Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті | 3 деңгейлі СМЖ құжаты
| ОӘК | ОӘК 042-18-17.1.18/01-2013 |
«Ақпараттық аударма практикасы»
пәнінің оқу -әдістемелік кешені
оқытушыга арналган
.2.2 т - е языка. Учебник для 2
| Басылым №1 |
«Ақпараттық аударма практикасы» » пәні бойынша
050207 «Аударма ісі» мамандығына арналған
Оқу-әдістемелік кешен Оқытушыға арналған жұмыс оқу бағдарламасы
Семей 2013
Кіріспе
1 ЖАСАЛЫНДЫ
Құрастырған ______________ « » қыркүйек 2013 ж Басимова Г.С. Аударма теориясы және практикасы кафедрасының ағылшын тілінің аға оқытушысы
2 ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1. Аударма теориясы және практикасы кафедрасында
Хаттама № « » қыркүйек 2013 ж
Кафедра меңгерушісі _________________ Калимова Ж. У.
2.2 Гуманитарлық-заң факультетінің оқу-әдістемелік бюросында
Хаттама № « » қыркүйек 2013ж
Оқу - әдістемелік бюро бастығы ________________ Кеңесбаева Ш. С.
3 БЕКІТІЛДІ
Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында мақұлданды және басылымға ұсынылды.
Хаттама № « » қыркүйек 2013 ж
Оқу-әдістемелік кеңестің бастығы,
бірінші проректор __________________ Искакова Г.
Мазмұны
1. Қолданылу саласы.
2. Нормативті сілтемелер.
3. Жалпы мәліметтер.
4. Оқу пәнінің мазмұны (Модулдер)
-
Студенттердің өздік жұмыстары тақырыптарының тізімі
-
Пәннің оқу-әдістемелік картасы.
7 Оқу-әдістемелік әдебиетпен қамттылу картасы.
8 Әдебиет..
-
Қолданылу саласы
«Ақпараттық аударма практикасы» - әдістемелік кешені–050207 «Аударма ісі» мамандығының студенттеріне арналған. Ол студенттерді курстың мазмұнымен, курстың барысымен, студенттердің оқу барысында меңгеретін дағдылармен таныстырады.
Бұл құжат «Ақпараттық аударма практикасы» пәні бойынша оқу процесін ұйымдастырудың негізгі заңдылықтарын бір жүйеге келтіреді және “Аударма теориясы мен практикасы ” кафедрасында қолдануға арналған.
-
Нормативті сілтемелер
«Ақпараттық аударма практикасы» пәнінің оқу - әдістемелік кешені аталған пән бойынша оқу процесін келесі құжаттардың нұсқаулары мен талаптарына сәйкес ұйымдастыру тәртібін бекітеді:
Типтік оқу бағдарламасы 050207«Аударма ісі» мамандығы бойынша Қазақстан Республикасының МЖМБС 3.08.277-2006 жалпыға бірдей білім беру Мемлекеттік стандартына сәйкес құрастырылған.
- Жалпыға бірдей Мемлекеттік білім беру стандарты
- 5В020700–«Аударма ісі» мамандығы бойынша типтік оқу жоспары
- СТУ 042- ГУ-4-2013 Университет стандарты «Пәндердің оқу- әдістемелік кешендерінің жасалу және безендірілуінің жалпы талаптары»
- ҚП 042-1. 01-2013 Құжаттандыру процедурасы «Пәндердің оқу- әдістемелік кешендерінің құрылысы және мазмұны»
-
Жалпы мәліметтер
Курстың негізгі мақсаты студенттердің лингвстикалық, аударма, лингвомәдени, әлеуметтік-мәдени компетенцияларын қалыптасьыру. Мұндай компетенциялар ақпараттық аудармада әр ұлттық мәдениеті мен тілін жан-жақты салаларда, яғни халықаралық, саяси, экономикалық ғылыми, қоғамдық өмірде өзврв түсінушілік үшін өте қажет.
Бұл мақсатта келесі мәселелерді шешу арқылы іске асады:
-
тіл жүйесінің білімін тереңдету және аударма процесінде тіл шараларын қолдану дағдылары арқылы дамыту.
-
аударма шеберлігі мен машықтарын қалыптастыру
-
аударманы адекватты түрде орындаудың негізгі кепілі болатын жан-жақты лингвомәдени білімді қалыптастыру.
Бірінші деңгейде студент мыналарды білуі тиіс:
-
ақпараттық аударманың түрлерін;
-
ақпарттық мәтіндерді аударудың лингвистикалық және лингвистикалық емес факторларын;
-
лексикалық, гуманитарлық және стилистикалық ауысулардың түрлерін;
-
жасалған аударманың сапалық талдауының өлшемдерін;
Екінші деңгейде студент мыналарды білуі тиіс:
- бастапқы мәтін туралы мәліметті;
- бастапқы мәтінде берілген ақпараттың типін;
- бастапқы мәтін жататын тілдік жанрды;
- белгілі бір жанрдағы мәтіндердің лингвопрограммалық ерекшеліктерін;
- ана тілі мен шет тілінің өлшемдері мен жүйелерін.
