ЖҰмыс бағдарламасы психологияны оқыту әдістемесі пәні бойынша 050503 Психология мамандығы студенттері үшін Павлодар

Ф СО ПГУ 7.18.2/06

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
С.Торайгыров атындағы Павлодар мемлекеттік универститеті
Психология және педагогика кафедрасы

ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ

Психологияны оқыту әдістемесі

050503 – Психология мамандығы студенттері үшін

Павлодар

Лист утверждения к рабочей Форма

программе дисциплины, Ф СО ПГУ 7.18.1/06

разработанной на основании

государственного

общеобязательного стандарта

образования специальности и

типовой учебной программы

ОЖ жөніндегі проректор

_____________Н.Э. Пфейфер

200 __ ж. «_____» _________

.
Құрастырушы: п.ғ.к., психология және педагогика кафедрасының доценті Галиева Б.Х.
Психология және педагогика кафедрасы

Жұмыс бағдарламасы

«Психологияны оқыту әдістемесі» пәні бойынша 050503 – Психология мамандығы студенттеріне арналған

Кафедра меңгерушісі ___________________ Кертаева К.М.

ОӘК төрайымы____________________________Жуманкулова Е.Н.

Факультет деканы_____________Сарбалаев Ж.Т.«_____»__________200__ж.

ОӘБ бастығы _______________Варакута А.А. «_____»__________200__ж.

1. 
   Пәннің мақсаты мен міндеттері
   
   1. 
      Кіріспе
      

Білім беру (оқыту мен тәрбие) үрдісін ұйымдастырудың психологиялық заңдылықтарын кейбір жалпы алғанда көптеген оқушылар үшін осы үрдісті ұйымдастырудың тәсілдері мен психиканың қалыптасуы және даму ерекшеліктерінің аралығындагы қатынасы деп түсіндіреді. Психиканың қалыптасу ерекшеліктері туралы сұрақ - қоршаған ортадағы және генетикалық факторлардың күрделі қатынасы туралы – психологияны оқыту әдістемесінің төңірегінде ғана емес, сондай-ақ педагогика, медицина, философия, дидактика және т.б. ғылым саласында да осы мәселе шешіліп қаралуда. Сондықтан психология мамандығын таңдаған студентке осы сұрақтағы психиканың қалыптасуындағы психологиялық-педагогикалық құралдармен және эксперименттік ізденістермен таныстыру маңызды. Осы білімдер келешекте студентке психологияның аталған іргелес ғылымдарды тиімді игеруге, сонымен қатар оқытушы ретінде нәтижелі қызмет атқаруға мүмкіндік береді.

Соның салдарынан темпераментімен, қабілеттерімен, мінезімен, ой түрімен, тұтастай т.б. психикалық даму деңгейімен айырықшаланатын оқушылармен жұмысқа дайындық жүргізу барысында студент-психолог өзінің педагогикалық іс-әрекетін компетентті орындауда, тек психологияны оқыту әдістемесі саласында бүгінгі педагогикалық-психологиялық біліммен қаруланған жағдайда ғана нағыз маман бола алады.

Психологияны оқыту әдістемесі оқу үрдісінде алған фактілік материал мен теориялық білім берудің практикалық жағдайында (оқушылардың психологиялық таңдауы, педагогикалық-психологиялық диагностика және психикалық дамудың прогностикасы, оқытудың сәттілігінің болжамдануы және жақсы оқытуды қамтамасыз етуге қажетті психологиялық жағдайды анықтау, ата-аналармен жұмыс және т.б.) көптеген практикалық міндеттерді шешуге маңызды мәні бар.

Алған білімдердің орта білім беру жүйесіндегі реформаның психологиялық ерекшеліктері, мектептегі білім берудің ұлттық үлгісі, білім берудің дифференциациясы мен индивидуализациясы, оқушылардың кәсіптік бағдарын ұйымдастырудың психологиялық ерекшеліктері, білім берудегі информатизацияның психологиялық ерекшеліктері, тәрбие және оқыту жүйесі дамуының бүгінгі кезеңдегі психологияның рөлі мен орны, психологияны оқыту әдістемесі ғылыми практикалық пән ретінде және оның педагогикалық пәндер жүйесіндегі алатын орны, пәнге жалпы сипаттама және психологияны оқыту әдістемесі курсының мақсаттары деген сұрақтарға сенімді бағдарлануға мүмкіндік береді.

