Djeti бу китаб 2010 джыл, сентябрны 9-да, орта кюн, Ораза ачылгъан кюн, джазылыб башланнганды

Шимал тенгизде барды бир айрымкан.

Джангыз анда табады рахатлыкъ джан.

Ушамагъан джукъмайды ёмюрюнде.

Джан бла тёнгекча, джан бла айрымкан —

Союб къаблагъанча, ушайла бир-бирине.

Не боллугъун билмесем да алда,

Айрымканнга атагъанма: Ай Къала.

Мени бла бирге джашайдыла анда:

Къазакъ бёрю, Джангыз терек, чАйкала.

Аман Ныхытча, къыйынды анга элтген джол да.

Ол айрымкан ушайды къаяда терекге.

Сууукъ шимал буз тенгизден айырылыб ол да,

Узалгъанды джети къат Кёкге.

Бош алдайма — джокъду тенгизде Ай Къала,

Акъ Джангызлыкъгъа айтама алай.

Джангызлыкъ джаздыргъан назму сёзле — чАйкала —

Учадыла, эте къычырыкъ-хахай.

Улуйду къазакъ бёрю айрымканда.

Джангыз Терек да шууулдайды анда.

Къанатлы Акъ Сёз джашайды анда.

Темиркъазакъ — кеси джулдуз — къарайды андан.

Дуния тенгизде барды бир айрымкан.

Къазакъ бёрюню улугъанын,

Джангыз Терекни шууулдагъанын,

Кечеги къанатлыны къычырыгъын,

Джангыз джулдузну джарыгъын

Кёрюрге, эшитирге боллукъду анда.

Болушургъа уа джокъду мадар:

Аны алай джаратханды къадар.

Къара суудан суу алыб келесе.

Джанкъылычха ушагъан суу агъачынгда

Толу челекле ауурдула нечик.

Алада:

Кёк — джулдузлары, Айы, булутлары бла;

Джети къат джерден чыкъгъан къара суудан

Суу алыб келесе.

Джети къат Кёк да сыйыннганды челеклеринге.

Джети къат джерни, джети къат Кёкню да

Сезер ючюн, тохтатыб джолда,

Алыб келген сууунгдан ичеме.

Джети къат Кёкден, джети къат джерден,

Джети къат сезимден

Джети къат Сёзюм джаратылады.

Ол сёзню санга айтыргъа деб,

Сени ызынгы тюзеталмай,

Ёмюрюм барады кетиб.

Хар джыл сайын бир айны

Ол къара сууну къатында шатыр къуруб,

Солуб, къарыу алыб, кетиученме.

Эл джокъду. Джангыз

Кийикле, джаныуарла, къанатлыла

Джокълаучандыла энди былайын.

Сенсиз

Аланы бирича кёреме кесими.

Къара суугъа келген инсан джокъду.

Джангыз менме

Артха къайтарыргъа излеген заманны.

КЪЫЙЫНЛАШЫУ

1

Тенгиз чайкъалгъанды.

Учуб да кеталмай,

Къаралгъан тенгизде да туралмай,

Джагъагъа да чыгъалмай,

Кыскынык этиб,

Баралла ары бла бери.

2

Тенгизге бурулгъан кёлюм,

Дууадакъбоюн сезим толкъунла,

Тургъанларыча туралмай,

Учуб да кеталмай,

Кёкге да джеталмай,

Джагъагъа да чыгъалмай,

Къыйынлыкъ чегелле.

3

Дууадакъбоюн сезим толкъунла

Тышына чыгъыб да кеталмай,

Кеслеринден, кёлюмден да бошайла.

Дууадакъдан эсе, энди ала,

Джыйын джанлыгъы ушайла.

4

Къалгъанча сенсиз, къалгъанча тенгсиз,

Чайкъалады кемсиз.

Акъджал толкъунла, чарсха чабханча,

Бир-бири ызындан мыллык атыб,

Тенгизни къыйырына джетиб,

Шын-шын туруб,

Ал аякъларын джагъагъа салалла.

5

Мен бир джорукъ бла назмугъа джыйгъан

Кебде турургъа разы болмай,

Баш бошлукъларын тас этгенча кёрюб,

Къозгъалыб, ёрге тургъанла.

Дау айталла манга:

«Не эркинлигинг болуб

Такъгъанса бир-бирибизге бизни?

