау айтты да, жүдеу күрісініп, тынып қалды. Екеуі де жүргіншілердің алдыңғы жағына қадала қарап, қомағай көздерінен ұшқындағын шабыт шашады. Абай Шұбарға қарап:- Жоқ, қаршыға емес! Сын болған соң, қыссас сын болсы. Мен қапысыз шапшаңдықты тілеймін. Тпсыратыным, - деп саспай анық етіп, жарыс өлеңнің жайын айтты. Дәрмен болса, алғашқы өзі бастаған «шындық», «өмір шындығы» деген желілі ойдан үзілге жоқ. Жігітек айтқанын істесе, бұ да сонда ашу үстінде айтқан зорлық сертін, осы кеңес бойынша орындауға бекінді.Тәкежан аулы Базарылының елеулі сөзіне былқ еткен жоқ. Сол күйінде намыс таяғын іркілмей сермепті де жастығын мол қылып алып жығылыпты! - деп бір әңгімесін түйген еді. Жер жөнінен қысым, таршылық-тапшылық көргенде қалың крестьян төреден, жуан қожадан, жерлі байдан көреді екен. Өзіне түсінкті күйдің соңынан туған әділ ашуға, бұның да барлық ереуілші жүоегі қоса қызып, қозғандай болады.

²àçàºñòàí Ðåñïóáëèêàñû

Áiëiì æ¸íå ¹ûëûì ìèíèñòðëiãi


“Ñûðäàðèÿ” óíèâåðñèòåòi
«Бекітемін»

кафедра меңгерушісі_______

доцент Л.У.Әбенова

«____»_______2007ж.
Қорытынды бақылауға арналған тестілік емтихан сұрақтары
Факультет: «Филология»

Кафедра: «Қазақ тілі мен әдебиеті»

Мамандық: 050117 – Қазақ тілі мен әдебиеті

Пән атауы: Қазақ әдеби тілінің тарихы

Кредит саны:2

Курс: 3, семестр 6

Топ – Қт -15

Тест сұрақтарының саны: 250

«Қазақ тілі мен әдебиеті» кафедрасының мәжілісңнде қаралды:

Хаттама №2. 24.09.07ж

Құрастырған: Қошқаров Ж.А.

Жетісай -2007ж.

1. Қазақ әдеби тілі тарихының зерттеу мәселесіне келгенда С.Маловтын “ К истории казахского языка” деген мақаласы қашан жазылған?

А)1941

Б)1942

В)1945

Г)1946

2. Қазақ әдеби тілі қашан қалыптасты?

А) 19-ғ 2- жартысында

б)20-ғ 1-жартысында

в) 19-ғ

г)20-ғ

3. Жазба әдебиет арқылы жүйелі қалыпқа түскен стильдік тармақтары бар, қоғамдық қызметі әралуан тіл

а)әдеби тіл

б)әдеби норма

в)әдеби стиль

г)кітаби тіл

4. Тіл әдеби болу үшін қанша белгі болу міндетті?

А)4

б)2

в)3

г)1

5. Тілдің жазба түрінің әдебиліктің бірден-бір негізгі критериі бола алмайды, әдеби тілдің ауызша және жазбаша түрі олардың тек өмір сүру формалары ғана деп айтқан кім?

А) Исаев

б) Сыздықова

в)Сауранбаев

г)Балақаев

6. Көркем шығармаға қойылатын шарттар мен талаптардың ең бастысы

а) тіл шеберлігі

б)автор тілі

в) тіл көркемдігі

г)әдеби тіл ерекшелігі

7. Әдеби тілдің құндылығы сол – оның нормаларын меңгерген адам оны жазба тілде ғана емес, ауызекі тілде қолдана береді деп пікір айтқан

а) Будагов

б) Балақаев

в)Томанов

г)Жанпейісов

8. Жанпейісов көркем әдебиет стиліне тән сөздерді мағынасына және стильдік қызметіне қарай нешеге бөлді?