Курсты тамамдаған білім алушылар мыналарды істей алуы тиіс:
- ақпараттық жұмысқа қажетті дерек көздерін пайдалана білу (сөздіктер мен анықтамалық материалдар, интернет-деректер)
- аудармаға дейінгі кезеңдегі бастапқы мәтінді (БМ) талдау;
- аудару мащықтары мен техникасын игеру;
- аударманы түзету мен редакциялау;
- мағыналық және қызметтік-статистикалық ерекшеліктерін анықтау және оларды аударма мәтінде барынша дәлме-дәл беру;
- аударма кезінде бастапқы және аударылатын мәтіндердің сәйкессіздіктерін анықтау үшін оларды түзету мақсатында салыстырмалы талдау;
- бастапқы тілдің (БТ) қатынастық тапсырмаларын анықтау;
- аударма бірліктерін анықтау (штамптар, ситуациялық клишелер, терминдер, мақалалар мен образдық бейнелеулер);
- лексикалық, граматикалық және стилистикалық аудармаларды қолдану;
- вариантылықтың ауқымын анықтау: контекстік тәуелді әр түрлі сәйкестіктерді таңдау;
- терминалогияның бірлігін сақтау;
- лексикамен граматиканы жақсы игеру негізінде тұпнұсқаны жылдам пайымдау;
- шет тілінің құрылымдары, сөз тәртібі мен стилінің ықпалына түспей, «көңілді басқа жаққа аудару»;
- жүйелі және үздіксіз терминалогияны толықтыру;
- аударылатын мәтіндер жататын түрлі салаларға қатысты білімді кеңейту және тереңдету.
Пререквизиттер: « Жазбаша аударма практикасы», «Көркем вударма практикасы», «Жалпы кәсіби шет тілі», « Елтану», «Аударма теориясы».
Кореквизиттер: «Арнаулы кәсіби шет тілі», «Ақпараттық аударма практикасы», «Ауызша практикасы»; «Тілі оқылатын елдің әдебиеті және аударма мәселері», «Қазақ (Орыс) және щет ел тілдерінің функционалды стилистикасы».
Постреквизиттер: Студенттер алған білімдерін аударма қызметінде оқу; кәсіби практикаларында және дипломдық жұмысты жазу барысында қолдана алады..
Кесте 1 - Оқу жоспарының көшірмесі
Курс
|
Семестр
|
Кредит
|
Дәріс
|
машықтану сабақтары
|
ОСӨЖ
|
СӨЖ
|
Барлығы
|
Бақылау түрі
|
ІV
|
7
|
3
|
15
|
30
|
45
|
45
|
135
|
Емтихан
|
4. . Оқу пәнінің мазмұны (Модулдер)
Тақырып
|
Тақырыптың кыскаша мазмұны
|
Сағат саны
|
Дәріс сабақтары
|
1- тақырып. Мәтіндердің қызметтік стилистикалық жіктелуі және аударманың мәселелері.
|
Ақпараттық аударманың негізгі қызметі әдеби эстетикалық әсер ету емес, қандай да болмасын, ақпаратты мәліметтерді беру болып табылады. Түпнұсқаның белгілі бір қызметтік стильге, тілдік ерекшеліктерге және оның жанрлық жүзеге асуына қатысты болуына байланысты ақпараттық аударма мынадай түрлерге бөлінеді: ғылыми-техникалық, ресми-іскерлік, саяси-публицистикалық материалдарды аудару, патенттік әдебиеттерді,т экономика және коммерциялық қызмет бойынша материалдарды, сонымен қатьар өндірістік –сауда фирмалар қызметінің материалдарын аудару.
|
2
|
2-тақырып. Ақпараттық аударма – аудармашылық қызметтің бір түрі ретінде.
|
Ақпараттық аударма ұғымы. Ақпараттық аударманың түрлері. Ақпараттық аударманың лексикалық мәселелері. Аудармалық сәйкестіктердің түрлері- тұрақты баламалар мен варианттық сәйкестіктер. Баламасы жоқ лексика. Тұрақты балмалалрды жасаудың негізгі тәсілдері.: транслитерация, калькалау, аналогты таңдау, сипаттамалы аударма, тілдік бірліктің лексикалық мағынасының құрамдас бөліктерін (денотативті, коннотативті және ұлттық-мәдени құрамдас бөліктерін) берудің тәсілдері мен әдістері. Сөйлеу кезінде қызмет ететін лексикалық бірліктерді беруде варианттық сәйкестікті таңдау қажеттілігін тудыратын факторлар.
Лексикалық және грамматикалық ауысулардың түрлері
Аудару кезіндегі лексикалық ауысулардың түрлері: тектік-түрлік алмасулар (нақтылау, топтау қорыту), мағыналық дамыту, басқаша айту, антонимдік аударма.
Грамматикалық құрылымдарды берудің негізгі жолдары: синтаксистік ұқсату, сөйлемді мүшелеу, сөйлемдерді біріктіру, грамматикалық алмасулар. Грамматикалық құрылымдарды берудің тәсілін таңдауға ықпал ететін факторлар: салғастырылатын тілдердегі граммтаикалық пішіндердің сәйкестігі/сәйкессіздігі, мағыналық қызмет пен грамматикалық құрылымдардың лексикалық толықтыру.