Сен джаратмагъанса сёзню.

Не эркинлигинг барды сени бизге?»

6

Суу ахырзамандан къутулгъан дунияны

Сёз тенгиз чайкъалады, къатланады.

Джан титирейди, къанатланады.

Неди, кимди къутхарлыкъ дунияны?

Неди, кимди къутхарлыкъ адамны?

Кючлюден кючлю урады джел.

Чайкъалады тенгиз, чайкъалады кёл.

Толкъунла — мийикден мийик.

Ала ётселе да чекден,

Умут юзмей сакълайма — Кёкден

Адамгъа келир деб салам:

Джерге да игилик,

Юйге да игилик,

Джюрекге да игилик.

7

Къатыдан къаты урады джел.

Джашнайды Кёк, чартлайды элия.

Джангырмаса — къырыллыкъды дуния.

Не джангы Сёз келликди да Джерге,

Адам улуну къобарлыкъды ёрге.

Не

Барыбызны да сугъарыкъды кёрге.

Кечеге айланнганды заман.

Билмейме, атарыкъмыды танг.

Джууукълашмаз ючюн дуниядан ахыратха,

Джууукъ болама табигъатха.

Не къадар джууукъ болсам суугъа, ташха, терекге -

Ол къадар джууукъ болама джерге эмда Кёкге.

Табигъат тамадады эмда джашды бизден.

Къарт-джаш болса да — ол башды бизден.

Ол — биз болгъунчу да болгъанды:

Бизни саныбыз, джаныбыз да анданды.

Табигъатданды Хауа да, Адам да.

Табигъатданды сёз да, макъам да.

Табигъат тышыбыздады эмда ичибиздеди.

Табигъат ангыбыздады эмда эсибиздеди.

Къайсы чагъы да ариуду джылны.

Джазы, къачы да, джайы, къышы да сейирле аны.

Ёсер ючюн менде ангы, эс —

Табигъат бергенлей турады дерс.

Тенгизде, тюзде, тауда да

Джашаргъа юретеди ол.

Табигъатдан башланады,

Табигъатха да къайтарады джол.

Ташда, къаяда терек юретеди,

Ташха, къаягъа да иерге тамыр.

Не къыйынлыкъгъа да эрча тюберге,

Чыдаргъа, тёзерге, болургъа сабыр.

Юренеме терекден: джашаргъа, ёлюрге да,

Халкъгъа берирге да — солургъа хауа,

Халкъгъа берирге да — ашаргъа кёгет,

Ахыр кюн а — чыдаргъа балтагъа, мычхыгъа да...

Джашауда болуучанды алай —

Игилик этгенинг этеди аманлыкъ.

Аны ючюн къурумаз адамлыкъ —

Терек юретеди джашаргъа алай.

Табигъатны ёлтюрген — ёлтюреди кесин.

Чегетни къурутхан халкъ,

Алайдан кеси да болады талкъ —

Аны ангылар чакълы уа барды ангысы, эси.

Табигъатын ёлтюрген адам,

Ол — тюлдю адам.

Табигъатын сакъларгъа, тазаларгъа, айнытыргъа —

Буду борчу адамны.

Къарайма табигъатны кесине, суратына да.

Бир кюн бир джетерме муратыма да:

Табигъатча турурма да джашаб,

Къаяда терекге къалырма ушаб,

Къанатлы тау суугъа къалырма ушаб.

Терек чапракъланы шуулдагъанлары,

Суу шоркъаланы шоркъулдагъанлары,

Джырымы сёзю, макъамы болурла,

Мен кетсем да джашаб турурла.

Джыр-назму неди, неденди?

Тилленнген табигъатды ол.

Адам табигъатдан келгенди,

Ары да къайтарлыкъды джол.

Ма алай джууукъду бизге табигъат,

Небиз да анданды, арыды.

Ма аны ючюн къоркъутмайды мени ахырат,

Ма аны ючюн кёлюм да джарыкъды.

Заманым, тауда кийикча, барады кетиб.

Акъ барсым бла Къазакъ бёрюм, джетиб,

Аны тутхан, тохтатхан да этерле.

Алай а,

Тохтатыргъа керекмиди аны?

Аны кюнлерин, айларын, джылларын да,

Ёлтюрюр керекли къалмадым мен...

Аны ючюнмю келе болур джырларым да

Бийнёгерни джырын.

