Ғылымдар бойынша ХХV республикалық студенттік ғылыми конференциясының
жүктеу/скачать 5.25 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- МАҚТА МАТАЛАРЫН БОЯУ ӘДІСІНЗЕРТТЕУ Өскенбаева А., Жолтай А.
| Әдебиеттер тізімі:
1. Ата кәсіп, А., 2001.↑ Казахи, А., 1995↑ Раимханова Г.Н 2. . Қазақ Энциклопедиясы, 11 – том 3. [Ө.Жәнібеков, Уақыт керуені. Алматы: Жазушы, 1992. – 61 б.] ӘОЖ Д01В1/02,1/10 МАҚТА МАТАЛАРЫН БОЯУ ӘДІСІНЗЕРТТЕУ Өскенбаева А., Жолтай А. - ЖТ-20-4к2 тобының студенттері Турганбаева А.А. - магистр,аға оқытушы Жалпы алғанда маталарды бояу үздіксіз периодты әдіспен алу іске асырылады. Сол себепті үздіксіз бояуда периодтан бұрын оның өнімділігіне қарай оның жеке меншігі болады. Сондықтан осыған байланысты бұл әдісте біртегіс бояу алынады. Сонымен бірге қалдық аз шығады. Бұл үздіксіз әдістегі матаның боялуына тоқтадық. Жоғарғыда көрсетілген бояғыш концентрациясына, электролиттердің және бояу уақытының әсері еш уақытта жетістікке жетпейтін бір тепе-теңдік шартына жақындайтын периодты бояу процесімен сипатталады. Қазіргі кезде үздіксіз бояу процесінен прогрессивті үздіксіз потокты плюсті-булау әдісіне өтуге құлшыныс бар. Бояудың үздіксіз әдісі. Бұл әдісте мата бояу ваннасында белгісіз уақыт жатады. Ол периодты әдістермен салыстырғанда белгілі бір мәнде жоғары деңгейде бояғыш ваннасындағы бояудың концентрациясының міндетті ұсталуына әкеледі. Бояудың жоғарғы концентрациясы үздіксіз әрекеттесу ваннасында үздіксіз қоректену есебінен бояудың барлық уақыт ағынында ұсталады. Бояу ваннасында шыққан мата өзімен бірге 100-120%-бояу ерітіндісін іліп шығады және ол соңғы шаюларда өз-өзін жоғалтады. Үздіксіз әдісте алынған бояулар, периодты бояуда алынған бояу сияқты түседі. Көп зерттеулерде көрсетілген бояудың үздіксіз әдістерінің кемшіліктерін көрсетуге бағытталған. Талшықты материалды бояу үшін міндетті уақыт диффузия жылдамдығымен анықталады. Мақта талшығының көлденең кесіндісінің микроскопиялық зерттеуінде үздіксіз әдіспен боялғанын былай көрсетеді, бояғыштың негізгі массасы талшықтың сыртқы бетіне орналасады, ал ішкі қабырғалары боялмаған күйде қалады. Мұнымен периодты әдіспен алынған бояуда алынған бояудың беріктілігімен салыстыру бойынша шайқалу мен сүртудің ең төмендетілген беріктігі анықталады. Үздіксіз әдісте бояуда міндетті түрде бояғыштың диффузиясының жылдамдығын көтеру талшықты материалдардың боялуын жақсартады. Диффузия жылдамдығына әсер ететін факторлар жоғарыда көрсетілген. 80 Зерттеу бойынша бояуды үздіксіз әдісте тікелей бояғыштармен циркуляция мен булануды қолдану келтірілген. Бояғышты алуда температуралық тәуелділік электролиттің қатысуымен және қатысуынсыз зерттелген. Матадағы бояғыштың құрамы,% Бояғыштың температурасыºС. 1сурет. Бояу уақытында тікелей бояуды сіңіруіне температура әсерінің қисығы. 1-30мин; 2-10сек. 1- периодты бояу; 2-үздіксіз бояу; 3-циркуляция мен үздіксіз бояу; 4- NaCl - қатысуымен циркуляциясыз үздіксіз бояу; 5- NaCl - қатысуымен циркуляциялы үздіксіз бояу. 2сурет. Тікелей қарамен бояуда церкуляция мен температураның әсерінің қисығы Көрсетілген қисықтар үздіксіз бояуда бояғыштың сіңірілуіне температураның әсері ұзартылған периодтыға қарағанда көбірек. Талшықпен бояудың оңтайлы сіңірілуі барлық тең шарттарда жоғары температурада аумағында жылытады. Электролитті жүргізгенде сіңірудің температуралық градиентті көтеріледі (2.сурет) Бояу сұйығын церкуляциялауда мата арқылы бояудың талшықпен алынуы көтеріледі және бұдан алынған эффект электролиттің қатысуымен көп болады. Бояғыштың сіңірілу қисығы периодты да, үздіксіз бояуда да электролит концентрациясының өсуімен бір температурада максимум арқылы өтеді. Келтірілген мәліметтердің негізін диффузияның жылдамдауы және матаға сіңу интенсификациясы үздіксіз бояуда міндетті түрде мүмкіндігінше жоғары температурада және электролитпен қосылуында жүргізу керек. Гидрофильді органикалық ерітінділерді қолдану тиімдірек болады. Зерттеу мәліметі бойынша бірінші кезде талшықтағы бояғыш диффузиясының жылдамдығы 5-10 ретке жоғарылайды. Екінші кезде вакумсорғышты қолдану жолымен талшықтан ауаны толығымен арылтады. Зерттеу жұмыстарында бұл жағдайда матаны тікелей бояғышпен сіңіру процесі 2-4 ке дейін өседі, бояу беріктігі өседі және талшық боялуы жақсарытындығы көрсетілген. Тепе-тең бояуда бояғыштың сіңірілуі оның ваннадағы концентрацияларын, адсорбция изотермиясынан ажыратылады. Қорытынды: Мақта маталарын бояу үшін 100ºС температурада буландыруды жүргізу 5минуттан кем болмау керек, сонда 130ºС температурада жүргізу үшін 20-30 сек. жетеді. Мұндай бояғыш ерітіндісінің белсенді церкуляциясы аппаратында бояуды қолданады, ал боялған маталарды буландыруда қысқа уақытты бояуда бояғыштың сіңірілуін жақсы аппаратта көтеруге болады. Бояу процесіне буланудың оң әсерін қолдануда тікелей бояғыштарды УКЛ-120 аппаратында бояу үшін маталарды бояу үшін ұсынылған әр кластағы бояғыштарды қолданады. жүктеу/скачать 5.25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|