Докторантура және магистратура деканы Ю. А

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

6М020500- «Филология» мамандығының магистранттарына арналған

«Абайтану мәселелері»
ПӘНІ БОЙЫНША ОҚЫТУ БАҒДАРЛАМАСЫ (Syllabus)

Павлодар

Пән бойынша оқыту бағдарламасын (Syllabus) бекіту парағы

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.3/38

Құрастырушы: ___________ ф.ғ.д., профессор Қ.П. Жүсіп

Қазақ филологиясы кафедрасы

6М020500- «Филология» мамандығының күндізгі оқу нысанының магистранттарына арналған

Кафедра отырысында ұсынылды 20_ж. «___»____________№_____ Хаттама

Кафедра меңгерушісі __________ Жүсіпов Н.Қ. 20__ж. «____» ________

Докторантура және магистратураның оқу-әдістемелік кеңесінде мақұлданды.

20_ж. «_____»____________ №____ Хаттама

ОӘК төрағасы____________________ З.Е.Жұмабаева

Аты-жөні: Жүсіп Қуандық Пазылұлы

Ғылыми дәрежесі, атағы, қызметі: филология ғылымдарының докторы, профессор.

Қазақ филологиясы кафедрасы А-1 корпусында (Ломов к-сі, 64), 324-аудиторияда орналасқан.

Байланысу телефоны 67-36-83 (22-55).
2 Пән туралы мәліметтер

«Абайтану мәселелері» пәні 6М020500 «Филология» мамандығында

2 семестрде 15 аптада оқылады. Жалпы сағат саны-225с, дәріс-30с, тәжірибешілік-15с, МӨЖ-180с.
3 Пәннің еңбек сыйымдылығы

Оқу нысаны	Пәннің еңбек сыйымдылығы				Семестр бойынша бақылау түрлері				Семестр	Семестр бойынша магистранттар жұмыстарының көлемі
	кре-дит-тер	академиялық сағат								кре дит тер	аудиториялық сабақ (ак. сағат)				МӨЖ (ак. сағат)
		бар-лығы	ауд	МӨЖ	емт	сын	КЖ-а	КЖ-с			бар- лығы	дәр	пр.	зертх	бар лы ғы	МОӨЖ
ЖОБ негі-зіндегі күндізгі	3	225	45	180	4	-	-	-	2	3	45	30	15	-	180	45

4 Пәннің мақсаты және міндеттері

Пәннің мақсаты: «Абайтану» курсы магистранттардың осы курсты игеру барысында алған білімдерін одан әрі тереңдете түсуге, Абай өлеңдерінің, қара сөздерінің, поэмаларының және көркем аудармаларының ішкі табиғатына талдай үңілу арқылы оларға ақын талантының көркемдік-эстетикалық мәнін игерту. Абай өлеңдерінің барлық жанрын саралау, поэмаларының көркемдік-идеялық табиғатын ашу, қара сөздерінің тақырыптық, тәрбиелік мәнін түсіну.
Пәннің міндеті –

- Абай өлеңдерінің барлық жанрын саралау;

- поэмаларының көркемдік-идеялық табиғатын ашу;

- қара сөздерінің тақырыптық, тәрбиелік мәнін түсіну

- ақын өлеңдерін;

- поэмаларын;

- аудармаларын;

- қара сөздерін
Магистранттар істей білуі тиіс:

- ақын өлеңдерінің көркемдік ерекшелігін талдау;

- поэмаларының образдар жүйесін талдау;

- ақынның аудармашылық өнерін талдау;

- қара сөздерінің идеясын аша білу

6 Пререквизиттер

Осы пәнді меңгеру үшін төмендегі пәндерді меңгеру кезінде алынған білім, икемділік және дағды-машықтар қажет: ХІХ ғ. қазақ әдебиеті, әдебиет теориясы, әлем әдебиеті, қазақ әдебиетінің тарихы, халық ауыз әдебиеті, орыс әдебиетінің тарихы.

Пәнді меңгеру кезінде алынған білім, икемділік және дағды-машықтар келесі пәндерді меңгеруі үшін қажет: ХІХ ғ. қазақ әдебиеті, әдебиет теориясы, әлем әдебиеті.

