ИҢ ГҮЗӘЛ ДОГА — " ФАТИХА" СҮРӘСЕ
بِاِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَانِ الرَّحِيمِ .
الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ . الرَّحْمَانِ الرَّحِيمِ . مَالِكِ يَوْمِ
الدِّينِ . إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ . اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ .
صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلا الضَّالِّينَ .
"Бисмилләәһир-рахмәәнир-рахиим. Әл-хәмдү лилләәһи раббил-гааләмиин. Әр-рахмәәнир-рахиим. Мәәлики йәүмид-диин. Иййәәкә нәгъбүдү вә иййәәкә нәстәгыйин. Иһдинәс-сыйрааталь-мүстәкыйиим. Сыйрааталләзиинә әнгамтә галәйһим гайрил-мәгъдууби галәйһим вәләд-дааааллииин. Әәмиин".
(Рахмән һәм Рахим булган Аллаһының исеме белән башлыйм. Дан, мактау галәмнәрнең Раббысы (тәрбиячесе) булган Аллаһыга хастыр. Ул Мәрхәмәтле вә Рәхимледер. Кыямәт көненең бердәнбер хуҗасы — Улдыр. Тик Сиңа гына гыйбадәт кылабыз, Синнән генә ярдәм сорыйбыз. Безне туры юлга, үзең нигъмәтләр биргән кешеләрнең юлына күндер! Газапка дучар булганнар һәм адашканнар юлына түгел! Аллаһым, кабул ит.)
"Фатиха" сүрәсе, белгәнебезчә, Коръәни Кәримнең иң беренче сүрәсе һәм шул ук вакытта ул бер дога да. Ул Аллаһы Тәгаләнең безгә җибәргән сөекле илчесе Мөхәммәд Мостафа салләлаһү галәйһи вә сәлләм өйрәткән илаһи бер дога.
"Фатиха" сүрәсе — Коръәни Кәримнең беренче сүрәсе. Күргәнебезчә, бу сүрәдә Аллаһы Тәгаләнең кайбер исемнәре, сыйфатлары телгә алына. Бу сүрә намазларның һәр рәкәгатендә бер мәртәбә укыла. Шулай итеп, бу сүрә бер көндә иң аз дигәндә утыз-кырык тапкыр укыла. Мөселман һәр укуында үзен яраткан Аллаһыга ялвара һәм сүз бирә.
"Иййәәкә нәгъбүдү" аяте белән Аллаһыга шулай дип мөрәҗәгать итә: Аллаһым! Сине белеп таныдым. Рахмән һәм Рахимсең. Берсең, ишең һәм уртагың юктыр. Шуның өчен дә мин тик Сиңа гына гыйбадәт кылам һәм Синнән башка беркемнән дә ярдәм көтмим. Син бар булганда башка берәүдән ничек ярдәм сорый алыйм. Син — Кыямәт көненең бердәнбер Хуҗасы. Миңа санап бетермәслек нигъмәтләр бирдең. Боларга шөкер итеп бетерүем мөмкин түгел. Шуның өчен Сиңа мактау сүзләре әйтәм, Сиңа шөкрана кылам. Макталачак бердәнбер барлык та — Син генә.
Мин шундый нык иманга иямен ки, Синнән башка беркемнең каршында бөгелмәм. Син минем Аллаһым, мине Син яраттың, Син тормыш бирдең. Мин бернәрсә дә белмим, ялган һәм ялгыш юлларга китәсем килми. Бер үзем туры юлны табарлык көч һәм куәткә дә ия түгелмен. Шуңа күрә, әй, Рахмән вә Рахим булган Аллаһым! Мине дөрес юлга бары тик Син ирештерерсең; ирештер! Юлдан язып, Синең юлыңнан башка юлларга китеп, бозыклыкка төшкән һәм дөреслектән адашканнарның юлына түгел; сөйгәннәрең һәм нигъмәтләргә туендырган сөекле колларың киткән юлга — "Сыйрааталь-мүстәкыйм"гә — туры юлга алып бар. Догамны кабул әйлә, Аллаһым!
Кечкенә яшьтән үк бу доганы һәр көн күп тапкыр укый башлаган мөселманның кешелек сыйфаты да үзгәрә башлар, билгеле тәртипкә салыныр һәм ул Аллаһыдан башка берәүнең дә алдында баш имәс, дөньяви мәнфәгатьләр аның өчен әһәмиятле булмас, ул бары тик хак һәм хакыйкать артыннан китәр.
