Жұмыс оқу бағдарламасының титулдык парағы

ОІ проректоры

________ Н.Э.Пфейфер

2010 ж. «___»__________

Кафедра меңгерушісі __________ В.П. Марковский 2010 ж. «___»__________

Энергетика факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды

2010 ж. «___»____________№____ Хаттама

ОӘК төрағасы ______________ М.М Кабдуалиева 2010 ж. «___»___________

келісілді

Энергетика факультетінің деканы ________Кислов А.П. 2010 ж. «___»______

ОҮЖжӘҚБ бастығы____________Варакута А.А. 2010 ж «____»____________

2010 ж. «___»_________________№_____ Хаттама.

Берік білім алу нәтижесінде студент мынаны білуі тиіс:

– апатқа қарсы автоматикасының (АҚҚ, АРҚ, АЖТ) құрылғыларының жұмыс істеу принципі және негізгі талаптары.

– Автоматты синхронизаторлар, сихрондық машинаналардың параллель жұмысқа қосқан кезде қолданылуын.

– Электр станциялар мен электр желілерде кернеу мен реактивті қуатты реттеу тәсілдері және олардың жұмыс істеу принципін.

– Энергожүйелер мен электр станцияларда кернеу мен активті қуатты реттеу тәсілдерін.

– Энергожүйелер мен электр станцияларда қолданылатын автоматтық емес уставкалардың таңдау жасауын білу керек.

– Электр станцияларда қолданылатын автоматтық құрылғыларды реттеуді және сынауды білу.

Пәнді оқу кезінде келесі пәндерден алынған білімдері қажет етіледі:

– Электротехниканың теориялық негіздері (электр тізбектерінің бірфазалы синусоидалық ток, үшфазалық тізбек бөлімдері)

– Электрлік машиналар (трансформаторлық және синхрондық машиналар бөлімдері)

– Электр станциялар мен қосалқы станциялар

3 Постреквизиттер

Пәнді оқу кезінде алынған білімдері, іскерлігі және дағдылары дипломдық жұмыс жазу кезінде, сонымен қатар электрстанция мамандығына жұмыс істегенде қажетті болады.

4.2 Пәннің тақырыптарының мазмұны

Апатқа қарсы автоматикасы.АҚҚ құрылымдарын тағайындау, олардың классификациясы және қолдану облысы. АҚҚ құрылымдарына көрсетiлетiн негiзгi талаптар. АҚҚ- ның бiр рет әрекет ету қағидасы. Әуеге және сөндiргiштер элегаздық АҚҚ. Екi еселік АҚҚ. АҚҚ-ның жанында релелiк қорғаудың үдеулік әсерi.

АРҚ мағынасы. АРҚ құрылымына көрсетiлетiн негiзгi талаптар. АРҚ iске қосқыш органдары. АРҚ құрылымдардың орындалуының негiзгi қағидалары. Трансформаторларға арналған бiржақты әсердiң АРҚ схемасы. Жылулық электр станцияларына трансформаторларының АРҚ схемалары. АРҚ-дың құрылымдардың уставкаларын есептеу.

АЖТ құрылым көрсетiлетiн тағайындаулар, негiзгi талаптар. АЖТ-тің құрылымның орындауының негiзгi қағидалары. Энергия желiсiн жобалауының институтының АЖТ және ЖАҚҚ бiр үлгiдегi схема. Қосымша жүк түсiрудiң схемалары. АЖТ-дың құрылымдардың уставкаларын есептеу.

2 Тақырып

Нормалы режимдегі автоматика. Параллель жұмысына iлеспе генераторлардың қосындысы әдiстерi туралы ортақ мәлiметтер. Самосинхронизацияның әдiсi бойынша iлеспе генераторлардың автоматты қосындысы. Дәл синхронизацияның әдiсi бойынша iлеспе генераторлардың автоматты қосындысы. Озуды тұрақты уақытпен автоматты синхронизаторлары. Тұрақты озу бұрышымен синхронизатор. «Спринт» және кемеңгер-шi автоматты микропроцессорлық синхронизаторлар. Автоматты синхронизаторлардың уставкаларын есептеу.