«Абайтану мәселелері» пәнінде Абай Құнанбаевтың өмірбаяны, зерттелуі, лирикалары, поэмалары, аудармалары, қара сөздері, қазақ поэзиясына қосқан жаңалығы, өлең құрылысы қарастырылады.

Абай – ойшыл, философ ақын. Абай өмірі мен шығармашылығы

Ұсынылатын әдебиет: [1], [2], [3]

2-тақырып. Абай заманындағы саяси-әлеуметтік жағдай.

Абай шығармаларындағы қазақ қауымының әлеуметтік бейнесі. «Қалың елім, қазағым,қайран жұртым», «Қартайдық, қайғы ойладық, ұйқы сергек», «Қартайдық, қайрат қайтты, ұлғайды арман», «Байлар жүр баққан малын қорғалатып», «Көңілім қайтты достан да, дұшпаннан да». «Сабырсыз, арсыз, еріншек», «Адасқанның алды жөн, арты соқпақ» өлеңдеріндегі жаңа тәртіп зардаптары.

Ұсынылатын әдебиет: [1], [2], [4]

3-тақырып. Ақынның жастар тәрбиесіне арналған «Жігіттер, ойын арзан, күлкі қымбат», «Бір дәурен кемді күнге бозбалалық» атты өлеңдері.

«Әсемпаз болма әрнеге», «Жастықтың оты жалындап», «Жастықтың оты, қайдасың», «Жүректе қайрат болмаса», «Қуанбаңдар жастыққа» өлеңдеріндегі тәрбие мәселесі. Жастарды жағымсыз қылық пен жаман мінездерден бездіретін «Біреуден біреу артылса», «Жас өспірім замандас қапа қылды», « Заман ақыр жастары» өлеңдері. Абайдың ағартушылық қызметі. «Жасымда ғылым бар деп ескермедім», «Ғылым таппай мақтанба» өлеңдерін талдау. «Интернатта оқып жүр», « Ата-анаға көз қуаныш», «Тайға міндік», «Білімдіден шыққан сөз», «Көзінен басқа ойы жоқ» өлеңдерінде оқудың мақсаты туралы

Ұсынылатын әдебиет: [1], [2], [4]

4-тақырып. Абайдың табиғат лирикасы: «Жазғытұры», «Жаз», «Күз», «Қыс». «Қараша, желтоқсанмен сол бір-екі ай» өлеңіндегі ауыл тіршілігінің «Абай жолындағы» көрініске ұқсастығы.

Ұсынылатын әдебиет: [1], [3], [4]

«Көзімнің қарасы», «Айттым сәлем, қаламқас», «Қиыстырып мақтайсыз» өлеңдерінде сезім тазалығының суреттелуі. «Қор болды жаным», «Мен сәлем жазамын», «Жарқ етпес қара көңілім не қылса да» өлеңдеріндегі Абай әкелген жаңалық.

Ұсынылатын әдебиет: [1], [3], [4]

6-тақырып. Абайдың эстетикалық көзқарастары.

Ұлттық поэзиядағы көркемдік табиғатын Абайдың түсіндіруі. «Өлең – сөздің патшасы, сөз сарасы» атты өлеңінің мәні. «Біреудің кісісі өлсе - қаралы ол», «Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін» өлеңдерін талдау.

Ұсынылатын әдебиет: [1], [2], [5]

7-тақырып. Абайдың философиялық өлеңдері.

«Сағаттың шықылдағы емес ермек», «Нұрлы аспанға тырысып өскенсің сен», «Көк тұман алдыңдағы келер заман». Ақынның жүрек тақырыбына арналған өлеңдері. Алла, дін тақырыбына жазылған өлеңдері. Абайдың діншілдігі жөнінде М. Әуезовтің пікірі.

Ұсынылатын әдебиет: [1], [2], [4]

8-тақырып. Абай поэмалары.

Абайдың «Ескендір», «Масғұт», «Әзімнің әңгімесі» поэмалары. Ақылбай мен Мағауия дастандары.

Ұсынылатын әдебиет: [2], [3], [4]

9-тақырып. Абай аудармалары.

Абайдың А. С. Пушкиннен аударғаны. Абайдың М.Ю. Лермонтовтан аударғаны. Абайдың М.Е. Крыловтан аударғандары.