Бирди Тейриси адамны, заманны да.

Биле тургъанлай аны да,

Кетгенча менден ангым, эсим —

Берилген болджалны къысхартама кесим.

Заманым ётгенлей джер-кёк ауушдан,

Кюртле юзюллюкле салах тауушдан.

Болсам эди джашаб ауушхан —

Къыйналмаз эди манга джамагъат.

Кетиб баргъан заманымы ызындан —

Чыгъыб баргъан джанымы ызындан —

Къарайма. Хырылдайды барс, улуйду бёрю.

Джети къат Кёкде сакълайды Тейри.

Не айтырымы билмейме Анга.

Аманны кеминде чыгъама тангнга.

Кёреме, къайры къарасам да, аны —

Джууукълашыб келген ахырзаманны.

Башханы заманын ёлтюрген къой,

Кесини заманын къысхартхан да — мурдарды.

Джашаугъа хыянат болгъанла — бары,

Бийнёгерча бошарыкъдыла джашауларын.

Бийнёгерча, кетеме джашаудан.

Ол ана къарнашына марал сют излей,

Бегигенди къаягъа. Мен а не излей,

Джетдим джашау-ёлюм ырджыгъа?

Бири хырылдай, бири да улуй,

Чабадыла барс бла бёрю.

Заманым кетди, джан алыучу джетди...

Энди не айтыр манга Тейри?

Мен да не айтырма Анга?

Бурулуб Къыбылагъа Шималдан

Къылама намаз.

Биринчи тилегим Аллахдан:

Джашасын Кавказ.

Адам улугъа, бютеу дуниягъа

Излесем да насыб,

Ата джуртсуз а, Ана тилсиз а —

Болурем джазыкъ.

Шимал Джолда мен тюбейме

Джюз тюрлю инсаннга.

Аллахны джюзюнчю атын

Излегенча ала,

Излейдиле ёз джуртларын

Эмда тиллерин...

Аланы кёре, уллу Аллахдан

Дагъыда тиледим:

«Бир адамны, бир халкъны да

Джуртсуз, тилсиз этме.

Бир адамны, бир джуртну да

Тилсиз, джуртсуз этме.

Бер адамгъа Къалам, Китаб.

Ол джазыуун джазар кибик,

Тилин, джуртун сакълар кибик,

Бер адамгъа Къалам, Китаб».

Мен бошаргъа къылыб намаз,

«Эртде бергенме,- келди ауаз. -

Аласыз джашагъан халкъ -

Дуниядан болады талкъ».

Кёлде къанай джара эм таб,

Мен къарадым Джуртум таба,

Мен къарадым Халкъым таба:

Къайда Къалам, къайда Китаб?

ДЖЕТИ ЭЛИБДЕН КЪУРАЛГЪАН СЁЗ БЛА...

Мен Шимал Джолда баргъанлы — джети джыл.

Джети джылгъа джазгъанма джети джыр.

Джетегейлини — джети джулдузну — джарыгъы алада.

Темиркъазакъ джюрегими — Къазакъ бёрюню — улууу алада.

Ол джети джырны мен

Джазгъанма джети харифден къуралгъан алфавит бла.

Ол джети хариф, ол джети белги — джети къат Джерча.

Ол джети хариф, ол джети белги — джети къат Кёкча.

Ол джети хариф джетеди меннге ангыларгъа Джерни, Кёкню да.

Ол джети элибден къуралгъан Сёздю кючю джюрекни да.

Джети хариф джетеди джазаргъа атын халкъымы-джуртуму.

Ол джети хариф бла байламлыды джашауум-джазыуум.

Джетини ташасы кёбдю — ол меннге Джерди эмда Кёкдю.

Джети эм багъалы санды манга.

Ол джети элибден къуралгъан Сёз бла

Ачама эмда джабама китабымы.

ТЕРЕКГЕ ТАЯН ДА, КЁЛГЕ КЪАРА

Джашла ёлюмню сюргенча,

Къартла да ёлюмден къачханча,

Кёл тёгерегине айланалла чабыб.

Чапыракъ арыта тургъан къачхы терекле,

Джазыкъсыннганча къарайла алагъа.

Джел сюрюб баргъан чапракъларынамы

Ушата болурла чабыб айланнган адамланы да?

Бир сары чапыракъны къолума алыб,

Къол аязыма къарагъанча, къарайма.

