Ж «Арнайы педагогика» пәні бойынша ДӘріс жинағЫ
Тақырып: Сөйлеуі бұзылған балалар
жүктеу/скачать 135.26 Kb.
|
| Тақырып: Сөйлеуі бұзылған балалар
1.Логопедияның мақсаты мен міндеттері 2.Сөйлеу тілінің бұзылу түрлері 3.Тілдік бұзылу себептері Логопедия дегеніміз –сөйлеу тілі кемістіктерін, оның бұзылу себептерін болдырмау жолдарын, сонымен бірге осындай кемшілектерді әртурлі жолдармен түзетіп жоюдың тәсілдерін зерттейтін ғылым.Логопедия – логос сөз және пайдео тәрбиелеймін,үйренемін деген грек сөздерінің тубірінен алынған. Логопедияның негізгі мақсаты сөйлеу тілі бұзылған адамды оқыту, тәрбиелеуді және қайта тәрбиелеуді,сонымен бірге сөйлеу тілінің кемістіктерінен алдын-ала сақтандыру жолдарын ғылыми негізде зерттеу болып табылады . Логопедия ғылымы мынандай міндеттерін белгілеуге болады. Әртүрлі тіл кемістіктерінегі сөйлеу тілі қызметінің дамуын зерттеу; Сөйлеу тілі бұзылуының таралуын, оның симптоматикалық белгілерін анықтау; Сөйлеу тілі бұзылған баланың сөйлеу қабілетінің өздігінен белгілі бір дамуын, сөйлеу кемістіктерінің адамның жеке басының қалыптасуына, психикасының дамуына тигізетін ықпалын анықтау; Әртүрлі ақаулықтары бар балалардың сөйлеу тілінің қалыптасу ерешеліктері мен кездесетін тіл кемістіктерін зерттеу; Сөйлеу тілі бұзылуының себептерін, белгілерін, қүрылымын, механизмдерін анықтау; Сөйлеу тілінің кемістіктерін анықтайтын, оны ажырататын педагогикалық тәсілдерді жетілдіру дамыту ; Сөйлеутілікемістіктерінжүйелеу; Тілкемістіктерініңерешекіктерінебайланыстықолданылатынтүзетуәдістері мен амалдарынжетілдіру; Қазақтілінетәндыбыстардыңартикуляциялықерекшеліктерінжәнетүзетутәсілдерінанықтау; Сөйлеутілкемістіктеріненалдыналусақтандырутәсілдерінтолықжетілдіру; Логопедиялықжәрдемдіұйымдастырумәселесінжекезерттеу. Логопедия ғылымында осы уақытқа дейін шешілмей келе жатқан мәселелердің бірі жүйелі ғылыми тұрғыдан тіл кемістіктерін топтастыру болып табылады.Оған бөгет болатын жағдайлар,өбіріншіден тіл кемістіктерінің коптеген түрлерінің кездесуі және олардың нағыз күйінде кездеспей, күрделі түрде кездесуі. Осының бәрі тіл кемістіктерін ғылым жүзінде дәлелдеп топтастыруды қиындатады. Бұның қиындығы сол, егер тіл кемістігінің бір түрі бірнеше себептердің салдарынан болса, тіл кемістігінің бірнеше түрі пайда болуы мүмкін.Сонда тіл кемістіктері жеке түрде немесе басқа тіл кемістіктерімен қисындасып, тіркесіп кездесуі мүмкін.Соған байланысты олар логопедияда өзіндік белгілеріне байланысты белгілі терминдермен нақты белгілінеді. Сөйлеу тілінің бұзылу түрлері мынадай: Дислалия– есту қабілеті мен сөйлеу мүшелерінің инвервациясы дұрыс сақталғанда кездесетін тілдік дыбыстардың бұзылып айтылуы. Синонимдері: тілмүкістігі,тілдыбыстарынайтукемістігі, фонетикалықкемістік. Ринолалия–сөйлеумүшелерініңанатомиялық–функционалдықкемістіктерініңсалдарынандауысәуезділігнің,тембрінің,дыбыстардыңайтылуыныңбұзылуы.