Ұсынылатын әдебиет: [2], [4]

10-тақырып. Абай қара сөздерінің жанры мен көркемдік ерекшеліктері.

Бұл жөнінде М. Әуезовтің пікірі. Абай сөздерінің дүниежүзілік әдебиеттегі осы сарындас туындылармен ұқсастығы: француз моралистері Ларошфуко, Лабрюйер, Паскаль; неміс ойшылы Шопенгауер шығармаларымен салыстыру. Қара сөздің ең көлемдісі – 38-сөз.

Ұсынылатын әдебиет: [2], [5], [4]

11-тақырып. Абай мұрасы жөнінде Ә. Бөкейханов, А. Байтұрсынов, М. Дулатов еңбектері.

Абай және Алаш қозғалысы. Кеңестік дәуірде Абай шығармашылығы жөнінде орын алған теріс көзқарастар. 20-30 жж. Абай мұрасы жөнінде өрістеген айтыс. Абайтану ілімінің қалыптасуы.

Ұсынылатын әдебиет: [2], [6]
Тәжірибешілік сабақтардың тақырыптары

1-тақырып. Абай заманындағы саяси-әлеуметтік жағдай.

Абай шығармаларындағы қазақ қауымының әлеуметтік бейнесі. «Қалың елім, қазағым,қайран жұртым», «Қартайдық, қайғы ойладық, ұйқы сергек», «Қартайдық, қайрат қайтты, ұлғайды арман», «Байлар жүр баққан малын қорғалатып», «Көңілім қайтты достан да, дұшпаннан да». «Сабырсыз, арсыз, еріншек», «Адасқанның алды жөн, арты соқпақ» өлеңдеріндегі жаңа тәртіп зардаптары.

Абай өмірі мен шығармашылығы Абай – ойшыл, философ ақын.

«Әсемпаз болма әрнеге», «Жастықтың оты жалындап», «Жастықтың оты, қайдасың», «Жүректе қайрат болмаса», «Қуанбаңдар жастыққа» өлеңдеріндегі тәрбие мәселесі. Жастарды жағымсыз қылық пен жаман мінездерден бездіретін «Біреуден біреу артылса», «Жас өспірім замандас қапа қылды», « Заман ақыр жастары» өлеңдері. Абайдың ағартушылық қызметі. «Жасымда ғылым бар деп ескермедім», «Ғылым таппай мақтанба» өлеңдерін талдау. «Интернатта оқып жүр», « Ата-анаға көз қуаныш», «Тайға міндік», «Білімдіден шыққан сөз», «Көзінен басқа ойы жоқ» өлеңдерінде оқудың мақсаты туралы

«Қараша, желтоқсанмен сол бір-екі ай» өлеңіндегі ауыл тіршілігінің «Абай жолындағы» көрініске ұқсастығы.

«Көзімнің қарасы», «Айттым сәлем, қаламқас», «Қиыстырып мақтайсыз» өлеңдерінде сезім тазалығының суреттелуі. «Қор болды жаным», «Мен сәлем жазамын», «Жарқ етпес қара көңілім не қылса да» өлеңдеріндегі Абай әкелген жаңалық.

Ұлттық поэзиядағы көркемдік табиғатын Абайдың түсіндіруі. «Өлең – сөздің патшасы, сөз сарасы» атты өлеңінің мәні. «Біреудің кісісі өлсе - қаралы ол», «Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін» өлеңдерін талдау.

«Сағаттың шықылдағы емес ермек», «Нұрлы аспанға тырысып өскенсің сен», «Көк тұман алдыңдағы келер заман». Ақынның жүрек тақырыбына арналған өлеңдері. Алла, дін тақырыбына жазылған өлеңдері. Абайдың діншілдігі жөнінде М. Әуезовтің пікірі.

Абайдың «Ескендір», «Масғұт», «Әзімнің әңгімесі» поэмалары. Ақылбай мен Мағауия дастандары.

Абайдың А. С. Пушкиннен аударғаны. Абайдың М.Ю. Лермонтовтан аударғаны. Абайдың М.Е. Крыловтан аударғандары.