Синхронды генеторлардың тағайындалуы және автоматтық қоздырғыш (АРҚ) реттеудің түрлері. АРҚ электромагниттік генераторларының тұрақты ток қоздырғыштары. Тез әрекет етуші форсировканың және расфорсировканың синхрондық генераторларының қозуы. Синхрондық генераторларының компаундирлену қоздырғышы.

Электромагниттік кернеудің корректорлары (ЭМК). Фазалық басқарылатын компаундирленудің құрылымы. ЭПА-305 және РВА–62 типті электромагниттік қозушы жүйелерінің АРҚ генераторлар құрылымы. АРҚ синхрондық генераторларының электромагниттік тұрақты ток қоздырғыштары. ЭПА-325 типті жоғары жиілікті АРҚ генераторлары. Күшті әрекетті АРҚ. Күшті әрекетті АРҚ-ның тағайындалуы, ерекшеліктері және алгоритмдері. Күшті әрекетті АРҚ-ның түрлері. Күшті әрекетті АРҚ-ның аналогтық, цифрлық, микропроцессорлық қоздырғыш реттеушілері.

АРҚ құрылғылы электрстанциялардың шиналарындағы кернеуді және реактивті қуатты реттеу. Параллель жұмыс істеуші генераторлардың реактивті нагрузканың автоматты таратылуы. Электр желілерде автоматты токтың реттелуі.

АРТ-1Н типті кернеу трансформаторының жартылай өткізбелі автоматты реттеуіші. SPAU 341C микропроцессорлық автоматты реттеуіш.

Активті қуатты және жиілікті реттеу әдістері. Реттеудің харастеристикасы. Статистикалық характеристикасының әдістері. Жиіліктің интегралдық ауытқу әдісі.

Айналу жиілігінің центрге тартқыш реттеуіші. Электрогидравликалық реттеуіштің айналу жиілігі.

1) 1 Тақырып

Апатқа қарсы автоматикасы. 1,2 сабақ АҚҚ уставкаларын есептеу. Автоматтық қосылу резерв құрылғыларын таңдак мен уставкаларын есептету. Автоматтық жиілікті түсіру құрылғыраның уставкаларын есептеу.

2) 2 Тақырып

Нормалы режимдегі автоматика. 3 Сабақ. Автоматтық синхронизаторлардың уставкаларын есептеу.
4.4 Зертханалық сабақтардың мазмұны мен тізімі
Лабораторлық сабақтардың мақсаты – автоматика тізбектерімен танысу, уставкаларды есептеу, уставкалардың құрылымы және жұмыс істеу принципі болып табылады.

1)1 сабақ. АҚҚ-ның бірінші және екінші реттік құрылымдарымен танысу. АҚҚ құрылғының уставкаларын есептеу және орнату.

2) 2 сабақ. АРҚ секциондық ажыратқышпен танысу. АРҚ секциондық ажыратқыштың уставкаларын есептеу және орнату. АРҚ секциондық ажыратқышты әр түрлі режимде сынау.

3) 3 сабақ. АЧР1 және АЧР2 құрылғыларымен танысу. АЧР1 және АЧР2 уставкаларын есептеу және орнату. АЧР1 және АЧР2 әр түрлі режимде сынау.

4.5 Студенттің өздік жұмысының мазмұны

4.5.1 СӨЖ түрлерінің тізімі

4.5.2 Студенттердің өздігінен оқуына бөлінген тақырыптардың тізімі

1) 1 Тақырып

Апатқа қарсы автоматика. Автоматтық қайта қосылу

– РПВ-01 және РПВ-02 микросхемдердің релелік қайта қосылуның тағайындалуы, жұмыс істеу принципі және ерекшеліктері.Ұсынылатын әдебиеттер: [2] §9.3.

Резервтің автоматтық қосылуы. 6 кВ және 6/0,4 кВ кернеуіндегі жылулық электр станциядағы трансформаторлардың РАҚ схемаларының өзіндік мұқтаждықтары. Ұсынылатын әдебиеттер: [9] 6 тарау, [10] §5.3.

