Хабаршысы №1 (62), 2013 республикалық Ғылыми журнал республиканский научный журнал

1. 
   Атлас ареалов и ресурсов лекарственных растений Казахстана. – Алматы: Ғылым, 1994. – 200 с.
   
2. 
   Иллюстрированный определитель растений Казахстана. (Байтенов М.С., Васильева А.Н., Рамаюнова А.П.). – Алма-Ата:Наука, 1972. – Т.II. – 489 с.
   
3. 
   ГОСТ 14144 – 69 Цветки коровяка. Лекарственное растительное сырье. – М. : Из-во стандартов, 1980. – 296 с.
   
4. 
   Растения для нас. Справочное издание /Блинова К.Ф. и др. под ред. Яковлева Г.П., Блинова К.Ф./ – СПб.: Учеб.кн., 1996. – 654 с.
   
5. 
   Крылов А.А., Марченко В.А. Руководство по фитотерапии. – СПб.: Питер, 2000. – 416с.
   
6. 
   Биологически активные вещества настойки коровяка густоцветкового гомеопатической матричной /Даргаева Т.Д. и др. // Человек и лекарство 10 Рос. нац. конгресс 7-11 апр., 2003. – М.: Здоровье человека, 2003. – 601 с.
   
7. 
   Сапронова Н.Н., Копнин А.А. Коровяк густоцветковый // Рос. аптеки. – 2003. – №10. – С. 54-56
   
8. 
   Противовоспалительная и гепатопротекторная активность фитокомплекса цветков коровяка высокого /Попова О.И. и др. //4 Междунар. конф. Медгноі ботанкій: тезі donobigий. – Киів, 1997. – С. 478-479
   
9. 
   Турищев С.Н. Рациональная фитотерапия. – М.: Информпечать, 2000. – 240 с.
   
10. 
    Горбунова Т.А. Лечение растениями: рецептурный справочник. – М.: Аргументы и факты, 1994. – 304 с.
    
11. 
    Попова О.И. Коровяк скипетровидный: современный взгляд на растение // Саратовский мед.-фармац. вестник. – 2003. – №18. – С. 21-22
    
12. 
    Турова А.Д. Лекарственные растения СССР и их применение. – М.: Медицина, 1974. – 424 с.
    
13. 
    Петриченко В.М. Растения семейства норичниковые – перспективные источники биологически активных веществ // Материалы Всерос. науч. конфер. – 2003. – С. 326-328
    
14. 
    Турищев С.Н. Рациональная фитотерапия. – М.: Информпечать, 2000. – 240 с.
    
15. 
    Минина С.А. Химия и технология фитопрепаратов. – М.: ГЭОТАР. – МЕД, 2004. – 560 с.
    
16. 
    Георгиевский В.П. Биологически активные вещества лекарственных растений. – Новосибирск: Наука, 1990. – 333 с.
    

УДК 616 - 053.2 - 036.8

1 жасқа дейінгі нәрестелер өлімі – бұл демографиялық факторлардың бірі, еліміздің экономикалық және әлеуметтік жағдайының дамуына, білім дәрежесіне мен мәдениетіне, қоршаған ортаның ластануына, қол жетімді медициналық көмекке, материалдық игiлiктердiң қоғамындағы үлестiрiлуне тікелей әсер етеді [1,3,8].

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының есептеулерiнде жыл сайын 5млн- ға жуық нәресте өледі және осы өлімнің 98 пайызы дамыған елдерде болады [21].

1 жасқа дейінгі нәрестелердің өлім деңгейі төмен елдер: Жапония (5%), Швеция (3,3%) , Финляндия(3,0%), , басқа Скандинавия елдерi (6-7%), АҚШ (10%) [13].

Нәрестелiк өлiм көрсеткіші (өмiрінің алғашқы жылында өлген нәрестелер көрсеткіші жасы 55-ке толған адамдар өлімімен бірдей ) әлеуметтік жағынанда есептеу әдістеріменде 1 жасқа дейінгі нәрестелер өлімінің коэффициентi басқа көрсеткiштерiмен қатар халықтың хал-жағдайларында және мәдени деңгейiнде маңызды орын алады [11].

Қазiргi заманғы классификация бойынша, өлiм себептерiн экзогендi және эндогенді деп бөледi. Экзогендi – ағзада табиғи және әлеуметтiк ортаның әсерлерiмен, эндогенді- онкобиологиялық себептермен, табиғи даму процессімен ағзаның қартаюы немесе тұқым қуалайтын қасиеттерімен шақырылады [5].

