Дипломдық жоба Маңғыстау облысындағы аргоөнеркәсіп саланың мәселелерін кешенді зерттеуге арналған
жүктеу/скачать 419.97 Kb.
|
КІРІСПЕДипломдық жоба Маңғыстау облысындағы аргоөнеркәсіп саланың мәселелерін кешенді зерттеуге арналған. Тақырыптың өзектілігі. Нарықтық өзгерістер кезеңінде Қазақстанның аграрлық секторы терең дағдарыстық жағдайға тап болды. Барлық көрсеткіштер бойынша ауыл шаруашылығы он-отыз жыл бұрын егіс алқаптарының азаюына, мал мен құстың үштен бір бөлігінен астамына, ауылдың материалдық-техникалық базасы мен әлеуметтік инфрақұрылымының бұзылуына байланысты кері қайтарылды. Қалыптасқан жағдай импортталатын Тамақ өнімдері көлемінің ұлғаюына, капитал айналымының баяулауына, өндірістік тәуекелдердің ұлғаюына алып келді. Бәсекеге қабілетті өнімді дамыту халықаралық бәсекелестік құқығы мен бәсекелестік еркіндігін дамыту және инвестициялық тартымдылықты арттыру талаптарына сәйкес заңнаманы жетілдіру негізінде жүзеге асырылуға тиіс. Талдау көрсеткендей, ауыл шаруашылығы шикізаты мен техникасына төлем қабілеті төмен сұраныс өндірілген өнімді бәсекеге қабілетсіз етті. Ауыл шаруашылығы өндірісінің даму қарқынының баяулауы, ең алдымен, өндірілген өнім сапасының нашарлауымен, тауар өндірушілерді ішкі нарықтан ығыстыру жағдайында Интенсификация деңгейінің төмендеуімен, азық-түлік импортының ұлғаюымен түсіндіріледі. Шетелдік тәжірибе ауыл шаруашылығы мемлекеттің белсенді араласуының маңызды салаларына жататынын көрсетеді. Жанама мемлекеттік реттеудің көрсеткіші өндірілген өнімді бюджеттік қолдау деңгейі деп санауға болады. Мемлекет қоғамның саяси ұйымын, мемлекеттік механизмді басқарудың тұтас жүйесі немесе экономикалық ұйымдық формалардың көмегімен көбею әдісі ретінде білдіреді, олардың негізі меншік қатынастары, олардың өзара әрекеттесу принциптері болып табылады. Мемлекет ел экономикасын басқару функциясын орындайтын ұйымға айналады. Экономиканы мемлекеттік бақылау салықтар, шығындар және ең бастысы заңдар арқылы жүзеге асырылуы керек. Азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында мемлекеттік басқару шараларын таңдау кезінде: халықты азық-түлікпен қамтамасыз ететін кірістер мен бағалар деңгейінің арақатынасы; азық-түлік тауарлары өндірісінің өзіндік құны; кедендік тарифтер жүйесі және т. б. көрсеткіштерін айқындау үшін АӨК-нің макроэкономикалық моделін пайдалану қажет. Аграрлық азық-түлік нарығын қалыптастыру экономикалық және ұйымдастырушылық мәселелердің кешенін шешуді көздейді. Олар тұрақтылыққа қол жеткізуді және өндірістің тиімділігін арттыруды, меншіктің барлық нысандарын жетілдіруді, алмасудың тепе-теңдік тетігін, сұраныс пен ұсынысқа бағдарланған тепе-теңдік бағалар жүйесін әзірлеуді, кәсіпкерлік пен бәсекелестікті дамытуды, монополияға қарсы заңнаманың құқықтық тетігін әзірлеуді, нарықтық инфрақұрылымды қалыптастыруды қамтиды. Аграрлық сектордағы нарықтық қатынастар жүйесінде мәні жағынан тең екі құрамдасты бөліп көрсетуге болады. Олардың бірі-ауылшаруашылық және басқа да өндірушілер мен барлық деңгейдегі сатып алушылардың нарықтағы еркін мінез-құлқының кепілі, бұл сұраныс пен ұсыныстың оңтайлы арақатынасын анықтауы керек. Тағы бір құрамдас бөлігі-нарық субъектілерін тиімді қызметке, ресурстарды үнемдеуге, өндірісті экологияландыруға, қажет болған адамдарға қажетті әлеуметтік қолдауды қамтамасыз етуге бағыттау мақсатында нарықтық қатынастарды реттеудің экономикалық тетіктері. Агроөнеркәсіптік өндірістегі өзін-өзі реттеу тетіктеріне мыналар жатады: қызметтің шаруашылық немесе өзге нысанын таңдау; өнімді, сондай-ақ кірістерді өз ниетіне сәйкес пайдалану; ауыл шаруашылығы өнімдері мен азық-түлік нарығын, материалдық-техникалық ресурстарды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді еркін таңдау; кез келген кредиттік мекемелерде шарттық немесе өзге де шарттармен кредиттер алу құқығы В. А. Белов. Аграрлық нарықтың жұмыс істеуінің барлық проблемаларының ішінде еркін, бірақ реттелетін баға жүйесін қалыптастыру өте маңызды. Оның негізінде-ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілердің кірістерін олардың кеңейтілген өсімін молайтуды қамтамасыз ететін деңгейде ұстап тұру, сондай-ақ ауыл шаруашылығы мен өнеркәсіп арасында өнімді баламалы айырбастау үшін халықтың қалыпты төлем қабілетті сұранысын есепке алу бойынша жағдайлар жасау. Азық-түлік нарығын қалыптастыру проблемаларының бүкіл кешені оның жұмыс істеуінің маңызды принциптерін анықтайды. Көптеген ғалымдардың пікірінше: - азық-түлік кешеніндегі нарықтық қайта құрулардың әлеуметтік бағыттылық қағидаты; - нарықтың өзін-өзі реттеуін оған мемлекеттің ықпалымен үйлестіру қағидаты; - барлық меншік нысанындағы кәсіпорындар, фермерлік шаруашылықтар және жеке қосалқы шаруашылықтар нарығындағы тең құқылық қағидаты; - ұтымды аграрлық протекционизм принципі; - нарықтық инфрақұрылымды қалыптастыру қағидаты. Реформалау процесінде Қазақстанда колхоздар мен совхоздардың негізінде шаруашылық жүргізу мен меншіктің әртүрлі ұйымдық-құқықтық нысанындағы кәсіпорындар құрылды. Халықтың жеке қосалқы шаруашылықтары үлкен дамыды. Әр түрлі агроөнеркәсіптік құрылымдар құрылды: Акционерлік қоғамдар, кооперативтер, қауымдастықтар. Фермерлік сектор төмен қарқынмен дамуда. Сонымен бірге ауыл шаруашылығының инфрақұрылымы артта қалумен дамуда. Ауыл шаруашылығы өндірісінің әлсіз материалдық-техникалық базасы сақталуда, іс жүзінде қазіргі заманғы агросервистік құрылымдар, ұсақ тауарлы өндіріс жағдайында өсірілген өнімді сатып алу, тасымалдау, сақтау және қайта өңдеу жүйелері жоқ. Нақ сондықтан да бүгінде мемлекет тарапынан ауыл шаруашылығы мен аграрлық азық-түлік нарығын дамытуды қолдау аса маңызды. Нарықтық реформалардың басында мемлекет нарықтық әдістерге сүйене отырып, аграрлық секторды басқаруға қатысуын тарылтады. Алайда, жақында көптеген экономистер мемлекеттің рөлін арттыру қажеттілігі туралы қорытындыға келді. жүктеу/скачать 419.97 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|