Югарыда әйтеп узылган һәм биредә аңлатылмаган сәбәпләр буенча, "Фатиха" сүрәсе күп саваплар китерер. Шуңа күрә дә ул һәр намазда укылырга тиешле. Аны укымыйча намаз кылу мөмкин түгел. Чөнки Пәйгамбәребез салләллаһү галәйһи вә сәлләм "Фатиха"сыз кылынган намазның җиренә җитмәве һәм хаталы булуы турында кабат-кабат әйткән.
Әбү Сәгыйд бине әл-Худри бу турыда болай дигән:
Мин бервакыт мәчеттә намаз укып утырганда Пәйгамбәребез салләллаһү галәйһи вә сәлләм мине үз янына чакырды. Намаз укып бетергәч, янына чыктым.
— Я, Рәсүлүллаһ, намаз укый идем, — дип гафу үтендем.
Моңа каршы ул:
— Аллаһ Коръәндә: "Әй, мөэминнәр! Сезне Рәсүлүллаһ үзегезгә тормыш бирәчәк мәсьәләләр өчен чакырганда җавап бирегез, дип боермадымы?" — диде. ("Әнфәл" сүрәсе, аять 24.) Моннан соң миңа:
— Әй, Сәгыйд, сиңа бу мәчеттән чыкканчы бер сүрә өйрәтермен, ул Коръәндәге сүрәләрнең савабы ягыннан иң бөегедер, — диде. Аннан соң кулымнан тотты, ул мәчеттән чыгарга теләгәч, мин:
— Әй, Аллаһының илчесе! Сиңа бер сүрә өйрәтермен, ул Коръәндәге сүрәләрнең иң бөеге" дидегез, — дип хәтеренә төшердем. Рәсүлүллаһ салләллаһү галәйһи вә сәлләм:
— Ул сүрә "Әл-хәмдү лилләәһи раббил гааләмиин..."дер ки, намазларда кабатланылган җиде аять һәм миңа бүләк ителгән Коръәндер, дип әйтте.
"Фатиха" сүрәсенең кыйммәтен аңлатып бетерү мөмкин түгел. Түбәндәге кудси хәдис (мәгънәсе Аллаһыдан, сүзләре пәйгамбәрдән булган хәдис) безгә моның әһәмиятен тагын бер кабат ачыкларга мөмкинлек бирә.
"Фатиха"ны Үзем белән колым арасында икегә бүлдем: яртысы — Минеке, яртысы — колымныкы. Колымның теләгәне — хакыдыр, үзенә биреләчәк.
Пәйгамбәребез салләллаһү галәйһи вә сәлләм дәвам итеп болай ди:
Бер кол: "Әлхәмдү лилләәһи раббил-гааләмиин", — дигәндә Аллаһ:
— Колым Миңа хәмед әйтте (Мине мактады), — дип әйтер. Кол:
— "Әр-рахмәәнир-рахиим", — дигәндә Аллаһ:
— Колым Мине гомуми һәм хосусый мәгънәдә булган мәрхәмәт белән телгә алды, Мине мактады", — дип әйтер. Кол:
— "Мәәлики йәүмиддиин", — дигәндә, Аллаһ:
— Колым Мине бөек итеп таныды, Миңа хөрмәт күрсәтте, — дип әйтер. Кол:
— "Иййәәкә... нәстәгыыйн", — дигәндә, Аллаһ:
— Бу Минем белән колым арасындадыр. (Гыйбадәт — колыма хас, ярдәм итү исә Миңа хастыр). Колымның теләгәне биреләчәктер, — дип әйтер. Кол:
"Иһдинәс-сыйрааталь-мүстәкыйим... вәләддааааллиин" дигәч исә, Аллаһ:
— Бу теләк колга хас, теләгәне биреләчәктер,— дип боерыр.
"Фатиха" сүрәсенең өстенлеге хакында Ибне Габбастан риваять ителгән бер хәдистә болай диелә:
Җәбраил фәрештә Пәйгамбәребезнең (с.г.в.) янында утырганда югарыда ишек ачылган тавышка ошаган бер тавыш ишетте. Башын югары күтәрде: "Һичшиксез, бу һичбер вакыт ачылмаган бер ишек, — диде. Аннан бер фәрештә иңде һәм: "Бу җир йөзенә иңгән бер фәрештәдер ки, моңа кадәр аның иңгәне юк иде," — диде. Сәлам биргәч: "Бары тик сиңа гына бирелгән һәм сиңа кадәр һичбер пәйгамбәргә бирелмәгән ике нур белән шатлыклы хәбәр сиңа китердем. Бу ике нур "Фәәтихәтүл-китәәб" белән "Бәкара" сүрәсенең ахырыдыр. Боларда укылачак һәрбер хәреф өчен теләгәнең һичшиксез биреләчәктер", — диде.