Джазыууму кёргенча болама анда —

Джукъ да айталмай, тынгылайма.

Сюелебиз терек бла адам.

Учхан чапракълагъа, чабхан адамлагъа да къарай.

Бир-бирибизге ушайбыз къалай.

Къыш, сууукъ къыш сакълайды алда.

Джангыз джан — Джангыз Терекге таяныб —

Бузлай тебреген кёлге къарайма.

Чапыракъла джаба баргъан кесибизни

Кёреме бузлай тебреген кёлде.

Чабыб айланнган адамланы да,

Сын болуб тургъан тереклени да —

Барын да кёреме кёлде.

Джангыз адам — Джангыз Терекге таяныб,-

Алгъын, баргъан суугъа къарагъанча,

Энди — тохтаб тургъан суугъа — кёлге къарайма.

Къабырчакълана тургъан кёлге къарайма.

Чапракъла джауадыла юсюбюзге.

Аланы тюблеринде къаллыкъбыз кёб турмай.

Кёл тёгерегине чабадыла къартла, джашла,

Кёл ичине къараргъа эслерине келмей неда базмай.

Боллукъну билирге излей эсенг, кёлге къара.

Анда кёрлюксе кесинги, къалгъанланы да.

Анда кёрлюксе ахырзаманны, къалюбаланы да.

Къач ала, Терекге таян да, кёлге къара.

Кёрлюксе анда чёбню да, Кёкню да.

Сауну, шауну да кёрлюксе анда.

Джазыуунгу кёрлюксе анда.

Дунияны джазыуун да кёрлюксе анда.

Къач ала, Терекге таян да, кёлге къара.

Сёзню да барды джаны.

Шайырла бла шыйыхла билелле аны.

СЁЗде джашыныбды ЁЗ.

Сёзюн ёлтюрсенг — ёлтюресе адамны.

Тилин ёлтюрсенг — ёлтюресе халкъны.

Алай а,

Къуру адам, халкъ ёлген бла къалмай,

Ол эки къат мурдарлыкъды, бил.

Алай а,

Эм джийиргеншли зат:

Халкъ кеси ёлтюрсе тилин.

Менделеев таблосуна элементлени

салгъанча, мен да поэтле бла чыгъармаларын,

аланы джазыуларын, къадарларын —

аллай бир чалдышха салыргъа излейме —

хар ким кесини тыйыншлы орнун табарча.

Бош чалдышла да турлукъдула сакълаб

энди туууарыкъ шайырланы —

орунлары хазыр болуб аланы да.

Ёлген поэтле да шайыр уяладан

ол бир дунияданча къарарыкъдыла —

кими джаханимден, кими джандетден

хапар айтырыкъдыла.

Сёз чалдышда джашыныбды Ёз.

Ёзюне кёреди Сёзю.

Джети къат сёзню ичиндеди таша кюч.

Сёзню керекди сакъларгъа.

Сёзню чачылыуундан башланады

чачылыуу халкъны, элни, дунияны.

Хакъ сёз бла Акъ сёз унутулгъан кюн

келликди дуниягъа къара кюн.

Тил чалдышда бош орунла джокъдула —

алай демек: джангы тилле тюлдюле къураллыкъ.

Сёз чалдышха къараб титирейме:

кёбдюле ёлген тилле.

Ёле тургъан тилле да кёбдюле.

Ёлген тилледе, ёле тургъан тилледе

джазгъан, джаза тургъан шайырла

къарайдыла Сёз чалдышдан меннге.

Джууукъ бол дегенле да бардыла.

Менделеевни таблосунача,

Сёз чалдышха къараб,

келир кюнюмю, ёлюр кюнюмю да кёрюб,

сын болуб турама.

Сёз чалдышны бош ачханма мен:

ташаны туру этерге керек тюлдю.

Джети къат Сёзню ичинде Ёз

турургъа керекди бизге кёрюнмей.

Сёз чалдышха не этерге билмей,

бу назмуну да къалай бошаргъа билмей,

къарай джети къат Сёзге,

къарай джети къат Кёкге,

излей рахатлыкъ кёлге, джюрекге

бурулама Ташха, Терекге.

Сау къал, Менделеевни чалдышы,

Сёз чалдыш, Сен да, сау къал.

Табигъатдан иги чалдыш джокъду —

адам къатышдырмаса аны,

хар неда анда орнундады.

