«Деректану теориясы»

Жеке жанрлардың құндылығы туралы дерек ре­тінде тек нақты зерттеуге сәйкес пікір айтуға болады. Кейбір жағдайларда, мысалы, оқиғаның барысын бүрынғы қалпына келтіру үшін, фактілік материалдар қажет. Басқа жағдайларда, атап айтқанда, қоғамдық ойдың тарихын, кейбір дәуірдің көзқарасын таддауда, әсіресе авторлық түсіндіруді зерттеудің мәні зор. Мерзімдік баспасөз материалдарын тарихи дерек ретінде білгірлікпен пайдалануда тарихшылардың баспасөз ерекшеліктерін жетік білуі жақсы негіз болады.

Сонымен, газеттер мен журналдар ақпараттың күшті құралы болумен қатар, қоғамдық сананы қалыптастыруда, қоғамның жекелеген әлеуметтік топтарының пікірлері мен көңіл күйіне әсер ететін құрал болып табылады. Сондықтан баспасөз материалдарына, тарихи жазба дерек ретінде, көңіл аударушы тарихшылар баспасөз органдарының саяси және әлеуметтік бағыт-бағдарына сыни пікір тұрғысынан қарауы керек.

Бақылау сұрақтары

1.Мерзімді басылымның дерек көзі ретіндегі маңыздылығын ата?

2.Мерзімді басылымдарды қалай сыныптауға болады?

3.Мерзімді басылымға қалай деректанулық талдау жасауға болады?

4.Бүркеншек есімдер дегеніміз не?

Әдебиет

Қаби Есімов Қазақстан тарихы деректануы Қарағанды 1999.

Атабаев Қ. Қазақстан тарихының деректанулық негіздері: Оқу құралы.- Алматы: Қазақ университеті, 2002.-302 б.
Заңдық актілер

Кілтті сөздер

Әдет-ғұрып, шариат, Шыңғысханның жарғысы, Темірдің білігі, акт, заң, би, декрет.

1.Қазақ халқының заңдық деректеріне шалпы шолу.

2.Қарамола Ережесі.

3.Кеңес өкіметінің заң акттілері мен нормативтік қаулыларының негізгі түрлері.

4.Актілік материялдарды деректанулық талдау.

Мақсаты: Заңдық деректерге шолу жасап, негізгі түрлерімен танысу.

Қазақстан териториясында қола дәүірі кезінде әйгілі билік пайда болды. Жазылмаған заң арқылы қауымды реттеп отырды. Метал өндіріп, қару соғып, соғыстың көбейуіне байланысты, осыны реттеп, тәртіпке келтіретін күшті орталықтанған билік керек болды. Билік заңдары шығарды. Бұл заңдардың деректік мәні зор.

Еліміз тарихында халқымыздың:

• 
  әдет-ғұрып салт – дәстүр
  
• 
  шариат
  
• 
  Шыңғыс ханның жарғысы
  
• 
  Темірдің билік құрамы
  
• 
  Қасым ханның қасқа жолы
  
• 
  Есім ханның ескі жолы
  
• 
  Тәукенің жеті жарғысы
  
• 
  Патша империясы тұсындағы заң құжаттары
  
• 
  Кеңес үкіметі тұсындағы Заң актілері
  
• 
  Тәуелсіз Қазақстанның Заңдары
  

1. 
   Жалпы құқықтық акт (Заңды күші бар жоғарғы билік)
   
2. 
   Меншік актілер (Екі тұлғаның арасындағы)