Өлiмге соқтыратын факторларды К.Ю.Шабуров [17] былай бөледі: 1) эндогенді және экзогенді; 2 ) басқарылатын және басқарылмайтын; 3) спецификалық және спецификалық емес факторлар .

1 жасқа дейінгі нәрестелер өлiм көрсеткiшiнiң төмендету шаралары бойынша, мынадай компоненттердiң меншiктi салмағы жақсаруы тиіс [15,9]: анасының өмірге қабілетсіздігі, жүктiлiктiң және босанудың патологиялық ағымы, ұрықтың даму ақаулары, өмiрмен үйлесiмдi емес кемiстiктер. Осыған байланысты, терең шала туған балалардың күтімі де маңызды орын алады,өйткені шала туған нәретелердің өлiмі, жетіліп туылған нәрестелерге қарағанда 2 есе жоғары. Сәтсiз жағдайлардағы 1 жасқа дейінгі өлген нәрестелердің өлiмі көбінесе репродуктивті жастағы әйелдердің денсаулығымен байланысты. Іс жүзiнде, жүктiлiктiң 50 пайызы, әйелдерде әр түрлi патологияның қосарланған түрлерiмен жүредi яғни: қан аздық ауруы, созылмалы пиелонефрит, жүрек-қантамыр аурулары, жүктiлiктiң екiншi жартысындағы токсикоз, т.с.с. Әйелдiң денсаулығы және келешек ұрпақты - жүктiлiктi жасанды үзуi (аборттар) қоғамға үлкен шығын келтiредi. Шала туылу, өмiрнiң алғашқы айынан бастап бастаушы қауіп факторы қарауға болады. [1]. Нәресте дүниеге ерте келген сайын оның өмір сүру мүмкіншілігі аз болады және шала туылған нәретелердің өлім себебі 15 есе жоғары болады. Көбінесе шала туған нәрестелер жиiрек миға қан құйылудан немесе өкпесінің дұрыс дамымау салдарынан өледі [2].

Мезгiлінен бұрын туылу жиiлiгі тұрақты деңгейде болып, физиологиялық босану саны ұдайы қысқаруда, немесе дәрiгерлердiң белсендi кiрiсуiнсіз, дәрi-дәрмектерсіз, ерекше әдiстемелердің көмегінсіз әйелдер дүниеге сау нәресте әкеле алады.[19]

Неонатальдық өлім себептері әсіресе дамыған елдерде, көптеген мәлiметтер сүйенсек үй жағдайларында медициналық қызметкерлердің бақылауынсыз диагностикаланбайтын аурулармен туылады. Дүние жүзі бойынша жаңа туған нәрестелер өлімінің негізгі себептері, инфекция аурулары, асфиксия және шала туылу болып табылады [11].

Қазіргі уақытқа дейін нәрестелер өмiрінің алғашқы жылындағы өлiмнің негiзгi себептері тыныс мүшелерiнiң, инфекциялы және перинаталды кезеңде болған аурулар, іштен туған ақаулардан өлген [3,12]

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының есебі бойынша дамыған елдерде жыл сайын 800 000 нәресте жедел респираторлық инфекциядан өледі, соның ішінде респираторлық инфекциялардан, көбiсі пневмониямен, бронхиолитпен немесе ларинготрахеитпен шақырылған. Жаңа туған нәрестелер өлімінің тікелей себептері сепсис, менингит, кiндiк маңының қабынуы, неонаталды тырысқақ, пневмония және диарея инфекция нәтижесінде болады. Өлім факторларына қосымша әлеуметтік және медициналық түбірлерде себепші болады.Сонымен қатар , өлiм көрсеткiшiнің максималды саны өмiрінің алғашқы жылындағы диарея болып табылады. Диарея көбінесе 6 айдан асқан балаларда кең таралған болсада, жаңа туған нәрестелердің арасында аурушаңдықтыңда, өлімнің де маңызды мәселесі болып қалады. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының шамамен бағалауы бойынша жаңа туған нәрестелердің өлімінің 3 пайызы диареядан болатындығы көрсетілген.