А)4

б)3

в)6

г)2

9. Көпшілік қолданатын сөздерді көрсетіңіз

а)тау, тас

б)өрен, ләззат

в)әкетай, байғұс

г)жарымес, тау

10. Кітаби тілдің негізі көне түркі тілі . Ол қазақ халқына жат тіл емес. Деген кім ?

а) Мұсабаев

б) Торайғыров

в)Мұқанов

г)Әуезов

11. Жиырмасынша ғасырдың басындағы публистика стилінде қимыл есімі ретінде қандай формалар қолданылды?

А)-ар, -ер, -р, -с

в)ғалы, -гелі

в)-ға, -ге, -қа, -ке

г)-шы, -ды,-ты

12. Халыққа білім беруді сабақ мемлекеттік тілмен бірге қазақ тілінде де жүргізілсін деген талап қай жылы қойылды?

А)1905

б)1907

в)1902

г)1900

13. Балақаевтың көрсетуінше қазақ әдеби тілінің баюы қандай арналарда қалыптасты?

А) қазақ ауыз тілі ,орыс тілі

б)ауызтілі , түркі тілі

в)қазақ жазба тілі, орыс тілі

г) ауызша, жазбаша

14. Орыс тілінен қазақ тіліне сөз қабылдауда Сүлейменова қандай кезеңге бөлді?

А)17-19ғғ

б)15-18ғғ

в)18-19ғғ

г)16-17ғғ

15. Жиырмасыншы ғасырдsң басында тікелей оқу ағарту ісісмен бірге бүкіл қазақ қоғамын алаңдатқан мәселе

а) жазу, әліпби

б) ауызша тіл

вб)саяси жағдай

г)шығармалар

16. Көркем әдебиет стилі деген

а) проза, поэзия, драматургияда кез. стиль

б)ғылыми мақалалар

в)кітап жүйесінде кездесетін стиль

г) жазба әдебиет дамуы

17. Татар тілі өз ішінде неше диалектіге жіктеледі?

А)орта, батыс диалектісі,

б)араб, батыс диалектісі

в)орта, шығыс диалектісі

г)солтүстік, оңтүстік диалектісі

18. Арабтар түркі жерін қай ғасырда жаулап ала бастады?

А)8ғ

Б)7ғ

В)6ғ

Г)5ғ

19. Абай ,Ыбырай есімдерімен байланысты әдеби тіл

а)ұлттық әдеби тіл

б)жазба әдеби тіл

в)ауызшы әдеби тіл

г)стильдік әдеби тіл

20. Жиырмасыншы ғ. бас. Қазақ ақын-жазушыларының шығармалары

а)”Қалың ман”, “Қамар сұлу”

б)”Қамар сұлу”, “Батыр Баян”

в)”Бишара қыз”

г)”Қозы Көрпеш-Баян сұлу”, “Қартқожа”

21. Қазақ тілін тарихына назар аударған ғалым

а)Сауранбаев

б)Балақаев

в)Кеңесбаев

г)Мұсабаев

22. Баскаков көптеген түркі тілінде эвол юциясын неше кезеңге бөледі?

а)3

б)5

в)2

г)4

23. Қазақ әдеби тілінің осы күнгі стиьдік дифференциясы қай кезкңдерге тура келеді?

А)19-ғ 2- жар

б)19-ғ

в)15-ғ

г)18-ғ

24. 15-ғасырда өмір сүрген жырау

а)Асан қайғы

б)Доспамбет

в)Шалкиіз

г)Жиембет

25. Қазақ ру-тайпаларының өз алдына халық болып құрала бастаған дәуірлері

а)15-16ғ

б)15-19ғғ

в)19ғ

г)18ғ

26. Қазақ даласынын саися-экономикалық қарым –қатынасына аса күрделі кезең

а)18-ғ

б)17ғ 2-жар.

в)16ғ

г)19-ғ 1-жар

27. Доспамбет қай кезде дүниеге келген?

А)16ғ

б)15ғ

в)19ғ

г)20ғ

28. Сауранбаев неше дәуірге бөлді?

А)4

б)2

в)5

г)7

29. Қазақ тарихындағы қазақ хандарының ең соңғы кезеңі

а)18ғ

б)19ғ

в)19ғ 2-жар

г)15ғ

30. Құйрығы жоқ, жалы жоқ,

Құлан қайтіп күн көрер, - деген қай жырау?