Бұл жөнінде М. Әуезовтің пікірі. Абай сөздерінің дүниежүзілік әдебиеттегі осы сарындас туындылармен ұқсастығы: француз моралистері Ларошфуко, Лабрюйер, Паскаль; неміс ойшылы Шопенгауер шығармаларымен салыстыру. Қара сөздің ең көлемдісі – 38-сөз.

Абай мұрасы жөнінде Ә. Бөкейханов, А. Байтұрсынов, М. Дулатов еңбектері. Абай және Алаш қозғалысы. Кеңестік дәуірде Абай шығармашылығы жөнінде орын алған теріс көзқарастар. 20-30 жж. Абай мұрасы жөнінде өрістеген айтыс. Абайтану ілімінің қалыптасуы.

1. Абай және қазақ лирикасы.

Ұсынылатын әдебиет: [1], 66-79 бет, [2], 115-147 беттер, [4] 1-120 беттер.

2. Абайдың сөз өрнегі.

Ұсынылатын әдебиет: [1], 1-60 беттер; [3], 1-35 беттер.

3. Қазіргі абайтанудың өзекті мәселелері.

Ұсынылатын әдебиет: [2], 221-235 беттер; [1], 55-79 беттер.

4. Абайдың өнерге көзқарасы.

Ұсынылатын әдебиет: [3], 1-20 бет.

5. Абайдың мұрагерлері.

Ұсынылатын әдебиет: [2], 1-26 бет, [4], 1-55 беттер, [6] 45-75 беттер.

6. Абайдың ақындық мектебі.

Ұсынылатын әдебиет: [2], 1-78 бет, [5], 1-55 беттер, [4] 85-96 беттер.

7. Абай шығармаларының тілі.

Ұсынылатын әдебиет: [1], 66-76 бет, [2], 5-15 беттер, [4] 36-79 беттер,

8. Абай шығармаларының көркемдік ерекшеліктері.

Ұсынылатын әдебиет: [1], 69-77 бет, [2], 25-39 беттер, [6] 49-100 беттер.

9. Абай шығармашылығының зерттелуі.

Ұсынылатын әдебиет: [2], 119-217 бет, [4], 1-53 беттер, [6] 15-58 беттер.

10. Фольклор және Абай.

Ұсынылатын әдебиет: [1], 25-89 бет, [4], 25-69 беттер, [6] 29-78 беттер.
Реферат жұмысының тақырыптары

1. 
   Абайдың махаббат лирикасының зерттелуі.
   
2. 
   Қ.Мұхамедханов – абайтанушы.
   
3. 
   Абайдың арнау өлеңдерінің зерттелуі.
   
4. 
   Р.Сыздық – Абай шығармаларының тілін зерттеуші.
   
5. 
   М.Мырзахметовтың « «Абай жолы» эпопеясы және М.Әуезов» еңбегі.
   
6. 
   Абайдың көркем аударма саласына қосқан үлесі.
   
7. 
   Абайдың қазақ әдеби сынына қосқан үлесі.
   

Ағымдағы үлгерімнің және межелік бақылаудың салмақтық үлестері 0,7 және 0,3

2011-2012 оқу жылына жіберу рейтингі және қорытынды бақылаудың салмақтық үлестері:

№	Қорытынды бақылаудың түрі	Бақылау түрлері	Весовые доли
1	Емтихан	Емтихан	0,4
		Жіберу рейтингі	0,6
2	Сынақ	Сынақ	0,4
		Жіберу рейтингі	0,6
3	Курстық жұмыс	ҚЖ	0,4
		Жіберу рейтингі	0,6

МӨЖ тапсырмаларын орындау және тапсыру жөніндегі және «Абайтану мәселелері» пәні бойынша магистранттарға арналған

Оқу процесіне қатысу дегеніміз – сабаққа қатысу, пікірталаста және топ жұмысында белсенділік көрсету, топтастарының оқуына әсер ету.

Қойылған талаптар орындалмаса, жаза қолданылады. Сабаққа 100 пайыз қатысып, берілген тапсырмаларды уақытымен және дұрыс орындаса – ең жоғарғы балл 100 б. қойылады. Курсты өту барысында төмендегідей марапаттау ұпайлары қойылады:

- дәріске қатысу – 1 балл.

- тәжір. сабаққа қатысу – 1 балл.

- тәжір. жұмысты орындау – 5 балл.