Социалды-мәдениетті факторларға кедейлік (тек жеке азаматтар ғана емес, сонымен бiрге үкiметтіңде), білімдерінің жоқтығы, әйелдердің төмен әлеуметтік статусы, жыныстық дискриминация, сол елдің мәдениетінің әдет ғұрыптары жатады. Сонымен қатар гигиенаны дұрыс сақтамау, таза су мен санитарлық жағдайдың жоқтығы, жоғары сапалы медициналық көмекке қол жеткізе алмау немесе оның жоқтығы, қажетті көліктің және қажетті дәрі дәрмектің болмауы болып табылады. Медициналық факторларға- инфекциядан жаңа туған нәрестелердің өлiмi, анасының денсаулығының нашарлығы, анасының инфекциядан толық емделмеуі, ерте және толық емшек сүтімен тамақтандырмау, шала туылу және туылғандағы төмен салмақты жатқызуға болады. [18] Өлім себептерінің жоғарлауының бірі, соның iшiнде аналарының, гигиена бойынша бiлiмдердiң жоқтығы, еңбек және тұрмыс-салтының күрделi санитарлық жағдайы және тұрғын-үй жағдайы, халықтың сауаттылығының төмен болуы саналады [5].

Әлеуметтiк-экономикалық факторлармен, дәрiгердiң профессионализмы жоғарылатылып өлімнің 20 пайызын – медициналық шаралармен реттеуге болады деп есептелді. [20]. Өмірінің 1 айынан 1 жасқа дейінгі нәрестелердің өлім дәрежесі сапаға және уақытылы медициналық көмек көрсетуге,сонымен қатар эпидемияға қарсы шараларды ұйымдастырылуына байланысты. Көптеген себептерді - нәрестелерді күту, оның патронажды бақылануы, дер кезiнде дәрiгерге қаралуы және дәрiгерлiк жәрдемдi дер кезінде көрсетудің нәтижесінде төмендетуге болады [11].

1 жасқа дейінгі нәрестелер өлiміне мынадай ықпалдар әсер етеді: әйелдің жасы, денсаулық жағдайы, босану қабілеті, кәсіби зияндықтар, жағымсыз қасиеттер. Ғалымдардың мәліметтері бойынша, қысқа интервалмен (2 жылға дейiн) болған жиі босанулар өлмді 2 есе көбейтеді, ең төмен 1 жасқа дейінгі нәрестелер өлімі анасының жасы 20-30 жас шамасында туылған балаларда, ең үлкен өлiмі- тұңғыштарында және 6-7 баладан кейiн туылғандарда байқалған. Дені сау бала болып 4 ші бала есептелінеді [5].

Никотин тұздары, ауыр металлдардың тұрақты ықпалы, күніне 5 шылымнан шегілсе, iс жүзiнде жүктiлiктiң ағымына, туу және нәресте денсаулығына маңызды әсер етеді. Темекi токсиндерi анасының ағзасынан үрыққа ұрыққа 5 секундтан кейін ақ түседі, сосын миға, жүрекке,нәресте бүйрегіне жиналады,осының әсерінен алмасу процессі бұзылады. Кальцидiң түзілу қарқыныны төмендеп, сүйектің қалыптасуы баяулайды. Белсене бөлiнетiн жасушалар үшiн қажеттi заттардың синтезi бұзылады , витаминдар азаяды, ақуыз алмасуы зардап шегедi. Сондықтан осындай балаларда жүрек көлемінің кішіреюі жиі кездеседі [8].

Көбінесе мынадай асқынулар кездеседі: фетоплацентар жеткiлiксiздiгi, жүктiлiктiң төзе алмауы, ерте токсикоздың түрiндегi пренаталды кезеңнің патологиясы кездеседі, жаңа туған нәрестелердің ерте неонаталды кезеңінде әртүрлі дәрежедегі гипоксияның көріністері байқалады. Аз салмақпен туылған балалар жиі кездеседі.

Ата-аналардың генеративтi жасушаларына және ұрықтың құрсақ iшiндегi дамуына маскүнемдiктiң қолайсыз әсерi бар екендігі белгілі. Отбасылық маскүнемдiкте жиi өлi туылулар, жоспарсыз түсiктер, құрсақ iшiлік және постнаталдық дамыының бұзылуы, шала туылу жиі кездеседі. Ішімдік - мидың жақсы дамымауына әкеліп соқтырады. Маскүнемдік синдромның зардаптары уақыт өте келе азаймайды, себебі ол өсуіне кедергі жасайды. Токсикалық әсерлерден кейін нәрестелерде жоғары активтілік, өжеттілік, ұйқының бұзылуы пайда болады. Емізу кезінде нәресте емшекті дұрыс сора алмайды [18].

