Дене қалпын қалыптастыруға арналған жаттығулар жиынтығы
жүктеу/скачать 18.32 Kb.
|
|
Дене қалпын қалыптастыруға арналған жаттығулар жиынтығы Дене шынықтыру жаттығулары адамның әр түрлі қозғалу әрекеттері ретінде дене тәрбиесінің мәселесін шешуге көмектеседі. Қазіргі уақытта физикалық жаттығулардың түрі өте көп. Оларға басшылық ету үшін дене тәрбиесінің жалпы және нақты мәселелерін шешу үшін оларды дұрыс таңдау маңызды, олардың мазмұнының негізгі мәнін түсіну маңызды. Дене жаттығуларының мазмұны оларға енгізілген іс-әрекеттер, сондай-ақ дене жаттығуларында (психикалық, физиологиялық, биохимиялық және т.б.) жүрген процестер болып табылады. Еркін қозғалыстар ретінде физикалық жаттығулар адамның санасына негізделеді және кейбір нәтижелерге қол жеткізуге бағытталған. Жаттығу назар аудару, ойлау, күш-жігер жұмсаумен байланысты. Дене жаттығуларын орындау кезінде адам ағзасының әр түрлі жүйелерін жетілдіру және жақсарту функционалдық өзгерістер орын алады. Нұсқаушыға физикалық жаттығуларды дене тәрбиесінің білім беру және тәрбиелік мәселелерін шешуге арналған құрал ретінде қарау (моториканы, дағдыларды қалыптастыру, физикалық қасиеттерді дамыту және т.б.) маңызды. Дене жаттығуларының мазмұны материалдық және психикалық жағынан бірлікке байланысты қарастырылуы керек. Дене жаттығуларының нысаны мазмұнның сипаттамасына байланысты. Дене жаттығуларының нысаны – оның ішкі және сыртқы құрылымы (яғни, ұйымдастыруы, сапқа тұрғызуы). Ішкі құрылым – жаттығудың қандай да бір түрін орындау кезінде пайда болатын әр түрлі процестердің өзара байланысы. Жаттығу барысында энергетикалық процестер (жүйке-бұлшық ет және т.б.) өзара әрекеттесуі керек. Сыртқы құрылым - жаттығулардың көрінетін жағы, қозғалыстардың әртүрлі параметрлерінің қатынасы (қозғалыстың кеңістіктік, уақытты бағдарлау, динамикалық ерекшеліктері). Нысан және мазмұн өзара байланысты. Мазмұн нысанға қатысты жетекші рөл атқарады. Мысалы: жүгіру жылдамдығы артып, қадам ұзындығы және дененің бұралу бұрышы өзгереді. Демек, кейбір мазмұнның мазмұны өзгергенде жаттығудың нысаны өзгереді. Демек, физикалық жаттығуларда сәтті табысқа жету және жетістікке қол жеткізу үшін оның мазмұны өзгертіліп, ағзаның функционалдық мүмкіндіктерін жақсартуға жағдай жасайды. Нысан де мазмұнға әсер етеді. Жаттығудың ақылға қонымды нысаны физикалық қабілеттердің тиімді көрінуіне көмектеседі. (Лақтыру кезінде лақтыру күші дұрыс орындалса, лақтыру ауқымы артады, жаттығудың сәтті орындалу мүмкіндігін жақсртады). Дене жаттығуларының мазмұны мен нысаны ажыратылмайды, бірақ олардың арасындағы қайшылықтар немесе сәйкессіздіктер болуы мүмкін. Дене жаттығуларының әдістемесі - қозғалтқыш мәселесін шешу арқылы қозғалтқыш әрекетін орындаудың ең тиімді, ұтымды тәсілі. «Техника» термині қозғалыстардың орындалу үлгілерін ескере отырып қалыптастырылған дене жаттығуларына жатады, технологияның тиімділігі белгілі немесе сандық түрде дене жаттығуларына, яғни оның тиімділігіне әсер ететін органға әсер етеді. Осыған орай, балалардың физикалық және тіпті психикалық дайындығының дәрежесін ескеру қажет. Қозғалтқыш әрекеттері әртүрлі тәсілдермен орындалуы мүмкін, бірақ ең ақылға қонымды әдісті «техника» деп атауға болады. Физикалық жаттығулардың тиімділігі үнемі жетілдіріліп, дамып келеді. Мұны дене жаттығуларын орындау кезінде жоғары нәтижеге қол жеткізу ниетімен түсіндіруге болады. Технологияның жетістігі бірнеше жаңа биомеханикалық қозғалыстардың үлгілерін, неғұрлым күрделі жабдықтардың пайда болуын, инвентаризацияны және дене шынықтыруын жоғарылтумен байланысты. Оқу-жаттығу техникасының тиімділігін бағалау критерийі сыртқы форма (мәнерлеп сырғанау, гимнастика), сандық нәтиже (жүгіру, жүзу және т.б.) немесе белгілі бір мотор тапсырмасы (мақсатқа жету) болуы мүмкін. Физикалық жаттығулар техникасында келесі технологиялар бөлінеді: технология негізі, технологиядағы негізгі байланыс, технологияның бөлшектері. Технологияның негізі – қозғалыс тапсырмасын шешу үшін қажетті жаттығудың негізгі элементтері болып табылады, яғни, бір жаттығудың басқа ерекшеліктерінен ерекшеленетін көрсеткіштер. Жаттығудың бір элементін бұзу, орындамау немесе элементтің бірізділігінен қателесу, бұл жаттығудың қозғалыс тапсырмасын шешуге мүмкіндік бермейді, жаттығу орындалмауы, бұрмалануы мүмкін. Технологияның анықталатын байланысы физикалық жаттығудың негізін құрайтын ең маңызды және шешуші бөлік болып табылады, ол әдетте қысқа мерзім ішінде орындалады және үлкен бұлшықет күштерін талап етеді. (Секіру кезінде – серпіліс, лақтыру кезінде – ату алдында соңғы күш). Бұл жаттығулардың осы бөліктеріне және оның тиімділігіне байланысты. Технологияның егжей-тегжейі, кішігірім мүмкіндіктер жаттығулардың қайталама ерекшеліктері болып табылады. Олар мутацияда болады, яғни әр адамның жаттығу орындауына белгілі бір даралықты береді. Техниканың егжей-тегжейі адамның (баланың) морфологиялық және функционалдық сипаттамаларына, сондай-ақ жаттығулар орындалатын жағдайларға байланысты болады. Жаттығуды орындаудың заманауи техникасы барлық орындаушылар үшін бірдей, яғни стандартты техника бар, қозғалтқыш әрекетінің ұтымды негізіне негізделген. Қозғалтқыш әрекетін стандартты орындау қозғалтқыш әрекетінің негізін бұрмалайтын кейбір элементтердің орындалуының жеке ерекшеліктерін жоққа шығармайды. жүктеу/скачать 18.32 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|