Аударма мәтінінің сапасын бағалау
Баламалылық және барабарлық аудармашылық қызметтің сапасын бағалаудың негізгі өлшемдері болып табылады. Баламалылықтың түрлері мен деңгейлері, оған қол жеткізудің жолдары. Бастапқы мәтіннің прагматикалық әлеуеті ұғымы. Аударма қызметі субъектілерінің тілдік тұлғаларының (жолдаушылар мен аудармашылар) ерекшеліктерін ескерту., аудару кезінде бастапқы мәтіннің прагматикалық әлеуетін қайта қалпына келтірудің негізгі шарты бролып табылады. Аударытлатын мәтіннің прагматикалық бейімделуінің тәсілдері.
Бастапқы мәтін м ен аударылатын мәтіннің семантикалық баламалылығы мен бастапқы және аударма мәтіндердің қатынастық тепе-теңдігі аударманың дәлдігіне қол жеткізудің негізгі алғышарты ретінде.
|
3
|
3-тақырып. Газеттік-публицистикалық мәтіндерді аудару
|
Газеттік-журналдық мәтіндердің лингвопрагматикалық ерекшеліктері: ақпараттық, құжаттық-фактілік дәлдәк, ресмилік, барлық адамның қол жеткізуіне мүмкіндік болуы және материалдарды берудегі ықшамдылық, түрткі болушылық, үндеушілік, мәнерлік, жаңалыққа ұмтылу; лексиканың стилистикалық жағынан әр қилы болуы. Ақпараттық хабарламаларды, тақырыптық мақалаларды, хабарландыруларды, сұхбаттарды, эсселерді аударудың ерекшлеіктері.
Газеттік-журналдық мәтіндердің тілдік құралдары және оларды берудің ресурстары: бейтарап жалпы тілдік лексика, кітаби, ауызекі, поэтикалық және терминологиялық лексика; сандық мәліметтер, жалқы есімдер, фирмалардың, мекемелердің және ұйымдардың аттары: клишелер мен фразеологизмдер; қысқа және ұзын сөйлемдердің қарама-қайшылығы, сөйлемдердің күрделілігі бойынша қарама-қайшылығы.
|
2
|
4-тақырып. Ғылыми-көпшілік мәтіндерді аудару
|
Ғылыми көпшілік мәтіндердің лингвопрагматикалық ерекшеліктері: ақпараттың тығыздығы, мәліметтің объективтілігін қамтамасыз ететін құралдарды пайдалану; бірінші жақтан баяндау; оқырманға тікелей арнау; риторикалық сұрақтар; мәтінге типологиялық белгілер бойынша ғылыми мәтінге қарама-қайшы болып келетін басқа да дәйек сөздерді: поэтикалық,, прозалық көркем шығармалардан үзінділерді енгізу; ирониялық реңк пен комизм, күтпегендік әсерін туғызатын сәйкес келмейтін тілдік құралдардың түйісуі; ойдан шығарылған шартты кейіпкерлерді енгізу, эпитеттерді, теңеулерді және әсіресе метафораларды қолдану.
Газеттік-журналдық мәтіндердің тілдік құралдары мен оларды берудің ресурстары: терминдер мен жалпы ғылыми лексика; ауызекі сөйлеу тілінің лексикасы, эмоционалды-бағалауыш лексика, фразеологизмдер, образдық клишелер, эпитеттер, теңеулер, метафоралар; пассивті құрылымдар, белгісіз-жақтық және жақсыз сөйлемдер; риторикалық сұрақтар.
|
2
|
5- тақырып.Ресми құжаттарды аудару
|
Ресми құжаттардың лингвопрагматикалық ерекшеліктері: когнитивті ақпараттың басым болуы; эмоциялылықтың жоқ болуы, пішіннің клишелілігі, қатаң түрде жазбаша әдеби нормаға сәйкестігі. Жеке және заңды тұлғалардың құжаттарын: төлқұжатты, жүргізуші куәлігін, туу туралы куәлікті, еңбек кітапшасын, зейнеткер куәлігін, кәмілеттік аттестатты, сынақ кітапшасын, жоғарғы оқу орнын бітіргені туралы дипломды, ғылыми дәрежесі мент ғылыми атағын куәландыратын құжаттарды, жарғылар мен келісім-шарттарды(жеткізу, сатып алу-сату, жалға беру қызметтерін көрсету және т.б.). Құжаттарды аударудағы ұқсас мәтіндердің ролі.
|
2
|
6- тақырып Коммерциялық қызмет бойынша мәтіндерді аудару.
|
Жарнамалық мәтіндерді аударудың лингвопрагматикалық ерекшеліктері: қысқалылығы, кеңейтілген түсініктемелердің болмауы, жарнамалық мәтіндердің құрылымдық бөліктері; оның лексикалық құрамын толықтырылуының ерекшеліктері; синтаксистік және морфологиялық ерекшеліктері; стилистикалық сипаттамасы; жарнамалық мәтіндерді құрастырудың бейнелеушілік және графикалық тәсілдері.