Дәрiгерлiк зерттеулер, дүниеге келген нәрестенің дене құрылысының өсiп-жетiлуiндегi кемшіліктерін зерттегенде төмендегілергі көңіл аудару қажет: нәрестелердің бет әлпеті, көздің кiшкентай саңылаулары, қастың дұрыс орналаспауы, жақтың дұрыс дамымауы құлақ қалқанының төмен орналасуы. Осындай нәрестелерде көбінесе жүрек ақаулары, жыныс мүшесінің ақаулары, буындардың, «волчья пасть», микроцефалия,аз салмақ, бойының кішкентайлығы жиі анықталады. Миға байланысты қимылының дамуы да тоқтайды, оған тән: мінездің іштен туылған деформациясы (есалаңдық ), эпилепсиялық аурулармен жүретін ұстамалар, эмоционалды дамудың артта қалуы [1,2].

Осылай ұйымдастыру жиынтығының арқасында, ҚР-да 1жасқа дейінгі нәресте өлімін азайтуға болады [11].

1. 
   Ежедневный мониторинг младенческой смертности в практике семейного врача
   
2. 
   / А. К. Аяпбекова // Клиническая медицина Казахстана. - 2011. - №3,4. - С. 85-86.
   
3. 
   Младенческая смертность в Республике Казахстан: проблемы и пути снижения / Т. К. Чувакова // Педиатрия и детская хирургия Казахстана. - 2010. - № 4. – С.14-16.
   
4. 
   Комплексная оценка младенческой смертности./ Аманжолова З. Д. // Денсаулық сақтауды дамыту журналы. - 2009. № 4. - С. 51-55.
   
5. 
   Анализ структуры перинатальной и детской смертности за 5 лет /Б. Ж. Алимбаева .// Медицина. - 2010. - № 10. - С. 8-9.
   
6. 
   Перинатальные потери. Резервы снижения : руководство / Т. Ю. Пестрикова, Е. А. Юрасова, Т. М. Бутко. - М. // "Литтерра", 2008. - 208 с. : ил. - (Практические руководства)
   
7. 
   Оценка состояния здоровья детей в зависимости от социально гигиенической характеристики в семьях /Булешов, М. А. // Вестник ЮКГФА. - 2011. № 3. - С. 254-256.
   
8. 
   Задачи органов здравоохранения по снижению заболеваемости и смертности при бронхолегочной патологии в детском возрасте /Зелинская Д.И. // Педиатрия.- 2000.- № 4. - С.22-25.
   
9. 
   8. Причинно-следственный анализ младенческой смертности на современном этапе/ Каюков Р.А. // Ж. Медицинские науки. -2012. - № 1.С.17-24
   
10. 
    Реализация программы по снижению материнской и младенческой смертности в республики Казахстан / З. Д. Аманжолова // Вестник ЮКГМА. - 2010. - № 1. - С. 114-117.
    
11. 
    О роли стратегии интегрированного ведения болезней детского возраста в снижении детской смертности / С. К. Бекмухамбетов // Педиатрия и детская хирургия. - 2012. - №3. - С. 45-47.
    
12. 
    Социально-демографическое положение детей в РК. Аналитическая записка. Подготовлено для Агенства РК по статистике. Астана, 2009
    
13. 
    Анализ летальности новорожденных с пороками развития пищеварительного тракта по областной детской клинической больницы за 2009-2010 год / А. Т. Темиркулова, К. И. Избасов, Н. С. Нарходжаев // Вестник ЮКГФА. - 2011. - № 3. - С. 234-236.
    
14. 
    К вопросу о родовом травматизме и младенческой смертности в службе охраны здоровья матери и ребенка / Г. Т. Байдильбаева [и др.] // Денсаулық сақтауды дамыту журналы. - 2010. - № 1. - С. 40-42.
    
15. 
    Репродуктивные потери в оценке состояния общественного здоровья / Ш. С. Мухамедгалиева // Актуальные вопросы формирования здорового образа жизни, профилактики заболеваний и укрепления здоровья. - 2012. - № 4. - С. 101-102.
    
16. 
    Перинатальная смертность в Российской Федерации. Возможные пути ее снижения / О. Г. Фролова [и др.] // Акушерство и гинекология. - 2012. - №6. - С. 47-51.
    