А)Асан қайғы

б)Бұқар

в)Доспамбет

г)Шалкиіз

31. 19-ғ жазылған Сүйінбайдың толғауы

а) Жабай

б) Өмір мен өлім

в)Ленинградтық өренім

г)Соғыс

32. 18-ғ қазақ әдеби тіліндегі негізгі тақырып?

А) жаугаршілік

б)батырлық

в) әлеуметтік жағдай

г)махаббат

34. 18-19ғ орын алған хат-хабарлар стилінің ерекшелігін көрсеткендер

а) Вяткин, Дмитрев

б) Балақаев, Сауранбаев

в)Томанов, Малов

г)Сауранбаев, Сыздықова

35. Дулат өлеңдерінде қолдавнылған троптар

а)эпитеттер

б)теңеулер

в)стнекдоха

г)ассонанс

36. Билер сөздері немесе шешендік сөздер деген атпен ұрпақтан-ұрпаққа қоғам кәдесіне асырылап отырған кезең

а)19ғ

б)20ғ

в)18ң

г)17ғ

37. М.Жұмашқаевтың “Қисса тәліми” кітабы қашан жарық көрді?

А)1866

б)1892

в)1959

Г)1722

38. Түркі халықтарының ең көне ескерткіштері

а)Орхон-Енисей

б)Орта ғасырлардағы жазбалар

в)15-19ғ түркі тілі мұралары

г)барлығы

39. “ Қозы Көрпеш” жыры қай жылы шыққан?

А)1834

б)1934

в)1844

г)1955

41. 15-17ғ ауыз әдебиеті нұсқаларын зерттеушілер

а)Марғұлан

б)Баскаков

в)Уалиханов

г)Өмірәлиев

42. 15-17ғ ақын-жыраулар

а)Асан қайғы, Қазтуған

б)Шоқан, Шобан

в)Абай, Жиембет

г)Жәнібек, Алтынсарин

43. 15-17ғ сазгерлер толғауының негізгі обьектісі

а)қоғам, адам

б)махаббат

в)батырлар

г)әлеуметтік мәселелер

44.Омбыдағы Азия мектебі тәрізді оқу орындарының пайда болған жылы

а)1789

ә)1879

б)1790

в)1785

45. Қара таудың басынан көш келеді өлеңі қай ғасырда туған?

А)18ғ

б)16ғ

в)15ғ

г)19ғ

45. Көркем әдебиеттегі проза жанрының дамыған кезеңі

а)19ғ. Ортасы

б)17ғ ортасы

в)20ғ аяғы

г)18 ғ.

46Түркі тілдерінің жеке халық тілдері болып қалыптасқан дәуірі

а)15-16ғғ

б)16-18ғғ

в)15-13ғғ

г)15-18ғғ

47. Әр халықтың фонетикалық ерекшеліктері ажыратылған дәуір

а)16ғ

б)17ғ

в)18ғ

г)20ғ

48. 
    Баскаков түркі тілдерінің эволюциясын неше кезеңге бөледі?
    

а)3

б)2

в)4

г)6

48. 
    Ертедегі әдебиет нұсқалары неше кез. бөлінеді?
    

а)3

б)4

в)5

г)6

48. 
    Сауранбаеа әдеби тіл тарихын нешеге бөледі?
    

А)3

б)4

в)6

г)7

48. 
    Ілкі сөзінің мағынасы
    

а) алғашқы әуелгі кезде

б) нар түйесінің таза тұқымы

в)ойын

г)сүйіп қосылған жар

51. Жыраулар мектебінің өкілдері кім?

а) Қазтуған, Доспанбет, Шалкиіз, Жиембет т.б.

б)Тәттіқара, Көтеш т.б.

в)Жиренше шешен, Асанқайғы т.б.

г)Махамбет, Шал ақын, Жиембет т.б.

д)Жанақ, Махамбет, Шалкиіз, Жиембет т.б.