Синонимдерімұрынменсөйлеу. Дизартрия–жүйкетамырларыныңсөйлеумүшелерініңжұмысынтолыққамтамасызетеалмауынабайланыстысөйлеуқабілетініңбұзылуыДизартрияныңауыртүріанартриядепаталады .Ондайжағдайдаадамдыбысайтумүмкіншілігіненайрылады. Тұтықпа- сөйлеумүшелерініңбұлшықеттерініңтартылусалдарынансөйлеудіңырғақтығының,жылдамдығыныңбұзылуы.Синонимдері:логоневроз. Алалия- басмиқабығындағытілаймақтары(зонасының) жастайынанзақымдануыныңәсеріненбаладасөйлеутілініңжетілмеуінемесемүлдемдамымауы.Синонимі: мылқау. Афазия-бұлсөйлеутілініңтолықнемесежартылайжоғалуы, жойылуы.Миқорабыныңжарақаттануы,нейроинфекция,мидағыісіктіңсалдарынанадамныңсөйлеуқабілетіненайырылуы. Брадилалия –сөйлеужылдамдығыныңқалыптантысбаяулауы.Тахилалия-сөйлеужылдамдығыныңқалыптантысжылдам болуы. Дисфония –дауысшығарумүшелерінің( күші, биіктігі, тембрі)қалыптантысөзгерусебептерінендауыстың жартылай бұзылуы.Афония-дауыстың толықтай жойылуы. Дислексия–оқупроцесініңжартылайбұзылуы. Алексия оқупроцесініңмүлдем қалыптаспауы. Дисграфия –жазупроцесініңжартылайбұзылуы.Аграфия –жазупроцесініңмүлдемқалыптаспауы. Жалпытілкемістігі–естуқабілетімен ой–өрісіәдеттегідейдамығанбалалардыңмағыналықжекеқатыстысөйлеутіліқұрамыныңкомпоненттерініңбұзылуынанболатынкүрделітілкемістектері.ЖТКүш деңгейі бар (1-2-3). Жалпысөйлеутілініңдамымауы алалия,афазия,ринолалия,дизартрия сияқтыкүрделісөйлеупатологиялардыңтүрлерінде дебайқалады.Баланыңсөйлеутілініңбұзылуынанықтап,зерттепотырыпоныментүзету –тәрбиежұмысыжүргізгендұрыс.Дәлуақытындақолайлыжағдайжасайотырыпбаланыңтілініңдұрысдамуынабағытбергенжөн. Баланың тамаша сезімімнің дамуын тек қана дыбыс үндестігін айтуды пайдалана білуімен шектестіріп қоймай, оны мәнерлі сөйлеуге үйретіп отырған жөн.Тіл кемістігі көбінесе мектеп жасына дейінгі балаларда кездеседі. Тіл кемістігін уақытында жоймаса, ол барған сайын ұлғайып, нығаяды да баланың дұрыс сөйлеуіне кесірін тигізеді. Мектеп жасына дейінгі кезеңде сөйлеу тілі өте –мөте қарқынды дамиды.Бала 2 жастан бастап енжар және белсенді сөздіктерді тез жинайды, дыбыстарды айтуды және грамматикалық құрылымдағы сөйлемдерде меңгереді. 2жасында -300-400 3 жасында -1000-1500 4 жасында -1600-1800 5 жасында-2000-2300 6 жасында-3000-3500 дейінсөздікқорыболады. Сөйлеу тілінің кеңеюі тәрбиенің барысында, бала мектепке барар алдында тілін грамматикалық зандылығын меңгеріп, байланыстырып сөйлеу дағдысын игереді.Сондықтан да бұл кезеңде баланы ерекше қамқорлық қажет. № 10 ЛЕКЦИЯ жүктеу/скачать 135.26 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|