17. 
    Внутриутробные инфекции с структуре заболеваемости и смертности новорожденных детей / М. Н. Эпова // Вестник ЮКГФА. - 2012. - №1. - С. 231-233.
    
18. 
    Изучение структуры экстрагенитальных заболеваний - фактора риска развития материнской и перинатальных осложнений / Ш. А. Тастанбекова // ОҚМФА хабаршысы. - 2012. - №2. - С. 243-244.
    
19. 
    Проблемные вопросы в неонатологии и детская заболеваемость / А. Р. Исламова // ОҚМФА хабаршысы. - 2011. - №6. - С. 62-64.
    
20. 
    Анализ структуры перинатальной и детской смертности за 5 лет / Б. Ж. Алимбаева [и др.] // Медицина. - 2010. - № 10. - С. 8-9.
    
21. 
    Социальные аспекты перинатальных потерь / Ш. С. Мухамедгалиева // Актуальные вопросы формирования здорового образа жизни, профилактики заболеваний и укрепления здоровья. - 2012. - № 4. - С. 99-100.
    
22. 
    Роль факторов роста в формировании синдрома развития плода / К. Ю. Сагамонова [ и др.] // Российский медицинский журнал. - 2008. - № 4. - С. 24-27.
    

УДК 616.853-053.3:615.3

Ключевые слова: судорожные состояния у детей, противосудорожные препараты, диагностика, лечение. В детском возрасте судорожное состояние встречается в 5-10 раз чаще, чем у взрослых следовательно, частота судорог достигает у детей не менее 15-20 на и 1000 и 10-15% среди детей с нервно-психическими заболеваниями [1-4].

Судорожные состояния у детей важная медицинская и социальная проблема. Важность изучения различных пароксизмальных состояний в детском возрасте связана с тем, что у взрослых больных эпилепсией, нередко имеются указание на наличие судорог в детстве [8-9]. Нами проанализированы истории болезни 50 детей раннего возраста областном перинатальном центре № 2 и 100 детей в областной детской больнице (патологии новорожденных, неврологическом и отделении детей раннего возраста) с судорожными состояниями и проведением обзоры текущей литературы. Как дебют эпилепсии почти в 70% случаев приходится на возраст до 10 лет, а также уникальные пароксизмальные реакции мозга как неонатальные судороги (НС), инфантильные спазмы, фебрильные судороги (ФС), аффективно-респираторные приступы (АРП) наблюдаются в достаточно ограниченном возрастном диапазоне от 0 до 5 лет [4.5,6].

Судорожные приступы и другие пароксизмальные состояния, особенно в раннем возрасте отличаются значительны полиморфизмом клинических проявлений. За многими неясными пароксизмами, такими как абдоминальные колики, паросомнии и диссомнии, гиперкинезы, ацетонемические рвоты и др., могут скрываться эпилептические приступы, в основе которых лежат различные органические изменения головного мозга [3,5]. При своевременно диагностированной и не леченной эпилепсии в раннем возрасте достаточно быстро у ребенка развивается нарушения внимания, поведения, памяти, речи, что приводит к выраженным задержкам психического развития и в конечном итоге способствует социальной дезатаптации этих детей [1,6].

Это определяет актуальность изучения проблемы эпилепсии и ее ранних форм. Для успешного решения данной проблемы необходимым является решение вопросов ранней и точной синдромологической диагностики и целенаправленной терапии [7]. Диагностика как эпилептических приступов, так и отдельных форм эпилепсии, а так же неэпилептических пароксизмальных состояний часто не отвечает современным международным принципам классификации типов приступов, и форм эпилепсии [1,2,4].

Очень часто такие неэпилептические пароксизмальные феномены, как снохождение, ночные страхи, энурез, АРП, мигренозные пароксизмы, конверсионные припадки и др., расцениваются как эпилептические и пациенты длительно получают необоснованную противоэпилептическую терапию. В то же время некоторые формы эпилепсии раннего возраста (инфантильные спазмы, абсанс-эпилепсия, миоклонические формы эпилепсии и др.) не расцениваются как проявления эпилептической болезни и соответственно не назначается антиконвульсантная терапии. Особенно актуальной является точная диагностика и своевременная адекватная терапия судорог в периоде новорожденности. По мнению известного специалиста в области перинатальной медицины I.Volpe, судороги у новорожденных или неонатальные судороги - самое первое и наиболее значимое проявление церебральной дисфункции [13].

Согласно современной международной классификации у новорожденных выделяют следующие типы приступов (2002).