МА ОЛ ЗАМАНДА КЕЛЛИКДИ АХЫРЗАМАН

Излесенг адамны тюберге Ёзюне,

Эс бур аны кЁзюне, сЁзюне.

Кёб зат айтырла кЁзю эм сЁзю:

Къарайды аладан адамны Ёзю.

Сёз айталмагъанны айтады кёз.

Кёз айталмагъанны айтады сёз.

Алада кёрюнмесе ёз,

Ол адамда болмаз ёзек, Ёз.

Алай а, дженгиллик этме, тёз.

Ёзексиз-ёзсюз адам да — адамды.

Аны тюрлендирмезле джашау, заман да.

Ол — дуниягъа джаратылгъанды алай.

Аны да джашауу болсун къолай.

Ёзексиз-ёзсюз болгъанда тюлдю палах.

Аладан къайгъы кёб чыгъады — андады палах.

Алагъа къара джин болады да башчы,

Ёзеги-ёзю болгъанлагъа кюрешдиреди къаршчы.

Ол къауумда джокъ ёзденлик, адамлыкъ.

Билгенлери — зарлыкъ, аманлыкъ.

Ёзю-ёзеги болмагъан адам

Дуниягъа не ючюн болур джаратылгъан?

Ёзю-ёзеги джокъ эсе адамны,

Бир масхабда къалай тутхун аны?

Кёб бола, джайыла баралла ала...

Керти адамланы хорлайла ала.

Огъай,

Керти адамланы ала хорларла къалай?

Ма ол заманда келликди Ахырзаман.

Къыбыла джюрегиме от тюшсе,

джукълаталмайды тенгиз да аны.

Сезим — акъыл бла тюйюшсе,

айыралмай, къыйналады джаным.

Къайсы джанлы болургъа билмей,

орчагъа чабады джаным.

Къаллыкъ эсе да дуниягъа билинмей,

тауусулургъа бащлагъанма джаныб.

Шимал тенгиз да джукълаталмайды

тансыкълыкъ отну джюрегимде.

Кёкню джырын джырлаялмайды

юзюлген чапракъ Терегинден.

Сюймеклик бла Тансыкълыкъ —

бютюн абызыратханла мени:

Ахлула да болмазла танырыкъ,

ма бюгюн кёрселе келиб.

Минги Тауну джарыгъы тийген

кёлюм чайкъалады тенгизча.

Тенгиз къушланы да къычырыкълары —

джаралы джырыма — эжиуча.

Сюймеклик бла Тансыкълыкъ

ёлтюре, тирилте да мени,

джурт таба баралла алыб —

аман этмейим бошуна кёлню.

МАГЪАНАЛА

Джаз —

джаз — джылны чагъы;

джаз — сёзню, сёзлени;

джаз — адамны кёлюн.

Джай —

эки-юч магъана:

джай — «джыйны» къаршчысы.

Къач —

эки-юч магъана:

къач — христиан динни белгиси;

къач — кимден, неден, къалай, къайры болса да.

Къыш —

къыш — джылны чагъы;

къыш — джылны ахыры.

БАШЧЫ

Шийирде да болады бир Сёз

къалгъанланы тизген ызындан.

Табылгъынчы ол Сёз

къураллыкъ тюлдю назму.

Халкъда да болады бир Адам

къалгъанланы тизген ызындан.

Табылгъынчы аллай бир Адам,

къураллыкъ тюлдю Эл.

Керекди бизге бир Имам

ызындан тизилирча биз.

Табылгъынчы аллай бир Имам,

джамагъат турлукъду къатышханлай.

Турна джыйын да къатышады

джол тюзетген болмаса бири.

Кийик сюрюу, джыйын джанлы да

къырыладыла — болмаса Башчы.

Барды бир джорукъ. Ол джорукъгъа

бойсунады назму да, халкъ да.

Къанатлы да, джаныуар да, кийик да

бойсунмай болмайдыла анга.

Джангыз, къаяда джангыз терек,

къазакъ бёрю эмда шайыр джюрек

башханы ызындан тизилирге

излемейдиле. Ала

Башха тюрлю джанладыла.

Шайырла барысы да алайдыла.

Къазакъ назмула да болуучандыла —

къуру бир Сёзден къуралгъан.

Алай а, ол Сёзню-Назмуну табхан,

Аллай Сёзге-Назмугъа тюбеген,

Тейрини кесине тюбегенча, къыйынды.