1.2 Пәннің мақсаты: гуманитарлық мамандықтардағы студенттердің психологияны оқыту әдістемесі пәнін меңгеруі негізінде ғылыми білімдерін дамыту, семинар мен практикалық сабақтар үдерісінде студенттердің осы пәнді түсіндіре білуін қалыптастыру, мектеп оқушыларына оқытуды ұйымдастырудың әр түрлі формалары туралы психологиялық білімін меңгеруді өңдеп реттеу және бақылау.

1.3 Пәннің міндеттері:

• 
  психологияны оқыту әдістемесінің теориялық негіздерінің мазмұнын ашу;
  
• 
  психологияны оқытудың мәселелеріне қызығушылықты тудыру;
  
• 
  студенттердің психологияның практикалық оқытушысы ретінде үздіксіз өзіндік жетілдіруге ұмтылуына бағыттау;
  
• 
  студенттерді қолданбалы психологиялық пәнді меңгеруге қызығушылығын арттыру;
  
• 
  студенттерді жеке кәсіби іс-әрекеттегі педагогикалық психологияның білімін қолдануға ынталандыру.
  

• 
  мектептегі психологияны оқытудың мақсаттары мен мазмұнын;
  
• 
  психология бойынша класс және кластан тыс жұмыстарды жүргізу әдістемелерін;
  
• 
  «Психологияны оқытудың әдістемесі» пәнінің негізгі міндеттерін;
  
• 
  «Психологияны оқытудың әдістемесінің» бүгінгі спецификасын.
  

• 
  оқытудың тиімділігін бағалау критерийлерін дұрыс таңдауды үйрену;
  
• 
  әр нақты жағдайдағы оқытудың әдістемесін дұрыс қолдануға үйрену;
  
• 
  оқытудың әдістемесін жетілдіруге үйрену;
  
• 
  психология бойынша сабақтарды жүргізуде жеке позициясын түсіндіре білу;
  
• 
  оқу пәні ретінде психологияны оқытуда туындайтын практикалық мәселелерді шешуге теориялық білімді психолог-ізденуші және окытушы дағдысын игеру.
  

Сонымен, осы курста алған білім студенттердің маман оқытушы ретінде оның теориялық, ғылыми және практикалық дайындығының жоғарғы деңгейін қамтамасыз етеді, осыдан психикалық дамудың басты детерминанттары ретінде білім беру үрдісіндегі ұйымдастырудың психологиялық ерекшеліктері туралы кең көлемде түсініктеме береді. Курстың көлемі — осы пәнннің көлемі оқу жоспарымен келісілген 2 кредиттен тұрады, яғни 90 сағатқа (СӨЖ, СӨМЖ бірге) теңеледі. Межелік бақылаудың саны - 2. Соңгы бақылаудың формасы - емтихан.

3.3 Теориялық курстың мазмұны

1-тақырып Психологияны оқытудың мазмұны оқу пәні ретінде

Жалпы оқу пәні бойынша сабақты жоспарлау және ұйымдастыру. Окытудың міндеттерін құра білу, әрі класс және кластан тыс жұмыстардағы окытудың мазмұнын ұйымдастыру. Түсіндіру, меңгеру және бакылау міндеттерін шешуге оқу уақытын бөліп, реттеу. Сабақты ұйымдастырудың және оқытудың белсенді әдістерінің топтық формаларының ерекшеліктері.

3-тақырып Мектептегі оқытудың ерекшеліктері

Оку пәні мазмұнын таңдаудың негізгі принциптері. Меңгеруді ұйымдастырудың психологиялык ерекшеліктері. Жалпы және абстрактілік сипатты білдіретін білімді меңгеру. Оқу пәнін конструктілейтін білім немесе оның негізгі тараулары. Психологиялық білім объектісінің мазмұны және кұрылымы. Білімді үлгі тұргысынан қайта шығару. Жекеленген білімдердің жүйесінде зерттелетін объектінің алғашқы, барлығына жалпы катынасты нақтылау.