"Бәкара" сүрәсенең соңгы — "Әәмәнәр-расүүлү" дигән мәшһүр дога аятьләре алда китереләчәк.
"Фатиха" сүрәсе шифа бирү максаты белән дә укылыр. Бохариның Әбү Сәгыйд әл-Худридән риваять ителеп килгән бер хәдисендә түбәндәгеләр сөйләнә.
Гарәп кабиләләренең берсендә бер шәхесне чаян чаккан. Төрле чаралар куллануга карамастан, аны дәвалап булмаган. Бары тик, Әбү Сәгыйд әл-Худри "Фатиха" сүрәсен укыганнан соң гына, хастаның хәле яхшырган.
"Фатиха" сүрәсенең өстенлеге турында күп кенә чыганакларда бай мәгълүмат бирелә. Аларның барысын да монда бирү мөмкин түгел. Без бу сүрә намазларда гына түгел, бәлки һәрвакытта да укылырга тиеш дигән нәтиҗә белән чикләнергә булдык.
"Бисмилләһ" исә һәр эшне башлаганда барлык мөселманнар укырга тиешле булган бер аятьтер. Пәйгамбәребез салләллаһү галәйһи вә сәлләм хәдисләренең берсендә: "Бисмилләһ"сез башланган һәрбер эш бәрәкәтсез һәм нәтиҗәсез булуга хөкем ителгәндер", — дигән. Игътибар иткәнсездер, Аллаһ, Рахмән һәм Рахим сүзләре, ягъни Аллаһының "Фатиха" сүрәсендә китерелгән исемнәре монда да әйтеп үтелә.
Нинди генә эш эшләсәк тә, һәрбер эшебезне "Бисмилләһ" белән башларга кирәклеге турында балаларыбызга кечкенәдән үк өйрәтергә тиешбез.
Бу мәсьәләдә аналарга аеруча зур вазифа йөкләнә. Чөнки кечкенә яшьтәге балаларның тәрбиясе белән күп очракта аналар шөгыльләнә.
ИКЕНЧЕ БҮЛЕК
КОРЪӘНИ КӘРИМДӘ ҺӘМ ХӘДИСЛӘРДӘ
КИЛГӘН ДОГА ҮРНӘКЛӘРЕ
1. Адәм (г.с.) белән Һава анабызның җәннәттән чыгарылганда укыган догалары:
رَبَّنَا ظَلَمْنَا أَنْفُسَنَا وَإِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنَا وَتَرْحَمْنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ
"Раббәнәә заләмнәә әңфүсәнәә вә илләм тәгъфирләнәә вә тәрхәмнәә ләнәкүүнәннәә минәл-хаасириин."
(Әй, Раббыбыз! Без үзебезгә золым кылдык, әгәр безне кичермәсәң һәм кызганмасаң, без кайгыда булырбыз.) ("Әгъраф" сүрәсе, аять 23.)
2. Нух галәйһиссәләмнең догасы.
Нух галәйһиссәләмнең улы аның белән бергә көймәгә утырмаган һәм Нух Аллаһыга: Йә Рабби! Әлбәттә, улым минем гаиләмнәндер. Синең вәгъдәң хактыр, аны җиренә җиткерерсең. Син хакимнәрнең Хакиме (гаиләмне коткарачагыңа сүз биргән идең, хәзер улыма нәрсә булачак?) дип дога кылган. Аңа Аллаһы Тәгалә: "Әй, Нух! Ул синең гаиләңнән түгел, чөнки ул дөрес булмаган гамәл ияседер. Белмәгән нәрсәңне миннән сорама, синең җаһилләрдән булуыңны теләмим",— дигән. Бу сүзләргә Нух (г.с.):
رَبِّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ أَنْ أَسْئَلُكَ مَا لَيْسَ لِي بِهِ عِلْمٌ
وَإِلاَّ تَغْفِرْ لِي وَتَرْحَمْنِي أَكُنْ مِنَ الْخَاسِرِينَ
"Рабби иннии әгуузү бикә ән әс-әләкә мәә ләйсә лии биһии гыйльмүн вә илләә тәгъфир лии вә тәрхәмнии әкүм-минәл-хаасириин."
(Әй, Раббым! Белмәгән нәрсәне синнән теләүдән Сиңа сыенамын. Әгәр мине гафу итмәсәң һәм миңа мәрхәмәт кылмасаң, мин кайгыга төшкәннәрдән булырмын), — диде. ("Һүд" сүрәсе, аять 47.)
3. Лут галәйһиссәләмнең догасы.