Жарнамалық мәтіндердің тілдік құралдары және оларды берудің ресурстары:
Оң бағалау семантикасына ие эмоциялық-бағалауыш лексика; оң бағалаудың гиперболалық бейнелеу құралдары; модаға айналған сөздер; шет тілдік сөздер; дәйексөздер; барлық деңгейлердің қайталаулары; метафоралар, теңеулер, сөз ойыны.
|
2
|
7- тақырып. Ғылыми-техникалық мәтіндерді аудару
|
Ғылыми-техникалық мәтіндердің лингвопрагматикалық ерекшеліктері: образдық-эмоционалды бейнелегіш құралдар болмаған кездегі баяндаудың анықтығы, кәсіби терминологияның аса молдығы, терминологиялық сөз тіркестері, қарастырылып отырған пәннің мәні еркін түсіндіруді жоққа шығару.
Ғылыми-техникалық мәтіндердің тілдік құралдары мен оларды берудің ресурстары:
Терминдер, бағалауыш реңкі жоқ жалпы ғылыми лексика, етістіктің осы шақ түрлері, пассивті етістіктік құрылымдар, белгісіз-жақтық және жақсыз құрылымдар, күрделі сөздер, қысқартулар, цифрлар, формулалар, схемалар, күрделі синтаксистік құрылымдар, логикалық ұйымдастырудың графикалық құралдары, атрибутивті сөз тіркестерінің құрамдас бөліктерінің көптігі.
|
2
|
Барлығы
|
15
|
Практикалық сабақтар
|
|
1- тақырып. Мәтіндердің қызметтік стилистикалық жіктелуі және аударманың мәселелері.
|
Ақпараттық аударманың негізгі қызметі әдеби эстетикалық әсер ету емес, қандай да болмасын, ақпаратты мәліметтерді беру болып табылады. Түпнұсқаның белгілі бір қызметтік стильге, тілдік ерекшеліктерге және оның жанрлық жүзеге асуына қатысты болуына байланысты ақпараттық аударма мынадай түрлерге бөлінеді: ғылыми-техникалық, ресми-іскерлік, саяси-публицистикалық материалдарды аудару, патенттік әдебиеттерді,т экономика және коммерциялық қызмет бойынша материалдарды, сонымен қатьар өндірістік –сауда фирмалар қызметінің материалдарын аудару.
|
4
|
Comissarov V. Practicum po perevodu. M. 1990. 90p.
|
2-тақырып. Ақпараттық аударма – аудармашылық қызметтің бір түрі ретінде.
|
Ақпараттық аударма ұғымы. Ақпараттық аударманың түрлері. Ақпараттық аударманың лексикалық мәселелері. Аудармалық сәйкестіктердің түрлері- тұрақты баламалар мен варианттық сәйкестіктер. Баламасы жоқ лексика. Тұрақты балмалалрды жасаудың негізгі тәсілдері.: транслитерация, калькалау, аналогты таңдау, сипаттамалы аударма, тілдік бірліктің лексикалық мағынасының құрамдас бөліктерін (денотативті, коннотативті және ұлттық-мәдени құрамдас бөліктерін) берудің тәсілдері мен әдістері. Сөйлеу кезінде қызмет ететін лексикалық бірліктерді беруде варианттық сәйкестікті таңдау қажеттілігін тудыратын факторлар.
Лексикалық және грамматикалық ауысулардың түрлері
Аудару кезіндегі лексикалық ауысулардың түрлері: тектік-түрлік алмасулар (нақтылау, топтау қорыту), мағыналық дамыту, басқаша айту, антонимдік аударма.
Грамматикалық құрылымдарды берудің негізгі жолдары: синтаксистік ұқсату, сөйлемді мүшелеу, сөйлемдерді біріктіру, грамматикалық алмасулар. Грамматикалық құрылымдарды берудің тәсілін таңдауға ықпал ететін факторлар: салғастырылатын тілдердегі граммтаикалық пішіндердің сәйкестігі/сәйкессіздігі, мағыналық қызмет пен грамматикалық құрылымдардың лексикалық толықтыру.
Аударма мәтінінің сапасын бағалау
Баламалылық және барабарлық аудармашылық қызметтің сапасын бағалаудың негізгі өлшемдері болып табылады. Баламалылықтың түрлері мен деңгейлері, оған қол жеткізудің жолдары. Бастапқы мәтіннің прагматикалық әлеуеті ұғымы. Аударма қызметі субъектілерінің тілдік тұлғаларының (жолдаушылар мен аудармашылар) ерекшеліктерін ескерту., аудару кезінде бастапқы мәтіннің прагматикалық әлеуетін қайта қалпына келтірудің негізгі шарты бролып табылады. Аударытлатын мәтіннің прагматикалық бейімделуінің тәсілдері.