Ол кеси келмесе,

анга тюберге да джокъду мадар.

Къазакъ бёрюню улугъанына,

Джангыз Терекни шууулдагъанына,

Тынгылай, къанатланады джюрек:

назму дуния джангырлыкъ болур.

Бир Акъ сёзюмю дууадакъ бойнун

къалам бла тартыб,

къурман этерге излейме Джаратханнга.

Алай а,

Акъ сёзню кесерге унамайды къалам.

Кёкде джаратылгъан кесилмез джерде.

Биринчи Акъ сёз да Хакъ сёз бла бирге

Джерге эннгенди джети къат Кёкден.

Аны тюл, кесими сёзюмю

излей эдим этерге къурман.

Алай а, энди ангыладым:

Акъ Сёз — шайырныкъы тюлдю.

Тил да тюлдю шайырныкъы.

Шайыр джаратмагъанды аланы.

Аладыла джаратхан шайырны.

Аны себебли,

Кесиники болмагъанны

къурман этерге джарамаз.

Ол къабыл болмаз.

Акъ Сёз бла Къалам къарай бир-бирине,

айтадыла меннге:

«Бизни бла къуллукъ этсенг Хакъгъа,

къурман мал табылыр санга.

Къурманынг да къабыл болур.

Ийманынг да толу болур».

АЛА БАЙЛАМЛЫДЫЛА КЁК БЛА

Къалалача, къаллай юйлери барды адамланы...

Шайыр эсенг, ассы болма айтыб аланы.

Дуния малгъа къаратма кёзюнгю,

байракъча тутханлай тур Сёзюнгю.

Сёздю сени юйюнг, къаланг да.

Сёздю сени ананг, атанг да.

Сёздю джуртунг, тарихинг да сени.

Акъ Сёз — тауунгча Акъ эмда Минги.

Акъ Сёз эсе сен табыннган Тейри —

Къуллукъ эт анга, тюз бол анга.

Алай этмеген — тюлдю шайыр.

Андан халкъгъа болурму хайыр?

Акъ Сёздю ауалынг, ахырынг да сени.

Ёлюмсюзлюгюнг да Акъ Сёздю сени.

Кетсенг да — къаллыкъса анда.

Сени джанынг турлукъду анда.

Дуния малны, дуния сёзню унут.

Акъ Сёзню кёлюнгде-джюрегингде тут.

Керамат кючю барды Сёзню.

Ол кёб палахдан къутхарлыкъды сени.

Акъ Сёздю сени дуниянг, ахратынг да.

Олду — Джерде, Кёкде да — ёкюлюнг, шагъатынг да.

Сен бурулсанг да Ташха,

Ол турлукъду Ёмюрлюкча, кёгере, шууулдай.

Хакъ Сёздеди Акъ сёзню тамыры.

Хакъ Сёзню уа билебиз келгенин къайдан.

Кёк бла байламлыды шайыр —

хапарлыды джлдуздан, Айдан.

Акъ Сёздю Акъ Къалам мени,

Къызыл Къалам да мени Акъ Сёздю.

Джер тюбюнден Кёк башына чыгъаргъан

Къара къушум да мени — Акъ Сёздю.

Сюеме акъ Минги Тауну мийиклиги, тазалыгъы ючюн,

Хакъ Сёзге, Акъ Сёзге ушагъаны ючюн,

джети къат Кёкге джууукъ болгъаны ючюн,

къууанама ол бизни Белгибиз болгъаны ючюн.

Неди тенг боллукъ Къаламгъа, Китабха?

Хакъ Сёзге, Акъ Сёзге тенг боллукъ неди?

Насыблы къауумдандыла шыйыхла, шайырла —

Тынгылай туругъуз алагъа —

Ала байламлыдыла Кёк бла.

Уллу зат толуракъ кёрюнеди узакъдан, мийкден.

Джан кетиб бара, къараса джети къат Кёкден,

билимин кёб къатха кере болур —

тёнгекден кёралмагъанын кёре болур.

Джашау бла Ёлюмден уллу болурму джукъ?

Барды,- дейме,- Кёкге болгъанымда джууукъ.

Джашауну, Ёлюмню, Тирилиуню да кёргюзтдю къадар.