Лут пәйгамбәр кавемен дингә өнди иде. Кавеме исә аны тыңларга теләмәде. Ниһаять аны: "Бу сөйләгәннәреңнән баш тартмасаң, илеңнән куылачаксың",— дип куркыттылар. Моңа Лут (г.с.):
رَبِّ نَجِّنِي وَأُهْلِي مِمَّا يَعْمَلُونَ
"Рабби нәҗҗинии вә әһлии миммәә йәгъмәлүүн."
(Раббым! Мине һәм гаиләмне алар эшләгән яманлыклардан коткар) дип дога кылды. ("Шүгара" сүрәсе, аять 169.)
Лутның (г.с.) кавеме белән бәйле булган тагын бер догасы бар:
رَبِّ انْصُرْنِي عَلَى الْقَوْمِ الْمُفْسِدِينَ
"Раббиңсурнии галәл-каумил-мүфсидиин."
(Раббым! Фетнә чыгарган бу кавемгә каршы миңа ярдәм ит.) ("Ганкәбүт" сүрәсе, аять 30.)
4. Ибраһим галәйһиссәләмнең догасы:
رَبَّنَا إِنَّكَ تَعْلَمُ مَا نُخْفِى وَمَا نُعْلِنُ وَمَا يَخْفَى عَلَى اللهِ مِنْ شَيْءٍ فِي الْأَرْضِ
وَلاَ فِي السَّمَاءِ . اَلْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي وَهَبَ لِي عَلَى الْكِبَرِ إِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ
إِنَّ رَبِّي لَسَمِيعُ الدُّعَا . رَبِّ اجْعَلْنِي مُقِيمَ الصَّلاَةِ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي رَبَّنَا وَتَقَبَّلْ دُعَا .
رَبَّنَا اغْفِرْ لِي وَلِوَلِدَيَّ وَلِلْمُؤْمِنِينَ يَوْمَ يَقُومُ الْحِسَابُ
"Раббәнәә иннәкә тәгъләмү мәә нүхъфи вә мәә нүгълинү вә мәә йәхъфәә галәллааһи миң шәй-иң фил-әръдый вә ләә фис-сәмәә-и. Әл-хәмдү лилләәһилләзии вәһәбә лии галәл-кибәри исмәәгыйилә вә исхәәка иннә раббии ләсәмигуддүгаа. Раббиҗгальнии мүкыймәс-саләәти вә миң зүриййәти раббәнәә вә тәкаббәл дүгаа. Раббәнәгъфир лии вә ли вәәлидәййә вә лил-мүэминиинә йәүмә йәкумүл-хисәәб."
(Әй, Раббыбыз! Яшерен һәм ачык булган һәр нәрсәбезне Син беләсең. Җирдә дә, күктә дә Аллаһыдан яшерен бер нәрсә дә калмас. Карт хәлемдә миңа Исмәгыйльне һәм Исхакны биргән Аллаһыга мактау булсын. Һичшиксез, Раббым доганы кабул итүчедер.
Раббым! Мине намаз кылучылардан әйлә: нәселемнән дә шундый инсаннар чыгар. Әй, Раббыбыз! Догабызны кабул әйлә.
Әй Раббыбыз! Хисап соралачак кыямәт көнендә мине, ата-анамны һәм бөтен мөэминнәрне гафу әйлә.) ("Ибраһим" сүрәсе, аять 38-41.)
5. Йосыф галәйһиссәләмнең догасы.
Билгеле булганча, Йосыф (г.с.) Зөләйханың теләген үтәмәгәнгә зинданга ябылган. Зинданда чакта ул шундый дога кылган:
رَبِّ السِّجْنُ أَحَبُّ إِلَيَّ مِمَّا يَدْعُونَنِي إِلَيْهِ وَإِلاَّ
تَصْرِفْ عَنِّي كَيْدَهُنَّ أَصْبُ إِلَيْهِنَّ وَأَكُنْ مِنَ الْجَاهِلِينَ
"Раббис-сиҗнү әхәббү иләййә миммәә йәдегуунәнии иләйһи вә илләә тәсъриф ганнии кәйдәһүннә әсъбү иләйһиннә вә әкүм-минәл-җәәһилиин."
(Әй, Раббым! Боларның мине өндәгән эшләреннән зиндан яхшырак, әгәр бу хатыннарның хәйләсеннән мине коткармасаң, мин аларга иярүче һәм җаһилләрдән булырмын.) ("Йосыф" сүрәсе, аять 33.)