Бастапқы мәтін м ен аударылатын мәтіннің семантикалық баламалылығы мен бастапқы және аударма мәтіндердің қатынастық тепе-теңдігі аударманың дәлдігіне қол жеткізудің негізгі алғышарты ретінде.
|
6
|
Чужакин, П. Палажченко «Мир перевода 1» М, 2002
|
3-тақырып. Газеттік-публицистикалық мәтіндерді аудару
|
Газеттік-журналдық мәтіндердің лингвопрагматикалық ерекшеліктері: ақпараттық, құжаттық-фактілік дәлдәк, ресмилік, барлық адамның қол жеткізуіне мүмкіндік болуы және материалдарды берудегі ықшамдылық, түрткі болушылық, үндеушілік, мәнерлік, жаңалыққа ұмтылу; лексиканың стилистикалық жағынан әр қилы болуы. Ақпараттық хабарламаларды, тақырыптық мақалаларды, хабарландыруларды, сұхбаттарды, эсселерді аударудың ерекшлеіктері.
Газеттік-журналдық мәтіндердің тілдік құралдары және оларды берудің ресурстары: бейтарап жалпы тілдік лексика, кітаби, ауызекі, поэтикалық және терминологиялық лексика; сандық мәліметтер, жалқы есімдер, фирмалардың, мекемелердің және ұйымдардың аттары: клишелер мен фразеологизмдер; қысқа және ұзын сөйлемдердің қарама-қайшылығы, сөйлемдердің күрделілігі бойынша қарама-қайшылығы.
|
4
|
Comissarov V. Practicum po perevodu. M. 1990. 90p.
|
4-тақырып. Ғылыми-көпшілік мәтіндерді аудару
|
Ғылыми көпшілік мәтіндердің лингвопрагматикалық ерекшеліктері: ақпараттың тығыздығы, мәліметтің объективтілігін қамтамасыз ететін құралдарды пайдалану; бірінші жақтан баяндау; оқырманға тікелей арнау; риторикалық сұрақтар; мәтінге типологиялық белгілер бойынша ғылыми мәтінге қарама-қайшы болып келетін басқа да дәйек сөздерді: поэтикалық,, прозалық көркем шығармалардан үзінділерді енгізу; ирониялық реңк пен комизм, күтпегендік әсерін туғызатын сәйкес келмейтін тілдік құралдардың түйісуі; ойдан шығарылған шартты кейіпкерлерді енгізу, эпитеттерді, теңеулерді және әсіресе метафораларды қолдану.
Газеттік-журналдық мәтіндердің тілдік құралдары мен оларды берудің ресурстары: терминдер мен жалпы ғылыми лексика; ауызекі сөйлеу тілінің лексикасы, эмоционалды-бағалауыш лексика, фразеологизмдер, образдық клишелер, эпитеттер, теңеулер, метафоралар; пассивті құрылымдар, белгісіз-жақтық және жақсыз сөйлемдер; риторикалық сұрақтар.
|
4
|
Крупнов В.Н. «Курс перевода»
|
5- тақырып.Ресми құжаттарды аудару
|
Ресми құжаттардың лингвопрагматикалық ерекшеліктері: когнитивті ақпараттың басым болуы; эмоциялылықтың жоқ болуы, пішіннің клишелілігі, қатаң түрде жазбаша әдеби нормаға сәйкестігі. Жеке және заңды тұлғалардың құжаттарын: төлқұжатты, жүргізуші куәлігін, туу туралы куәлікті, еңбек кітапшасын, зейнеткер куәлігін, кәмілеттік аттестатты, сынақ кітапшасын, жоғарғы оқу орнын бітіргені туралы дипломды, ғылыми дәрежесі мент ғылыми атағын куәландыратын құжаттарды, жарғылар мен келісім-шарттарды(жеткізу, сатып алу-сату, жалға беру қызметтерін көрсету және т.б.). Құжаттарды аударудағы ұқсас мәтіндердің ролі.
|
4
|
Чужакин, П. Палажченко «Мир перевода 1» М, 2002
|
6- тақырып Коммерциялық қызмет бойынша мәтіндерді аудару.
|
Жарнамалық мәтіндерді аударудың лингвопрагматикалық ерекшеліктері: қысқалылығы, кеңейтілген түсініктемелердің болмауы, жарнамалық мәтіндердің құрылымдық бөліктері; оның лексикалық құрамын толықтырылуының ерекшеліктері; синтаксистік және морфологиялық ерекшеліктері; стилистикалық сипаттамасы; жарнамалық мәтіндерді құрастырудың бейнелеушілік және графикалық тәсілдері.
Жарнамалық мәтіндердің тілдік құралдары және оларды берудің ресурстары:
Оң бағалау семантикасына ие эмоциялық-бағалауыш лексика; оң бағалаудың гиперболалық бейнелеу құралдары; модаға айналған сөздер; шет тілдік сөздер; дәйексөздер; барлық деңгейлердің қайталаулары; метафоралар, теңеулер, сөз ойыны.
|
4
|
Крупнов В.Н. «Курс перевода»
|
7- тақырып. Ғылыми-техникалық мәтіндерді аудару
|
Ғылыми-техникалық мәтіндердің лингвопрагматикалық ерекшеліктері: образдық-эмоционалды бейнелегіш құралдар болмаған кездегі баяндаудың анықтығы, кәсіби терминологияның аса молдығы, терминологиялық сөз тіркестері, қарастырылып отырған пәннің мәні еркін түсіндіруді жоққа шығару.