Сабақты өткізудің жалпы схемасы: дайындық фазасы, оқушылармен мұғалімнің өзара әрекет жолдарының белсенді оқыту фазасы, сабақтың нәтижесін бағалау фазасы. Психология бойынша сабақ және оның негізгі ерекшеліктері Сабақтың типтері. Жаңа материалды түсіндіру бойынша сабақ. Тақырыптарды қайталау бойынша сабақ және бөлек сабақтардың арасындағы өзара байланысты құру. Шығарма-сабақ. Дискуссия-сабақ.

Көрнекілік принципінің мәні. Психологияны оқытудағы көрнекілік. Оқу көрнекілігінің түрлері. Табиғи заттай үлгілер. Шартты графикалық көріністер. Белгі үлгілері. Көрнекі материалдың қызметтері. Табиғи эксперименттік жағдайдағы пәндік көрнектілік.

Лекцияға оқу мазмұнын таңдау. Уақытты бағдарламаның басқа тақырыптарын оқытуда ескеретін лекция-әңгімені жоспарлау. Психологияны оқуда тақырыптарға әдістемелік бағыт. Аудиовизуальдық және көрнекі құралдарды қолдану. Материалдың түсініктілігі принципінің психологиялық ерекшеліктері. Материалды түсіндірудің түсініктілігі. Түсіндіру стилі. Сабақтағы оқушының іс-әрекетін белсендіру.

Меңгеру үрдісін бақылауды ұйымдастыру. Сұрау оқу іс-әрекетінің сәттілігін бағалау формасы ретінде. Тікелей сұрау арқылы оқушылардың білімін тексеру. Сұраудыц типтері: негізгі және қосалқы. Фронтальды ауызша және жазбаша сұрау. Тақырып бойынша сұрақтарды құрауға әдістемелік бағыт беру. Тоқсан бойынша сұрау. Оқушылардың жауабын бағалау.

Психология тақырыбы бойынша бақылау жұмыстарын өткізуге әдістемелік бағыт беру. Бақылау жұмысын өткізудің әдістемесі. Класта бакылау жұмысын талдау, үйреншікті қателерді талдау. Бақылау сұрақтарының шамалас варианттары.

8-тақырып Сабақта оқушының жұмысын белсендендіру

Оқу іс-әрекетінің белсендендіру формалары: психология сабағында ақпаратты жазу, мұғалімнің сол немесе басқа тақырыптарды түсіндіруіне байланысты оқушыларға сұрақтар және осы сұрақтар бойынша қысқа пікір- талас, мұғалімге сол немесе басқа тақырыптар бойынша сұрақтар, психологиялық есептерді шығару.

Қайталаудың негізгі принциптері. Өткен тақырыптармен жаңа материалдың байланысының жүйесі. Қайталауға арналған сұрақтар. Схемалар бойынша жұмыс кайталау әдісі ретінде.

Мысал ретіндегі әдістемелік өңдеулер.

10-тақырып Оқушылардың өзіндік жұмысы

Психология бойынша оқулықпен, дәптермен жұмыс. Оқушылар үшін психология бойынша оқулықпен жұмыстың ерекшеліктері. Психология бойынша дәптермен жұмыстың ерекшеліктері. Психология бойынша оқу шығармаларының ерекшеліктері. Оқушының оқулықпен, дәптермен жұмысын мұғалімнің бақылауы. Психология бойынша жазба үй жұмысы. Шығармалар. Рефераттар. Мысалы ретіндегі әдістемелік өңдеулер.

Оқытуда компьютерлік техникаларды қолданудың психологиялық педагогикалық аспектілері. Психология негіздерін оқытудың телекоммуникациялық жүйе мүмкіндіктері. Электрондық пошта. Интернет.

Ілімді топтық ұйымдастырудың ерекшеліктері. Топтық гипнопедия және резервтік мүмкіндіктерді белсендендіру әдісі. Оқытудың мәселелік-топтық тәсілдері.

Ойын әдісі. Ойын оқыту меп тәрбиелеудің құралы ретінде. Оқытудың ойын әдісінің көпқызметтілігі. Психологияны оқытудың әдістемесіне сюжеттік ойындар мен театр педагогикасының элементтерін, ойын этюдтерін және психотренинг жүйесін енгізу.

14-тақырып ІІсихотехникалык жаттығулар мен түзету бағдарламалары

Психотехникалық жаттығулар мен түзету бағдарламалары. Оқушылар
тұлғасының интеллектілік және эмоциялық-еріктік сферасының дамуына бағытталған оқушы психология негізін оқытудың әдістемелері мен технологиялары. Мектепке балалардың психологиялық бейімделуін жақсартуға түзету ойындарының бағдарламасы.