Йосыф, беркадәр зинданда калганнан соң, Аллаһының аңа өйрәткән төш юрау белеме ярдәмендә аннан котылды. Шул вакыт ул болай дип дога кылды:
رَبِّ قَدْ أَتَيْتَنِي مِنَ الْمُلْكِ وَعَلَّمْتَنِي مِنْ تَأْوِيلِ الْأَحَادِيثِ فَاطِرَ السَّمَوَاتِ
وَ الْأَرْضِ أَنْتَ وَلِيّ فِي الدُّنْيَا وَ الْأَخِرَةِ تَوَفَّنِي مُسْلِمًا وَأَلْحِقْنِي بِالصَّالِحِينَ
"Рабби каде әәтәйтәнии минәл-мүлки вә галләмтәнии мин тәэвиилил-әхәәдииси фәәтыйрас-сәмәәвәәти вәл әръдый әңтә вәлиййии фид-дүньйәә вәл әәыйрати тәвәффәнии мүслимәүв-вә әлхикънии бис-саалихиин".
(Әй, Раббым! Син миңа мөлкәттән бер насыйп бирдең вә төшләрне юрау ысулын өйрәттең. Әй күкләрне һәм җирне Яратучы! Син дөньяда һәм ахирәттә минем ярдәмчем, мине мөселман буларак җанымны ал һәм мине салих, тәкъва бәндәләрең белән тоташтыр.) ("Йосыф" сүрәсе, аять 101.)
6. Шөгаеб галәйһиссәләмнең догасы.
Шөгаеб (г.с.) кавемен дингә өндәгәндә мәмләкәт һәм өлкәнең кайбер кешеләренә бу ошамаган һәм аларның диненә күчмәгән очракта аларны илләреннән куачакларын сөйләгәннәр. Аларга җавап итеп, Шөгаеб моның мөмкин түгеллеген белдергән һәм шулай дога кылган:
عَلَى اللهِ تَوَكَّلْنَا رَبَّنَا افْتَحْ بَيْنَنَا وَبَيْنَ قَوْمِنَا بِالْحَقِّ وَأَنْتَ خَيْرُ الْفَاتِحِينَ
"Галәллааһи тәвәккәлнәә раббәнәфтәх бәйнәнәә вә бәйнә кауминәә бил-хәккый вә әңтә хайруль-фәәтихиин."
(Без Аллаһыга тәвәккәл иттек. Әй, Раббыбыз! Безнең белән кавемебез арасында Син гаделлек белән хөкем ит, чөнки Син хөкем кылучыларның иң хәерлеседер.) ("Әгъраф" сүрәсе, аять 89.)
7. Муса галәйһиссәләмнең догасы.
Мусаның кавеменнән кайсыберләре бозауга табынгач, Аллаһ аларга көчле зилзилә бирде. Ул вакытта Муса (г.с.) шулай дога кылды:
قَالَ رَبِّ لَوْ شِئْتَ أَهْلَكْتَهُمْ مِنْ قَبْلُ وإِيَّايَ .... تُضِلُ بِهَا مَنْ تَشَاءُ
وَتَهْدِي مَنْ تَشَاءُ أَنْتَ وَلِيُّنَا فَاغْفِرْلَنَا وَارْحَمْنَا وَأَنْتَ خَيْرَ الْغَافِرِينَ .
وَاكْتُبْ لَنَا فِي هَذِهِ الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْأَخِرَةِ إِنَّا هُدْنَا إِلَيْكَ ...
"Каалә рабби ләү шиэтә әһләктәһүм миң каблү вә иййәәйә... Түдыйллү биһәә мәң тәшәә-ү вә тәһдии мәң тәшәә-ү. Әңтә вәлиййүнәә фәгъфир ләнәә вәрхәмнәә вә әңтә хайруль-гаафириин. Вәктүб ләнәә фи һәәзиһид-дүньйәә хәсәнәтәүв-вә фил-әәхыйрати иннәә һүднәә иләйик."
(Әй, Раббым! Теләсә идең, боларны һәм мине иртәрәк тә һәлак итәр идең... Син теләгәнеңне адаштырырсың, теләгәнеңне һидаятькә ирештерерсең. Син безнең вәлиебез-дустыбыз, безне кичер, безгә мәрхәмәт ит. Син гафу итүчеләрнең иң хәерлесе. Безгә бу дөньяда һәм ахирәттә дә яхшылык бир, без Сиңа кайттык.) ("Әгъраф" сүрәсе, аять 155-156.)
Муса галәйһиссәләмнең башка догасы:
Муса (г.с.) динен аңлату өчен Фиргавенгә китәчәк иде, ләкин телендә бер тотлыгу булганга кайгырды һәм шулай дога кылды.
"Раббишрах лии садерии вә йәссир лии әмрии вәхлүл гукъдәтәм-мил-лисәәнии йәфкаһүү каулии."