Ғылыми-техникалық мәтіндердің тілдік құралдары мен оларды берудің ресурстары:
Терминдер, бағалауыш реңкі жоқ жалпы ғылыми лексика, етістіктің осы шақ түрлері, пассивті етістіктік құрылымдар, белгісіз-жақтық және жақсыз құрылымдар, күрделі сөздер, қысқартулар, цифрлар, формулалар, схемалар, күрделі синтаксистік құрылымдар, логикалық ұйымдастырудың графикалық құралдары, атрибутивті сөз тіркестерінің құрамдас бөліктерінің көптігі.
|
4
|
Comissarov V. Practicum po perevodu. M. 1990. 90p.
|
Барлығы
|
30
|
|
5 ОСӨЖ жәнеСӨЖ сабақтарының мазмұны
ОСӨЖ
|
СӨЖ
|
Аудиториялық
|
Аудиториядан тыс
|
1 Ақпараттық аударманың түрлері. Ақпараттық аударманың лексикалық мәселелері.
|
Аудармалық сәйкестіктердің түрлері- тұрақты баламалар мен варианттық сәйкестіктер. Баламасы жоқ лексика. Тұрақты балмалалрды жасаудың негізгі тәсілдері.: транслитерация, калькалау, аналогты таңдау, сипаттамалы аударма, тілдік бірліктің лексикалық мағынасының құрамдас бөліктерін (денотативті, коннотативті және ұлттық-мәдени құрамдас бөліктерін) берудің тәсілдері мен әдістері. 2
|
Сөйлеу кезінде қызмет ететін лексикалық бірліктерді беруде варианттық сәйкестікті таңдау қажеттілігін тудыратын факторлар.
|
2 Лексикалық және грамматикалық ауысулардың түрлері
Аудару кезіндегі лексикалық ауысулардың түрлері: тектік-түрлік алмасулар (нақтылау, топтау қорыту), мағыналық дамыту, басқаша айту, антонимдік аударма.
|
Грамматикалық құрылымдарды берудің негізгі жолдары: синтаксистік ұқсату, сөйлемді мүшелеу, сөйлемдерді біріктіру, грамматикалық алмасулар.
|
Грамматикалық құрылымдарды берудің тәсілін таңдауға ықпал ететін факторлар: салғастырылатын тілдердегі граммтаикалық пішіндердің сәйкестігі/сәйкессіздігі, мағыналық қызмет пен грамматикалық құрылымдардың лексикалық толықтыру.
|
3Аударма мәтінінің сапасын бағалау
Баламалылық және барабарлық аудармашылық қызметтің сапасын бағалаудың негізгі өлшемдері болып табылады.
|
Баламалылықтың түрлері мен деңгейлері, оған қол жеткізудің жолдары. Бастапқы мәтіннің прагматикалық әлеуеті ұғымы. Аударма қызметі субъектілерінің тілдік тұлғаларының (жолдаушылар мен аудармашылар) ерекшеліктерін ескерту., аудару кезінде бастапқы мәтіннің прагматикалық әлеуетін қайта қалпына келтірудің негізгі шарты бролып табылады.
|
Аударытлатын мәтіннің прагматикалық бейімделуінің тәсілдері.
Бастапқы мәтін м ен аударылатын мәтіннің семантикалық баламалылығы мен бастапқы және аударма мәтіндердің қатынастық тепе-теңдігі аударманың дәлдігіне қол жеткізудің негізгі алғышарты ретінде.
|
8-семестр
|
|
|
4 Газеттік-журналдық мәтіндердің лингвопрагматикалық ерекшеліктері: ақпараттық, құжаттық-фактілік дәлдәк, ресмилік, барлық адамның қол жеткізуіне мүмкіндік болуы және материалдарды берудегі ықшамдылық, түрткі болушылық, үндеушілік, мәнерлік, жаңалыққа ұмтылу; лексиканың стилистикалық жағынан әр қилы болуы.
|
Ақпараттық хабарламаларды, тақырыптық мақалаларды, хабарландыруларды, сұхбаттарды, эсселерді аударудың ерекшлеіктері.
|
Газеттік-журналдық мәтіндердің тілдік құралдары және оларды берудің ресурстары: бейтарап жалпы тілдік лексика, кітаби, ауызекі, поэтикалық және терминологиялық лексика; сандық мәліметтер, жалқы есімдер, фирмалардың, мекемелердің және ұйымдардың аттары: клишелер мен фразеологизмдер; қысқа және ұзын сөйлемдердің қарама-қайшылығы, сөйлемдердің күрделілігі бойынша қарама-қайшылығы.
|
5 Ғылыми көпшілік мәтіндердің лингвопрагматикалық ерекшеліктері: ақпараттың тығыздығы, мәліметтің объективтілігін қамтамасыз ететін құралдарды пайдалану; бірінші жақтан баяндау; оқырманға тікелей арнау; риторикалық сұрақтар; мәтінге типологиялық белгілер бойынша ғылыми мәтінге қарама-қайшы болып келетін басқа да дәйек сөздерді: поэтикалық,, прозалық көркем шығармалардан үзінділерді енгізу; ирониялық реңк пен комизм, күтпегендік әсерін туғызатын сәйкес келмейтін тілдік құралдардың түйісуі; ойдан шығарылған шартты кейіпкерлерді енгізу, эпитеттерді, теңеулерді және әсіресе метафораларды қолдану.