2) 2 Тақырып

Нормаль режимдегі автоматика. Автоматты түрде синхрондық генераторларының параллель жұмысқа қосылуы. СА-1 тұрақты озу бұрышымен синхронизаторы. СПРИНТ және АС-М типті автоматтық синхронизатордың құрылымы мен жұмыс істеу принципі. Ұсынылатын әдебиеттер: [2] §2,5 және §2.7, Электрические станции журналы 1999, №8, 48-51 б., Электротехника журналы 1996.- №9, 30-34 б.

Кернеуді және реактивті қуатты автоматты реттеу. ЭПА-305 және РВА–62 типті электромагниттік қоздырғыштар жүйесі бар АРҚ генеторының құрылымы. Айнымалы токтың электромагниттік қоздырғыштары АРҚ генераторлары. ЭПА-325 типті үлкен жиілікті қоздырғыштық жүйесінің АРҚ генераторлары.

Күшті әрекетті АРҚ-ның тағайындалуы, ерекшеліктері және алгоритмі. Күшті әрекетті АРҚ-ның түрлері. Күшті әрекеттің реттеуші қоздырғыштары аналогтік, цифрлық және микропроцессорлық. Ұсынылатын әдебиеттер: [1] §7.5, 7.6, [3] §1.9, [7] §7.6,§7,7 және §7.8, [8] §42.2.

1 кесте

№ п/п	Бақылау жұмысының бөлімдері	Орындау үшін қажетті уақыт, сағ
1	АҚҚ бірінші реттік уставкаларын таңдау	3
2	АРҚ уставкаларын таңдау	5
3	АЖР уставкаларын таңдау	4
4	Генератордың синхронизациясын есептеу	4
	Барлығы	16

5 Әдебиеттер тізімі

Негізгі

1) Автоматика электроэнергетических систем. Учебное пособие. О.П. Алексеев, В.Е. Казанский, В.Г. Козис и др. Под ред. В.Л. Козиса и Н.И. Овчаренко -М.:Энергоиздат, 1981 – 480 б.

2) Овчаренко Н.И. Автоматика электрических станций и электроэнергетических систем.- М.: Изд-во НЦ ЭНАС, 2000. – 504 б.

3) Автоматизация энергетических систем. Под ред. А.Д. Дроздова. – М.: Энергия, 1977 – 483 б.

4) Леньков Ю.А. Автоматические регуляторы возбуждения синхронных генераторов с электромашинными возбудителями постоянного тока.– Павлодар, Изд-во ПГУ, 2007.– 63 б.

Қосымша

5) Соловьев И.И. Автоматические регуляторы синхронных генераторов. – М.: Энергоатомиздат, 1981 – 248б.

6) Барзам А.Б. Системная автоматика. – М.: Энергоиздат, 1989 – 446 с.

7) Беркович М.А., Гладышев В.А., Семенов В.А. Автоматика энергосистем. – М.: Энергоиздат, 1991 – 240 б.

8) Электротехнический справочник. Т3.Кн.1. –М.: Энергоатомиздат, 1988 – 880 б.

9) Байтер И.И., Богданова Н.А. Релейная защита и автоматика питающих элементов собственных нужд тепловых электростанций. – М.: Энергоатомиздат, 1989 – 112 б.

10) Собственные нужды тепловых электростанций/Э.М. Аббасова, Ю.М. Голоднов, В.А. Зильберман, А.Г. Мурзаков; Под ред. Ю.М. Голоднова. – М.: Энергоатомиздат, 1991 – 272 б.

Мамандықтың жұмыс оқу жоспарынан көшірме

Нысан ПМУ ҰС 7.18.3/32

050718 – Электроэнергетика, Электрлік станциялар мамандырылуы

Кафедра меңгерушісі ___________ В.П. Марковский 2010 ж. «___»________

Жұмыс оқу бағдарламасының келісу парағы

Нысан Ф СО ПГУ 7.18.3/035

(пәннің толық аты)