(Раббым! Күкрәгемне ач, киңәйт, эшемне җиңеләйт. Телемдәге төенне чиш — сүземне аңласыннар.) ("Таһә" сүрәсе, аять 25-28.)
Муса (г.с.) Мисырга киткәндә сугышып ятучы ике кешене күрде һәм гаугага ул да катнашты. Берсенә йодрык белән суккан иде, ул адәм үлде. Болай эшләгәненә үкенгән Муса шулай дога кылган:
رَبَّنَا إِنِّي ظَلَمْتُ نَفْسِي فَاغْفِرْ لِي
"Раббәнәә иннии заләмтү нәфсии фәгъфир лии."
(Раббым! Мин үземә золым иттем, мине гафу әйлә.)
Хәзрәти Муса ачыккан иде. Кое янында хайваннарны эчергән кешеләргә ярдәм иткәннән соң, ял иткәндә шулай дога кылып ялварды:
رَبِّ إِنِّي لِمَا أَنْزَلْتَ إِلَيَّ مِنْ خَيْرٍ فَقِيرٍ
"Рабби иннии лимәә әңзәлтә иләййә мин хайриң фәкыйир."
(Раббым! Мин Синең миңа иңдерәчәк хәереңә мохтаҗмын.)
Хәзрәти Муса Фиргавен кешеләреннән качканда шулай дога кылды:
رَبِّ نَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ
"Рабби нәҗҗинии минәл-каумиз-заалимиин."
(Раббым! Мине бу залимнәрдән коткар.) ("Касас" сүрәсе, аять 16.)
8. Юныс галәйһиссәләмнең догасы.
Юныс (г.с.) динне кабул итмәгән кавеменә ачуланган һәм аларны ташлап киткән. Соңыннан аны балык йоткан. Балыкның карынында вакытта ул шулай дога кылган:
لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ
"Ләә иләәһә илләә әнтә сүбхәәнәкә иннии күнтү минәз-заалимиин."
(Синнән башка илаһ юк. Сине тәсбих итәмен, һичшиксез, мин үземә золым иттем, залимнәрдән булдым.) ("Әнбия" сүрәсе, аять 87.)
9. Зәкәрия галәйһиссәләмнең догасы.
Зәкәриянең (г.с.) баласы булмый иде. Баласы булуын бик теләде. Ул шулай дога кылды һәм ниһаять Аллаһ аңа Яхъяны бирде:
رَبِّ لاَ تَذَرْنِي فَرْدًا وَأَنْتَ خَيْرُ الْوَارِثِينَ
"Рабби ләә тәзәрнии фәрдәүв-вә әңтә хайруль-вәәрисиин."
(Әй Раббым! Мине бер ялгызымны калдырма, миңа бер бала бир. Чөнки Син варисларның иң хәерлесе.) ("Әнбия" сүрәсе, аять 89.)
Бу турыда Зәкәриянең тагын бер догасы бар:
رَبِّ هَبْ لِي مِنْ لَدُنْكَ ذُرِّيَّةً طَيِّبَةً إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعَا
"Рабби һәб лии мил-ләдүңкә зүрриййәтәң таййибәтән иннәкә сәмиигуд-дүгаа."
(Әй, Раббым! Миңа лотыф һәм кәрамең белән саф һәм пакь бер бала ихсан ит, шөбһәсез, Син доганы ишетүче һәм кабул итүчесең.) ("Әли-Гыймран" сүрәсе, аять 38.)
10. Гайсә галәйһиссәләмнең догасы.
Билгеле булганча, христианнарда өч Алла төшенчәсе бар. Кыямәт көнне Аллаһы Тәгалә Хәзрәти Гайсәдән: "Бу ялгыш инануны син өйрәттеңме",— дип сораячак. Ул аларга мондый нәрсәне әмер итмәгәнен, әмма ул үзе үлгәннән соң аларга ни булганын үзе дә белмәгәнен, бу эшне Аллаһы Тәгалә белдергәнен әйткәннән соң, шулай диячәк:
إِنْ تُعَذِّبْهُمْ فَإِنَّهُمْ عِبَادُكَ وَإِنْ تَغْفِرْ لَهُمْ فَإِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ
"Иң түгаззибһүм фә иннәһүм гыйбәәдүкә вә иң тәгъфир ләһүм фә иннәкә әңтәл-газиизүл-хәкиим."
(Әгәр аларга газап бирсәң бир, бу Синең хакыңдыр, чөнки алар Синең колларың. Әгәр аларны гафу итсәң, бу да Сиңа лаектыр. Һичшиксез, Син Газизсең, Хакимсең.) ("Мәидә" сүрәсе, аять 118.)
11. Талут гаскәренең догасы.