52. XVIII ғ. Ауыз әдебиетінен осы кезеңге дейін актив қолданылып келегн лексикалық топтар қандай?

А Жаугершілік лексика.

Б Тұрмыстық қарапайым лексика.

В Сауда-саттыққа байланысты сөздер.

Г Егіншілікке байланысты сөздер.

Д Кәсіби лексика.

53. Келтірілген үзінді нешінші ғасырлар аралығындағы поэзия стиліне тән?

Құсты жисаң буркіт жи.

Қыс тоныңды түлкі етер,

Бір жаманмен дрс брлсың,

Жүмлә ғаламға кілкі етер.

А. 15-17 ғ.ғ.

Б. 10-15 ғ.ғ.

В. 19-20 ғ.ғ.

Г. 8-10 ғ.ғ.

Д. 18-19 ғ.ғ.

54. Хат жазу қандай стилге жатады?

А Эпистолярлық стиль.

Б Ресми іс қағаздар стилі.

В Көркем әдебиет стилі.

Г Ғылыми стиль.

Д Функционалды стилдің бәріне.

55. Қазақ поэзиясында абаб суреті шалыс айқас пен 6,7,8,14 тармақты жаңа шумақтардың ұйқас фигурасын кім жасады?

А Шал ақын.

Б Балуан шолақ.

В Ы.Алтынсарин.

Г А.Құнанбаев.

Д Тәттіқара.

56. XIX ғ. ІІ-жартысындағы жазба тіл нормасын айнала бастаған сөздер қатарын көрсет?

А Хикаят, есепші, мінбер.

Б Графика, терминалогия, бизнес.

В Алдаспан, әскер, жау.

Г Будун, қаған, ер.

Д Көрсетілгеннің бәрі.

57. В.В.Радлов өзінің «Фонетика северных тюрских наречий» деген еңбегінде қазақ тілінде неше дауысты дыбыс бар деді?

А 9.

Б 14.

В 16.

Г 10.

Д 12.

58. Эпистолярлық стильге нелер жатады?

А Жеке адамдардың бір-біріне жазысқан хаттарының тілінің танытатын сөз мәнері.

Б Орта ғасырлық жазбалар тілінің стилі.

В Көне түркі ескерткіштері тілінің стилі.

Г Хандардың жарлықтары

Д Жалпы халықтық тілге тән сөздер.

59. Абайдың хатынан алынған үзінді стилдердің қай түріне жатады?

А Эпистолярлық стилі.

Б Ресми-іс қағаздар стилі.

В Публистикалық стилі.

Г Көркем әдебиет стилі.

Д Сізге ғизатлу уа хурматлу, ару мукаром ініміз Халиолла мырзаға...

60. Кісімсу, батырсу, еркелеу сөздеріндегі –су тұлғасы арқылы жасалатын сөздерді кім өз шығармасында алғаш қолдана бастады?

А А.Құнанбаев.

Б М.Қашқари.

В Ы.Алтынсарин.

Г Шалкиіз.

Д Доспамбет.

61. Қазақ поэзиясында перифраздарды кім өнімді пайдалана бастады?

А А.Құнанбаев.

Б М.Қашқари.

В Ы.Алтынсарин.

Г Шалкиіз.

Д Доспамбет.

62. «Китаб Аттуһфа-уз закиа фил-луғат-ит туркийа» еңбегінде қазіргі қазақ тілмен фонетикалық ерекшеліктерімен бірдей келетін тұстары қандай?

А Сөз соңында ғ-ның түсіп қалуы.

Б Сөз ортасында д-ның орнына й-дің қолданылуы.

В Сөз басында қатаң дыбыстардың қолданылуы.

Г Көптік жалғауларының көп вариантты болып келуі.

Д Көптік жалғаулардың үндестік заңына бағына қосылуы.

63. Келтірілген анықтама жазба дәстүрлердің қайсысына тиісті?

Жалпы халықтық сипат ала алмаған, белгілі бір кезеңдерге жазба тілде, кейде жекелеген шығарма тілінде қолданылған араб-парсы сөздері мен формалары, туыстас халықтардың тілінен көрсететін кейбір жеке сөздер мен грамматикалық формалар.

