Ғылыми жоба Тақырыбы: Қазақстандағы жетімдер үйі

Қазақстан Республикасының Ғылым және жоғары білім министрлігі 
«Ш. Уәлиханов атындағы Көкшетау университеті» КЕАҚ 
Педагогикалық институт 
Биология және оқыту әдістемесі кафедрасы 
Ғылыми жоба
 
Тақырыбы: Қазақстандағы жетімдер үйі 
 
 
 
 
 
 
 
 
Орындаған: Шарафатова Ұлдана 
Тексерген: Хамитова Гульнар
 
 
Көкшетау 2023ж 

2 
 
МАЗМҰНЫ  
 
Кіріспе 
3 
I 
Негізгі бөлім 
5 
1.1 Жетімдік.Жетімдіктің негізгі себептері 
5 
1.2 Ата-ана қамқорлығынан айырылған балалардың қоғамдағы рөлі 
6 
1.3 Қазақстандағы ата-ана қамқорлығынан айырылған балаларды 
қорғау ұйымдары мен шаралары 
7 
II 
Қазақстандағы 
ата-ана 
қамқорлығынан 
айырылған 
балалардың статитикалық көрсеткіші 
12 
2.1 Шетелге асқан ата-ана қамқорлығынан айырылған балалар 
13 
2.2 Ата-ана қамқорлығынан айырылған балаларды асырап алудағы 
құқықтары мен міндеттері 
15 
III 
Зерттеу нәтижелері 
17 
3.1 Сауалнама нәтижелерін зерттеу 
18 
 
Қорытынды 
19 
 
Пайдаланылған әдебиеттер 
20 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

3 
КІРІСПЕ 
Курстық жұмыстың өзектілігі: Жетім - ата-анасының екеуi де немесе 
жалғыз басты ата-анасы қайтыс болған бала болып табылады. Сондай - ата-ана 
құқықтарының шектелуiне немесе олардан айырылуына, ата-анасы хабар-
ошарсыз кеттi деп танылуына, олар өлдi деп жариялануына, әрекетке 
қабiлетсiз (әрекет қабiлетi шектеулi) деп танылуына, ата-анасының бас 
бостандығынан айыру орындарында жазасын өтеуiне, ата-анасының баласын 
тәрбиелеуден немесе оның құқықтары мен мүдделерiн қорғаудан жалтаруына, 
оның iшiнде ата-анасының өз баласын тәрбиелеу немесе емдеу мекемелерiнен 
алудан бас тартуына байланысты, сондай-ақ ата-анасы қамқорлық жасамаған 
өзге де жағдайларда жалғызбасты ата-анасының немесе екеуiнiң де 
қамқорлығынсыз қалған бала. Жетімдік – баланың психикалық дамуына қатты 
әсер етеді. Ата-анадан айрылған және интернат жағдайына түскен балалардың 
жалпы психикалық жағдайы төмендейді, өзін-өзі реттеп-бағыттауы бұзылады, 
көңіл күйі жабырқау болады. Балалардың басым көпшілігінің өмірге 
құштарлығы жоға-лады, өзіне-өзінің сенімсіздігі күшейіп, бойын үрей билей 
бастайды. 
Эмоционалдық-танымдық 
тал-пынысы 
төмендейді 
де, 
интеллектуалдық дамуы тежеледі.Жетімдік әлеуметтік жетім және тұл жетім 
болып бөлінеді. Әлеуметтік жетім - ата-анасы бар немесе қайтыс болмаған, 
бірақ ата -ана өз келісімдерімен баладан бас тарту, сондай-ақ ата-ананың түрлі 
сол қылықтарға бару арқылы олардың құқықтарын шектеп баланы айырып 
алу. Жетім атауының өзі кезінде соғыс заманында ата-аналары қайтыс болған 
кезде баланың қараусыз қалып отырған. Міне осындай соғыс, қиын-қыстау, 
ашаршылық кезеңдерде пайда болған болатын. Оның өзінде Тәуке ханның - 
Жеті Жарғы, Есім ханның - Ескі жолы сияқты заңдарында жетімдерді бай 
қауқарлы адамдарға асырап алуға беріп отырған. Х - ХХ ғасыр аралығындағы 
«жетім» ұғымының анықтамасы - толық жанұялық тәрбие көрмеген. Оларға 
тән қасиеттер: агрессия, алаңдаушылық, мінездегі жат қылықтар. Кейінгі 
жылдары әлеуметтік-экономикалық себептерге байланысты және әртүрлі 
себептер тұрғысынан әлеуметтік жетім балалар саны артуда. Осыған 
байланысты жетімдер мәселесі және оларға білім беру тәрбиелеу үдерісі, 
сонымен қатар, психологиялық-педагогикалық тұрғыдан қамтамасыз ету, тек 
арнайы педагогикада ғана емес жалпы педагогика, психология, әлеуметтік 
педагогика және тағы басқа ғылымдардың ғылыми білім саласында көкейтесті 
болып отыр. Бұл жағдайда аталмыш балалар тобы психологтар мен 
педагогтар, дәрігерлердің зерттеу нысанына айналуда.