Талутның гаскәре Җалут гаскәре белән сугышка керер алдыннан шулай дога кылдылар:
رَبَّنَا افْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ
"Раббәнәәфригъ галәйнәә сабераүв-вә сәббит әкъдәәмәнәә вәңсурнәә галәл-каумил-кәәфириин."
(Әй, Раббыбыз! Өстебезгә сабырлык яудыр, аякларыбызга куәт һәм ныклык бир. Дошман кагудан сакла, кяферләргә каршы безгә җиңү насыйп ит.) ("Бәкара" сүрәсе, аять 250.)
12. Коръәни Кәримдә безгә өйрәтелгән кайбер догалар:
رَبِّ ادْخِلْنِي مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنِي مُخْرَجَ
صِدْقٍ وَاجْعَلْ لِي مِنْ لَدُنْكَ سُلْطَانًا نَصِيرًا
"Рабби әдехыйльнии мүдехалә сыйдкыйүв-вә әхъриҗнии мүхъраҗә сыйдкыйүв-вәҗгаль лии мил-ләдүңкә сүлтаанән-нәсыйираа."
(Раббым! Мине кабергә куйганда һәм чыгарганда тугрылыклы кыл, үзеңнең ризалыгыңны бир. Миңа ярдәм итәчәк дәлилләр бир, сөйләгән сүзләремне шул дәлилләр белән сөйлим.) ("Исра" сүрәсе, аять 80.)
Аллаһ мөшрикләргә начар гамәлләре өчен каты җәза бирәчәк. Пәйгамбәренә дә моның өчен ул вакытта ничек дога кылырга кирәк икәнен өйрәткән:
رَبِّ إِمَّا تُرِيَنِّي مَا يُوعَدُونَ . رَبِّ فَلاَ تَجْعَلَنِي فِي الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ
"Рабби иммәә түрийәннии мәә йүүгадүүн. Рабби фәләә тәҗгальнии фил-каумиз-заалимиин."
(Раббым! Аларга вәгъдә иткән газапны татыганнарын миңа күрсәтәчәк булсаң, мине ул залим кавем арасында булдырма.)
رَبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ هَمَزَاتِ الشَّيَاطِيْنِ وَ أَعُوذُ بِكَ رَبِّ أَنْ يَحْضُرُونَ
"Рабби әгуузү бикә мин һәмәзәәтиш-шәйәәтыйин вә әгуузү бикә рабби әй-йәхдуруун."
(Раббым! Шайтаннарның вәсвәсеннән вә аларның хозурында булудан Сиңа сыенамын.)
رَبِّ اغْفِرْ وَارْحَمْ وَأَنْتَ خَيْرُ الرَّحِمِينَ
"Раббигъфир вәрхәм вә әңтә хайрур-раахимиин."
(Раббым! Өммәтемне гафу ит, мәрхәмәт ит, чөнки Син мәрхәмәт иткәннәрнең иң хәерлесе.) ("Мөэминүн" сүрәсе, аять 98, 118.)
Коръәнне "Укы" әмере белән җибәргән Аллаһы Тәгалә Пәйгамбәренә һәм без мөселманнарга гыйлем хакында ничек дога кылырга кирәклеген өйрәткән:
رَبِّ زِدْنِي عِلْمًا
"Рабби зиднии гыйльмәә."
(Раббым! Гыйлемемне арттыр.) ("Таһә" сүрәсе, аять 114.)
Коръәни Кәрим Пәйгамбәребезгә генә түгел, без мөселманнарга да дога кылуның кирәклеген өйрәтә.
Түбәндә язылып үтеләчәк аятьләр шуның хакында:
اَلَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا إِنَّنَا أَمَنَّا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ
"Әлләзиинә йәкуулүүнә раббәнәә иннәнәә әәмәннәә фәгъфир ләнәә зүнүүбәнәә вә кыйнәә газәәбән-нәәр."
(Тәкъва ияләре әйтерләр: Әй, Раббыбыз, без иман китерик, безнең гөнаһларыбызны кичер, һәм безне җәһәннәм газабыннан сакла.) ("Әли Гыймран" сүрәсе, аять 16.)
Шушы аятьтә Аллаһыга шушы рәвешчә дога итүчеләрнең тәкъва ияләре булуына, сынауларга сабыр итеп турылыклылык күрсәтүләренә, Аллаһ юлында малларын сарыф итүләренә һәм сәхәр вакытларында, тәүбә итеп, дога кылулары, ялваруларына ишарә ителә.
Пәйгамбәрләр белән берлектә Аллаһ юлында сугышкан галимнәрнең беркайчан да өметсезлеккә төшмәүләре һәм сабыр итүләре, Аллаһыга шулай дога кылулары турында әйтелә.
رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَإِسْرَافَنَا فِي أَمْرِنَا
وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ
"Раббәнәгъфирләнәә зүнүүбәнәә вә исраафәнәә фии әмринәә вә сәббит әкъдәәмәнәә вәңсурнәә галәл-каумил-кәәфириин."
(Әй, Раббыбыз! Безнең гөнаһларыбызны һәм эшләребездә булган аптырашларны кичер, сугышларда аякларыбызны нык кыл, кире кайтарма. Кяферләргә каршы безгә җиңү бир.) ("Әли Гыймран" сүрәсе, аять 147.)
Гыйлем ияләренең догасы:
رَبَّنَا لاَ تُزِعْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً إِنَّكَ أَنْتَ
الْوَهَّابُ . رَبَّنَا إِنَّكَ جَامِعُ النَّاسِ لِيَوْمٍ لاَ رَيْبَ فِيهِ إِنَّ اللهَ لاَ يُخْلِفُ الْمِيعَادَ
"Раббәнәә ләә түзигъ кулүүбәнәә бәгъдә из һәдәйтәнәә вә һәб ләнәә мил-ләдүңкә рахмәтән иннәкә әңтәл-вәһһәәбе. Раббәнәә иннәкә җәәмигун-нәәси лийәүмил-ләә райбә фииһ. Иннәллааһә ләә йүхълифүл-миигааде."
(Әй, Раббыбыз! Безне хакка күндергәннән соң, күңелебезне хактан адаштырма, Үз тарафыңнан безгә рәхмәт бир. Һичшиксез, Син күп гафу итүчесең. Әй, Раббыбыз! Син киләчәктә шөбһәсез бер көндә кешеләрне кыямәт көненә тупларсың; Аллаһ вәгъдәсеннән кайтмас.) ("Әли-Гыймран" сүрәсе, аять 8-9.)
Кешеләр, галим булсалар да иманнарын югалтулары мөмкин, шуның өчен Аллаһыга иманнан аермасын өчен дога кылулары кирәк:
رَبَّنَا اصْرِفْ عَنَّا عَذَابَ جَهَنَّمَ إِنَّ عَذَابَهَا كَانَ غَرَامًا
"Раббәнәсъриф ганнәә газәәбә җәһәннәмә иннә газәәбәһәә кәәнә гараамәә."
(Әй, Раббыбыз! Бездән җәһәннәм газабын ерак кыл, җәһәннәм газабы дәвамлы бер һәлакәттер.) ("Форкан" сүрәсе, аять 65.)
Камил мөселманның догасы:
رَبِّ أَوْزِعْنِي أَنْ أَشْكُرَ نِعْمَتَكَقَالَ رَبِّ أَوْزِعْنِي أَنْ أَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتِي
أَنْعَمْتَ عَلَيَّ وَعَلَى وَالِدَيَّ وَأَنْ أَعْمَلَ صَالِحًا تَرْضَاهُ وَأَصْلِحْ لِي فِي ذُرِّيَّتِي
إِنِّي تُبْتُ إِلَيْكَ وَإِنِّي مِنْ الْمُسْلِمِينَ
"Рабби әүзигънии ән әшкүра нигъмәтәкәлләтии әнгамтә галәййә вә галәә вәәлидәййә вә ән әгъмәлә саалихаң тәрдааһү вә әсълих лии фии зүрриййәтии иннии түбтү иләйкә вә иннии минәл-мүслимиин."
(Әй, Раббым! Миңа шундый илһам, вакыт бир, үземә һәм әти-әниемә биргән нигъмәтләреңә шөкер итим. Син риза булачак бер эш эшлим. Нәселемне дөрес юлда тот, нәсел-нәсәбемне төзәт. Мин Сиңа тәүбә иттем һәм мин чыннан да мөселманнардан.) ("Әхкаф" сүрәсе, аять 15.)
Бу аятьтә шушы кешеләрнең догалары кабул булуы һәм, гөнаһларының кичерелеп, җәннәткә керәчәкләре турында әйтелә.
Бу аятьнең аңлашылырга тиешле булган башка бер әһәмияте дә бар. Камиллек чоры кешегә кырык яшьләр тирәсендә килә. Димәк, кеше бу яшькә кадәр берәр карарга килмәскә дә мөмкин һәм бу яшьтән соң ул чын-чынлап Аллаһыга юнәлер.
Яхшы тәрбия күргән хәерле баланың догасы:
Ислам тәрбиясендә үскән кеше, ата-анасы картайгач, аларга начар карамас, күңелләрен кырмас. Алар хакында шулай дога кылыр:
Достарыңызбен бөлісу: |