• 
  Сұрақтар мен тапсырмаларға жауап беру – 1балл;
  
• 
  Шығармаларды талқылау – 2 балл;
  
• 
  Жазба жұмыстарын орындау – 2 балл;
  

• 
  материалды толық меңгеру – 2балл.
  
• 
  Талқыланатын тақырыптың, жоба мәселесінің мазмұнын ашу – 1 балл
  
• 
  Лексика-грамматикалық және стилистикалық сауаттылығы – 1 балл.
  
• 
  Материалдың мазмұндалуына шығармашылық көзқарас және өз ойын айта білу – 1 балл.
  

1. 
   сабақты босату (себепсіз);
   
2. 
   тапсырмаларды уақытымен орындамау;
   
3. 
   тапсырмаларды орындау барысында қателіктер жіберу, яғни, магистрант материалды толық меңгермеген жағдайда.
   

мұндағы Р₁, Р₂, Е, С,КЖ – бірінші, екінші рейтингте алған ұпай бойынша емтихандағы балл көрсеткіші

ӨҮаү, ӨҮе, ӨҮс, ӨҮкж – ағымдық үлгерімнің семестрдегі үлестері.

Магистрант сынақты тапсырмай алуы үшін жинаған балы 100 болу керек.

Егер оқу жоспарында емтихан мен сынақ қарастырылған болса, онда сынақ ағымдық бақылау түрі деп есептеледі.

КЖ ғылыми жетекші қатысуымен комиссия алдында қорғалады және пікірмен бірге бағаланады. Пән бойынша қорытынды рейтинг 2-кестеге сай баллдан сандық баламаға, әріптік және дәстүрлі бағаға ауыстырылады. Сөйтіп, оқу жетістіктері журналына және рейтингтік ведомостьқа жазылады. Ведомость пен сынақ кітапшасына дәстүрлі үлгімен баға қойылады.

Егер пән бойынша емтиханнан басқа курстық жұмыс қарастырылған болса, онда сынақ кітапшасына дәстүрлі үлгімен Кж балына сай баға қойылады.

Магистранттардың білімін анықтау көрсеткіші

Балл түріндегі қорытынды баға	Балдың сандық баламасы	Әріп жүйесі бойынша бағалау	Дәстүрлі жүйе бойынша қойылатын баға
			Емтихан, дифф. сынақ	сынақ
1	2	3	4	5
95-100	4	А	өте жақсы	Есептелді
90-94	3,67	А-
85-89	3,33	В+	Жақсы
80-84	3,0	В	Жақсы
75-79	2,67	В-	Жақсы
70-74	2,33	С+	қанағаттанарлық
65-69	2,0	С
60-64	1,67	С-
55-59	1,33	Д+
50-54	1,0	Д
0-49	0	F	қанағаттанарлықсыз	есептелмеді

Егер магистрант емтиханда F деген баға алса, оның қорытынды рейтингі анықталмайды. Ведомостьқа «қанағаттанарлықсыз» деген баға қойылады. Егер пән бірнеше семестрде өтетін болса, онда балл түріндегі баға орташа есеппен қорытылады:

Қ= _Қ₁*К₁+Қ₂*К₂+...+Қ_n*К_n

К₁+К₂+...+К_n

Мұнда Қ₁ ,Қ₂ ,Қ_n – семестр бойынша балл түріндегі қорытынды баға;

К₁,К₂,К_n – семестр бойынша пән сағаты

1. 
   Мәшһүр-Жүсіп Қ.П. Қазақ лирикасындағы стиль және бейнелілік. монография: - Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ, 2007.-442 б.
   
2. 
   Абай энциклопедиясы. – Алматы. Атамұра, 2005.-720 б.
   

3. 
   Абай (Ибраһим Құнанбаев). Өлең - сөздің патшасы. - Алматы: Дәуір, 2006.-566 б.
   
4. 
   Абай. Өлеңдер, поэмалар, аудармалар мен қара сөздер. - Алматы: Жібек жолы, 2005.- 488 б.
   
5. 
   Абай. Қара сөз = Книга слов. - Семей: МКА, 2007.- 368 б.
   
6. 
   Абай. Нақыл сөздер. - Алматы: Көшпенділер, 2007.- 160 б.