15-тақырып Кластан және мектептен тыс жұмыс

Психологиялық үйірмелер. Психологиялық конференциялар. Психологиялық журнал. Мұғалімнің шолу лекциясы. Диспуттар және сұрақтар мен жауаптар кеші. Экскурсия және мәдени жорық.

1. Психологияны оқытудың мазмұны оқу пәні ретінде

1. 
   Психологияны оқыту үрдісінің сипаттамасы, оқытудың формалары
   
2. 
   Мектептегі оқытудың ерекшеліктері
   
3. 
   Сабақтың құрылымы. Сабақты психологиялық талдау
   
4. 
   Психология курсындағы көрнекілік
   
5. 
   Психология бойынша сабақ және оның негізгі ерекшеліктері
   
6. 
   Мектептегі психологияны оқытуды бақылау және бағалау
   
7. 
   Сабақта оқушының жұмысын белсендендіру
   
8. 
   Психология курсы бойынша қайталау
   
9. 
   Оқушылардың өзіндік жұмысы
   
10. 
    Оқытуды компьютерлендіру
    
11. 
    Психология курсын окытудың белсенді әдістерінің топтық формалары
    
12. 
    Мектепте психологияны оқыту әдістерінің инновациялық аспектілері
    
13. 
    Психотехникалык жаттығулар мен түзету бағдарламалары
    
14. 
    Кластан және мектептен тыс жұмыс
    

1. 
   Мектепте психологияны оқыту бағдарламасының тұжырымдамасы
   
2. 
   Мектепте психологияны оқытудың альтернативтік бағдарламалары
   
3. 
   Оқытудың инновациялық үлгілері
   
4. 
   Мектепте және жоғары оқу орнында оқытудың ерешеліктері
   
5. 
   Оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың негізгі аспектілері
   
6. 
   Мектепте психологияны оқыту әдістемесінің пәнаралық байланыстары
   

учебного плана Ф СО ПГУ 7.18.1/10

1. Балмаев Б.Ц. Методика преподавания психологии. М., 2001.

2. Давыдов В.В. Теория развиваюшего обучения. М. 1996.

3. Дьяченко Н.И. Психология высшей школы. Минск, 1981.

4. Климов Е.А. Психология: Учебник для средней школы. М., 1996.

5. Леонтьев А.А. Психологические особенности лектора. М. Л., 1981.

6. Подвойский М.А. Уроки психологии в школе. М .,1993.

7. Ляудис В.Я. Методика преподавания психологии. М., 2000.

8. Психология. Словарь. М.,1997.

9. Психология: Учебное пособие для начальной школы /Под ред. И.В.Дубровиной. М. Гардарика, 1998.

10. Теплов Б.М. Психология. Учебиик для средней школы. М., 1954.

11. Эльконин Д.Б. Психологическое развтие в детских возрастах. Воронеж,1995.

12. Фридман Л.М., Кулагина П.Ю. Психологический справочник учителя. М., Просвещение, 1991.

13. Талызина Н.Ф. Педагогическая психология. М. Л., 1998.

14. Практическая психология образования. Учебник для высших и средних специальных учебных заведений / Под ред. И.В.Дубровиной. М., 1997.

15. Выготский Л.С. Педагогическая психология. М., 1991.

16. Давыдов В.В. Виды обобщения и обучении. М. 2000.

17. Актуальные проблемы методики преподавания психологии в педвузе и школе. М, 1990.

18. Бадмаев Б.Ц. Психология и методика ускоренного обучения. М., 1998.

19. Гальперин П.Я., Талызина Н.Ф.Формирование знаний и умений на основе теории поэтапного усвоения умственных действий. М., 1968.

20. Игры - обучение, тренинг, досуг /Под ред. В.В.Петрусинского /В четырех книгах./ - М.: Новая школа, 1994.

21. Овчарова Р.В. Справочная книга школьного психолога. М.: Просвещение,1996.

22. Рогов Е.И. Психология познания для старшеклассников. М., 1998.

23. Самоукина Н.В. Психотехнические игры и упражнения для учителей. М.,1994.

24. Цийлин В.С. Доступность и трудность в обучении. М., 1984.