А Кітаби тіл дәстүрінде

Б Қыпшақ тілінде жазылған шығармалар.

В Қазақтың ұлттық әдеби тілінде.

Г Көне түркі әдеби тілі.

Д Барлық жауаптар дұрыс.

64. Қазақстан латын графикасына негізделген әліппе нешінші жылдан бастап көшті?

А 1929 жылдан.

Б 1924 жылдан.

В 1925 жылдан.

Г 1928 жылдан.

Д 1922 жылдан.

65. Араб жазуын қазақ тілінің ерекшеліктеріне сай етіп реформа жасаған кім?

А А.Байтұрсынов

Б Ы.Алтынсарин.

В А.Құнанбаев.

Г Ш.Уалиханов.

Д С.Аманжолов.

66. Қазақтың ұлттық жазба әдеби тілі кімдердің атымен тікелей байланысты?

А Ы.Алтынсарин, А.Құнанбаев.

Б Ы.Алтынсарин.

В. Ш.Уалиханов

Г.А.Құнанбаев, А.Байтұрсынов.

Д.А.Байтұсынов, С.Сейфулин, М.Жұманбаев т.б.

67. ХҮ-ХҮІІ ғғ ақын – жыраулардың ішінде ақыл – насихат, дидактикалық тақырыпта жырлағандар негізінен кімдер?

а) Асан, Шалкиіз

б) Доспанбет, Шобан

в) Марғасқа, Жиембет

г) Қазтуған, Шобан

д) Бұқар жырау, Марғасқа

68. Үзіндідегі – арға тұлғасымен келген грамматикалық ерекшеліктер қайсы ғасырларға тиісті сөз өзгерту үлгісі?

Ал дегенде аларға,

Алып жерге саларға

Сырғаласқан тауды сықтарға

Сырт бергенді зорларға,

Сыртанның ұлы Қара Қасай мырза бар

а) ХҮ-ХҮІІ ғғ

б) Х-ХҮ ғғ

в) ХІІІ-ХІҮғғ

г) Ү-ҮІІІ ғ

д) барлығы дұрыс

69. Сүреу, сүреу қар

Тоғай, тоғай, тоғай су

Азау, азау дегеннің – деп басталатын толғаулар қайсы ақын – жыраулардың стиліне қатысты.

а) Доспанбет

б) қазтуған

в) Шалкиіз

г) Бұқар жырау,

д) Барлық жыраулардың стилінде кездеседі.

70. ХІХ ғ ІІ – жартысында қазақ тілінің қандай функциональды стилдері болды?

а) Аталған стильдердің барлығы

б) Публицистикалық стиль

в) Ғылыми стиль

г) Ресми іс-қағаздар стилі мен эпистолярлық стиль.

д) Көркем әдебиет стилі

71. Қадырғали Жалайырдың Жамаиғ – ат- тауарихы қайсы тіл дәстүрінде жазылды.

а) Кітаби тіл дәстүрінде

б) Көне түркі жазба ескерткіштер тілінде

в) Ескі өзбек тілінде

г) Көркем проза әдеби тіл дәстүрінде

д) Ауыз әдебиеті тіл дәстүрінде

72. Қазіргі әдеби тілде қалыптасқан стильдік тармақтарды көрсет.

а) Көркем стиль, ресми стиль, бейтарап стиль

б) көркем стиль, ғылыми стиль

в) публицистикалық стиль, ресми іс-қағаздар стилі,

г) Көркем стиль, жалпыхалықтық лексика стилі

д) барлық жауаптары дұрыс

73. Үзіндіден диалектизмдердің қатарын көрсет.

Бірақ оралып, буынып қалды-ау, тыпыршыған қараңқоңыр.

Оны мен бүйтіп қоймаймын, Жиішкертем.

Бұдан артық қаяққа апарам сені? М.Әуезов «Білекке-білек»

а) Қараңқағыр, жиішкертем, қапты-ау, қаяққа апарам.