Аланы джаратханны уа кёрюрге джокъду мадар —

Алай уллуду Ол. Барлыгъын а сезебиз Аны.

Ол кёргюзтген джолда баргъан инсанны, халкъны,

хорлар кюч джокъду — анга кёбдю далил.

Аны билмеген — къарангы, джахил.

Кючлю болса халкъда ийман бла билим —

ол сакълаяллыкъды джуртун эм тилин.

Джанласа уа Джолдан —

кетерикди джардан.

Нек берилгенди бизге Къалам бла Китаб?

Биз болур ючюн Адам эмда Халкъ.

Джазыуубузну джазар ючюн тюз.

Адам эмда Халкъ болур ючюн биз.

Айырылмагъан къауум Къаламдан, Китабдан —

юлюшлю боллукъду дуниядан, ахратдан.

Аны ангыламагъан, анга ийнанмагъан халкъ,

кёб палах кёре, боллукъду талкъ.

Къаламым джазады муну алыб Китабдан.

Джюрегим толуду джара бла табдан.

Халкъыма къарайма узакъдан, мийикден:

Аны уллулугъун, бурхулугъун да кёреме мен.

Ахыр сёзюмю халкъгъа, адамгъа —

къайтарама, тутулгъунчу тилим:

къадалыгъыз Китабха, Къаламгъа,

Къутхарлыкъ бизни — Ийман бла Билим.

ШИМАЛГЪА КЕЛГЕНДИ КЪЫШ

Сууукъдан кёгергенди Кёк да,

Амалсыздан бузлагъанды джер да,

Сын болгъанла кёкен да, терек да —

Шималгъа келгенди къыш.

Тёгерек болгъанды къуу-шуу.

Табигъатны басханды бушуу.

Джаназыгъа джыйылгъан миллетча,

Къаралыб сюеледи чегет да.

Хахай этиучю тенгиз къушла да,

къайры эсе да болгъандыла тас.

Терек да, адам да, джаныуар да

къыйналлыкъдыла келгинчиннге джаз.

Къыш къоймаз ачытмай,

Болсанг да темир, болсанг да къурч.

Джаз а келликди ашыкъмай:

келгени — къыйын, кетгени уа — тынч.

Кюн тийсе да — ийнанма, алданма:

андан хайыр — къыш кёзюуде — аз.

Къыбыладан джылы джел айланмай,

излесе да, келалмайды джаз.

Бузча джылтырайла джулдузла,

Къысхандан къыса келеди сууукъ:

Учхан къанатлы да тюшеди бузлаб —

Акъ ёлюм къысылады джууукъ.

Сууукъдан кёгергенди Кёк да.

Сын болгъанла кёкен да, терек да.

Къыбыла таба къарайды джюрек да —

Шималны кючлегенди къыш.

АКЪ СЁЗ КИМДИ, НЕДИ МЕННГЕ?

Акъ Сёздю Юйюм мени,

Къызыл Къалам, Акъ Къалам да — олду,

Тёбен Элим, Огъары Элим да — олду .

Олду джаратылгъан Кёгюм,

Туугъан, тургъан джерим да — олду.

Акъ Бийчем мени — Акъ Сёздю,

Къара Сёз а — къарауашымды.

Аладыла кёргюзтген меннге

Дунияны тюбюн, ортасын, башын да.

Джер тюбюнден джер башына чыгъаргъан

Акъ къанатлы Къара Къушум да — аладыла.

Акъ Сёз — назмуларымы Анасыды,

Къара Сёз а — хапарларымы.

Акъ Бийчеми бир джаннга тенг этмесем да,

Къарауашым бла джюрютеме тослукъ.

Билмейме аланы экисинден

къайсын сюйгеними бегирек.

Меннге бирча багъалыдыла

Кёк бла Джер, Джер бла Кёк.

Алай а, къара кюнюмде,

Къара Сёз тюл,

Акъ Сёз къутхарады мени.

Мени къара джамчымды Къара Сёз,

Акъ башлыгъым а — Акъ Сёздю джангыз.

Джашайма алай —

Къара джамчылы, Акъ башлыкълы бир адам.

Къара Сёзню, Акъ Сёзню да къучакълаб,

Джан да алай берлик болурма, эшта.

Ёзге, мен билеме ажымсыз:

Ахыр кюн келсе —

джюрегим Къара Сёзде къаллыкъды,

джаным а кёчерикди Акъ Сёзге.