|
Газеттік-журналдық мәтіндердің тілдік құралдары мен оларды берудің ресурстары: терминдер мен жалпы ғылыми лексика; ауызекі сөйлеу тілінің лексикасы, эмоционалды-бағалауыш лексика, фразеологизмдер, образдық клишелер, эпитеттер, теңеулер, метафоралар; пассивті құрылымдар, белгісіз-жақтық және жақсыз сөйлемдер; риторикалық сұрақтар.
|
Ауызекі сөйлеу тілінің лексикасы, эмоционалды-бағалауыш лексика, фразеологизмдер, образдық клишелер, эпитеттер, теңеулер, метафоралар; пассивті құрылымдар, белгісіз-жақтық және жақсыз сөйлемдер; риторикалық сұрақтар
|
Ресми құжаттардың лингвопрагматикалық ерекшеліктері: когнитивті ақпараттың басым болуы; эмоциялылықтың жоқ болуы, пішіннің клишелілігі, қатаң түрде жазбаша әдеби нормаға сәйкестігі.
|
Жеке және заңды тұлғалардың құжаттарын: төлқұжатты, жүргізуші куәлігін, туу туралы куәлікті, еңбек кітапшасын, зейнеткер куәлігін, кәмілеттік аттестатты, сынақ кітапшасын, жоғарғы оқу орнын бітіргені туралы дипломды, ғылыми дәрежесі мент ғылыми атағын куәландыратын құжаттарды, жарғылар мен келісім-шарттарды(жеткізу, сатып алу-сату, жалға беру қызметтерін көрсету
|
Құжаттарды аударудағы ұқсас мәтіндердің ролі.
|
Жарнамалық мәтіндерді аударудың лингвопрагматикалық ерекшеліктері: қысқалылығы, кеңейтілген түсініктемелердің болмауы, жарнамалық мәтіндердің құрылымдық бөліктері; оның лексикалық құрамын толықтырылуының ерекшеліктері; синтаксистік және морфологиялық ерекшеліктері; стилистикалық сипаттамасы
|
Жарнамалық мәтіндерді құрастырудың бейнелеушілік және графикалық тәсілдері.
Жарнамалық мәтіндердің тілдік құралдары және оларды берудің ресурстары:
|
Оң бағалау семантикасына ие эмоциялық-бағалауыш лексика; оң бағалаудың гиперболалық бейнелеу құралдары; модаға айналған сөздер; шет тілдік сөздер; дәйексөздер; барлық деңгейлердің қайталаулары; метафоралар, теңеулер, сөз ойыны.
|
Ғылыми-техникалық мәтіндердің лингвопрагматикалық ерекшеліктері: образдық-эмоционалды бейнелегіш құралдар болмаған кездегі баяндаудың анықтығы, кәсіби терминологияның аса молдығы, терминологиялық сөз тіркестері, қарастырылып отырған пәннің мәні еркін түсіндіруді жоққа шығару.
|
Ғылыми-техникалық әтіндердің тілдік құралдары мен оларды берудің ресурстары:
Терминдер, бағалауыш реңкі жоқ жалпы ғылыми лексика, етістіктің осы шақ түрлері, пассивті етістіктік құрылымдар, белгісіз-жақтық және жақсыз құрылымдар, күрделі сөздер,
|
Қысқартулар, цифрлар, ормулалар, схемалар, күрделі синтаксистік құрылымдар, логикалық ұйымдастырудың графикалық құралдары, атрибутивті сөз тіркестерінің құрамдас бөліктерінің көптігі.
| -
Пәннің оқу-әдістемелік картасы
Тақырып
|
Көрнекті құралдар, ТСО, плакаттар,
|
Өз бетінше оқуға арналған сұрақтар
|
Бақылау түрі
|
Дәріс сабақтары
|
Семинар сабақтары
|
Зертханалық сабақтары
|
1- тақырып. Мәтіндердің қызметтік стилистикалық жіктелуі және аударманың мәселелері.
|
1- тақырып. Мәтіндердің қызметтік стилистикалық жіктелуі және аударманың мәселелері.
|
-
|
Электрондық тақта, плакаттар
|
Сөйлеу кезінде қызмет ететін лексикалық бірліктерді беруде варианттық сәйкестікті таңдау қажеттілігін тудыратын факторлар
|
Ауызша жауап
|
2-тақырып. Ақпараттық аударма – аудармашылық қызметтің бір түрі ретінде.
|
2-тақырып. Ақпараттық аударма – аудармашылық қызметтің бір түрі ретінде.