б) буынып, жиішкертем, қапты –ау, жемің

в) Буынып, тыпыршыған, жиішкертем,

г) жиішкертем, қаяққа апарам, тыпыршыған, буынып.

д) Барлық жауаптары дұрыс.

74. Жалпы әдеби тілдің қалыптасуының негізгі неше жолы бар.

а) 3 жолы

б) 5 жолы

в) 4 жолы

г) 2 жолы

д) 6 жолы

75. Осы күнгі ұлттық әдеби тіл қай кезден басталады.

а) ХІХ ғ 2-жартысынан

б) Ү-ХІІІ ғғ

в) Х-ХҮ ғғ

г) ХІХ ғ 1-жартысынан

д) ҮІІ-Х ғғ

76. Осы күнгі ұлт болып қалыптасқан халықтардың әдеби тілдерін неше кезеңге бөліп қарайды.

а) 2 кезеңге

б) 3 кезеңге

в) 4 кезеңге

г) 5 кезеңге

д) 7 кезеңге

77. Н.Сауранбаев қазақтың толық мағынасындағы әдеби тілін қай кезден бастады деді.

а) ХҮІІІ ғ 2-жартысынан

б) ХҮІІІ ғ 1-жартысынан

в) ХІХ ғ 1-жартысынан

г) ХХ ғ 1-жартысынан

д) ХХ ғ 2-жартысынан

78. Ауызша әдеби тілдің негізгі стилдік тармақтарын көрсет

а) көркем поэзия мен ішінара шешендік сөздер

б) көркем проза стилі, көркем поэзия стилі

в) кеңсе-іс қағаздары мен шешендік сөздер

г) ғылыми стиль мен көркем поэзия стилі.

д) барлық жауаптар дұрыс.

79. Көрсетілген қазақ әдеби тілнің кезеңдері классификациясы авторы кім.

1-кезің-15-17 ғ.

2-кезең -18 ғасырдан 19 ғасыодың 2-ші жартысына дейін

3-кезең -19 ғ. 2-ші жартысынан Қазан төңкерісіне дейін

4-кезең- Советтік дәуір

А. Р.Сыздықова.

Б.С.Исаев.

В. С.Аманжолов.

Г. М.Балақаев.

Д Қ. Жұбанов.

80. Абай шығармасынан келтірген үзіндіде жалпы халықтық тілдің, әдеби тілге енбей қалған бөліктерін көрсет?

Шырылдауық шегіртке

Ыршып жүріп ән салған.

Көгалды қуып гуляйттап,

Қызықпен жүріп жазды алған,-

А. Варваризмдер.

Б. Диалектизмдер.

В. Кәсіби сөздер.

Г. Жаргондар.

Д. Қарапайым сөйлеу тілі.

81. «Құтадғу білік» қай кезеңдегі әдеби тілде жазылған?

А. Қараханидтер кезеңі.

Б. Қыпшақ әдеби тіл кезеңі.

В. Монғол шапқыншылығынан кейінгі кезең.

Г. Көне дәуір кезеңінде.

Д. Барлық жауаптар дұрыс.

82.Махмуд Қашқаридің «Дивану лұғат-ат түрк» қай жылы жазылды?

А. 1072-74 жылдар.

Б. 1074-76 жылдар.

В. 1076-78 жылдар.

Г. 1076-77 жылдар.

Д. 1078-79 жылдар.

83. М.Қашқари сөздігінде «өзге түркі тілдерінде й қолданылатын жерде, ол тілде н қолданылады дегенде қайсы тілді назарда тұтқан?

А. Арғулар тілін.

Б. Ягмалар тілін.

В. Бұлғарлар тілін.

Г. Оғыз тілін.

Д. Қарақұлықтар тілін.

84. Келтірілген үзінді қай дәуірдің жазба әдеби тілі дәстүрінде жазылған және авторы кім?

Абибнің йэрі аты йугнак эрур,

Сафалық ғажаб йэр көңүлләр йүрүр.

А. Қараханидтер дәуірі, А. Югнаки.

Б. Қараханидтер дәуірі Ж.Баласағұн.

В. Монғол шапқыншылығы дәуірі, Ә.Бахадурхан.