|
|
Электрондық тақта, плакаттар
|
Грамматикалық құрылымдарды берудің тәсілін таңдауға ықпал ететін факторлар:
|
Ауызша жауап
|
3-тақырып. Газеттік-публицистикалық мәтіндерді аудару
|
3-тақырып. Газеттік-публицистикалық мәтіндерді аудару
|
|
Электрондық тақта, Аударманың лекплакаттар
|
Аударытлатын мәтіннің прагматикалық бейімделуінің тәсілдері.
|
Ауызша жауап
|
4-тақырып. Ғылыми-көпшілік мәтіндерді аудару
|
4-тақырып. Ғылыми-көпшілік мәтіндерді аудару
|
|
Электрондық тақта, плакаттар
|
Газеттік-журналдық мәтіндердің тілдік құралдары және оларды берудің ресурстары: бейтарап жалпы тілдік
|
Ауызша жауап
|
5- тақырып.Ресми құжаттарды аудару
|
5- тақырып.Ресми құжаттарды аудару
|
|
Электрондық тақта, плакаттар
|
Ауызекі сөйлеу тілінің лексикасы, эмоционалды-бағалауыш лексика, фразеологизмдер, образдық клишелер, эпитеттер, теңеулер, метафоралар; пассивті құрылымдар, белгісіз-жақтық және жақсыз сөйлемдер; риторикалық сұрақтар
|
Ауызша жауап
|
6- тақырып Коммерциялық қызмет бойынша мәтіндерді аудару.
|
6- тақырып Коммерциялық қызмет бойынша мәтіндерді аудару.
|
|
Электрондық тақта, плакаттар
|
Құжаттарды аударудағы ұқсас мәтіндердің ролі.
|
Ауызша жауап
|
7- тақырып. Ғылыми-техникалық мәтіндерді аудару
|
7- тақырып. Ғылыми-техникалық мәтіндерді аудару
|
|
Электрондық тақта, плакаттар
|
Қысқартулар, цифрлар, ормулалар, схемалар, күрделі синтаксистік құрылымдар, логикалық ұйымдастырудың графикалық құралдары, атрибутивті сөз тіркестерінің құрамдас бөліктерінің көптігі.
|
Ауызша жауап
|
7. Оқу-әдістемелік әдебиетпен камтылу картасы
Әдебиет
|
Саны
|
Студент саны
|
Процент
| -
Ерохина Л.Н., Загидуллин Р.З. Практикум по информативному переводу, Алматы 2003.
|
3
|
6
|
30%
| -
Казакова Т.А. Практический курс перевода. Сп., 2000. 176с.
|
11
|
6
|
100%
| -
Левицкая Т.Р., Фитерман A.M. Проблемы перевода. М., 1976.
|
11
|
6
|
100%
|
8. Әдебиет
8.1 Obligatory sources:
-
Ерохина Л.Н., Загидуллин Р.З. Практикум по информативному переводу, Алматы 2003.
-
Comissarov V. Practicum po perevodu. M. 1990. 90p.
-
Казакова Т.А. Практический курс перевода. Сп., 2000. 176с.
-
Комиссаров В.Н., Кораллова А.Л., Практикум по переводу. Москва, 1990, 324с.
-
Комиссаров В.Н., Современное переводоведение. Москва, 2000. 278с.
-
Комиссаров В.Н. Пособие по переводу с английского на русский язык. М., 1960.
-
Крупнов В.Н. В творческой лаборатории переводчика. М., 1976.
-
Крупнов В.Н. Курс перевода. Английский язык: общественно-политическая лексика. М., 1979.
-
Левицкая Т.Р., Фитерман A.M. Проблемы перевода. М., 1976.
-
Рецкер Я.И. Теория перевода и переводческая практика: Очерки лингвистической теории перевода. М., 1974.
-
Федоров А.В. Основы общей теории перевода: Лингвистический очерк. М., 1968.
-
Komissarov V.N., Koralova A.L. “A Manual of Translation from English into Russian” M. 1990. Part II. Exercises in Translation. Chapter I. 1.1, 1.3., 1.4.
-
Комиссаров В.Н. «Теория перевода» М. Высшая школа, 1990
-
Бреус Е.В. «Теория и практика перевода с английского на русский»
-
Рецкер Я.И. ''Теория перевода и переводческая практика'' М. 1974
-
Қ.Қ. Алпысбаев., Г.Қ. Қазыбек «Қазақ аудармасвның теориясы мен тәжірибесі» Алматы, 2001
8.2 Optional Sources:
-
Толстой С.С. «Как переводить с английского языка на русский»
-
А. Чужакин, П. Палажченко «Мир перевода 1» М, 2002
-
Алексеева И.С. «Профессиональный тренинг переводчика»
-
А. Чужакин «Мир перевода -7 Общая теория перевода и переводческой скорописи»
-
Крупнов В.Н. «Курс перевода»
-
И.С. Алексеева «Профессиональный тренинг переводчика»
-
Р.К. Миньяр –Белоручев «Как стать переводчиком?»
-
А.Я. Коваленко «Общий курс научно –технического перевода» Киев, 2004
-
А.В. Балкина «Хочу стать переводчиком» М, 1999
-
С.М. Айзенкоп «Учебное пособие по техническому переводу» Ростов –на Дону,1996
Достарыңызбен бөлісу: |