Г. Монғол шапқыншылығы, Қ.Жалайири

Д. Барлық жауаптар дұрыс.

85. Академик В.В.Радлов қараханидтер кезеңіндегі түркі тілін қандай диалектілерге бөліп қарады?

А. 1.Солтүстік, 2. Оңтүстік. 3-Аралас.

Б. 1.Солтүстік батыс, 2 Оңтүстік шығыс.

В. 1.Батыс. 2.Шығыс.

Г. 1.Аралас. 2.Солтүстік шығыс. 3.Оңтүстік шығыс.

Д. 1. Ол кездегі түркі тілдері бір диалектіде сөйледі деп айтты.

86. М.Қашқаридің «Түркі тілдерінің салыстырмалы сөздігі» қайсы әдеби тілде жазылады?

А. Араб әдеби тілінде.

Б. Парсы әдеби тілінде.

В. Қыпшақ әдеби тілінде.

Г. Түркі әдеби тілінде.

Д. Көне түркі әдеби тілінде.

87. Хорезмидің «Мұхаббат-намесі» қай кездегі әдеби тілде жазылған?

А. Монғол шапқыешылығынан кейінгі ортағасырлық жазба әдеби тіл.

Б. Көне түркі дәуіріндегі әдеби тілде.

В. ХҮІ ғасыр түркі халықтары әдеби тіл дәстүрі

Г. ХҮІІІ ғасыр түркі халықтары әдеби тіл дәстүрі.

Д. Қараханидтер дәуіріндегі әдеби тілде.

88. Сейф Сарайдың «Гүлистан бит-түрки» поэмасы нешінші

ғасырда жазылған?

А. ХІҮ

Б. ХҮІ

В. ХҮ

Г. ХҮІІ

Д. ХҮІІІ

89. «Кодекс куманикус» еңбегі нешінші ғасырда және қандай
әріппен жазылған?

А. ХІҮ ғасырдың басында латын әріпімен.

Б. ХҮ ғасырдың басында кирилл әріпімен.

В. ХҮІІ ғасырдың басында, араб әріпімен.

Г. ХҮІ ғасырдың басында, көне ұйғыр жазуымен.

Д. ХІІ ғасырдың басында, грек әріпімен.

90. Қазақ әдеби тілінде проза жанрының қалыптасуына кім себепші болды?

А Ы.Алтынсарин .

Б. Ж.Аймауытов.

В. С.Көбеев.

Г. А.Құнанбаев.

Д. А.Байтұрсынов.

91. Қазақ әдеби тілінде шағын әңгімелер стилін кім жасады?

А.Ы.Алтынсарин.

Б.А. Құнанбаев.

В. С.Көбеев.

Г. А.Байтұрсынов.

Д. М.Дулатов.

92. Ы.Алтынсариннің өзінің туындыларында әдеби тіл етіп
ұлттық тілдің қай тармақтарын негіз етіп алды?

А. Жалпыхалықтық сөйлеу тілі мен қолтума байырғы әдеби тіл.

Б. Қолданылу өрісі тар лексика.

В. Кітаби тілдің негізінде.

Д. Ортақ түркі дәуірінде дәстүрді басшылыққа алды

Г. Орта ғасырда жазылған ескерткіштерді негізге алды.

93. Шал ақынның көрсетілген үзіндіде образды теңеу, эпитеттерді көрсет?

Таяққа қартайғанда асыларсын,

Төбеңнен тас ұрғандай басыларсың.

Күтімсіз сол кезекте кедей болсаң,

Бұтыңды отқа қақтап қасынарсың

А. Тас ұрғандай басилу, күтімсіз кедей.

Б. Күтімсіз сол кедей болсаң

В. Қартайғанда асыларсың.

Г. Бұтыңды ртқа қақтап.

Д. Барлық тармақтары.

94. Кітаби тіл дәстүрінде жазылған үзіндіде қазақ ғұламаларының қайсына тиісті.

Ей жүрегімнің қуаты өрлендірілген . Сіздерге адам ұғлының мінездері туралы біраз сөз айтып иоргер қарайын.